Finans Bülteni. No: 2013/3. Konu : Yeni Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman irketleri Kanunu nun Getirdiği Önemli Değişiklikler

Transkript

1 4 Ocak 2013 Finans Bülteni No: 2013/3 VERGİ Konu : Yeni Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman irketleri Kanunu nun Getirdiği Önemli Değişiklikler, Özet: Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman irketleri Kanunu Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun un yürürlüğe girmesinden itibaren tarih ve 3226 Sayılı Finansal Kiralama Kanunu ile tarih ve 90 Sayılı Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ek ve değişiklikleri ile birlikte yürürlükten kaldırılmıştır. Açıklamalar Kanun un kapsamı, Türkiye de kurulu finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri ile bankalarca yapılan faktoring işlemleri ile katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca yapılan finansal kiralama işlemleridir. İlgili Kanun ile getirilen önemli değişikliklerden bazılarına aşağıda yer verilmiştir. irketlerin Kuruluş artları Yeni Türk Ticaret Kanunu ndaki tek ortak anonim şirket kuruluşu finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin anonim şirketleri için geçerli olmayıp bu şirketler için şirketin; a) Anonim şirket şeklinde kurulması ve kurucu ortak sayısının beşten az olmaması, b) Pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması, c) Ticaret unvanında Finansal Kiralama irketi, Faktoring irketi veya Finansman irketi ibarelerinden birinin bulunması, d) Kurucularının bu Kanunda belirtilen şartları haiz olması, e) Yönetim kurulu üyelerinin bu Kanunun kurumsal yönetim hükümlerinde belirtilen nitelikleri ve planlanan faaliyetleri gerçekleştirebilecek mesleki tecrübeyi haiz olması,

2 2 No 2013/3 f) Nakden ve her türlü muvazaadan ari olarak ödenmiş sermayesinin en az yirmi milyon Türk Lirası olması, g) Ana sözleşmesinin bu Kanun hükümlerine uygun olması, h) Kurumun etkin denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısına sahip olması, i) Öngörülen faaliyet konularına ait iş planlarını, kuruluşun mali yapısı ile ilgili projeksiyonlarını, ilk üç yıl için bütçe planını ve yapısal örgütlenmesini gösteren bir faaliyet programını ibraz etmesi, şarttır. Öte yandan, şirketlerin faaliyete geçebilmeleri için Kanun da öngörülen asgari sermayelerinin yüzde beşi tutarında sisteme giriş payı ödemeleri hüküm altına alınmıştır. Finansal Kiralama tanımı Kanun daki finansal kiralama tanımı, Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 290. Maddesi ndeki tanım ile aynı doğrultudadır. Buna göre finansal kiralama işlemi; bir finansal kiralama sözleşmesine dayalı olmak koşuluyla, kiralayan tarafından finansman sağlamaya yönelik olarak; Bir malın mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi, Kiracıya kira süresi sonunda malın rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması, Kiralama süresinin malın ekonomik ömrünün yüzde sekseninden daha büyük bir bölümünü kapsaması veya Finansal kiralama sözleşmesine göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının malın rayiç bedelinin yüzde doksanından daha büyük bir değeri oluşturması, hallerinden herhangi birini sağlayan kiralama işlemi olarak ifade edilmiştir. Karşılıklar Finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin işlemlerinden kaynaklanan alacaklarından doğmuş veya doğması beklenen ancak, miktarı kesin olarak belli olmayan zararlarını karşılamak amacıyla BDDK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde karşılık ayırmak zorunluluğu getirilmiştir. Ancak bahse konu karşılık tutarlarının bankalardaki özel karşılık tutarları gibi kurumlar vergisi matrahından indirim konusu edilmesi mümkün değildir. ubeler Söz konusu Kanun un 8. Maddesi nde finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin yurt içinde veya yurt dışında şube açmasının izne tabi olduğu ve her ne ad altında olursa olsun şube dışında teşkilatlanmaya gidemeyecekleri ve acentelik veremeyecekleri hüküm altına alınmıştır. Bu düzenleme ile temsilcilik şeklinde teşkilatlanma yapan şirketlerin yapılanmaları olumsuz yönde etkilenecektir. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman irketleri Birliği Kanun da Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman irketleri Birliği adı altında tek bir birlik kurulması hükme bağlanmıştır. Birlik Kanun un yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde kurulacaktır. Ayrıca, şirketlere faaliyet izni aldıkları tarihten itibaren bir ay içinde Birliğe üye olma zorunluluğu getirilmiştir. Sözleşmelerin Süresi 3226 Sayılı Mülga Kanun'un 7. Maddesi nde sözleşmelerin en az dört yıl süre ile feshedilemeyeceğine ilişkin hüküm yer almaktaydı. Ancak, yeni Kanun'da böyle bir süre sınırlamasına yer verilmemektedir. Yeni Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten önce düzenlenen finansal kiralama sözleşmeleri için 3226 Sayılı Mülga Kanun un süreye ilişkin hükümlerinin uygulanmasına devam edilecektir.

3 No 2013/3 3 Sözleşmelerin ekli Yeni Kanun, Finansal Kiralama Kanunu nda belirtilen sözleşmenin noter huzurunda yapılması gerekliliğini ortadan kaldırmış olup, sözleşmenin yazılı olarak yapılmasını yeterli kabul etmiştir. Özel bir sicile kayıtlı olmayan taşınır mallara ilişkin sözleşmeler Birlik tarafından tutulacak özel sicile tescil edilecektir. Finansal Kiralama Sözleşmesinin konusu Yeni Kanun ile finansal kiralama konusu olabilecek malların kapsamı genişletilmiştir. Buna göre, patent gibi fikri ve sınai haklar hariç olmak üzere bilgisayar yazılımlarının çoğaltılmış nüshaları finansal kiralama sözleşmelerine konu edilebilecektir. Bütünleyici parça veya eklenti niteliklerine bakılmaksızın asli niteliğini koruyan her mal tek başına finansal kiralama sözleşmesinin konusu olabilecektir. Ayrıca, finansal kiralama sözleşmesinde açıkça belirtilmek kaydıyla, sözleşme konusu mal henüz imal edilmemiş veya kiracıya teslim edilmemiş olmasına rağmen finansal kiralamaya konu olabilecek ve bu mallara ilişkin olarak sözleşme tarihinden başlamak üzere kira bedelleri tahsil edilebilecektir. Yeni Bir Uygulama: Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman irketleri Nakdi Kredi Kullandırabilecek Yeni Kanundaki irket tanımından yola çıkarak finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin müşterileri ile yapacağı sözleşmeler çerçevesinde ve yaptığı işlemin bir parçası olarak müşterilerine ilave finansman sağlamak amacıyla toplamı ödenmiş sermayesinin yüzde birini geçmeyecek şekilde nakdi kredi kullandırmalarına izin verilmiştir. Ayrıca, bu oranı sıfıra kadar azaltmaya veya ödenmiş sermayenin yüzde beşine kadar artırmaya ya da şirket bazında farklılaştırmaya ilişkin BDDK ya yetki verilmiştir. Operasyonel Kiralama Yeni Kanun ile finansal kiralama dışında kalan kiralamalar, faaliyet kiralaması (operasyonel kiralama) olarak tanımlanmıştır. Yeni Kanun ile finansal kiralama şirketleri operasyonel kiralama yapabilecektir. Ayrıca, Kanun a göre finansal kiralama şirketlerince yapılan faaliyet kiralaması işlemleri hakkında Kanun'un finansal kiralama işlemlerine ilişkin hükümleri uygulanmayacaktır. Satıp Geri Kiralama (Sell & Lease Back) Yeni Kanun da, 3226 Sayılı Mülga Kanun daki üçlü ilişki yani üçüncü kişilerden temin edilen malların finansal kiralamaya konu edilmesi yanında kiracıdan satın alınan malların da finansal kiralamaya konu edilebileceğine ilişkin düzenleme yapılmıştır. Bu sayede satıp geri kiralama olan (Sell & Lease Back) ile finansal kiralama yapılması mümkün hale getirilmiştir. Bununla birlikte, satıp geri kiralama yöntemi ile gerçekleştirilen kiralama sözleşmeleri kapsamında, kiracı tarafından sözleşme süresi sonunda geri alınmak kaydıyla kiralanan taşınmazların kiralayana satışı sırasında devredenden binde 3,96 oranında harç alınacaktır.

4 4 No 2013/3 Taşınmazın herhangi bir şekilde kiracı tarafından geri alınmamasının tespiti durumunda, bu madde kapsamında ödenen harç ile normal alım satımda ödenmesi gereken harç tutarı arasındaki fark gecikme faizi ile birlikte ilgililerden tahsil edilecektir. (Harçlar Kanunu'na ekli (4) sayılı tarife kapsamında, alım satımda devir eden ve devir alanın ayrı ayrı ödemesi gereken harcın oranı binde 20'dir.) Satıp geri kiralama yöntemi ile yapılan kiralama sözleşmelerinde kiralanan taşınmazların sözleşme süresi sonunda kiracı adına tapuya tescil işlemi de tapu harcından istisnadır. İkrazatçılık 90 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname den aldıkları yetkiye istinaden ikrazatçılık faaliyetinde bulunanların yeni Kanun un yürürlüğe girdiği tarih olan tarihinden itibaren altı ay içinde Kanun da sayılı faaliyetlerden birini yürütmek amacıyla BDDK ya başvuruda bulunabilmeleri mümkündür. İkrazatçılar bu süre içinde mevcut sözleşmelerinden kaynaklanan alacaklarının tahsiline yönelik işlemler dışında yeni bir ikrazatçılık faaliyetinde bulunamayacakları gibi BDDK ya faaliyetlerine faktoring, finansal kiralama veya finansman şirketi olarak devam etmel için başvurmayan veya başvurduğu halde gerekli izinleri alamayanların da ikrazatçılık faaliyetleri kendiliğinden sona erecektir. Damga Vergisi ile Harç İstisnası Finansal kiralama sözleşmeleri ve bu sözleşmelerin devrine ve tadiline ilişkin kağıtlar ile bunların teminatı amacıyla düzenlenen kağıtlar damga vergisinden, bu kağıtlarla ilgili yapılacak işlemler harçtan müstesnadır. Finansal kiralama sözleşmesi feshi 3226 Sayılı Mülga Kanun da problematik haline gelen sözleşme feshi yeni Kanun ile açıklılığa kavuşturulmuştur. Buna göre sözleşmenin feshinde kiracıdan iade alınan malın üçüncü kişilere satılması halinde, satış bedelinin, vadesi gelmemiş finansal kiralama bedelleri ile varsa kiralayanın bunu aşan zararı toplamı ile mahsubu mümkün hale getirilmiştir. Arada fark oluşması halinde bu farkın, satış bedelinin düşük olması durumunda kiracı tarafından kiralayana, tersi yüksek olması durumunda ise kiralayandan kiracıya ödenmesi gerekecektir. Faktoring şirketine karşı ileri sürelemeyecek def'iler Yeni Kanun ile bir kambiyo senedinin ciro yoluyla faktoring şirketine devri halinde, kambiyo senedinden dolayı kendisine başvurulan kişinin, düzenleyen veya önceki hamillerden biriyle kendi arasında doğrudan doğruya var olan ilişkilere dayanan def ileri faktoring şirketine karşı ileri sürülemeyeceği hususunda açıklama yapılmıştır. Ancak, bu hüküm faktoring şirketinin kambiyo senedini iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket etmemesi halinde geçerli olacaktır. Fatura kayıt sistemi Yeni Kanun un 43. Maddesi ndeki bu düzenleme ile faktoring şirketleri ile bankalar, fatura bilgileri de dâhil olmak üzere devir aldıkları alacaklarla ilgili bilgileri Risk Merkezi nezdinde veya Birliğin uygun göreceği bir şekilde toplulaştıracaklardır. Bilgilerin paylaşımına ilişkin usul ve esaslar Birlik tarafından belirlenecektir.

5 kpmg.com.tr kpmgvergi.com No 2013/3 5 Bu sayede faktoring işlemlerinde eksikliği hissedilen merkezi fatura kayıt sistemi hayata geçirilerek faktoring işleminde sadece mal veya hizmet satışına dayanan alacakların şirketler tarafından finanse edilmesinin sağlanması, mükerrer fatura kullanımının ise engellenmesi sağlanacaktır. Finansman sözleşmesi Yeni Kanunun 39. Maddesi nde finansman sözleşmesi; Bize ulaşın Vergi Hizmetleri Yetkin Yeminli Mali Müşavirlik A.. Kavacık, Rüzgarlı Bahçe Mahallesi Kavak Sokak, No; 29 Beykoz İstanbul Tel. +90 (216) Fax. +90 (216) KPMG Ankara Ofis Turan Güneş Bulvarı 15. Cadde No: 41 Yıldızevler Çankaya Ankara Tel :+90 (312) Fax : +90 (312) KPMG İzmir Ofis Heris Tower, Akdeniz Mah. ehit Fethi Bey Cad. No:55 Kat:21 D:34 Alsancak-Konak / İZMİR Tel : +90 (232) Fax : +90 (232) her türlü mal veya hizmet alımının, malı veya hizmeti satın alan gerçek veya tüzel kişinin nam ve hesabına mal veya hizmetin teslim veya temini ile birlikte doğrudan satıcıya ödeme yapılması suretiyle kredilendirilmesini öngören sözleşmedir. Kredi geri ödemeleri, adına kredi açılanlar tarafından finansman şirketlerine yapılır şeklinde tanımlanmıştır. Yeni Kanun ile finansman sözleşmesi tanımından Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman irketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik in 20. Maddesi nde yer alan tüketici ifadesinin çıkarıldığı görülmektedir. Tanımdaki tüketici ifadesinin çıkarılmış olması finansman şirketlerinin bayilere stok/bayi finansman kredisi kullandırmasının mümkün olacağı şeklinde yorumlanabilecektir. Dolayısıyla, mal ve hizmet satan bayilere bugüne kadar tüketici olmadıkları için kullandırılamayan finansman kredilerinin bu Kanun ile kullandırılmaya başlanabileceği görüşündeyiz. Hava taşıma araçlarının, bunların motor aksamının yurt dışından kiralanması Yeni Kanun un 2. Maddesi nin beşinci bendine göre yolcu ve yük taşıma faaliyetinde bulunan havayolu şirketlerine hava taşıma araçlarının, motorlarının ve bunların aksam ve parçalarının; kurulu bulunan ülke mevzuatına göre bunları kiralama yetkisini haiz olan şirket, kuruluş ve finansal kiralama şirketleri tarafından en az iki yıl süreyle yurtdışından kiralanması da finansal kiralama sayılacaktır. Öte yandan Kanun un 21. Maddesi nde ise yurt dışından yapılacak finansal kiralama sözleşmelerinin birlik tarafından tescil edileceği ve yurt dışından yapılacak finansal kiralamalara ilişkin usul ve esasların Kurulun uygun görüşü alınmak suretiyle Birlik tarafından belirleneceği hüküm altına alınmıştır. Bu durumda yurt dışından yapılan kiralama işlemleri ile ilgili ikincil mevzuat ile açıklamalar yapılmasının doğru olacağını düşünüyoruz. Gemi kiralamak için kurulan finansal kiralama şirketi Yeni Kanun un faaliyet izni başlıklı 7. Maddesi ne göre; bütün ortakları Türkiye de kurulu finansal kiralama şirketi olmak kaydıyla, kuruluş ve faaliyet izni almaksızın sadece bir gemi kiralamak üzere finansal kiralama şirketi kurulabilecektir. Bu nitelikte kurulacak şirketler yeni Kanun un sözleşmelere ilişkin hükümleri dışındaki maddelerine tabi olmayacaktır. Saygılarımızla, Bu dökümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın, bu dökümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. KPMG International Cooperative bir İsviçre kuruluşudur. KPMG bağımsız şirketler ağının üye firmaları KPMG International Cooperative e bağlıdır. KPMG International Cooperative müşterilerine herhangi bir hizmet sunmamaktadır. Hiç bir üye firmanın KPMG International Cooperative e veya bir başka üye firmayı üçüncü şahıslar ile karşı karşıya getirecek zorlayıcı yada bağlayıcı hiçbir yetkisi yoktur Yetkin Yeminli Mali Müşavirlik A.., KPMG International Cooperative'in üyesi bir Türk şirketidir. KPMG adı ve KPMG logosu KPMG International Cooperative in tescilli ticari markalarıdır.