İşyeri Tehlike Sınıfları ve İSG-KATİP Uygulamaları. 1. İş Yeri Tehlike Sınıfları ve NACE Kodu Uygulaması

Transkript

1 İşyeri Tehlike Sınıfları ve İSG-KATİP Uygulamaları 1. İş Yeri Tehlike Sınıfları ve NACE Kodu Uygulaması NACE Kodu Nedir? Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE); Avrupa da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir başvuru kaynağıdır. NACE kodlamasında faaliyet konularına göre işyerlerine/işletmelere altı haneli bir kod verilmektedir. Ülkemizde birçok alanda yürütülen Avrupa Birliğine uyum çalışmaları kapsamında, NACE kodu uygulaması da kullanılmaya başlanmıştır. Örneğin Maliye Bakanlığına bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı bir süredir NACE kodlarını kullanmaktadır. Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC) ile ilişkisinden dolayı NACE, ekonomik faaliyetlere ilişkin istatistiki verileri dünya düzeyinde karşılaştırma açısından çok önemli bir araçtır. NACE Kodunun metodolojisi nasıldır, kod nereden ya da ne şekilde öğrenilir? Nace Kodunuz işyeri SGK sicil numaranızın 2. hanesinden (sonraki) başlayarak 3,4,5,6,7 ve 8. haneleridir. Yani 4 veya 6 haneli bir kodunuz olacaktır. Örneğin; İplik için hazırlanan doğal ve sentetik pamuk elyafı imalatı (Tekstil elyafın hazırlanması ve bükülmesi) Pamuk ipliği imalatı; gibi Kodlarla ilgili arama yapılırken düşünce; aynen yukarıdaki şekilde olmalıdır. Nace kodunuzu öğrenmenin diğer bir yöntemi ise; Örneğin: İstanbul Ticaret Odasına Kayıtlıysanız; web ana sayfasından; Sırasıyla; "Tescil İlan Kuruluş / Sicil kayıtlarını" ve Sicil kayıtları altında yer alan arama kriterlerinden birisiyle firmanıza ait kayıtlara ulaşınız. Vergi Sisteminde ise; Nace kodları ile Maliye Bakanlığının belirlediği vergi kodları aynıdır. İnternet vergi dairesi sisteminden alınan Barkodlu Vergi Levhasında ana faaliyet kodları bölümünde yazılan kod, aynı zamanda nace kodudur. Eğer ki NACE kodunuzu kendi imkanlarınızla bulamazsanız, muhasebecinize danışınız ya da müşteri temsilcilerimizden destek alınız NOT: Genellikle vergi sisteminde ve SGK nezrinde kayıtlı NACE kodları uyuşmayabilir ya da firmanız için belirlenmiş olan NACE kodunun iş kolunuzla alakası da olmayabilir. Böylesi bir durumla karşı karşıyasanız; derhal TOBB' a başvurarak olması gereken NACE kodu düzeltme talebinde bulunmalısınız. Aksi halde 6331 saylı iş sağlığı ve güvenliği kanunu ve ilgili yönetmelikleri kapsamında ciddi sorunlarla ve cezai müeyyidelerle muhatap kalabilirsiniz. İşyeri Tehlike sınıfı nasıl öğrenilir? Tehlike sınıfı Bakanlığın yayınladığı tehlike sınıfları tebliğine göre belirlenmektedir. Liste içinde kodunuzu aratarak tehlike sınıfınızı öğrenebilirsiniz.

2 NACE Kodunu Kim Belirliyor? NACE Kodu, tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış bulunan Odalarda/Ticaret Borsalarında Mesleklerin Gruplandırılması hakkındaki yönetmeliklerin tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış değişik geçici 3üncü maddeleri uyarınca, bağlı oda ve borsa üyelerinin faaliyet kodlarının ve buna bağlı olarak meslek gruplarının belirlenmesi görevi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne (TOBB) verilmiştir. İşyerleri tehlike sınıfına göre 3 e ayrılmaktadır. Çok Tehlikeli İnşaat, maden, tersane vb. işlerin yapıldığı işyerleri Tehlikeli Az Tehlikeli İmalat, kesme, boyama, servis vb. işlerin yapıldığı işyerleri Büro hizmetleri, gıda, perakende alışveriş vb. işyerleri Yukarıdaki gibi örnekler verebiliriz ancak, mutlaka tebliğe bakılarak karar verilmelidir. İş Güvenliği Uzmanlığı üç sınıfa ayrılmaktadır. İlk belge alındığında C sınıfı iş güvenliği uzmanı olarak başlanır. C sınıfında 3 yıl çalıştığını belgeleyip, eğitim ve sınav ile B sınıfı belge almaya hak kazanılır. Daha sonrasında ise 4 yıl çalıştığını belgeleyip eğitim ve sınavda başarılı olan B sınıfı uzmanlar, A sınıfı iş güvenliği uzmanı olarak iş hayatına devam ederler. Hangi Uzman Hangi Tehlike sınıfındaki işyerinde görevlendirilir? Çok Tehlikeli A Sınıfı B Sınıfı Tehlikeli Az Tehlikeli A Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı A Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı uzmanlardan herhangi biri 2. İSG-KATİP Uygulamaları İSG-KATİP nedir? İSG-Katip, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanununda yer alan İSG hizmetlerinin elektronik ortamda sunulabilmesine ve istatistiksel olarak raporlanabilmesine imkan sağlayan, kullanıcı yetki rollerine bağlı olarak etkileşimli ve bütünleşik veri tabanı anlayışıyla, ilgili kurumların veri tabanları ile tümleşik edilen ve KPS (Mernis) ye bağlı olarak gerçek kişilerin bilgileriyle eş zamanlı çalışan yazılım projesidir. İSG hizmetlerinde yer alan paydaşlardan firma ve kurum (OSGB, Eğitim Kurumu, Toplum Sağlığı Merkezi) ve kişilerin (İş Güvenliği Uzmanı (İGU), İşyeri Hekimi (İH), Diğer Sağlık Personeli (DSP), eğitici yetkilendirilmeleri, görevlendirme ve sözleşmeleri ile eğitim programlarının sistem üzerinden oluşturulması işlemlerinin kontrol, onay ve iptal süreçleri sistem üzerinden yapılır. İSG hizmetlerinde görevlendirilen iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, DSP, eğitici vb. sertifikalandırılması, görevlendirme ve sözleşmelerinin takibi, kontrolü onay ve iptal süreçleri sistem üzerinden sağlanır.

3 İSG-Katip; içeriğinde yer alan modüllerin ve iş süreçlerinin oluşturulmasına ve geliştirilme sine yönelik sabitlerde (parametreler) gerekli değişikliklerin sistem yöneticisi tarafından yapılabilmesi için dinamik bir yapıda kurulmuştur. Bu kapsamda; projenin mevzuat ve değişiklikler karşısında kodlarda herhangi bir değişiklik yapılmadan kendini yenileyebilmesine imkân sağlanmıştır. Kullanıcı yetkilerine bağlı olarak görüntülenebilen modüller; pilot ve saha testlerinden alınan geri dönüşler ışığında; kullanıcının yapmak istediği işlemi en kısa zamanda ve en uygun ara yüz tasarımı ile yapabilmesini sağlayacak şekilde kullanıcı dostu bir yapıda tasarlanmıştır. Projenin tarihçesi ve gelişimi Proje ilk aşamada bir masaüstü yazılımı olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü nde çalışan kişilerin iş kontrolünü yapabilmesi amacıyla tasarlandı. Zamanla mevzuatın değişmesi ve kullanıcı çeşitliliği ve sayısının artmasıyla proje de yer alacak paydaşlarında sisteme dâhil edilmesi gerekliliği sonucunda sistem alt yapısı tamamen değiştirilip, kullanılabilecek veriler hakkında ilgili k urumlar ile görüşülerek web servislerinin yazılması ve sistem kapasitesinin artırılması için çalışmalar yapıldı. Yapılan çalışmalar neticesinde 4857 sayılı İş Kanunu ilgili yükümlülüklerini yerine getiren projenin ilk e-devlet kapısı girişli yapısı kuruldu. Kullanıcılardan gelen geri bildirimler ışığında; yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu na göre SGK kayıtlarında yer alan aktif tüm işyerleri ile ilgili verilere entegrasyon sağlanıp, e -devlet kapısı üzerinden giriş yapılarak İSG hizmetlerine ait tüm işlemlerin yapılabileceği program başlatıldı. Projenin orta ve uzun vadede hedefleri Proje orta vadede İş Sağlığı ve Güvenliği ne ait tüm iş ve işlemlerin evraksız olarak gerçekleştirilmesine imkân sağlamayı hedefliyor. Ayrıca çalışma hayatını yakından ilgilendiren ve tarihli Resmi Gazete de yayımlanan İş Hijyeni Ölçüm, Test Ve Analizi Yapan Laboratuarlar Hakkında Yönetmelik e bağlı olarak yetkilendirilmiş laboratuvarların iş ve işlemlerine evraksız imkân sağlayan yapının oluşturulmasını da amaçlıyor. Bu duruma ilave olarak Türkiye de meydana gelen ve Sosyal Güvenlik Kurumu veri tabanlarında kaydı tutulan iş kazası ve meslek hastalıkları verilerinin kapsamlı bir şekilde tüm işyerleri ile ilişkilendirilerek detaylı bir raporlama modülü oluşturulması ve meydana gelebilecek iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik çalışmalara kaynak oluşturulması sağlanacak. Aynı zamanda sistem üzerinde yer alan eğiticilerin, işyeri hekimlerinin, iş güvenliği uzmanlarının sözleşme kayıtları SGK ile paylaşılarak kayıt dışı istihdamın kontrolü sağlanacak. Yine aynı şekilde eğitim kurumlarında eğitim alan İSG profesyonellerinin veri paylaşımı Maliye Bakanlığı ile paylaşılarak bu kişilere ait vergilendirme işlemleri de online olarak denetime tabi olabilecek. Proje ile uzun vadede İSG-Katip in Coğrafi Bilgi Sistemlerine (CBS) entegre edilerek Türkiye de faaliyet gösteren işyerlerine ait detaylı bilgilere mobil sistemler üzerinden de ulaşılmasına imkan sağlanması hedefleniyor. Projenin en uzun vadeli hedefinde ise, İş Sağlığı ve Güvenliği hizmetlerine kolay, hızlı ve gereksiz bürokratik işlemlerden arındırılmış bir yapıyla ulaşılmasını sağlamak yer

4 alıyor. Bu hedef sayesinde, ülkemizde oldukça acı hatıralar bırakan iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi çalışmalarına katkı sağlanmış olacak. Proje, bilişim teknolojileri ve diğer kaynakların kullanımıyla hedeflere nasıl ulaştı? Proje ilk olarak sektörde hizmet vermeye başlayan İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü nce yetkilendirilen eğitim kurumları tarafından kullanılmaya başlandı. Bu aşamada pilot testlerimiz tamamlandı ve hizmet alan işyerlerine konu anlatılmaya başlandı sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun yayımlanmasından sonra 81 ilde yapılan bilgilendirme ve tanıtım toplantıları sayesinde büyük kitlelere ulaşıldı sayılı Kanun ile eğitim kurumlarının müfredat değişikliğine İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ders başlığı altında detaylı olarak İSG-Katip bir ders olarak tanıtıldı ve bu hizmeti işyerlerine sunacak den fazla iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimine eğitim verildi. Bununla birlik te İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri nin denetimini sağlayacak SGK denetmenlerine konu hakkında eğitimler verildi. Bu proje yeni ve farklı olarak yönetime ne getirdi? Projeyle, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ne iş sağlığı ve güvenliği hizmetleriyle ilgili iş ve işlemlerin kişilerden, mekânlardan ve evraktan bağımsız olarak sürdürülmesi imkânı sağlandı. Bu kapsamda, ülkemizdeki e yakın kamu ve özel sektöre ait işyeri ile e yakın iş sağlığı ve güvenliği profesyonelinin tek bir sistem bünyesinde bir araya getirilmesiyle başta insan kaynakları ve zamanın verimli kullanılması sonucunda, kamu kaynaklarında oldukça büyük oranda tasarruf sağlandı. Eğitim kurumlarınca oluşturulan eğitim programlarında 49 ders ve bu dersleri veren nitelikli eğiticiler yer alıyor. Bu eğiticilerin Türkiye genelinde eğitim vermesi ve aynı zamanlarda farklı yerlerde olmaması göz önüne alındığında aylık ortalama 100 programın denetimini sağlamak ve görevlendirmelerini ona göre oluşturmak, insan gücüyle yapılması neredeyse imkânsıza yakın bir yapı oluşturuyor. İSG-Katip sayesinde gerekli tüm kontroller yapılarak herhangi bir eğiticinin aynı saat diliminde farklı yerde olmaması ve işin uygunluğunun takibi, yönetim açısından muazzam bir kolaylık sağlıyor. Ayrıca, ülkemizde yer alan işyerlerinin İSG Kanunu nun yürürlük maddeleri doğrultusunda en geç 2016 yılında iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme yükümlülüğü kapsamına girecek olması ve bu kişilerle işverenler arasında, her birisi en az üç nüsha olan görevlendirme sözleşmesi göz önüne alındığında, a yakın dosyanın düzenlenmesi, imzalanması, bakanlığa bildirilmesi ve tüm bu işlemlerin gereken durumlarda yenilenmesi gibi tüm bürokratik ve zaman alıcı işlemlerin önüne geçilmiş olacaktır. Proje ne gibi sonuçlar doğurdu? Verilen hizmette etkinlik ve verimlilik artışı sağlandı mı? Bu sonuçların hedefler ile ilişkileri nasıl oldu? 2011 yılı mart ayı itibariyle faaliyete başlayan İSG-Katip ile ilk olarak işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitimleri veren eğitim kurumlarının iş ve işlemleri elektronik ortama taşındı. Aynı yılın mayıs ayında sistem, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kurumsal olarak sunan ve Bak anlığımızca yetkilendirilen ortak sağlık ve güvenlik birimleri tarafından da kullanılacak şekilde revize edildi yılının mart ayında ise iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden satın almak

5 yerine, kendi bünyesinden görevlendirme yaparak sunmak isteyen işverenlerin kullanımına hazır hale getirildi. Yukarıda belirtilen çalışmalar sonucunda, İSG-Katip te tarihi itibariyle; 235 İş Yeri Hekimliği Ve İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitim Kurumu, 890 Ortak Sağlık Ve Güvenlik Birimi, 29 Toplum Sağlığı Merkezi, İş Güvenliği Uzmanı, İş Yeri Hekimi, İş Yeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Eğiticisi, iş yeri kaydı yapıldı. Yukarıda belirtilen gerçek kişilerin, kendi adlarına tanımlı e-devlet şifreleriyle, kurumların ise sorumlu müdürleri veya e-bildirge kullanıcılarına tanımlı e devlet şifreleriyle sisteme erişim sağlamaları mümkündür. Sistemin web tabanlı olarak çalışması ve e-devlet şifrelerinin merkez postanelerden 2 TL karşılığında temin edilebilir olması, sağlanan hizmete erişimin oldukça hızlı, yaygın ve ucuz olduğunu ortaya koyuyor. Sağlanan bu kolaylık sayesinde; aynı tarih itibariyle sisteme; iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi, işyeri he kimliği sözleşmesi, ortak sağlık ve güvenlik birimleriyle işyerleri arasında yapılan hizmet sözleşmesi, eğitim kurumlarıyla eğiticiler arasında yapılan eğitici sözleşmesi, eğitim kurumlarınca düzenlenen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitim programı bildirimi, eğitim kurumlarında eğitim alan k atılımcı bildirimi girişi yapıldı. Bütün bu kayıt ve bildirimlerin evrak üzerinden yapılması durumunda, ortaya çıkacak kırtasiye masrafı, harcanması gereken zaman, evrakların hazırlanması ve incelenmesi aşamalarında Bakanlık içinde veya dışında görev alacak olan insan kaynağı maliyeti gibi konular göz önüne alındığında, hazırlanan sistemin gerek kamu sektörüne gerekse işverenlere sağladığı katkı açıkça ortaya çıkıyor. Ayrıca, yukarıda belirtilen iş güvenliği uzmanlığı, işyeri hekimliği ve ortak sağlık ve güvenlik birimleriyle işyerleri arasında düzenlene n hizmet sözleşmeleri sayesinde, toplam işçinin iş sağlığı ve güvenliği hizmeti kapsamına alınması sağlanarak iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi yolunda oldukça önemli bir mesafe kat edildi. Bu mesafenin kat edilmesi aşamasında, yukarıda belirtilen kullanıcılar tarafından sisteme son altı ay içerisinde defa giriş yapıldı. Proje vatandaşların ve iş dünyasının işlerini daha iyi yapabilmelerini nasıl sağlayacak? Proje ülkenin her yerinde biliniyor ve kullanılıyor mu? Vatandaşlara, iş dünyasına ve topluma olumlu katkıları var mı? İş sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bildirimlerinin elektronik ortamda yapılması zorunluluğu nedeniyle, her işveren veya vekili tarafından sistemin tanınması ve kullanılması gerekiyor. Bu süreçte Bakanlık tarafından son iki yılda 81 ilde düzenlenen İSG Kanunu tanıtım seminerlerinde bir oturum İSG-Katip e ayrılarak katılımcılara sistemle ilgili her türlü bilgi verilmiştir.

6 Sistemin kapsamında bulunan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı unvanına sahip vatandaşlara ek olarak, 6. bölümünde belirtilen tüzel kişilerin de sisteme erişim durumları göz önüne alındığında projenin, vatandaşların ve iş dünyasının işlerini daha iyi yapabilmelerine sağlayacağı katkı ortaya çıkmıştır.