Deniz Ticareti Hukuku / 1 -

Transkript

1 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Deniz Hukuku Anabilim Dalı Deniz Ticareti Hukuku / / 2 / 2015 Tek, Çift ve II. Öğretim Lisans Dersleri

2 Giriş (2/30) Beşinci Bölüm DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ Ders Kitabı: Rayegân Kender / Ergon Çetingil / Emine Yazıcıoğlu, Deniz Ticareti Hukuku, Temel Bilgiler, Cilt I, 14. Baskı, İstanbul 4/2014, s

3 Giriş (3/30) Sistematik Denemesi 1. Yatırım sözleşmeleri (Malik = Para Borçlusu) a) Gemi edinme sözleşmeleri: İnşa, satış, finansal kira b) İşletme ve koruma sözleşmeleri: örn. yakıt, sigorta, liman, tamir, gemi adamlarının iş sözleşmeleri 2. Kazanç sözleşmeleri (Malik = Para Alacaklısı) a) Zilyetliğin devri yoluyla: Kira, intifa b) Zilyetlik devredilmeden: aa) Taşıma: Eşya, yolcu, gemide yer tahsisi, taşıma sözleşmesi yapma hakkının devri bb) Diğer: örn. Kurtarma, inşaat, balıkçılık, petrol arama ve çıkartma, batık ve enkaz çıkartma.

4 Giriş (4/30) Deniz Ticareti Sözleşmeleri = 6762 sayılı (mülga) TTK: Eşya taşıma, Yolcu taşıma, Denizaşırı satış, Deniz ödüncü 6102 sayılı (yürürlükteki) TTK: Kira, Zaman çarteri, Eşya taşıma, Yolcu taşıma Ders kitabı: TTK sistematiği ve içeriği.

5 Gemi Kira Sözleşmesi (5/30) 1. GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİ Ders Kitabı: Rayegân Kender / Ergon Çetingil / Emine Yazıcıoğlu, Deniz Ticareti Hukuku, Temel Bilgiler, Cilt I, 14. Baskı, İstanbul 4/2014, s

6 Gemi Kira Sözleşmesi (6/30) I. Uygulanacak Hükümler A) Milletlerarası Sözleşme: GKS için yok; 1993 RehinMS de, gemilerin geçici bayrak değişikliği kuralı var (TTK m. 941) B) Kanunlar İhtilâfı: Hukuk seçimi serbest (MÖHUK m. 24 f. 1) - Uyg: İngiliz H yaygın Yoksa ağırlıklı edim: malikin yerleşim (iş) yeri = Türkiye de kayıtlı ise: Türk H

7 Gemi Kira Sözleşmesi (7/30) C) Türk Hukuku: TTK m Sebep: 6762 s. mülga TTK m. 890 sorunlu 2. TTK da yer: 1119 vdm. Ayrıca örn.: 1061 f. 2 ( donatan ), 1246 (zamanaşımı), 1320 (gemi alacağı), 1352 f. 1 b. (f) [deniz alacağı] 3. Sözleşme özgürlüğü: Borçlar H alanına özgü kurallar yedek

8 Gemi Kira Sözleşmesi (8/30) Uygulama: BARECON 2001 (BIMCO yayımlıyor) TTK hazırlıklarında gözetildi! 4. Tamamlayıcı Hükümler: TTK Tasarısı hazırlanırken: 818 s. Mülga BK adi kira hükümleri TTK s. TBK: nitelikleri elverdiği ölçüde Genel Hükümler (m )

9 Gemi Kira Sözleşmesi (9/30) II. Tanımı ve Türleri A) Kural (TTK m f. 1; TBK m. 299): Kiraya veren ( KV ) geminin kullanılmasını kira bedeli karşılığında Kiracıya ( KC ) belirli bir süre için bırakmayı (= zilyetliğin devri) üstlenir.

10 Gemi Kira Sözleşmesi (10/30) = Konusu: KV gemiyi kira karşılığında KC ye bırakır (= zilyetliğin devri); Çıplak (bare) = gemi adamı, yakıt, kumanya vs. olmadan KC, mevzuat ve sözleşme ile çizilen sınırlar içinde kullanma hakkı kazanır (TTK m f. 1).

11 Gemi Kira Sözleşmesi (11/30) Milletlerarası Uygulama: = Bareboat charter = çıplak gemi kirası = Leasing (1) operational (= bareboat charter) (2) financial (= finansal kira) Türk Hukuku na uygun: (a) (çıplak) gemi kirası, (b) finansal kiralama Ayırıcı ortak özellik: zilyetliğin devri Nasıl?

12 Gemi Kira Sözleşmesi (12/30) B) Diğer Tür (TTK m f. 2) Gemiyle birlikte gemi adamlarını da kiracının emrine verme (???) TTK Komisyonu nda derin görüş ayrılıkları = İş sözleşmelerinin devri UYG: YOK, çünkü İş Hukuku sorunları!

13 Gemi Kira Sözleşmesi (13/30) III. Tarafları ve Kurulması A) Taraflar Kiraya Veren ( KV ) = Owners = TTK m f. 1 = TBK m. 299 Kiracı ( KC ) = Bareboat Charterers = TTK m f. 1 = İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi = donatan sayılır (TTK m f. 2 c. 1)

14 Gemi Kira Sözleşmesi (14/30) B) Alt Kira Hakkı Yasadan ötürü YOK (bkz. TTK m f. 1; farklı: TBK m. 322) Ama yedek kural niteliğinde. UYG: BARECON 2001 m. 22(a): yalnızca KV izniyle = KV sözleşmede yazılı izin vermişse, KC alt kira sözleşmesi yapabilir. Nitekim TTK da bu sebeple malik yerine KV terimi kullanıldı.

15 Gemi Kira Sözleşmesi (15/30) C) Şekil Kurucu şekil şartı: YOK (TBK m. 12 f. 1) İspat şartı (HMK) = TTK m f. 1: Gemi kira senedi (çarter partisi) düzenlenebilir = BARECON 2001 (uygulamada yaygın).

16 Gemi Kira Sözleşmesi (16/30) IV. Sicile Şerh ve Geçici Bayrak Çekme A) Şerh (TTK m. 1121) Olanak: GKS, MGS ye veya m. 941 f. 3 gereğince tutulan liste ye şerh edilebilir (f. 1) TUGS olmaz (TUGS Yönetmeliği m. 7) Yedek kural, aksi kararlaştırılabilir. Şerh = sonraki malikler, kiracının gemiyi GKS ye uygun kullanmasına izin vermek zorunda (f. 2); MGS için tamam ama Geçici Bayrak Listesi (?!).

17 Gemi Kira Sözleşmesi (17/30) B) Geçici Bayrak Çekme (TTK m. 941 f. 2-3) Türk gemisi (= TTK m. 940) olmayan bir gemi, TTK m. 940 ta sayılan kişilere En az bir bir yıl süreyle Kendi adlarına işletilmek üzere bırakılmış (= uygulamada: kira sözleşmesi!) olursa Türk Bayrağı çekme hakkı verilebilir.

18 Gemi Kira Sözleşmesi (18/30) İzin makamı: UDH Bakanlığı Kayıt: Bakanlıkça tutulan özel bir sicil e (TTK m. 941 f. 3) Dikkat: Sicil değil, yalnızca liste Aynî haklar: asıl (kök) sicile kaydedilir (Dikkat: MÖHUK m. 22 f. 2) Dikkat: TUGS ye kayıtlı gemilerde de yurt dışına kira yoluyla bayrak değişikliği mümkün. Neden bu işlemler yapılır?

19 Gemi Kira Sözleşmesi (19/30) V. Kiraya Verenin Borçları Kararlaştırılan tarihte ve yerde, denize elverişli (TTK m. 932 f. 1) ve amaca uygun hâlde teslim (TTK m f. 1) Geminin ayıplarından doğan masrafları ödeme (TTK m f. 1).

20 Gemi Kira Sözleşmesi (20/30) VI. Kiracının Borçları Teminat: kararlaştırılmışsa banka teminatı ( depozito ) Sefer (sigorta) sınırları içinde çalıştırma Denize, yola (TTK m. 932 f. 2) ve yüke elverişli (TTK m. 932 f. 3) hâlde bulundurma Olağan tamirata katlanma (TTK m f. 3)

21 Gemi Kira Sözleşmesi (21/30) Sigortaları yaptırma (TTK m. 1126) Gemi adamlarının çalıştırılmasından doğan tüm yükümlülükleri üstlenme (TTK m. 1127) 3. kişilerin KV ye yönelik tüm istemlerini (TTK m f. 2 c. 2) karşılama (TTK m f. 1) Kararlaştırılan tarih ve yerde, teslim alınan hâlde iade (TTK m f. 2, m f. 1); yoksa cezai ödeme (m f. 2).

22 Gemi Kira Sözleşmesi (22/30) Kira: Aylık peşin (TTK m f. 1) Ödenmez: Gemi, ayıp sebebiyle 24 saatten fazla hareketsiz kalmışsa (m f. 2) Güvence: Hapis hakkı (m f. 2): KC nin taşınırı ve kıymetli evrakı KC nin navlun alacağı KC ye ödenecek navlunu koruyan HH.

23 Gemi Kira Sözleşmesi (23/30) VII. Zamanaşımı Tüm GKS alacakları için: 1 yıl (TTK m f. 1) Muaccel olduğu tarihten (f. 2).

24 VIII. Finansal Kiralama Sözleşmesi (24/30) A) Yasal Düzenleme E-FKK : Finansal Kiralama Kanunu T: 10/6/1985, Sayı: 3226 Y-FKK : Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu (m ) T: 21/11/2012, Sayı: 6361 (Yürürlük: 13/12/2012) Gerekçe: TBMM Yasama Dönemi: 24, Yasama Yılı: 2, Sıra Sayısı: 239 (1/601)

25 Finansal Kiralama Sözleşmesi (25/30) Gerekçe E-FKK / Gerekçe Y-FKK m. 22: Hukuki mülkiyet Kiralayan ( KL ) TBK ile uyum yok KV: Genel Kira / KL: Finansal Kira Ekonomik mülkiyet Kiracı ( KC ) Finansal kiralama = Finansman sağlamaya yönelik kira (m. 3 f. 1 b. [ç]).

26 Finansal Kiralama Sözleşmesi B) Taraflar (26/30) KL: katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankakları, finansal kiralama şirketleri (Y- FKK m. 3 f. 1 b. [ç]) KC: finansal kiralamayı kabul eden (Y-FKK m. 3 f. 1 b. [ç]) = İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi = donatan sayılır (TTK m f. 2 c. 1).

27 Finansal Kiralama Sözleşmesi (27/30) C) Konu (Y-FKK m. 3 f. 1 b. [ç]) KC gemi seçecek veya kendi gemisini önerecek (yeni: sale/lease-back ) KL satın alacak KL zilyetliği KC ye bırakacak KC kira bedeli ödeyecek Sözleşme belli bir süreye yayılacak Satın alma hakkı tanınabilecek (m. 23).

28 Finansal Kiralama Sözleşmesi (28/30) Ç) Şekil (Y-FKK m. 22) Yazılı (m. 22 f. 1 c. 1) Tescil (m. 22 f. 1 c. 2): MGS (TTK m. 940 KC hakkında işletilir, m. 22 f. 6) TUGS (Kanun m. 5, Yönetmelik m. 11) BLK (Y-FKK m. 22 f. 1 c. 2).

29 Finansal Kiralama Sözleşmesi (29/30) D) Gemilerde Sorunlar 1. Malikin Sorumluluğu Örn. Petrol kirlenmesi, enkaz kaldırma Doğrudan gemi malikine yüklenen sorumluluklar KL için sorun Tek çözüm: sigortalar 2. Deniz Alacakları (TTK m. 1352, 1353) Çözüm (?): Y-FKK m. 7 f. 4 (+ m. 5 f. 1[a])

30 Finansal Kiralama Sözleşmesi (30/30) 3. Gemi Alacaklısının Kanuni Rehin Hakkı E-FKK m. 8 f. 2 = Y-FKK m. 22 f. 5: Tescilden sonra 3. kişilerin eşya üzerinde kazandığı aynî hak (?) KL ye karşı ileri sürülemez KL: Gemi alacaklısı hakkı olmaz tartışmalar Yargıtay: E-FKK m. 8 f. 2 GAH ye engel değil = Gemi finansal kirasının sonu yurt dışında tescil çözümü Yeni: TTK m = gemi alacakları azaltıldı.