Türk Finans Sisteminde. Katılım Bankacılığı. Ağustos, 2017

Transkript

1 Türk Finans Sisteminde Katılım Bankacılığı Ağustos, 2017

2 Türk Bankacılık Sistemi Kalkınma ve Yatırım Bankaları Bankacılık Sistemi Katılım Bankaları Mevduat Bankaları 1

3 Türk Bankacılık Sektörünün Büyüklüğü (Ağustos, 2017) BANKALAR KURULU Ş SAYISI AKTİFLER MİLYON TL PAYI (%) TOPLANAN FONLAR MİLYON TL PAYI (%) KULLANDIRILAN FONLAR MİLYON TL PAYI (%) Mevduat Bankaları Katılım Bankaları Kalkınma ve Y. Bankaları Toplam

4 Katılım Bankaları Türk Bankacılık Sisteminde alternatif değil, sistemi tamamlayıcı bankalardır. Mevduat Bankaları ile Kalkınma ve Yatırım Bankaları yanında üçüncü tarz bir bankacılıktır. Fonksiyonel olarak mevduat bankalarına benzemektedirler. Fon toplama ve kullandırma yöntemleri farklıdır. 3

5 Temel Prensipler Faiz Yasağı Ticaret Esası Ortaklık ve Risk Paylaşımı Esası Garar (Aşırı belirsizlik) Yasağı Spekülasyon Yasağı Bazı Maddelerle İlgili Yasaklar (alkollü içecek, kumar, şans oyunları, silah, tütün vd.) Şeffaflık Esası 4

6 Katılım Bankalarının Fon Toplama Yöntemleri i. Özel Cari Hesaplar Vadesizdir, İstenildiği anda kısmen veya tamamen çekilebilir, Getiri ödenmez. ii. Katılma Hesapları Yatırılan fonların işletilmesi sonucunda elde edilen kar ve zarar paylaşılır, Önceden belirlenmiş bir getiri ödenmez, Ödenecek getiri vade sonunda belli olur, Anapara garantisi verilmez. 5

7 Katılım Bankalarının Finansman Sağlama Yöntemleri i. Kurumsal Finansman Desteği Fon kullanmak isteyen müşterinin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmet alımının finansmanıdır, Mal ve hizmet bedeli peşin olarak satıcıya ödenir, Mal bedeli üzerine bankanın kârı eklenir ve yeni tutar üzerinden müşteri bankaya borçlanır, Alım-satıma ilişkin belgenin şubece saklanması zorunludur. ii. Bireysel Finansman Desteği: Tüketicilerin araç, konut ve tüketim malı ihtiyacının finansmanıdır, Alınacak konut, araç ve diğer mal/hizmetin bedeli katılım bankası tarafından peşin olarak satıcıya ödenir, Üzerine banka kârı eklenerek alıcı vadeli olarak borçlandırılır. 6

8 Katılım Bankalarında Bireysel ve Kurumsal Finansman Desteği Mekanizması (1) Müşteri, alacağı mal/hizmeti beğenir, pazarlığını yapar. Müşteri (2) Katılım Bankasına başvurur (3) Katılım Bankası finansman talebini değerlendirir kabul eder (5 a.) Katılım Bankası Tarafların anlaştığı fiyat ve vade üzerinden mal/hizmetin ödemesini Satıcıya yapar. Malın satın alındığı, fatura/irsaliye ile ispat edilmelidir. (6) Müşteri, Tarafların anlaştığı fiyat ve vade üzerinden ödemelerini Katılım Bankasına yapar (4 a.) Katılım Bankası, mal/hizmetin alımı için satıcıya sipariş (5 b.) Müşterinin Bankaya vekaleten satın aldığı mal/hizmet, Tarafların formu gönderir (sipariş formu sadece kurumsal finansmanda kullanılır). anlaştığı fiyat ve vade üzerinden Müşteriye (4 b.) Katılım Bankası, satın alım için vekalet formu ile Müşteriye vekalet satılır ve Müşteriye teslim verir. (Vekalet formu sadece kurumsal finansmanda kullanılır. edilir. Bireysel finansmanda vekalet verme işlemi Call Center/SMS aracılığıyla yapılmaktadır). 7

9 i. Finansal Kiralama Taşınır/taşınmaz mallar katılım bankasınca satın alınır, Müşteriye kiralanır, Ödemeler bittikten sonra devredilir. ii. Kâr-zarar Ortaklığı Yatırımı Müşterilerle ortak yatırım söz konusudur, Finansman ve kar/zarar katılma oranı belirlenir, Kar ve zarar ortaklığı yatırım sözleşmesi yapılır. 8

10 Katılım Bankalarının Gelişimi Aktifler Toplanan Fonlar Kullandırılan Fonlar Toplanan Fonların Kullandırılma Nispeti Özkaynaklar Başlıca Finansal Rakamlar Şube Ve Personel 9

11 Aktif Gelişimi (Bin TL) Yıllar Katılım Bankaları Büyüme(%) Bankacılık Sektörü Sektördeki Payı(%) ,26% ,44% ,05% ,75% ,55% ,35% ,59% ,52% ,50% ,03% ,88% ,31% ,39% ,61% ,33% ,13% ,72% ,55% ,56% ,23% ,27% ,10% ,50% ,87% 2017 Ağustos % ,84% 10

12 Aktif Aktif Gelişimi (%) ,00% Yıllık Bileşik Büyüme 5,13% Oranı: %25 4,61% ,31% ,03% 5,55% 5,23% ,75% 3,00% ,44% ,35% ,52% Katılım Bankaları (MilyonTL) ,10% 4,87% 4,84% 5,00% ,00% 2,00% ,00% Sektördeki Payı (%) Ağustos 0,00% 11

13 Toplanan Fon Gelişimi (Bin TL) Yıllar Katılım Bankaları Büyüme (%) Bankacılık Sektörü Sektördeki Payı (%) ,67% ,19% ,27% ,47% ,98% ,02% ,56% ,06% ,73% ,14% ,03% ,36% ,86% ,64% ,89% ,15% ,59% ,48% ,35% ,19% ,70% ,00% ,60% ,58% 2017 Ağustos ,66% ,90% 12

14 Toplanan Fon Gelişimi (%) ,64% 5,36% 5,14% 6,48% 6,15% 6,19% 6,00% 5,58% 5,90% 7,00% 6,00% 5,00% ,19% 3,47% 4,02% 4,06% 4,00% Ağustos 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% Katılım Bankaları Sektördeki Payı(%) 13

15 Kullandırılan Fon Gelişimi (Bin TL) Yıllar Katılım Bankaları Büyüme (%) Bankacılık Sektörü Sektördeki Payı (%) ,35% ,63% ,65% ,60% ,13% ,22% ,70% ,13% ,24% ,95% ,79% ,79% ,11% ,80% ,72% ,03% ,35% ,24% ,58% ,44% ,11% ,20% ,84% ,78% 2017 Ağustos ,63% ,80% 14

16 Kullandırılan Fon Gelişimi (%) Kullandırılan Fon Gelişimi (%) Yıllık Bileşik Büyüme Oranı: %23,81 5,22% 5,13% 5,95% 5,79% 5,80% 6,03% 6,24% 5,44% 5,20% 7,00% 6,00% ,63% 4,60% 4,78% 4,80% 5,00% 4,00% ALLOCATED FUNDS (% share) ,00% 2,00% Ağustos 1,00% 0,00% Katılım Bankaları (Bin TL) Sektördeki Payı(%) 15

17 Öz kaynak Gelişimi (Bin TL) Yıllar Katılım Bankaları Büyüme (%) Bankacılık Sektörü Payı (%) ,61% ,74% ,04% ,62% ,54% ,12% ,74% ,31% ,52% ,99% ,47% ,06% ,49% ,28% ,11% ,06% ,99% ,57% ,27% ,16% ,00% ,00% ,00% ,82% 2017 Ağustos ,05% ,84% 16

18 Öz kaynak Gelişimi (%) Özkaynak Gelişimi (%) ,00% Yıllık Bileşik 4,57% Büyüme Oranı 4,31% 4,28% 4,50% %24, ,16% 4,06% 4,06% 3,99% 4,00% 3,82% 3,84% 4,00% ,62% 3,12% 3,50% 3,00% ,74% SHAREHOLDERS EQUITY (% share) Katılım Bankaları (Bin TL) Sektördeki Payı(%) Ağustos 2,50% 2,00% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00% 17

19 Katılım Bankalarının Başlıca Finansal Büyüklükleri (Milyon TL) No Finansal Başlıklar Yıl Sonuna Göre Değişim (%) 1- TOPLANAN FONLAR ,86% TL ,5% YP ,4% YP-MADEN ,3% 2- KULLANDIRILAN FONLAR ,08% TL ,6% DEK+DÖVİZ ,6% 3- AKTİF TOPLAM ,5% 4- TAKİPTEKİ ALACAKLAR (BRÜT) / KULLANDIRILAN FONLAR 3,8% 3,8% - 5- ŞUBE SAYISI % 6- PERSONEL SAYISI % 18

20 Şube Ve Personel Gelişimi Yıllar Şubeler Büyüme (%) Personel Büyüme (%) ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,70% ,30% ,40% 2017 Ağustos 968 1,13% ,04% 19

21 Genel Değerlendirme 1- Katılım bankaları bankacılık sisteminin tamamlayıcıları olup, çeşitli sebeplerle sistem dışı kalmış atıl fonları, sisteme kazandırmışlardır. 2- Bu bankalar fon kullanan sanayici ve iş adamlarına alternatif finansman imkanı sağlamışlardır. 3- Kâr / Zarara katılma esasına dayalı olarak çalışan Katılım Bankaları bu sistemin ve sağlıklı fon kullandırma yöntemlerinin tabii bir sonucu olarak ekonomide yaşanan mali ve ekonomik krizlerden daha az etkilenmektedirler. 4- Tasarrufçu kesime tatminkar getiri dağıtabilmişlerdir. 5- Ticari ve sınai kesime rekabetçi ve ekonomik maliyetlerde fonlama yapabilmişlerdir. 6- Düzenli kamu denetimleri sistemin gelişmesine önemli katkı sağlamıştır. 7- Katılım Bankaları DİBS lere yatırım yapmadığı için kaynaklarını ülkemiz firmalarına fon olarak kullandırmayı esas alan bir iş planına sahiptir. 20

22 Genel Değerlendirme 8- Katılım Bankaları Körfez sermayesinin Türkiye ye çekilmesinde önemli bir rol oynayabilirler. Türk Hazinesinin geçtiğimiz aylarda ihraç ettiği Kira Sertifikası ihraçlarıyla kaynak açığı bulunan ülkemize bu bölgeden önemli miktarda sermaye çekilmesi mümkün olabilecektir. Bu nedenle, söz konusu mali aracın çıkarılması ekonomimize olumlu katkı sağlamıştır. Bugüne kadar 42 Milyar TL nin üzerinde Kira Sertifikası ihracı gerçekleştirilmiştir. 9- Katılım Bankalarımız uluslar arası piyasalardan muhtelif yapılandırılmış finansman ürünü ile uygun maliyet ve vadelerle borçlanma imkanlarını her geçen gün artırmakta olup bu imkanlarını müşterilerinin rekabet avantajı sağlayacağı fon kullandırımlarına dönüştürmektedir. Körfez bölgesinden Sendikasyon yoluyla temin edilen ve giderek yaygınlaşan Murabaha finansmanında önemli rol almaktadırlar. Ülkemizde yeni gelişen bu finansman modelinden şu ana kadar 2 (iki) Milyar Doları aşan tutarda finansman temin edilmiştir. 21

23 Özet Olarak 1- Bilançonun pasifinde yer alan ve halktan toplanan tasarrufların oluşturduğu yükümlülüklerde; Kâr ve zarara katılma yöntemi sabit oranlı yükümlülüğe nazaran katılım bankalarına rahatlık sağlayarak krizlerin aşılmasına yardımcı olmuştur. Faiz riski almayan katılım bankaları, açık pozisyon yapmayarak kur riski de yüklenmemişlerdir. 2- Bilançonun aktifinde yer alan kredilerde; Bu bankaların çalışma prensipleri gereğince fonların mutlaka bir proje veya emtia ve ekipman tedariki karşılığında kullandırılması ve finansman bedelinin işletme yerine işletmeye mal ve hizmet temin eden satıcıya fatura karşılığında ödenmesi, bu fonların veriliş amacı dışında, riskli ve spekülatif alanlarda kullanımını önlemektedir. Ayrıca bu yöntem kullandırılan fonun ve firmanın kontrolünü kolaylaştırmaktadır. Fonların taksitli kullandırılması ve genellikle taksitlerin aylık tahsil edilmesi seyyaliyeti ve emniyeti arttırmaktadır. Fonların fatura karşılığı kullandırılması, işletmenin ihtiyacından fazla fon kullanmasını engelleyerek finansmanda irrasyonel davranışları önlemektedir. 22

24 Özet Olarak Diğer taraftan, katılım bankalarının kendi bünyelerindeki fon kullandırma yöntemlerinden olan finansal kiralama yöntemi, fon kullanan firmaların nakit akımlarına uygun tarzda fonlanmasında ve finansmanın fon kullandırma tekniğine, başka bir ifadeyle yatırımın uzun vadeli finansmanla yapılması ilkesine uygun olmasını sağlamaktadır. Bu yöntemler, katılım bankalarının kullandırdıkları fonların emniyetini artırarak aktif kalitesini yükseltmektedir. Ayrıca, Katılım Bankaları bütün finansman sağlama işlemlerini prensipleri gereğince faturaya veya bir belgeye dayandırdıkları için kayıt dışı ile mücadele konusunda devlete yardımcı olmaktadırlar. Neticede Katılım Bankacılığı; Sadece faizsizlik özelliği olan bir bankacılık türü değil, aynı zamanda bilançonun pasifindeki yükümlülüklerin riskini azaltıcı, aktifindeki kredilerin emniyetini ve dolayısıyla aktif kalitesini arttırıcı özelliği olan bir bankacılıktır. 23

25