Bitkisel Yağ Sektöründe Yağlı Tohum Kırım Sanayisi ve Türkiye Güney Bölgesi Yağlı Tohum Üretim Durumu. Hüseyin Nuri ÇOMU

Transkript

1 Bitkisel Yağ Sektöründe Yağlı Tohum Kırım Sanayisi ve Türkiye Güney Bölgesi Yağlı Tohum Üretim Durumu Hüseyin Nuri ÇOMU Güney ve Güneydoğu Anadolu Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (GÜNYAĞDER) Yönetim Kurulu Başkanı /İSTANBUL

2 GÜNYAĞDER Güney ve Güneydoğu Anadolu Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Adana 2003 yılında kurulan GÜNYAĞDER; Adana, Antalya, Mersin, Hatay, Osmaniye, Şanlıurfa, Gaziantep, Diyarbakır, Mardin, Kahramanmaraş, Kilis, Adıyaman, Batman illerinden toplam 38 üyesi bulunmaktadır.

3 GÜNYAĞDER Derneğimizin Amaçları Arasında; Güney ve Güneydoğu Anadolu da faaliyet gösteren bitkisel yağ sanayicilerini bir çatı altında toplamak ve gelişmesine katkıda bulunmak Bitkisel yağ sektörüyle ilgili; ihracat ve ithalat düzenlemelerine katkıda bulunmak Güney ve Güneydoğu Anadolu da Yağ sanayicilerini ilgilendiren konularda kararlar almak ve Devletimizle iş birliği yapmak, Üyelerimizin ve sektörümüzün sorunlarını tespit ederek çözümü için gerekli mercilere müracaatlarda bulunarak çözüm üretmek Yağlı tohumların, yağların ve diğer yağ ürünlerinin fiyatlarının tespiti noktasında Devletimizle iş birliği yapmak, çiftçi ve sanayici lehine gerçekleştirmek ve fiyat istikrarını temin etmek, Üyelerin mesleki bilgilerini arttırmak için toplu halde yurtiçi ve yurtdışı inceleme gezileri, panel, seminer ve konferanslar tertip etmek ve beynelmilel kongrelere iştirak etmek,

4 GÜNYAĞDER GÜNYAĞDER in çalışmaları arasında üyelerine yönelik bilgilendirme ve değerlendirme toplantıları yer almaktadır. Adana Hilton da yapılan toplantıda sektörle ilgili konular konuşuldu, çözüm önerileri getirildi. Bu toplantıda dile getirilen «hasat döneminde piyasayı destekleyici prim uygulamasına geçilsin» şeklindeki önerimiz basında geniş yer buldu.

5 TİM İlk 1000 İhracatçı Firma 2017 sıralaması Araştırma sonuçlarına göre; Güney ve Güneydoğu Bitkisel Yağ Sanayicileri ihracatın %77 ini gerçekleştirerek Türkiye nin yağ ihracatında önemli bir başarıya imza atmıştır. DİĞER; 23% GÜNEY VE GÜNEYDOĞU SANAYİCİLERİ %77 Kaynak : TİM (İhracatta İlk 1000 firma (2017))

6 İstanbul Sanayi Odası (ISO) tarafından hazırlanan Türkiye nin birinci ve ikinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2017 Sıralaması Sonuçlara göre; üretimden satışlarda Güney ve Güneydoğu Anadolu Bitkisel Yağ Sanayicilerinin payı %30 dur. Güney ve Güneydoğu Yağ Sanayicileri; 30% Diğer Firmalar 70% Kaynak: ISO Türkiye nin Birinci ve İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşları sonuçları (2017)

7 TÜRKİYE BÖLGESEL RAFİNE KAPASİTESİ (%) Türkiye Rafine kapasitesinde Güney ve Güneydoğu Sanayicileri %42 payla birinci sıradadır. %30 %2 %21 %5 %16 %26 Kaynak : BYSD, GÜNYAĞDER, Ticaret ve Sanayi Odaları verileri

8 TÜRKİYE BÖLGESEL KIRMA KAPASİTESİ (%) Güney ve Güneydoğu Sanayicileri; Türkiye yağlı tohum kırma kapasitesinde %38 lik önemli bir paya sahiptir. Güney ve Güneydoğu Sanayicileri; Türkiye de üretilen 3 milyon ton civarındaki yağlı tohumun tamamını işleme kapasitesine sahiptir. %40 %2 %15 %4 %22 %16 Kaynak : BYSD, GÜNYAĞDER, Ticaret ve Sanayi Odaları verileri

9 Güney ve Güneydoğu Anadolu Bitkisel Yağ Sanayicileri; Türkiye nin, Kırma (%38) ve Rafine (%42) kapasitesinde önemli bir paya sahiptir. TÜRKİYE RAFİNE KAPASİTESİ (%) TÜRKİYE KIRMA KAPASİTESİ (%) DİĞER; %58 GÜNEY VE GÜNEYDOĞU YAĞ SAN. %42 DİĞER; %62 GÜNEY VE G.DOGU SAN.; %38 Kaynak : BYSD, GÜNYAĞDER, Ticaret ve Sanayi Odaları verileri

10 Kaynak : SUNSEEDMAN TÜRKİYE BÖLGESEL YAĞLI TOHUM İSTATİSTİKLERİ 2018 Güney ve Güneydoğu çiftçisi Türkiye yağlı tohum hasadının %45 ini gerçekleştirmektedir. YAĞLIK AYÇİÇEĞİ PAMUK (Çiğit) 45,3% 24,8% 10,6% 10,4% 6,0% 2,9% ÇUKUROVA VE GAP TRAKYA BÖLGESİ EGE BÖLGESİ İÇ ANADOLU Toplam Ekim Alanı (ha) Rekolte Tahmini (Ton) Toplam Ekim Alanı (ha) Rekolte Tahmini (Ton) Toplam Ekim Alanı (ha) Rekolte Tahmini (Ton) Toplam Ekim Alanı (ha) Rekolte Tahmini (Ton) KARADENİZ BÖLGESİ Toplam Ekim Alanı (ha) Rekolte Tahmini (Ton) GÜNEY MARMARA Toplam Ekim Alanı (ha) Rekolte Tahmini (Ton) KANOLA SOYA FASULYE Sİ ASPİR TOPLAM

11 Ayçiçeği Tohumu (Yağlık) Üretim Miktarı (Ton) 2004 ten bu yana; Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli ndeki yağlık ayçiçeği tohumu üretimindeki artış Türkiye deki üretimle kıyaslandığında yataya yakın bir eğilim göstermiştir. TC Türkiye Tekirdağ Edirne Kırklareli Kaynak: TUİK

12 Ayçiçeği Tohumu (Yağlık) Üretim Miktarı (Ton) 2004 ten bu yana; Konya, Adana, Çorum,Tokat ve Muş ta yağlık ayçiçeği tohumu üretimi önemli ölçüde artmıştır. KONYA ADANA ÇORUM TOKAT 0 MUŞ Konya Adana Çorum Tokat Muş

13 TÜRKİYE YAĞLI TOHUM İTHALATI İTHALAT (TON) (OCA-TEM) Yağlık Ayçiçeği (Çerezlik/Tohumluk Hariç ) Soya Fasulyesi Kolza/Kanola Mısırözü Aspir Ayçiçeği Unu Ketencik/Camelina ve diğer tohumlar Keten Tohumu Toplam İTHALAT (BİN USD) (OCA-TEM) Yağlık Ayçiçeği ( Çerezlik/Tohumluk Hariç ) Soya Fasulyesi Kolza/Kanola Mısırözü Aspir Ayçiçeği Unu Ketencik/Camelina ve diğer tohumlar Keten Tohumu Toplam KAYNAK : TUIK & SUNSEEDMAN

14 TÜRKİYE BİTKİSEL YAĞ İTHALATI (OCA-TEM) BİTKİSEL YAĞ İTHALATI İTHALAT İTHALAT İTHALAT İTHALAT İTHALAT İthalat $ İthalat $ İthalat $ İthalat $ TON TON TON TON TON İthalat $ Soya yağı ve fraksiyonları; ham Soya yağı ve fraksiyonları; diğer Palm yağı ve fraksiyonları; ham Palm yağı ve fraksiyonları; diğer Ayçiçeği tohumu yağları; ham Ayçiçeği tohumu yağları (diğer) Pamuk tohumu yağları; ham Pamuk tohumu yağları; diğer Palm çekirdeği/babassu yağları; ham Palm çekirdeği/babassu yağları; diğer Rep, kolza, hardal yağı; ham (düşük erusik asitli) Rep, kolza, hardal yağı; diğer (düşük erusik asitli) Rep, kolza, hardal yağı; ham Rep, kolza, hardal yağı; diğer Keten tohumu yağı ve fraksiyonları; ham Keten tohumu yağı ve fraksiyonları; diğer Mısır yağı ve fraksiyonları; ham Mısır yağı ve fraksiyonları; diğer Bitkisel yağlar vb. fraksiyonları Margarin (sıvı margarin hariç) Margarin; diğer Hayvansal ve bitkisel yağlar vb. frak. (1516'de ki hariç) Genel Toplam Kaynak : TUİK Verileri

15 TÜRKİYE KÜSPE KEPEK DDGS İTHALATI (OCA-TEM) İthalat İthalat İthalat İthalat İthalat İthalat $ İthalat $ İthalat $ İthalat $ İthalat $ TON TON TON TON TON Mısırdan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Diğer hububattan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Baklagillerden elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Nişastacılık artıkları vb. artıklar Şeker pancarı, şeker kamışı bağası artık ve posaları Biracılık ve damıtık içki sanayinin posa ve artıkları Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar Yer fıstığı yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı artıklar Pamuk tohumu yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar Keten tohumu yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar Ayçiçeği tohumu yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar Rep/kolza tohumu yağı üretim artığı küspe ve katı atıklar (düşük erusik asit içerikli) Rep/kolza tohumu yağı üretiminden arta kalan diğer küspe ve katı atıklar Palm cevizi/palm bademi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar Diğer bitkisel yağ üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar Hayvan yemi olabilen diğer bitkisel döküntü ve atıklar Genel Toplam

16 Çukurova da Ayçiçeği hasadı Temmuzun ilk haftasında başlamaktadır. YAĞLI TOHUMLAR HASAT BAŞLANGIÇ TARİHLERİ AYÇEKİRDEĞİ PAMUK KANOLA Çukurova 1 Temmuz SOYA FASÜLYESİ 1 Eylül 10 Eylül ASPİR Marmara 10 Ağustos 15 Haziran İç Anadolu 15 Ağustos 1 Ağustos Karadeniz 15 Ağustos 10 Ekim Ege 1 Ekim Güneydoğu 20 Eylül Kaynak : GÜNYAĞDER Piyasa Bilgileri

17 TÜRKİYE BÖLGESEL AYÇİÇEĞİ HASADI BÖLGE 1.Tem 15.Tem 10.Ağu 30.Ağu Çukurova HASAT BAŞLADI 50% HASAT BİTTİ Trakya 0% 0% 10% 40% G. Marmara 0% 0% 5% 30% İç Anadolu 0% 0% 15% 40% Karadeniz 0% 0% 15% 45% Diğer 0% 0% 5% 50% Kaynak : GÜNYAĞDER Piyasa Bilgileri Çukurova da ayçiçeği hasadı biterken diğer bölgelerde hasat yeni başlamaktadır.

18 Gümrük Vergisi ve Referans Kıymet Referans Kıymet (ABD $/Ton) 1206 Ayçiçeği Tohumu Ayçiçeği tohumu yağı(ham) Ayçiçeği tohumu yağı(rafine) yılı Gümrük vergisi değişimleri (1206 Ayçiçeği tohumu) Gümrük Vergisi %27 den %13 'e düştü Gümrük Vergisi %13'ten %27 'e çıktı Gümrük Vergisi %27 den %13 'e düştü Kaynak: Resmi Gazete Kaynak : Resmi Gazete Birim kıymetin bu kadar sık değişmesi yerli üreticiyi ve çiftçimizi zor durumda bırakmaktadır. Biz kırıcılar için olabilecek en büyük sıkıntı müstahsilin malını depomuza aldıktan sonra verginin indirilmesi

19 YAĞ SANAYİ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ GÜNYAĞDER in bir görevi de, yağ sanayiinin önemli bir aktörü olarak tüm paydaşlara önerilerde bulunmaktır. GÜNYAĞDER in piyasaya dair öncelikli çözüm önerilerini şunlardır: Ceylanpınarı başta olmak üzere kamuya ait tarım işletmelerinde yağlı tohumların üretiminin sağlanması gerekmektedir. Mildiyö hastalığına karşı ayçiçek ekilen yerlerde nöbetleşe (münavebeli) ekim uygulanmalıdır. Mevcut ekim alanlarında münavebe ve tohum seçimiyle daha yüksek verim sağlanması teşvik edilmelidir. Hasat kalitesinin arttırılması için devletin daha sıkı bir gözetimde bulunması ve gerekli tedbirleri alması gerekmektedir. Muş örneğinde olduğu gibi yeni ekim alanları üretime kazandırılmalı Hasat döneminde piyasa düzenleyici prim uygulamasına geçilmelidir.

20 YAĞ SANAYİ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Çukurova Bölgesi için Ürün Destekleme (Teşvik) Fiyatlarının Özellikle İthalata Dayalı Ürünlerin Üretiminde Ekim Zamanından Önce Açıklanması Sözleşmeli Tarımda Taraflardan Sanayicinin de teşvik edilmesi Taklit ve Tağşiş Yapan Firmalara İdari Para Cezasından Daha Ağır Yaptırımlar Getirilmesi GDO Analizleri Yapan Laboratuvarların Sonuçlarında Yaşanan Tutarsızlıkların Minimuma İndirilmesi Basında Gıda Güvenliği, Zararları ve Faydaları ile İlgili Haberlerde Yozlaşmanın Önüne Geçilmesi

21 YAĞ SANAYİ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Çukurova daki hasat zamanına yakın Ayçiçek ithalat rejiminde değişiklik yapılması piyasa belirsizliğini arttırmakta, bu da çiftçiye ve sanayiciyi güç duruma düşürmektedir. Gümrük düzenlemeleri orta vadeli yapılarak çiftçinin ve sanayicinin planlama yapmasına imkan tanınmalı Yağlı Tohumlu Bitkilerin Diğer Ürünlerle Aynı Şartlarda Desteklenmesi ve Alternatif Ürün Fiyatları ile Parite Farkının Kapatılması Bitkisel Sıvı Yağlarda Piyasaya Sunumda Hacim Kısıtlaması Getirilmesi Türk Biyogüvenlik Kanunu nun Avrupa Birliği Rejimlerine Uydurulması Ürün Doğrulama ve Takip Sistemi nin İptal Edilmesi

22 YAĞ SANAYİ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Ülkemizin yağlı tohumda dışa bağımlılıktan kurtulması ve cari açığın düşürülmesi için mutlaka nadas alanlarının üretimde değerlendirilerek, bu alanlarda yağlı tohum üretiminin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Kaynak:

23 Pamuk Bitkisi Pamuk bitkisi, yaygın ve zorunlu kullanım alanıyla insanlık açısından, yarattığı katma değer ve istihdam olanaklarıyla da üretici ülkeler açısından büyük ekonomik öneme sahip bir üründür. Pamuk, tohumlarından lif elde edilen bir bitki olması ve üretimindeki asıl amacının lif üretimi ve lif verimi olması ile birlikte, ortalama lif randımanının %35-40 olması nedeniyle birim alandan elde edilen kütlünün %60'ı çiğittir. Çırçırlama sonrasında lifleri alınan tohumlarda (çiğit) %17-24 oranında yağ bulunmaktadır. 23

24 LİF PAMUK 24

25 DÜNYA PAMUK YAĞI ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ (1.000 Ton) Başlangıç Stokları Üretim Tüketim Kapanış Stokları / / / / / / / / / /19 * Başlangıç Stokları Üretim Tüketim Kapanış Stokları Kaynak: USDA 25

26 Türkiye Kütlü Pamuk Üretim (Ton) * Üretim (mt) Kaynak: TUIK & USDA Türkiye Çiğit Üretimi (Ton) * Üretim Kaynak: TUIK & USDA

27 Türkiye Pamuk Yağı Üretimi ve Tüketimi (1.000 Ton) Başlangıç Stokları Üretim Tüketim 280 Kapanış Stokları Doğrusal (Üretim) Kaynak: USDA / / / / / / / / /19 * Başlangıç Stokları Üretim Tüketim Kapanış Stokları

28 Türkiye Çiğit Üretimi ve Tüketimi (1000 Ton) Başlangıç Stokları Üretim Tüketim Kapanış Stokları Doğrusal (Üretim) Kaynak: USDA 2010/ / / / / / / / /19 * Başlangıç Stokları Üretim Tüketim Kapanış Stokları

29 GÜNYAĞDER TÜRKİYE PAMUK ÜRETİM TAHMİNLERİ (TON) 2018/19 Ekim Alanı (ha) Kütlü Üretimi (ton) Çiğit Üretimi (ton) P. Yağı Üretimi (ton) P. Küspesi Üretimi (ton) Çukurova GAP Ege GENEL Kaynak : GÜNYAĞDER

30 TÜRKİYE TAHMİNİ ÇİĞİT MİKTARI (TON) Kütlü P Çiğit P. Yağ P. Küspe Kütlü P Çiğit P. Yağ P. Küspe Kütlü P Çiğit P. Yağ P. Küspe % 22 % 13 %64

31 PAMUK TARIMINI DESTEKLEYEN FAKTÖRLER 1) Son yıllarda mekanizasyonun artması (özellikle makineli hasat), 2) Ekimden önce Ürün destekleme priminin (80 krs/kg) açıklanması 3) 2013 sezonu itibarı ile Better Cotton ile ilgili uygulamaların ülkemizde başlaması 4) Son 3 yıldır kütlü pamuk fiyatlarındaki artışın çiftçiyi cezbetmesi PAMUK TARIMINI KISITLAYAN FAKTÖR Pamuk üretim maliyetlerinin yüksek olması (Gübre, mazot, makineli hasata rağmen seyretme ve çapalama işçiliği maliyeti, zararlı ile mücadele (özellikle yeşil kurt)

32 PAMUK ÜRETİMİNİ ARTTIRMAK İÇİN 1. Pamuk stratejik bir ürün olarak ilan edilmeli ve bir milyon ton pamuk üretiminde istikrar sağlanıncaya dek üretimin arttırılarak desteklenmesi sağlanmalıdır. 2. Ürün desteklemeleri belirlenirken destekleme fiyatı belirlenirken uluslar arası piyasalardaki fiyat pariteleri ve Dünya fiyatları,alternatif ürünlerdeki fiyatlar ve gümrük vergisi politikaları, girdi maliyetleri birlikte ele alınarak değerlendirilmelidir. 3. Ürün destekleme primlerinin ekim tarihinden önce bildirilmesi ve aynı yıl içerisinde ödenmesi sağlanmalıdır. 4. Ticaret Borsaları, sektörel kuruluşlar daha aktif olarak önce yerel daha sonra ülkesel ürün analizlerini yaparak işbirliklerini artırmalıdırlar. 5. Tekstil sektörünün yeniden canlanması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

33 TEŞEKKÜRLER Hüseyin Nuri ÇOMU Güney ve Güneydoğu Anadolu Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı