HEMŞİRELİKTE GÜÇ: Sorumluluk ve Bilgi

Transkript

1 HEMŞİRELİKTE GÜÇ: Sorumluluk ve Bilgi Saliha KOÇ Acıbadem Sağlık Grubu Hemşirelik Hizmetleri Direktörü 10 Mayıs 2013 tarihinde Acıbadem Kadıköy Hastanesi nde yapılan Hemşirelik Haftası Programında sunuldu. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 1

2 HEMŞİRELİK Bireyin ailenin ve toplumun sağlığını ve esenliğini koruma, geliştirme ve hastalık halinde iyileştirme amacına yönelik hemşirelik hizmetlerinin planlanması, örgütlenmesi, uygulanması, değerlendirilmesinden ve bu kişilerin eğitiminden sorumlu bilim ve sanattan oluşan bir sağlık disiplinidir (THD) HEMŞİRE Sağlık düzeyinin yükseltilmesi, hastalığın önlenmesi, hastanın bakım ve rehabilitasyon çalışmalarında hemşirelik bakımını planlamak, sağlamak ve değerlendirmekte yeteneklidir ve sağlık bakanlığının bir üyesi olarak görevli ve yeterlidir (WHO) SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 2

3 Hemşirelik mesleğinin sahip olması gereken 7 kriter: 1. Meslek; uygulamalarında yüksek öğretimin kazandırdığı entelektüel seviyede öğrenilebilen, sınırları net olarak tanımlanmış ve iyi organize edilmiş özel bilgiyi kullanır. 2. Meslek, kullandığı bilgi birikimini sürekli geliştirir ve bilimsel yöntemler kullanarak eğitim ve hizmet tekniklerini iyileştirir. 3. Meslek, uygulayıcılarının eğitimini yüksek öğretim kurumlarına bırakır. 4. Meslek bilgi birikimini, insanların ve toplumun iyiliği açısından yaşamsal olan uygulama ortamlarında uygular. 5. Meslek işverenlerin, mesleki politikalar çerçevesinde ve mesleki faaliyetlerin kontrolünde özerk biçimde yerine getirir. Meslek profesyonel politikaların oluşturulmasında ve mesleki faaliyetlerin kontrolünde özerk olarak işlev yapar böylelikle 6. Meslek, hizmeti bireysel kazançları üstünde tutan ve seçilen işi yaşam boyu sürdürebilecekleri meslek olarak kabul eden, entelektüel ve kişisel niteliklere sahip bireyleri bünyesine çeker 7. Meslek hareket özgürlüğü sunma, sürekli profesyonel gelişim imkanı tanıma ve ekonomik güvence verme suretiyle uygulayıcıların emeklerinin karşılığını verir. (Kaynak: Çağdaş Hemşirelikte Etik, Margaret A. Burkhard / Alvita K. Nathaniel, Çeviri Editörleri: Prof. Dr. Şule Ecevit,Doç.Dr. Nefise Bahçecik, Doç. Dr. Ükke Karabacak, 1. Baskı, Ocak, 2013, İstanbul sayfa; ) SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 3

4 Sağlık bakımındaki kompleks yapının artması. Hemşirelik mesleğindeki zorluklar. Oldukça rekabetçi, yenilikçi, liderlik potansiyeli olan, profesyonel ilişkileri ve fonksiyonlarını kullanarak değişiklikleri adapte edebilecek esnekliği gösterebilen hemşireler yaratmaktadır(porter O grady, 2003). SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 4

5 Hemşirelik çalışanının güçlenmesi Hasta beklentilerini karşılamak ve en yüksek standartlarda bakım sağlamak. Hemşire yöneticiler ve liderler Sağlık organizasyonlarındaki iş gücü SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 5

6 Geleceğin Liderlerine bakıldığında ise; Bireysel liderlerden liderlik takımlarına Bireysel liderlerden liderlik kuruluşlarına Kült kontrolünden kültürel uyuma Kurallardan ilkelere Naiflikten karmaşıklığa (kaos ve karmaşa teorilerinde ait görüşlerden de yararlanarak) Benzerlikten çeşitliliğe Özel yarardan kamu hizmetine Edinilmiş özellikten, uygulanan iradeye Kazan / kaybet argümanlarından, kazan/kazan müzakerelerine %20Warwick.pdf SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 6

7 Hemşireden beklenen PROFESYONEL KİMLİK hakkında ne düşünüyorsunuz? SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 7

8 SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 8

9 Hemşirelikte araştırmalar: Staff hemşireleri güçlendirerek hemşirelikte mükemmel bakımı garanti altına almak(marquis ve Huston, 2000). Güçsüz hemşireler: Etkisiz hemşirelerdir(page, 2004). İşlerinde daha az tatminkardır(manojlovich ve Lashinger, 2002). Tükenmişlik ve benlik yitimine daha fazla duyarlılık gösterirler(leiter ve Lashinger, 2006). Hemşirelikte gücün yetersiz olması olumsuz hasta çıktılarına sebep olabilmektedir(manojlovich & Recico). SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 9

10 Güç Kaynakları mobilize etmek, almak, kullanmak ve söz konusu kişinin ihtiyaçlarını giderecek herşeyi yaptırabilmedir(kanter, 1993). Güç aynı zamanda hemşirenin hastayı güçlendirmek için sarfettiği bakım uygulamalarıdır(benner, 2001). Bakım; hemşirelik mesleğinin merkezidir(benner, 2001). Hemşirelerin, hastaları, doktorları, diğer sağlık çalışanlarını ve birbirlerini etkileyebilmeleri için güce ihtiyaçları vardır. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 10

11 Bilgi ve sorumluluk Aksiyon almaya olanak sağlamak(chandler 1986). Güç Kontrol sahibi olmayı, etkilemeyi ve baskın olmayı bağrıştırmaktadır(chandler 1986). Güçlenme (Kanter 1993) SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 11

12 Güçlenen Hemşirenin: Motivasyonu yüksektir(lashinger & Havens, 1996). Güç kaynağını kullanarak başkalarını güçlendirip motive edebilendir(lashinger & Havens, 1996) Daha az tükenmiştir(lashinger, Finagan, 2003) Daha az gergindir(lashinger, Finagan, 2003) Yetkisiz kılınma ve aksiyon alamama staff hemşirelerde: Düş kırıklığı Yetmezlik, başaramama hissi oluşturmaktadır(lashinger & Havens, 1996). SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 12

13 Yapısal Güçlenme Teorisi (Kanter 1993) Yapısal Güçlenme Fırsat Birinin iş tanımın dışındaki işlere de dahil olma Bilgi Organizasyon ile ilgili veri ve bilgi Destek Kaynaklar Birinin iş sorumluluğunda ve karar verme aşamasında destek vermek Çalışanın ihtiyaç duyduğunca zaman, tedarikler ve ekipmanlar. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 13

14 Yapısal Güçlenme İle İlgili Literatür Bulguları Yapısal Güçlenme: İş memnuniyetinde yüksek ölçülerde katkı sağlar(manojlovich, 2005). Hemşire liderliği ile birebir ilişkilidir(upenicks, 2003). Lider Hemşireler: Kendilerini güçlendirmeliler. Çalıştıkları iş ortamının güçlenmeye elverişli olması gerekir ve beraber çalıştıkları hemşirelere de güçlenmeye elverişli iş koşulları sunarlar(upenicks, 2003). SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 14

15 Psikolojik Güçlenme Teorisi (Spreitzer, 1995) Psikolojik Güçlenme Anlam Yeterlik Hemşirenin inandığı değerler, davranışlar ve iş gereklerinin örtüşmesi Hemşirenin işini yaparken gösterdiği performans Otonomi Birinin işi üzerinde üst düzey kontrol sahibi olması Etki Organizasyonel çıktıları etkileyebilme SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 15

16 Psikolojik Güçlenme İle İlgili Literatür Bulguları Psikolojik Güçlenme: Hemşire tükenmişliği Hemşire iş memnuniyeti (Laschinger, Finegan & Shamian 2001) SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 16

17 Profesyonelliğe uygun davranışların devamlılığı için her iki tip güçlendirme de gereklidir(manojlovich 2005). Yapısal Güçlenme Psikolojik Güçlenme İşte olumlu tutum ve davranışlar Fırsat Anlam İş memnuniyeti Bilgi Yeterlik Bağlılık Destek Otonomi Güven Kaynaklar Etki Az tükenmişlik SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 17

18 Liderlik Davranışı ve Hemşire Güçlenmesi Arasındaki İlişki Güçlenme: Bir liderin gücünü diğerleriyle paylaşması veya onlara aksiyon alabilmeleri için imkan yaratma sürecidir. Dönüşümsel liderliğin temelidir. Dönüşümsel Liderlik: Ortak bir amaç uğruna diğerlerini de aksiyon almaya sevk etmek. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 18

19 Dönüşümsel Liderlik Motive etmek, harekete geçirmek, desteklemek ve ilham vermek, Vizyon, değer ve hedeflerin paylaşımı Dönüşümsel Liderlik Karar verme aşamasına dahil olmaya çalışmak Alınacak aksiyon için yolların dizaynı Güven, saygı ve açık iletişimle yola çıkmak İşbirlikçi ilişkilere odaklanmak SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 19

20 Hemşire Güçlendirmede Karşılaşılan Güçlükler Organizasyon Politika Çalışanların profesyonel otonomi geliştirmelerine müsaade edilmesi. Çalışanların tüm kararlara dahil edilmesi. Çalışan ile yönetim arasında iş birliği prosedürleri oluşturulması. Tüm bunların uygulanması için uygun ortam yaratılması. Hemşire Yöneticiler Dönüşümsel liderlik karakteristiği göstermeli. Hemşireler Psikolojik durum Profesyonel bilgi ve sorumluluk Eğitim Uygulama kapsamını taşıyabilecek sorumluluk SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 20

21 Hemşireleri güçlendirme Daha iyi çalışan performansı Sahiplik ve otonomi İş memnuniyeti Çalışanı tutundurma Üretkenlik, iş, maliyet, etkililik Yüksek bakım standardı Yüksek hasta memnuniyeti SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 21

22 SORUMLULUK "Çalışmadan, öğrenmeden, yorulmadan rahat yaşam yollarını alışkanlık haline getirmiş uluslar; önce onurlarını, sonra özgürlüklerini, daha sonra da geleceklerini kaybetmeye mahkûmdurlar." K. ATATÜRK TDK Türkçe Sözlüğü ne göre sorumluluk: Kişinin kendi davranışlarını ya da kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesidir. Bir başka deyişle sorumluluk; bir görevi üstlenme, bu görevin gereklerini yerine getirebilme ve bu sürecin olumlu-olumsuz sonuçlarını onaylama anlamına gelmektedir. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 22

23 Sorumluluğun bilicindeki bireyler; karar alımında tüm kararları devinime geçirebilirler. Değer yargılarını gözetip bağımsız davranabilirler. Gereksinimlerini giderip kararlarını verebilirler. Yaptıkları işi sonuna dek götüren sorumlu bireylerdir. Sorumluluk bilinci olan bireyler, yaptıklarının ve yapamadıklarının sorumluluğundadırlar. Sorumluluk almak ve başkalarını suçlamak birbirine karşıt durumlardır. Kendi tutum ve davranışlarına göz atmayıp suçu başkalarında arayanlar, kendilerini geliştiremezler. Oysa eğitim ve toplum bireylerden olumlu yönde değişim bekler. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 23

24 TÜRKİYE DE DURUM SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 24

26 Kamu hastaneler birliğinin organizasyon şemasında yer alan: Hasta Bakım Müdürü sayısı: 691 İş tanımı belli değil SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 26

29 2007 Hemşirelik Kanunun da SML, 5 yıl sonra kapatılması vardı geldiğinde hemşire açığımız kapanmıyor diye kapatılamadı.(2009 verilerine göre 7966 kişi mezun ediliyor) Üniversite mezunları 2007 de; 5190 dan 2009 da SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 29

31 HEPİMİZ SORUMLUYUZ Hemşirenin topluma karşı beyanı var mı? Hemşirelik hizmetlerinin kalitesinin ölçüldüğü Türkiye tarafından tanınan sistemler var mı? Mesleki düzenleme sistemi var mı? Mesleki davranış kuralları var mı? Ehil olmayan kişiler tarafından yapıldığında topluma zarar verdiği kanıtlanmış mı? Hemşireliğin klinikteki etkinliğini gösteren bilimsel çalışmalar var mı? Başkaları bu çalışmalara bakarak ikna oluyorlar mı? Hemşirelik için akreditasyonumuz eğitim ve uygulamada var mı? Meslek üyeleri mesleklerini icra ederken sürekli geliştiriliyorlar mı? Mesleğin yeni nesillere özendirilmesi için ne yapıyoruz?. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 31

32 Ben büyük işler yapacak kadar büyük değilim küçüğüm diyorsan; bir sivrisineğin dev bir insanı sabaha kadar uyutmadığına şahit olmamışsın demektir. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 32

33 15. slaytta İş yaşantısında İTİBAR. toplum tarafından beğenilen, takdir edilen desteklenen kısaca güvenilen olma SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 33

34 Sonucunda güven oluşturmanız gerektiğinden itibar, imaj olarak oluşturulması çok zor bir kavramdır. İtibar insanlarla tanışmadan önce dahi güven oluşturmanıza yardımcı olur. Güçlü bireysel itibar oluşturmanın 11 yolu; - Işıldayın - Değerinizi bilin - Kalıcılık geliştirin - Tutkuyla çalışın ve yaşayın - Yüksek standartları arzulayın - Büyük hayalleriniz olsun - Koruyucu olun - İlgili olun - Hatalarınızdan ders alın - Kendine emin ve güvenli olun - Kendinize doğru sorular sorun( bu neden bana oldu? bundan ne öğrenebilirim gibi ) SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 34

35 Kıskançlık Kıskançlık bir kişinin veya bir ilişkinin yitirilmesinden korkulan, karmaşık bir ruhsal yaşantı ve olumsuz tutumdur. Kıskançlık doğuştan değil, sonradan öğrenilen ve birçok insanı etkileyen, rahatsız eden bir duygudur Kıskançlık öz güven eksikliği ve yetersizlik duygusundan dolayı ortaya çıkmaktadır Kıskançlık karşılaştırmadır SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 35

36 İşyerinde KISKANÇLIK. Hedef alınan kişiye etkileri; fiziksel ve duygusal problemler, öz güven zedelenmesi, anksiyete, depresyon, gastrointestinal bozukluklar, başağrıları, insomnia, bitkinlik, düşük konsantrasyon, ve madde istismarı olarak sıralanabilir(namie ve Namie, 2000; Davenport, Schwartz ve Elliott, 1999; Hornstein, 1996). Şirkete etkileri; uzun vadede sağlık sigortası, yasal harcamalar, zaman, üretkenlik ve çalışanın yerini doldurabilmek için gerekli bütün harcamalar olarak nitelendirilebilir. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 36

37 Kaynaklar/Bibliyografya SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 37

38 Sabrınız için teşekkürler.. SKOÇ-HHD Hemşirelik Haftası 38