Doğalgaz. Doğalgaz ve Petrol Gazlarõ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Doğalgaz. Doğalgaz ve Petrol Gazlarõ"

Ekin Altın
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Doğalgaz ve Sõvõlaştõrõlmõş Petrol Gazlarõ 1

2 Gaz Yakõtlar Gaz Halinde! Doğalgaz (doğal)! Havagazõ (fabrika)! Kokgazõ (fabrika) Sõvõlaştõrõlmõş Halde! Doğalgaz (doğal)! Propan (rafineri)! Bütan (rafineri) Bu sunumda doğalgaz ve sõvõlas laştõrõlmõş petrol gazlarõ (propan ve bütan) b incelenecektir. 2

3 DOĞALGAZ Organik teoriye göre, diğer fosilyakacaklar gibi doğalgaz da milyonlarca yõl önce yaşam amõş bitki ve hayvan artõklar klarõndan oluşmu muştur. Yeryüzü kabuklarõ arasõna gömülen bu artõklar klar,, basõnç ve sõcaklõk etkisiyle, kimyasal değişikliklere ikliklere uğrayarak doğal gazõ meydana getirmiştir tir. Genelde doğal gaza sõra dağ yamaçlar larõnda,, petrol yataklarõ ile birlikte veya serbest olarak rastlanõlõr. r. 3

Yeryüzü kabuklarõ arasõna gömülen bu artõklar klar,, basõnç ve sõcaklõk etkisiyle, kimyasal değişikliklere

4 DOĞALGAZ Nakil, Depolama, Kullanõma Sunuş 4

5 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Doğal gaz renksiz ve kokusuz bir gazdır. Kullanõcõnõn n gaz kaçağõ ğõnõ kolaylõkla kla hissedebilmesi amacõyla gaza koku verici bir madde eklenir. Havadan hafiftir. Bu nedenle sõzõnts ntõ durumunda yukarõda toplanõr. 5

6 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Temiz bir yakõt t olmasõ en önemli özelliğidir. idir. Çevreyi, doğay ayõ kirletmez. Yandõğõ õğõnda kül k çõkarmaz. Gaz halinde olmasõ nedeniyle hava ile daha iyi bir karõşõ õşõm m oluşturarak kolay yanar. Tam yandõğõ õğõnda mavi bir alev oluşur. ur. 6

7 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Doğal gazın sanayide, elektrik santrallerinde ve konutlarda kullanõlõr. Evsel kullanõm ve merkezi ısıtma olmak üzere konutlarda iki farklı kullanım alanı vardır. 7

8 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Doğal gaz esas olarak: - Metan (CH 4 ) ve daha az oranda - Etan (C 4 H 10 ) ve - Propan (C 3 H 8 ) gibi hidrokarbonlardan meydana gelir. 8

9 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Ayrõca bileşiminde iminde: - Azot (N 2 ), - Karbondioksit (CO 2 ), - Hidrojensülfür (H 2 S) ile - Helyum (He) gazları da bulunabilir. Ancak H 2 S çevreye zararlı bir bileşen en olduğundan undan,, doğal gaz üretim noktasında nda bu bileşenden enden temizlenerek boru hattına pompalanır. 9

10 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Doğal gazõn n yanabilmesi için i in hava ile % 5-15 arasõnda bir karõşõ õşõm m yapmasõ gerekir. Karõşõ õşõm m bu oranõn n dõşõd õşõnda olursa doğal gaz yanmaz. İdeal karõşõ õşõm m oranõ % 9 doğal gaz + % 91 hava karõşõ õşõmõdõr. 10

Karõşõ õşõm m bu oranõn n dõşõd õşõnda olursa doğal gaz yanmaz.

11 Yanma ve Yanma Ortamõ! Gaz yakõtlar doğrudan hava ile karõş õşarak yanõcõ hale geçer. er.! Doğal gazõn n yanabilmesi için i in hava ile % 5 15 arasõnda bir karõşõ õşõm m yapmasõ gerekir. Karõşõ õşõm m bu oranõn n dõşõd õşõnda olursa doğal gaz yanmaz. İdeal karõşõ õşõm m oranõ % 9 doğal gaz + % 91 hava karõşõ õşõmõdõr. Konforal ACST - Kasõm Katõ Yakõtlõ 2003 Kazanlar- EDM/st Kasõm

12 Yanma ve Yanma Ortamõ! Her yakõtõn n bir TUTUŞMA SICAKLIĞI I vardõr. r. Tutuşma sõcakls caklõğõna kadar õsõtõlan yanõcõ karõşõ õşõm tutuşarak yanmaya başlar.! Tutuşturma turma işlemi i yardõmc mcõ bir õsõ kaynağõ ile gerçekle ekleştirilir. Konforal ACST - Kasõm Katõ Yakõtlõ 2003 Kazanlar- EDM/st Kasõm

13 Yanmanõn n SürekliliS rekliliği Yeterli Yakõt Yeterli + + Hava Yeterli Isõ ISI Yanma CH 4 Oksijen ACST Konforal - Kasõm Katõ Yakõtlõ 2003 Kazanlar- EDM/st Kasõm

14 Tam Yanma Yakõtõn n tam olarak yanmasõ için in gereken hava miktarõ! Yakõttan alõnabilecek en yüksek verim ACST Konforal - Kasõm Katõ Yakõtlõ 2003 Kazanlar- EDM/st Kasõm

15 Uygun Yanma Havasõ Fazla Hava ya da! Az Hava Düşük Verim ACST Konforal - Kasõm Katõ Yakõtlõ 2003 Kazanlar- EDM/st Kasõm

16 Homojen Yanma Yakõt t ve hava gaz halinde. Tam karõşõ õşõm. Örnek: Gaz yakõtlar Yüksek Yanma Hõzõ +! Tam Yanma Kontrolü Yüksek Verimli Yanma Konforal ACST - Kasõm Katõ Yakõtlõ 2003 Kazanlar- EDM/st Kasõm

17 Heterojen Yanma Yakõt t ve hava farklõ hallerde. Örnek: Katõ ve sõvõs yakõtlar. Düşük Yanma Hõzõ +! Yanma Kontrolü Tam Değil Düşük Verimli Yanma ACST Konforal - Kasõm Katõ Yakõtlõ 2003 Kazanlar- EDM/st Kasõm

Yanma Kontrolü Tam Değil Düşük Verimli Yanma ACST

18 Gaz Yakõtlar tlarõn n Yanma Özellikleri ve Karşõ şõlaştõrma Gaz Yakõtlar Sõvõ Yakõtlar Katõ Yakõtlar! Yanma hõzlarh zlarõ çok yükseky! Yüksek õsõl l değer er! Tam kontrollü yanma! Yanma hõzlarh zlarõ yüksek! Yüksek õsõl l değer er! Kontrollü yanma! Yanma hõzlarh zlarõ düşük! Düşük õsõl l değer er! Yanma kontrolü tam değil! Fazla yanma havasõ gerektirir ACST Konforal - Kasõm Katõ 2003 Yakõtlõ Kazanlar- EDM/st Kasõm

Yüksek õsõl l değer er! Kontrollü yanma! Yanma hõzlarh zlarõ düşük! Düşük õsõl l değer er!

19 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Yanma Metan : CH 4 + 2O 2! CO 2 + H 2 O Propan : C 2 H 8 + 7/2O 2! 2CO 2 + 3H 2 O Bütan : C 3 H O 2! 3CO 2 + 4H 2 O Azot : N 2 + O 2! 2NO N 2 + 2O 2! 2NO 2 19

20 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Yanma CO 2 + H 2 O CH 4 ISI Yanma Oksijen Doğalgaz tam yandõğõ õğõnda, yanma sonucu karbondioksit (CO 2 ) ve su buharõ açõğa çõkarõr. r. Eser miktarda azotoksit, azotdioksit ve kükürtdioksit k açõğa õğa çõkar, ancak bu emisyon, diğer yakõtlar tlarõn n yanmasõ sonucu çõkan oranlarõn çok çok altõndad ndadõr. 20

Eser miktarda azotoksit, azotdioksit ve kükürtdioksit k açõğa õğa çõkar, ancak bu

21 CO 2 + H 2 O CH 4 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ Yanma ISI Doğal gazõn n yanmasõ sonucu karbonmonoksit (CO) oluşmad madõğõ için in zehirsizdir. Ancak kapalõ ortamda çok miktarda Yanma bulunursa, bu ortamdaki kişiler iler oksijensizlikten boğulabilirler. Oksijen Baca gazõ sõzõntõsõ olan ortamlarda ise doğal gaz, oksijen (O 2 ) yerine, bacadan atõlamayan karbondioksit (CO 2 ) ile tepkimeye girdiğinde inde CO açõğa çõkar. Bu durumda tam yanma olmaz ve zehirleyici olabilir. 21

22 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ 22

23 DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ! Havadaki tutuşma sõcakls caklõğõ 645 C dõr.! Alt õsõl l değeri eri kcal/m³ ³ dür.! Yanma sonucu çõkan su buharõ yoğuşturulup, açõğa õğa çõkan ilave enerji de (baca gazõ gizli õsõsõ) ) kullanõld ldõğõnda ise üst õsõl l değeri eri kcal/ m³ m dür.! Verimi % aralõğõ õğõndadõr.! Havaya göre g izafi yoğunlu unluğu u (hava=1 iken) 0,6 dõr.! Şehir içi i i dağõ ğõtõm şebekelerinde, 21 mbar düşük d k basõnç veya 300 mbar orta basõnçta dağõ ğõtõmõ yapõlõr. 23

24 SIVILAŞTIRILMI TIRILMIŞ PETROL GAZI- LPG Sõvõlaştõrõlmõş Petrol Gazlarõ (LPG); propan, propilen, bütan, izobütanve bu gazlarõn oluşturduğu hidrokarbon karõşõmlarõdõr. Oda sõcaklõğõ ve 1 atmosfer basõnçta gaz halinde bulunur, basõnç uygulandõğõnda sõvõlaşõrlar. Sõvõ halde taşõnan, depolanan ve ölçülen LPG, basõnç kaldõrõldõğõnda çevreden õsõ alarak yeniden buharlaşõr ve gaz olarak kullanõlõr. 24

25 SIVILAŞTIRILMI TIRILMIŞ PETROL GAZI- LPG LPG, ham petrolün rafinelerde arõtõlmasõ veya doğalgazdan olmak üzere iki ana kaynaktan elde edilir. Ham petrolün damõtõlmasõ ile elde edilen LPG, sudan arõtõlõr ve içerdiği kükürt miktarõ standartlara uygun bir sõnõra indirilir. Aslõnda kokusuz olan LPG, olasõ bir tehlikeyi önlemek amacõyla etil merkaptan ile kokulandõrõldõktan sonra kullanõma sunulur. 25

26 SIVILAŞTIRILMI TIRILMIŞ PETROL GAZI- LPG Ülkemizde kullanõma sunulan miks LPG, - %70 bütan - %30 propandan oluşur. 26

27 SIVILAŞTIRILMI TIRILMIŞ PETROL GAZI- LPG LPG nin basõnc ncõ,, sõcakls caklõk k yükselince y artar ar,, düşünce d azalõr. Propan için in 50 C deki mutlak basõnç değeri eri 17.5 atm. ve Türkiye de LPG stok tanklarõnõn n en yüksek y çalõşma basõnc ncõ 17.5 atm. olarak kabul edilir. Oda sõcaklõğõ ve atmosferik basõnçta gaz halinde bulunan LPG nin, herhangi bir basõnç değerinde erinde faz değiştirdi tirdiği i belli bir sõcakls caklõk k derecesi veya herhangi bir sõcakls caklõk k derecesi için i in faz değiştirdi tirdiği i belli bir basõnç değeri eri vardõr. LPG sistemlerinde gaz fazõ borularõndaki sabit bir çalõşma basõnc ncõ için in çevre sõcakls caklõğõnõn n düşmesi, d LPG nin gaz fazõndan sõvõs fazõna geçmesine neden olur. Buna LPG nin çiyleşmesi (sõvõla laşmasõ) denir. 27

28 SIVILAŞTIRILMI TIRILMIŞ PETROL GAZI- LPG 1 atmosfer basõnç altõnda nda: propan 25ºC da, bütan 20ºC da, miks LPG ise 10ºC da çiyleşmeye başlar lar. Bu durumda sõcakls caklõğõn n 10ºC õn altõna düştüğüd kõş aylarõnda önlem alõnmazsa miks LPG nin çiyleşmesi kaçõnõlmazd lmazdõr. Gaz fazõnõn n sõvõs fazõna göre g yaklaşõ şõk k 270 kat daha fazla hacime sahip olmasõ nedeniyle sõvõs LPG nin tüketim t noktasõna na ulaşmas masõ istenilen bir durum değildir. Bu nedenle sistem tasarõmõ LPG nin çiyleşmeyeceği i basõnçsõcaklõk k değerlerine erlerine göre g yapõlõr. Propan için i in yeniden sõvõlaşma sõcakls caklõklarõ çok düşük d k olduğundan, undan, sistemde propan kullanõld ldõğõnda çiyleşme problemi yaşanmaz anmaz. 28

29 SIVILAŞTIRILMI TIRILMIŞ PETROL GAZI- LPG Sõvõlaştõrõlmõş gazlar (LPG) bireysel ve endüstriyel kullanõmlar için i in TÜP içinde inde veya DÖKME tipte tankta depolanacak şekilde tankerle satõlõr. LPG İLE İLGİLİ BİLGİ VE RESİMLER AYGAZ İNTERNET SİTESİNDEN ALINMIŞTIR 29

30 SIVILAŞTIRILMI TIRILMIŞ PETROL GAZI- LPG 1. Bina duvarõ 2. Yol 3. Komşu u arsa sõnõrõ 4. Kotaltõ hacim (kuyu, kanal) 5. Yanõcõ maddeler 6. Elektrik hattõ 7. Havalandõrma menfezi Konutlarda çok amaçlõ LPG tankõ kullanõmõ LPG tankõ ile bina, yol ve arkasõnda bõrakõlmasõ gereken minimum uzaklõklar klar (TSE 1446) LPG İLE İLGİLİ BİLGİ VE RESİMLER AYGAZ İNTERNET SİTESİNDEN ALINMIŞTIR 30

Benzer belgeler

1. Doğalgaz nedir? 2. Doğalgaz nasıl oluşur?

1. Doğalgaz nedir? 2. Doğalgaz nasıl oluşur? 1. Doğalgaz nedir? Başta Metan (CH 4 ) ve Etan (C2H6) olmak üzere çeşitli hidrokarbonlardan oluşan yanıcı bir gaz karışımıdır. Doğalgaz renksiz, kokusuz havadan daha hafif bir gazdır. 2. Doğalgaz nasıl