Dünya miqyaslı qaz dəyər zəncirinin yaradılması Avropaya uzanan Cənub Qaz Dəhlizinin təməlinin qoyulması

Transkript

1 Dünya miqyaslı qaz dəyər zəncirinin yaradılması Avropaya uzanan Cənub Qaz Dəhlizinin təməlinin qoyulması Avropaya uzanan Cənub Qaz Dəhlizinin təməlinin qoyulması Al Kuk, Şahdəniz işlənməsi üzrə vitse-prezident Giriş Salam! Bu gün bu əhəmiyyətli konfransda məni çıxış etməyə dəvət etdiyinizə görə Sizə təşəkkür edirəm. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının Londonda bu insanları bir araya gətirməsi məndə çox dərin təəssürat yaratdı və mən bu müzakirələrin bir hissəsi olmaqdan qürur düyuram. Şirkətin bütöv bir regionun enerji xəritəsini dəyişdirməyə qadir olan bir layihəyə investisiya yatırmaq qərarına gəldiyini elan edə biləcəyi fürsətlər elə də çox deyil. Amma bir neçə həftə bundan əvvəl Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində belə bir fürsət yarandı. Xəzər dənizində Şahdəniz yatağını istismarını həyata keçirən, diqər şirkətlərlə yanaşı ARDNŞ, Statoyl və BP şirkətlərinin daxil olduğu tərəfdaşlar bu nəhəng enerji layihəsinin Mərhələ 2 çərçivəsində işlənməsinə yaşıl işıq yandırdılar. Albaniya, Avropa Komissiyası, Birləşmiş Ştatlar, Türkiyə, İtaliya, Böyük Britaniya və bir sıra digər ölkələrin liderləri bu tarixi imzalanma mərasiminə şahidlik etmək üçün dekabr ayının 17-də keçirilmiş tədbirdə iştirak etdilər. Sözügedən imzalanma mərasimi bizim Azərbaycan və Gürcüstandan keçən Cənubi Qafqaz Boru Kəmərini genişləndirmək, Türkiyədə Trans Anadolu Boru Kəmərini (TANAP) inşa etmək və Yunanıstan, Albaniyadan keçən Trans Adriatik Boru Kəmərini (TAP) İtaliyaya çəkmək planlarımıza təkan vermişdir. Cənub Dəhlizi Şahdəniz yatağı Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin Genişləndirilməsi (CQBKG) Trans Anadolu Boru Kəməri (TANAP) Trans Adriatik Boru Kəməri (TAP)

2 Bu layihələr və eləcə də Bolqarıstana qaz nəql edəcək infrastruktur yeni bir Cənub Qaz Dəhlizi yaradacaq və bu, Xəzər regionundakı qaz təchizatı xətlərini ilk dəfə Avropadakı bazarlara birləşdirəcək. Növbəti bir neçə dəqiqə ərzində mən bu layihəni nə üçün həyata keçirdiyimizi və qarşımızda duran nəhəng iş həcmi barəsində sizə məlumat vermək istəyirəm. Birincisi, mən Avropanın Cənub Dəhlizi vasitəsilə nəql edilən qaza ehtiyacı olub-olmaması barədə danışmaq istəyirəm. İkincisi, mən layihənin siyasi və texniki əsaslarını təsvir edəcəyəm. Üçüncüsü, mən bu layihənin əlaqədar şirkətlər və ölkələr üçün nə demək olduğu barədə söz açmaq istəyirəm. Və nəhayət, mən üzləşdiyimiz problemlərin bəziləri haqqında sizinlə açıq danışmaq etmək istəyirəm. Avropa üzrə qaz proqnozları İlk öncə gəlin Avropada təbii qaz təchizatı və tələbatı üçün proqnozlara nəzər salaq. BP şirkətinin bu yaxınlarda çap olunmuş Enerji Perspektivlərinə Baxışı hesabatında proqnozlaşdırılır ki, növbəti 20 il ərzində təbii qaz qlobal miqyasda ən yüksək sürətlə artan mədən yanacağı olacaq. Avropa: idxal edilən qazdan asılılıq Avropanın qaz tələbatı Mlrd.m 3 /il Avropa qaz təchizatçıları Mlrd.m 3 /il Türkiyə Niderland Cənub Dəhlizi Rusiya CŞ Avropa Almaniya Digər boru kəmərləri Yerli hasilat İtaliya Fransa MTQ Digər Avropa ölkələri Böyük Britaniya İspaniya Mənbə: BP-nin Enerji Perspektivlərinə Baxışı hesabatı, yanvar 2014-cü il Lakin, Avropanın bir problemi var və həmin problem bu slaydda göstərilmişdir. Burada qaz tələbatı və təchizatı ildə milyard kubmetrlərlə və ya mlrd.m 3 /il ilə göstərilir. Sağ tərəfdə boz rənglə göstərildiyi kimi daxili qaz hasilatı kəskin şəkildə azalmaqla kontinent təchizat məsələsi ilə üzləşir. Təkcə Birləşmiş Krallıqda son 10 il ərzində hasilat səviyyələri 60% aşağı düşüb. Avropa bu gün dünyada ən böyük təbii qaz idxalçısıdır və biz proqnozlaşdırırıq ki, o, növbəti iki onillik ərzində olduğu kimi qalacaq.

3 Bu, Xəzər qaz təchizatının genişləndirilməsi və Avropaya uzanan yeni Cənub Dəhlizinin inkişaf etdirilməsi üçün böyük bazar imkanı yaradır. Möhkəm təməlin qurulması Siyasi müstəvi Uzunmüddətli satışlar Təsdiq olunmuş nailiyyət Möhkəm təməlin qurulması Mən indi bu layihəni həyata keçirilməsində əsas götürdüyümüz təməllər haqqında danışmaq istərdim. Hazırda bu böyük yeni qaz dəyəri zəncirinin uğurunu dəstəkləyən üç amil var: Birincisi, siyasi müstəvi. Çox ölkələrin iştirakçısı olduğu bu qəbildən olan və belə əhəmiyyətli iqtisadi və siyasi ölçülü layihələr dəqiq və aydın siyasi çərçivələr tələb edir ci ildə Aİ və Azərbaycan Xəzərdən Avropaya birbaşa qaz nəql edən marşrutların yaradılmasını dəstəkləyən Birgə Bəyanat imzalamışlar. Bu, Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi üçün əsas məsələ olmuşdur. İkincisi, Birgə Bəyanat TANAP və TAP ilə bağlı Hökumətlərarası Sazişlər ilə birlikdə uzunmüddətli qaz satış müqavilələri üçün zəmin yaratmışdır. İldə 6 milyard kubmetr qaz Türkiyəyə çatdırılacaq və ildə 10 milyard kubmetr qaz Bolqarıstan, Yunanıstan və İtaliyada istehlak edilmək üçün doqquz Avropa şirkətinə nəql olunacaq. Və nəhayət, Azərbaycanda dünya miqyaslı layihələri həyata keçirmək bizim təsdiq olunmuş nailiyyətimizdir və bu bizdə inam yaradır ki, biz Cənub Qaz Dəhlizinin inkişaf etdirilməsi ilə bağlı mürəkkəb işləri də öz üzərimizə götürə bilərik cü ildən keçən müddət ərzində biz Azərbaycanda 2 nəhəng yatağın işlənməsini həyata keçirmişik, Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyədən keçən Bakı-Tbilisi-Ceyhan və Cənubi Qafqaz Boru Kəmərlərini inşa etmişik. Mən burada AYİB-nın oynadığı əsas rolu qeyd etmək istəyirəm. Bu, tranzit əraziyə malik ölkə hökumətləri, qaz alıcıları və investorlarımızda əminlik yaradan bir nailiyyətdir. Təməlin qoyulması Şahdəniz Mərhələ 2 işlənməsi qaz hasilatına ildə əlavə 16 milyard kubmetr qaz təmin edəcək. Bu həcmdə qaz Cənub Dəhlizi boyunca hər bir paytaxt şəhərin ehtiyaclarını iki dəfədən çox ödəmək üçün yetərlidir.

4 Təməlin qoyulması Şahdəniz 2 layihəsi tam sürətlə mobilizasiya olunur. İndi biz əsas tikinti müqavilələrini bağlayır və minlərlə Azərbaycanlıları işə cəlb edirik və onlar dəniz və qurudakı qurğuları inşa edəcəklər. Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin genişləndirilməsi işləri də bu il başlanacaq. İki yeni boru kəməri TANAP və TAP üçün işlər ilkin tədarük və Türkiyə, Yunanıstan, Albaniya və İtaliyada boru kəməri dəhlizi boyunca torpaqdan istifadə icazələrinin əldə olunması ilə başlanmışdır. Beləliklə, demək lazımdır ki, bu nəhəng layihə artıq gerçəkliyə çevrilməkdədir və onun aydın vaxt qrafiki və yerinə yetirilməli məqsədləri müəyyənləşdirilmişdir. İqtisadi və maliyyə təsirləri Yaxşı, bu layihə əlaqədar şirkətlər və ölkələr üçün nə deməkdir? Cənub Dəhlizi layihəsinin yaradacağı iqtisadi mənfəətlər əhəmiyyətli mənfəətlərdir. 45 milyard ABŞ dollarından çox ümumi investisiyanın tikinti mərhələsində 30,000 yerli iş yeri yaradacağı gözlənilir. Bunun miqyasını sizə anlatmaq üçün qeyd etmək istəyirəm ki, bu layihə BP şirkətinin bir əsrdən çox fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində həyata keçirdiyi ən bahalı layihədir. Lakin, qazanılacaq mükafat daha böyük və daha uzunmüddətlidir. Dekabr ayının 17-də biz Şahdəniz yatağı üçün Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişinin müddətinin 2031-ci ildən 2048-ci ilə qədər uzadılmasını da elan etdik. Bu bizə Şahdəniz 2-nin altında yerləşən və bizim Dərinlikdə Yerləşən Şahdəniz adlandırdığımız yeni yüksək təzyiqli layın potensialını qiymətləndirmək imkanı yaradır. Dərinlikdə Yerləşən Şahdəniz kimi qaz perspektiv strukturları bizim Cənub Qaz Dəhlizi boru kəməri sistemini layihələndirməyimizin səbəbidir və bu sistem gələcəkdə əlavə qaz təchizat həcmlərini nəql edə bilmək üçün onun gücü ilkin gücü ilə müqayisədə iki dəfə artırıla bilər. Biz inanırıq ki, potensial əlavə qaz təchizat həcmləri ilə Cənub Dəhlizi qazı hazırda cəlb olunmuş ölkələrdən kənardakı sifarişçilər üçün də əlçatan olacaq. Yunanıstan-Bolqarıstan və İoniya Adriatik Birləşdirici Boru Kəməri kimi yeni boru kəmərləri Cənub Dəhlizi qazını Cənub Şərqi Avropada digər ölkələrə nəql etmək imkanı yaradır. Dekabr ayının 17-də - siz deyə bilərsiniz ki, bu, hadisələrlə zəngin bir gün olmuşdur - imzalanmış növbəti bir saziş Cənub Dəhlizinin Albaniya və Monteneqrodan Xorvatiyaya qədər genişləndirilməsi üçün Anlaşma Memorandumu olmuşdur. Əsas çətinlik Mürəkkəbliyin idarə olunması

5 Mən bu gün bu layihənin müsbət tərəflərini təsvir etdim. Lakin, bu o demək deyil ki, əlaqədar çətinliyin miqyasını və növbəti bir neçə il ərzində idarə edilməsinə ehtiyac olan mürəkkəbliyi yetərincə qiymətləndirmirik. Və mən çıxışımın yekununda üzərimizə götürməli olacağımız mürəkkəb işlərin bir neçəsini diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. Bizim çoxsaylı və çox müxtəlif investorlarımız var. Yeddi hökumətin layihədə birbaşa marağı var. On bir şirkət layihənin bir və ya bir neçə hissəsində iştirak payına malikdir. Və on bir qaz alıcısı böyük yeni qaz həcmlərinn alınmasına cəlb olunacaq. Biz Cənub Dəhlizi boyunca layihələri bütün mümkün yollarla koordinasiya etməliyik. Ardıcıl bir yanaşmaya nail olmaq üçün biz tərəfdaşlarımız və podratçılarımız ilə işləmək məqsədilə ən təcrübəli layihə rəhbərlərimiz, mühəndislərimiz və texnoloqlarımızdan istifadə etməliyik. Bundan başqa, biz xeyli investorlarların maraqları arasında aydın və davamlı uyğunluğu/tənzimlənməni təmin etməliyik. Bu, bizim liderlərimiz üçün Cənub Dəhlizi layihələrinin hər biri ilə bağlı son çağırış olacaq. Nəticə - Gələcək üçün irs Nəhayət, Cənub Qaz Dəhlizi öz miqyası və Avropa və dəhliz marşrutu boyunca yerləşən ayrı-ayrı ölkələr üçün əhəmiyyəti baxımından əlamətdar bir layihədir. Bu dəhliz Avropaya enerji diversifikasiyasının böyük yeni mənbəyini təklif edəcək. Bu, Dəhliz boyunca iqtisadiyyatlara ciddi müsbət təsir göstərəcək. Eyni zamanda bu, tranzit əraziyə malik ölkə hökumətləri, enerji şirkətləri və qaz alıcıları arasında razılıq və anlaşma mühiti yaradacaq və bu isə öz növbəsində Azərbaycan və digər ölkələrdə hətta daha böyük qaz həcmlərinin işlənməsini stimullaşdıracaq. Bu isə misilsiz bir mükafatdır. Beləliklə, Cənub Qaz Dəhlizinin uğuru onun təhlükəsizliyinin təmin olunmasının açarıdır. Sağ olun.