Omega - 3 Yağ Asitleri ve Sağlık Omega-3 Fatty Acids and Health

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Omega - 3 Yağ Asitleri ve Sağlık Omega-3 Fatty Acids and Health"

Transkript

1 Derleme - Review Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi Cilt: 6 Sayı: 2 Mart - Nisan 2014 Omega - 3 Yağ Asitleri ve Sağlık Omega-3 Fatty Acids and Health Prof. Dr. Murat BAŞ Acıbadem Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, İstanbul Yazışma Adresleri /Address for Correspondence: Gülsuyu Mah. Fevzi Çakmak Caddesi Divan Sokak No: 1 Maltepe İST Tel/phone: Anahtar Kelimeler: Omega-3 yağ asitleri, sağlık, diyet. Keywords: Omega-3 fatty acids, health, diet. Özet Bir omega-3 yağ asidi olan alfa-linolenik asit (ALA) insanlar tarafından sentez edilemediği için esansiyel yağ asidi olarak kabul edilir. Uzun zincirli omega-3 yağ asidi olan eikosapentaenoik asit (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA) ALA dan sentezlenebilir, fakat EPA ve DHA sentezi belirli koşullarda yetersiz kalabilir. DHA görme ve nörolojik gelişim için önemli gibi görünse de DHA ve aminoasit ile zenginleştirilmiş bebek mamaları ile beslenen prematüre veya zamanında doğmuş bebeklerin görme ve nörolojik gelişimi arttırıp arttırmadığı konusu henüz açıklığa kavuşmamamıştır. Bilimsel araştırmaların çoğu, diyetle alınan daha fazla omega-3 yağ asidi azalan kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilidir. Sonuç olarak Amerikan Kalp Birliği özellikle yağlı balıklar olmak üzere yetişkinlerin haftada en az 2 kez balık tüketmesini önermektedir. Randomize kontrollü çalışmaların sonuçları omega- 3 yağ asitleri alımındaki artışın miyokard enfarktüsünü (kalp krizi) ve koroner kalp hastalığı olan bireylerde ani kardiyak ölümü azalttığını göstermektedir. EPA ve DHA alımındaki artış, özellikle trigliserit seviyesi yüksek olan tip 2 diyabetli hastalar için faydalı olabilir. Randomize kontrollü çalışmalar balık yağı desteğinin eklem hassasiyetini azalttığını ve romatoid artriti olan hastalarda anti-inflamatuar ilaç gereksinimini azalttığını tespit etmiştir. Summary Alpha-linolenic acid (ALA), an omega-3 fatty acid, and linoleic acid (LA), an omega-6 fatty acid, are considered essential fatty acids because they cannot be synthesized by humans. The long-chain omega-3 fatty acids, eicosapentaenoic acid (EPA) and docosahexaenoic acid (DHA), can be synthesized from ALA, but EPA and DHA synthesis may be insufficient under certain conditions. While DHA appears to be important for visual and neurological development, it is not yet clear whether feeding infants formula enriched with DHA and aminoacids enhances visual acuity or neurological development in preterm or term infants. A large body of scientific research suggests that higher dietary omega-3 fatty acid intakes are associated with reductions in cardiovascular disease risk. Thus, the American Heart Association recommends that all adults eat fish, particularly oily fish, at least twice weekly. The results of randomized controlled trials indicate that increasing omega-3 fatty acid intake can decrease the risk of myocardial infarction (heart attack) and sudden cardiac death in individuals with coronary heart disease (CHD). Increasing EPA and DHA intake may be beneficial in individuals with type 2 diabetes, especially those with elevated serum triglycerides. Randomized controlled trials have found that fish oil supplementation decreases joint tenderness and reduces the 11

2 requirement for anti-inflammatory medication in patients with rheumatoid arthritis. Giriş Omega-3 yağ asitleri birden fazla cis formunda çift bağ içeren çoklu doymamış yağ asitleridir (PUFA). Tüm omega-3 yağ asitlerinde ilk çift bağ, yağ asidinin metil ucundan itibaren üçüncü ve dördüncü karbon atomu arasında bulunur. Yağ asitlerinin bilimsel kısaltması, kimyasal yapısı hakkında bilgi verir. Alfa-linolenik asit (ALA) için bir bilimsel kısaltma 18:3 (n-3) tür. Kısaltmanın ilk kısmı (18:3), ALA nın 18 karbonlu ve 3 çift bağı olan bir yağ olduğunu, ikinci kısım ise (n-3) ise ilk çift bağının n-3 pozisyonunda olduğunu bildirir ki bu da omega-3 yağ asidi olarak tanımlanır. İnsan ve ve diğer memelilerde karbonhidrat ve proteinlerdeki karbon gruplarından doymuş yağ asidi ve bazı monoansature yağ asitleri sentezlenebilmesine rağmen, yağ asidinin n-3 veya n-6 pozisyonuna cis formunda çift bağ ekleyebilmek için gerekli enzimler eksiktir. Sonuç olarak n- 3 ve n-6 yağ asitleri esansiyel yağ asitleridir. Daha önceki insaların diyetlerindeki omega-6 nın omega-3 yağ asitlerine oranı 1:1 olarak tahmin edilmekte, fakat klasik Batı tarzı beslenme modelinde şu anda LA dan zengin bitkisel yağların artan kullanımı ve balık tüketimindeki azalma ile bu oran 10:1 civarındadır. Bilimsel çalışmaların çoğu diyetle alınan omega-3 yağ asitlerinin göreceli olarak artışının bir dizi faydasının olabileceğini düşündürmektedir (1). Metabolizma ve Biyoyararlanım İnce barsaktan emilime uğradıktan sonra, yağ asitleri pankreatik enzimlerle diyetle alınan yağlardan (trigliserit, fosfolipid ve kolesterol) hidrolize olmalıdır. Safra tuzlarının karışık miçellerin içine diğer yağ asitleri ve diğer yağların sindirim ürünlerinin birleşmesini sağlayabilmesi için ince barsakta mevcut olması gerekir. Karışık miçellerden yağ emilimi ince barsak boyunca olur ve normal şartlarda %85-95 etkilidir. İnsanlarda desatürasyon (çift bağ ekleme) ve elongasyon (iki karbon atomu ilavesi) reaksiyonları ile esansiyel yağ asitlerinden LA ve ALA daha uzun omega-6 ve omega-3 sentezlenebilir. ALA nın DHA ya dönüşüm kapasitesi kadınlarda erkeklere göre daha yüksektir (2,3). Sağlıklı erkeklerde ALA metabolizması ile ilgili yapılan çalışmalar diyetle alınan ALA nın yaklaşık %8 inin EPA ya ve %0-4 ünün DHA ya dönüştüğünü, sağlıklı kadınlarda diyetle alınan ALA nın yaklaşık %21 inin EPA ya ve %9 unun DHA ya dönüştüğünü göstermektedir. Kadınlardaki dönüşüm oranının erkeklere göre yüksek olması östrojenin etkisi ile ilişkilidir (4,5). Biyolojik Aktiviteler Membran Yapısı ve İşlevi: Omega-6 ve omega-3 yağ asitleri, hücre zarının önemli yapısal bileşenleridir. Fosfolipidler entegre edildiğinde, akışkanlık, esneklik, geçirgenlik ve membrana bağlı enzim aktivitesi gibi hücre zarı özelliklerini etkiler (6). Görme: DHA, retinanın hücre membran yapısında yüksek konsantrasyonda bulunur. Omega-3 yağ asitleri alımı düşük olduğunda bile retinada DHA korunur ve geri dönüşümü arttırır. Hayvanlar üzerine yapılan çalışmalar DHA nın retina fonksiyonu ve normal gelişimi için gerekli olduğunu göstermektedir. Dahası bu çalışmalar DHA nın yetersizliğinde retinanın kalıcı fonksiyon bozukluğuna neden olabilecek kalıcı anormalliklere neden olabilecek, retinal gelişimin olduğu kritik süreçlerin var olduğunu göstermektedir. Son çalışmalar beyinde görsel iletim sistemi olan rodopsin görme pigmentinin yenilenmesinde DHA önemli bir rol oynadığını bildirmektedir (7). Sinir Sistemi: Beynin gri maddesindeki fosfolipidler yüksek oranda DHA ve AA içerir. Bu da santral sinir sistemi fonksiyonlarında önemini gösterir. Beyindeki DHA içeriği özellikle önem taşır, çünkü hayvan çalışmalarına göre beyindeki DHA miktarındaki azalma öğrenmede zorluklara neden olmaktadır. DHA nın beynin fonksiyonlarını nasıl etkilediği açık değildir, fakat nöral hücre membranındaki DHA içeriğindeki değişiklikler nörotransmitterin kullanılabilirliğini etkileyebileceği gibi iyon kanalları veya membran ile ilişkili reseptörlerin fonksiyonunu değiştirebilir (8). Gen Ekspresyonu Düzenleyicisi: Hücre kültür ve hayvan çalışmaları omega-6 ve omega-3 yağ asitlerinin, yağ asit metabolizmasını ve inflamasyonu içeren birçok genin ekspresyonunu düzenleyebileceğini göstermiştir. Mekanizmanın açıklanabilmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olmasına karşın, omega-6 ve omega-3 yağ asitleri spesifik transkripsiyon faktörleri ile peroksizom proliferator aktive eden reseptör (PPARs) ve karaciğer X reseptor (LXRs) gen ekspresyonunu düzenliyor olabilir. Bu regülator düzen çoklu mekanizmalar içerir. Çoğu durumda PUFA, gen ekspresyonunu kontrol etmek için hidrofobik hormonlar (örneğin steroid hormon) gibi davranır. Bu durumda, PUFA, PPARs gibi doğrudan reseptöre bağlanır. Bu reseptörler genlerin promotörlerini bağlar ve genlerin transkripsiyonunu arttırmak veya azaltmak için çalışır. Diğer durumlarda hücrenin çekirdeğinde PUFA hücrenin çekirdeğinde transkripsiyon faktörlerini düzenler. Bu faktörler için, PUFA kontrol için mekanizma net değildir (9,10). Omega-3 Yağ Asidi Eksikliği İzole olarak sadece omega-3 yağ asidi eksikliği rapor edilen az sayıda olgu bildirilmiştir. Düşük ALA ile intravenöz lipid emülsiyonu alan genç bir kızda görme problemleri ve duyusal nöropati gelişmiş, ALA içeren emülsiyon uygulandığı zaman bu durum çözülmüştür. Plazma DHA konsantrasyonu omega-3 yağ asidi alımı yetersiz olduğunda azalır. Omega-3 yağ asidi eksikliği, plazma triene:tetraene oranında artış ile sonuçlanmaz. Kemirgenlerde yapılan çalışmalar n-3 çoklu doymamış yağ asidi eksikliğinin ancak öğrenme ve hafıza üzerinde bozulmaya neden olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışmalar insanlarda omega-3 çoklu doymamış yağ asidinin bilişsel gelişim veya azalma üzerine etkisini değerlendirmek için klinik çalışmalara yol açmıştır (11,12). 12

3 Tablo 1. ALA Açısından Zengin Olan Bazı Besinler. Besin Porsiyon Alfa-Linolenik asid (g) Keten tohumu yağı 1 yemek kaşığı 7.3 Ceviz 30 g 2.6 Keten tohumu (öğütülmüş) 1 yemek kaşığı 1.6 Ceviz yağı 1 yemek kaşığı 1.4 Kanola yağı 1 yemek kaşığı 1.3 Soya yağı 1 yemek kaşığı 0.9 Hardal yağı 1 yemek kaşığı 0.8 Ceviz, siyah 30 g 0.6 Tablo 2. EPA (20:5n-3) and DHA (22:6n-3) İçeren Bazı Besin Kaynakları Besin Porsiyon EPA (g) DHA (g) 1 g of EPA + DHA Sağlayan Miktar Herring, Pasifik 90 g g Somon, chinook 90 g g Sardalya, Pasifik 90 g g Somon, Atlantik 90 g g İstiridye, Pasifik 90 g g Somon, kızıl somon 90 g g Alabalık, gökkuşağı 90 g g Beyaz, ton balığı, 90 g g konserve Yengeç, Dungeness 90 g g Ton balığı, konserve, 90 g g light Hastalıkların Önlenmesinde Omega-3 Yağ Asitleri Görme ve Nörolojik Gelişim: Gebeliğin son üç aylık dönemi beyin ve retinada DHA birikimi için kritik bir dönem olduğu için, erken doğan bebeklerin DHA yetersizliğinin görme ve nörolojik gelişimin yetersizliği üzerine etkilerine karşı savunmasız olduğu düşünülmektedir. Anne sütü ALA ve EPA ya ek olarak DHA içermektedir ancak yakın zamana kadar ALA yalnızca ticari bebek mamalarında bulunan omega- 3 yağ asidi idi. Erken doğan bebeklerde ALA dan DHA sentez edilebilmesine rağmen, diyetle ek alım olmaksızın plazma ve hücresel DHA konsantrasyonundaki düşüşü engellemek için yeterli miktarda sentez yapamazlar. Bu nedenle prematüre bebek mamaları plazma ve hücresel DHA seviyelerini anne sütü ile beslenen bebeklerle aynı seviyeye getirebilmek için yeterli DHA ile zenginleştirilmelidir. DHA ile zenginleştirilmiş mamalar plazma ve kırmızı kan DHA konsantrasyonunu hem prematürelerde hem de term bebeklerde yükseltmiş olsa da, DHA eklenen veya eklenmemiş olan bebeklerin görme ve nörolojik gelişim değerlerinin ölçüldüğü randomize kontrollü çalışmaların sonuçları farklılık göstermektedir (13,14). Yakın dönemde yapılan iki randomize kontrollü çalışmada prematüre bebeklerde DHA desteğinin 18. ayda yararlı etkisinin olduğu bildirilirken, çalışmalardan birinde bu etkinin sadece erkekler üzerine olduğu gösterilmektedir. Zamanında doğmuş bebekler için DHA ile zenginleştirilmiş ticari bebek mamaları mevcuttur ve bu mamaların term bebeklerde görüş keskinliği ve nörolojik gelişim üzerine etkisi ile ilgili çalışmalar farklılık göstermektedir. DHA görüş keskinliği ve nörolojik gelişim için önemli gibi görünse de DHA ile zenginleştirmenin prematüre ve term bebeklerdeki etkisi henüz net değildir (15,16). Gebelik ve Laktasyon: Bebeklerin DHA gereksinimleri ile ilgili birçok çalışma vardır. Ancak fetüs ve anne sütü ile beslenen bebek için tek kaynak olmasına rağmen anneye ait omega-3 yağ asidi gereksinmesi hakkında çok az yayın vardır. Gebelik süresince yapılan randomize kontrollü çalışmalar omega-3 yağ asidi desteğinin gestasyonel diyabet, gebeliğe bağlı gelişen hipertansiyon ve preeklemsi insidansını azaltmadığını göstermektedir, fakat özellikle düşük omega-3 yağ asidi tüketimi olan kadınlarda, gebelik süresinde hafif artışlar söz konusu olabilir (17). Sağlıklı Danimarkalı kadınlarda 2.7 g/gün EPA+DHA sağlayan balık yağı desteğinin gestasyon süresini ortalama 4 gün arttırdığını göstermiştir (18). Son dönemde düşük riski olan gebelerde yapılan altı randomize kontrollü çalışmanın meta analizin sonuçlarına göre omega-3 çoklu doymamış yağ asitleri suplementinin gebeliğin süresini 1.6 güne kadar uzattığı bildirilmiştir (18). Dünya Perinatal Tıp Birliği gebe ve emzikli kadınların günlük ortalama 200 mg DHA tüketmelerini (haftada ~1-2 porsiyon balık) önermektedir. Gebelik veya emziklilik süresince uzun zincirli çoklu doymamış yağ asidi desteğinin yenidoğandaki nörogelişimsel sonuçları aktif bir araştırma alanıdır. Norveç te gebelik ve emziklilik döneminin ilk üç ayında morina karaciğeri yağı (2 g / gün EPA + DHA) suplemente edilmiş annelerden doğan çocukların ilk 4 yaşı süresince zihinsel işlem test skorları, morina karaciğeri yağı kullanmayan annelerin çocuklarına göre daha yüksek bulunmuştur. Fakat bu çalışmada 4 yaşına ulaşan katılımcılardan sadece %14 üne ulaşılabilmiştir (19). Gebeliği süresince sadece omega-3 yağ asidi alan anneleri çocuklarında kognitif fonksiyonun değerlendirildiği randomize kontrollü çalışma sonuçları farklılık göstermektedir. Bazı sonuçlar umut verici olsa da gebelik veya laktasyon süresince uzun zincirli çoklu doymamış yağ asidi desteğinin çocuklarda uzun dönem kognitif gelişime faydalı etkilerine karar verebilmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Şu anda güncel olan gebelik ve emziklilik süresince orta düzeyde balık tüketimi ile (örneğin haftada 1-2) alınan uzun zincirli omega-3 yağ asitlerinin alımının faydaları kontaminantlara maruz kalma riskini baskılmaktadır, ancak metilciva düzeyi yüksek olan balıklardan kaçınılmalıdır (20). Kardiyovasküler Hastalıklar: Birçok prospektif kohort çalışma diyetle alınan ALA ile koroner kalp hastalığı riski arasındaki ilişki incelenmiştir. 45,000 Amerikan erkeğinin 14 yıl boyunca izlendiği kohort bir çalışmada diyetle ALA alımının her 1 g/gün artışı koroner kalp hastalığı riskinde %16 azalmaya neden olmuştur. Dahası çok az deniz ürünü tüketen veya hiç tüketmeyenlerin diyetindeki her 1 g/gün 13

4 ALA alımındaki artış, koroner kalp hastalığı riskindeki %47 lik azalma ile ilişkilidir (21). 6,000 Amerikalı erkeğin katıldığı kohort bir çalışmada ALA alımının en yüksek olduğu grupta, alımın düşük olduğu gruba kıyasla gelecek on yıllık süreçte koroner kalp hastalığından ölüm riski %40 daha düşük olarak hesaplanmıştır (22). Buna ek olarak 76,763 kadının 18 yıl takip edildiği Hemşire Sağlık Çalışması nda diyetle alınan ALA nın ölümcül koroner kalp hastalığı veya ölümcül olmayan miyokardiyal enfarktüs ile ilişkili olmadığı; fakat ani kardiyak ölüm ile ters ilişkili olduğu tespit edilmiştir (23). Deniz ürünlerinden elde edilen uzun zincirli omega-3 yağ asitlerinin daha yüksek miktarda alınması ile ilgili kanıtların kesin olmamasına rağmen, çoğu prospektif çalışma özellikle balık tüketiminin az olduğu popülasyonlarda diyetle alınan daha fazla ALA (2-3 g/gün) koroner kalp hastalık riskindeki önemli düzeyde azalma ile ilişkilidir (24). 14 randomize kontrollü çalışmanın meta-analizinin sonucunda ALA desteğinin kolesterol, LDL kolesterol veya trigliserit seviyesi üzerine etkisinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Buna karşın bazı kontrollü klinik çalışmalar ALA alımındaki artış, miyokard enfarktüsü ve inme gibi kardiyovasküler olaylarlarla ilişkilendirilen inflamasyonun göstergesi olan C-reaktif protein azalma ile ilişkilidir (25). Artan uzun zincirli omega-3 yağ asidi (EPA ve DHA) alımının kardiyovasküler hastalık riskini azaltması şu şekillerde olabilmektedir. 1. Ani kardiyak ölüme sebep olabilecek aritmileri engelleyerek, 2. Miyokardiyal enfarktüse ve inmeye neden olan tromboz riskini azaltarak, 3. Serum trigliserit seviyesini düşürerek, 4. Ateroksiklerotik plak büyümesini yavaşlatarak, 5. Vasküler endotel fonksiyonu iyileştirerek, 6. Kan basıncını yavaş yavaş düşürerek, 7. İnflamasyonu azaltarak (26). Randomize kontrollü çalışmaların derlemesi olan yakın dönemdeki bir çalışmada balık ve deniz ürünleri suplementasyonu ile alınan EPA ve DHA, mortalite, kardiyak ölüm ve ani ölümlerin azalması ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Ancak başka bir derlemede, randomize kontrollü çalışmaların meta-analizinde ve bazı prospektif kohort çalışmalarda uzun zincirli omega-3 yağ asitlerinin toplam mortalite ve kardiyovasküler olay riskini azaltmadığı bildirilmiştir (27). Epidemiyolojik ve randomize kontrollü çalışma sonuçları doymuş yağ asitleri yerine omega-3 ve omega-6 çoklu doymamış yağ asitlerinin konmasının LDL kolesterolü düşürdüğü ve kardiyovasküler hastalık riskini azalttığını göstermektedir. Buna ek olarak epidemiyolojik çalışmalar diyetle omega-3 yağ asidi alımındaki artışın LDL kolesterolü azaltması mekanizmasının dışında kardiyovasküler hastalık riskini önemli düzeyde azalttığı sonucuna varmaktadır. Özellikle deniz ürünlerinden EPA ve DHA nın alımındaki artış ani kardiyak ölümleri önemli düzeyde azalma ile ilişkilidir. Buna göre haftada 2 küçük porsiyon ve bu miktara eşdeğer yağlı balık tüketiminin anti aritmik etkisinin olabileceği sonucu çıkarılmaktadır. Bu miktardaki balık mg/gün 14 EPA+ DHA sağlar. Böylece bazı araştırmacılar Amerika Tıp Enstitüsü nün EPA +DHA için diyet referans değerleri geliştirmesi gerekliliğini ifade etmektedir (28,29). Miyokard enfarktüsünden kurtulan erkekler haftalık yağlı balık tüketimini g a kadar arttırdıklarında bu miktar mg/gün uzun zincirli omega-3 yağ sağlar (EPA+DHA) toplam mortalite ve ölümcül miyokard enfarktüsü %29 azaldığını bildirmektedir. Başka bir beslenme müdahale çalışmasında ilk miyokard enfarktüsünden kurtulan hastalardan randomize seçilen bir grup rutin uygulamalarına devam etmekte; diğer grup omega-3 yağ asidi daha yüksek olan (özellikle ALA) ve omega-6 yağ asidi standart batı tipi beslenme modeline göre daha düşük olan Akdeniz tipi beslenme modelini benimsemektedir. Yaklaşık 4 sene sonra, Akdeniz tipi beslenme modelini benimseyen grupta, rutin uygulamalara devam eden gruba göre kardiyak ölüm ve ölümcül olmayan miyokard enfarktüsü riskinin %38 daha düşük olduğu gösterilmiştir (30). Bugüne kadar omega-3 yağ asidinin besin desteği olarak verildiği 3 büyük randomize kontrollü çalışma bulunmaktadır. 3.5 yıl boyunca 850 mg EPA + DHA içeren besin desteği verilen koroner kalp hastalığı olan hastalarda, besin desteği almayan gruba göre %45 daha az ani ölüm riski olduğu gösterilmiştir. Aynı zamanda besin desteği kullanan bireylerde tüm sebeplere bağlı ölüm riski %20 daha azdır. İlginç bir şekilde toplam mortalitedeki önemli düzeydeki azalma besin desteği kullanımının 3. ayında, ani ölümdeki önemli düzeydeki azalma ise 4.ayda gözlemlenmiştir (31). Bir başka suplementasyon çalışmasında akut miyokard enfarktüsü ile hastaneye başvuran bireyler üç gruba ayrılarak balık yağı içeren (1.8 g/gün EPA + DHA), hardal yağı (2.9 g/gün ALA) ve plasebo içeren kapsüller verilmiştir. Bir yıl sonunda balık yağı ve hardal yağı içeren kapsülleri alan bireylerde ölümcül olmayan miyokard enfarktüsünü içeren toplam kardiyak olaylar plasebo verilen gruba göre anlamlı düzeyde azalma meydana gelmiştir (32). Bunun tersine akut miyokard enfarktüsü olan hastalara 3.5 g/gün EPA + DHA içeren besin desteği, balık tüketimi fazla olan bir bölge olan Norveç te mısır yağı tüketimi ile karşılaştırıldığında, ek faydalarının olmadığı bildirilmiştir (33). Omega-3 yağ asidinin değerlendirildiği meta-analiz sonuçlarının toplandığı 11 randomize kontrollü dahil olduğu çalışmada omega-3 yağ asidi alımının tüm mortalite, miyokard enfarktüsüne bağlı gelişen mortalite ve koroner kalp hastalığı olan hastalarda ani kardiyak ölümü azalttığı bildirilmiştir (34). Randomize kontrollü çalışmalarda koroner kalp hastalığında diyetle veya suplemen olarak alınan omega-3 yağ asitlerinin faydalı etkilerinin olduğunu bildirmektedir. Bu çalışmalar temel alındığında Amerikan Kalp Birliği koroner kalp hastalığı olan bireylerin günde ortalama 1 g/gün EPA+DHA tüketmeleri konusunda önerilerini yapmaktadır (35). Diyabet: Kardiyovasküler hastalıklar diyabetli bireylerde ölüme sebep olmaktadır. Hipertrigliseridemi (serum trigliserit seviyesi > 200 mg/dl), tip 2 diyabeti olan bireylerde sık rastlanan lipid bozukluğudur ve birçok randomize kontrollü çalışmada balık yağı desteğinin tip 2 diyabetli biwww.kliniktipdergisi.com

5 reylerde trigliserit seviyesini önemli düzeyde düşürdüğü bildirilmektedir. Kontrol grubu olmayan ilk çalışmalar balık yağı desteğinin kan glisemik kontrolünü ters etkilediğini gösterse de, randomize kontrollü çalışmalar uzun dönemli glisemik kontrol üzerine olumsuz etkisinin olmadığını göstermektedir (36). 800 den fazla diyabetik hastayı içeren 18 den fazla randomize kontrollü çalışmanın sonuçlarının toplandığı sistematik bir derlemede özellikle hipertrigliseridemisi olan bireylerde balık yağının serum trigliserit seviyesini düşürdüğü tespit edilmiştir. Özellikle trigliserit seviyesi artmış olan diyabetik hastalarda EPA ve DHA alımındaki artış faydalı olabilmektedir (37). Dahası günlük EPA+DHA alımının 3 g/günden az olan diyabetik bireylerde uzun dönem glisemik kontrolün olumsuz etkileri ile ilgili çok az kanıt vardır. Amerikan Diyabet Birliği diyabetik bireylerin haftada 2-3 kez yaklaşık 90 gram balık tüketimi ile omega-3 yağ asidi alımını önermektedir (38). İnflamatuvar Hastalıklar: Romatoid artrit hastaları ile yapılan randomize kontrollü 3 meta-analizde balık yağı desteğinin fizik muayenede ağrılı ve / veya duyarlı eklem sayısında azalmaya neden olduğu bildirilmiştir (39). Yakın dönemde yapılan meta-analizlerde omega-3 çoklu doymamış yağ asitleri desteğinde sabah tutukluğunun ağrı yoğunluğu ve süresinde iyileşmeye neden olmuştur. Genelde klinik faydalarının oluşabilmesi için minimum dozun 2.7 g/gün EPA + DHA olması ve en az 12 hafta kullanılması gerektiği bildirilmiştir (40). Romatoid artiritli hastalarda uzun zincirli omega-3 yağ asitlerinin desteğin romatoid artritli hastalarda steroid olmayan anti-inflamatuvar ilaç ya da kortikosteroid kullanımı üzerine etkisi incelenmiş ve besin desteğinin anti-inflamatuar ilaç gereksinimini azalttığı gösterilmiştir (36). İnflamatuvar barsak hastalığında uzun zincirli omega- 3 yağ asitlerinin desteğinin klinik çalışmalarda romatoid artrit hastalarında yapılan çalışmalara göre daha az tutarlı etkileri vardır. Crohn hastalığında balık yağı desteğinin yararlı etkisinin olmadığını ifade eden 2 randomize kontrollü çalışmaya rağmen, bir randomize kontrollü çalışmada 12 ay boyunca 2.7 g/gün EPA+DHA verilen yüksek orandaki Crohn hastası plasebo gruba göre remisyonda kalmıştır. Uzun zincirli omega-3 yağ asitleri desteğinin ülseratif kolit üzerine tedavi edici faydalarının olup olmadığının tespiti için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır (41). Astım hastalarında omega-3 yağ asidi desteğinin inflamatuar mediyatör üretimini azalttığına dair bazı kanıtlar bulunsa da, omega-3 yağ asidi desteğinin astımın kilinik ciddiyetini azalttığına dair kontrollü çalışmalar tutarsızdır. Randomize kontrollü çalışmaların değerlendirildiği üç sistematik derlemede astımı olan yetişkinlerde ve çocuklarda uzun zincirli omega-3 yağ desteğinin pulmoner fonksiyon testi, astıma ait semtomlar, ilaç kullanımı veya bronşiyal hiperaktiviteyi içeren klinik çıktılar üzerine tutarlı bir etkisi bulunamamıştır (42-44). Tutarlı olmayan randomize kontollü çalışmalardan dolayı, balık yağının desteğinin çocuklarda ve yetişkinlerde IgA nefropati progresyonu üzerine etkisi henüz netlik kazanmamıştır (36). Majör Depresyon ve Bipolar Bozukluk: Farklı ülkelerde yapılan ekolojik çalışmaların verileri deniz ürünleri tüketimi ile major depresyon ve bipolar bozukluk ulusal oranları arasındaki ters ilişkiyi göstermektedir (45). Birkaç küçük çalışma plazma ve adipoz doku omega-3 yağ asit konsantrasyonundaki azalmanın kontrol grubuna kıyasla depresyon görülme oranını arttırdığı gösterilmiştir. Omega-3 yağ asitleri alımının depresyon insidansı üzerine etkisi bilinmemesine rağmen, nöronal sinyal yolaklar ve eicosanoid üretim modülasyonu mümkün mekanizmaları olarak önerilmiştir. Uzun zincirli omega-3 yağ asidi desteğinin depresyon üzerine olan etkisinin araştırıldığı randomize kontrollü çalışmaların sonuçları karışıktır. Depresyon tedavisi alan bireylerde var olan tedaviye ek olarak 12 hafta boyunca balık yağı suplementasyonu (8 g/gün) ilave etmek, aynı miktarda zeytin yağı ilave etmek arasında fark bulunmamaktadır (46). Uzun zincirli omega-3 yağ desteğinin mojör depresyon ve bipolar bozukluklar üzerine etkisine karar verebilmek için büyük, uzun dönemli randomize kontrollü çalışmalar gereklidir. Alzheimer Hastalığı ve Demans Epidemiyolojik bazı çalışmalarda Alzheimer hastalığı ve demansın diğer tipleri ile DHA seviyesindeki azalma arasında ilişki tespit edilmiştir. Hayvan çalışmalarının sonuçları umut verici olsa da, insanlarda DHA desteğin Alzheimer hastalığının tedavisine yardımcı olup olmayacağı konusu henüz bilinmemektedir. Yakın zamanda randomize kontrollü çift körlü plasebo kontrollü hafif ve orta şiddette Alzheimer ı olan 295 hastanın takip edildiği çalışmada 18 ay boyunca 2 g/gün DHA kullanımının plasebo gruba göre kognitif fonksiyon üzerine etkisinin olmadığı gösterilmiştir (47). Omega-3 Kaynakları Alfa Linoleik Asit (ALA): Keten tohumu, ceviz, ve yağları ALA en zengin besin kaynakları arasında yer almaktadır. Kanola yağı da ALA mükemmel bir kaynağıdır. ALA açısından zengin olan bazı besinler, Tablo 1'de listelenmiştir (1). Eikosapentaenoik asit (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA): Yağlı balıklar EPA ve DHA nın beslenme ile alınan temel kaynağıdır. EPA ve DHA açısından zengin olan bazı besinler, Tablo 2'de listelenmiştir (48). Omega-3 Yağ Asitleri Suplementleri Keten tohumu yağı (aynı zamanda keten yağı veya keten tohumu yağı olarak da bilinir) bir ALA takviyesi olarak kullanılabilir. Balık yağı, omega-3 yağ asidi takviyesi olarak pazarlanmaktadır. EPA ve DHA etil esterleri (etil-epa ve etil-dha), uzun zincirli omega-3 yağ asitlerinin konsantre kaynaklarıdır. Tüm omega-3 yağ asidi takviyesi yemek ile daha verimli bir şekilde emilir. Bir günde alınması gereken dozu iki veya üç küçük doza bölmek gastrointestinal sisteme olan olumsuz etki riskini en aza indirecektir. Balık yağı EPA ve DHA nın zengin bir kaynağıdır, ancak bazı balık yağları hazırlanırken ilave edilen A vitaminini (retinol) toksik etki gösterebilir. Bu nedenle A vitamini içermeyen suplement kullanımı daha uygundur (49). 15

6 Bebek Mamalarında Omega-3 Yağ Asitleri 2001 yılında, FDA, Amerika Birleşik Devletleri nde bebek mamalarına DHA ve AA eklemeye izin vermiştir. Halen, üreticiler etiket üzerinde bebek mamasına ilave DHA ve AA miktarını listelemek zorunda değildir. Ancak çoğu bebek maması üreticisi bu bilgileri sağlamaktadır. Amerika Birleşik Devletlerinde mamaya ilave edilen miktar DHA için 8-17 mg /100 kalori ve AA için mg/100 kalori arasında değişmektedir. Örneğin bebek yaklaşık 600 ml DHA ile zenginleştirilmiş mama alınca mg/gün DHA, mg/gün AA almış olacaktır (50). Omega-3 Yağ Asitlerinin Yan Etkileri Keten tohumu yağı genellikle iyi tolere olmasına rağmen, yüksek dozlarda yumuşak gaita ya da ishale neden olabilir. Keten tohumu ve keten tohumu yağı alımı ile alerjik ve anafilaktik reaksiyonlar bildirilmiştir. Balık yağı veya diğer EPA ve DHA takviyeleri kullanımı ile ilgili ciddi yan etkiler rapor edilmemiştir. Balık yağı veya EPA ve DHA takviyeleri en yaygın yan etkisi balık tadı olduğu yönündedir. Geğirme ve mide ekşimesi de bildirilmiştir. Ayrıca, yüksek dozlarda bulantı ve yumuşak gaitaya neden olabilir. Özellikle EPA ve DHA olmak üzere yüksek omega-3 yağ asidi için potansiyel kanama süresindeki artış olarak çalışmalarda bildirilmektedir. Omega-3 yağ asitlerinin kalbi koruyucu etkisi burada önemli bir rol oynayabilir. Aşırı uzun kanama süreleri ve hemorajik inme insidansında artış EPA + DHA (6.5 g / gün) çok yüksek alımı ile Grönland Eskimolarında gözlenmesine rağmen, EPA ve DHA yüksek alımının sorumlu tek faktör olup olmadığı bilinmemektedir. Amerika Birleşik Devletleri FDA günde 3 grama kadar uzun zincirli omega-3 yağ asidi (EPA+DHA) alımının genellikle güvenli kabul edilir (GRAS) olduğunu bildirmiştir. Klinik çalışmalar 3 g/güne kadar olan alımlarda kanama olmadığını göstermektedir. Tıp Enstitüsü omega-3 yağ asitleri için tolere edilebilir üst alım düzeyi (UL) oluşturmasa da, dikkatli özellikle aşırı kanama riski olanlara ek EPA ve DHA kullanımına dikkat edilmesi gerekliliğine dikkat çekmektedir (1). Gebelik ve emziklilik döneminde hodan tohumu yağı, çuha çiçeği yağı, siyah frenk üzümü çekirdeği yağı ve keten tohumu yağı gibi yağ asitlerini içeren omega-3 yağ asidi desteğinin güvenliği bildirilmemiştir. Gebelik ve emzirme döneminde balık yağı desteğinin konu alındığı çalışmalarda herhangi bir ciddi yan etki rapor edilmemiştir. Randomize kontrollü çalışmalar AA ve DHA içeren mamalarla bir yıla kadar beslenen bebeklerde büyüme üzerine olumsuz etkisinin olmadığını göstermiştir (51). Balık Kontaminantları Bazı Balık türleri metilciva önemli düzeyde, poliklorlu bifeniller (PCB), ya da diğer çevresel kirleticiler içerebilir. Amerikan Halk Sağlığı ve İnsan Hizmetleri Departmanı ve Çevre Koruma Ajansı metilciva maruziyetini önlemek için hamile olma ihtimali olan, hamile ve emzikli kadınlar için şu önerileri yapmaktadır (52). 1. Köpekbalığı, kılıçbalığı, kral uskumru ya da kiremit balık (ayrıca altın levrek ya da altın kırlangıç balığı olarak da bilinir) yemeyin. Çünkü yüksek metilciva seviyesine sahiptir. 2. Düşük metilciva içeriği olan balıklardan 360 grama kadar haftada 2 öğün tüketin. a. Sıklıkla tüketilen civa içeriği en düşük olan beş balık; light konserve ton balığı, karides, somon, yayın balığı, ve Pollock dur. b. Konserve beyaz (Beyaz ton balığı) ton balığı ve orkinos biftek haftada 1 kez olacak şekilde ve miktarını en fazla 180 gram olacak şekilde sınırlayın. 3. Yerel göl, nehir ve kıyı bölgelerinde arkadaş ya da aile tarafından yakalanan balık güvenliği ile ilgili yerel önerileri kontrol edin. Küçük çocukları balık beslerken, yukarıdaki yönergeler izlenebilir; ancak ortalama olarak bir öğünde 90 gram gibi daha küçük miktarlarda tüketimi tavsiye edilir (52). Balık yağından elde edilen omega 3 yağ asitleri suplementlerinin metilciva, poliklorlü bifeniller, dioksin içeriği konusundaki endişelere karşın, Amerika Birleşik Devletlerindeki bağımsız laboratuvarlar bu besin desteklerinin bahsi geçen bileşikleri içermediğini göstermektedir. Metilcivanın bu omega-3 yağ asitlerinde var olmaması, metilcivanın balığın yağında değil; kaslarında birikiyor olması ile açıklanabilir. Potansiyel olarak hepatotoksik ve kanserojen bileşikler olan pyrolizidin alkaloidler, hodan bitkisinin çeşitli yerlerinde bulunmaktadır. Hodan yağı takviyeleri alan bireylerin Pyrolizidin alkaloitsiz olan sertifikalı ürünler kullanması gerekir (49). İlaç Etkileşimleri Çuha çiçeği yağı veya hodan tohumu yağı gibi gama linolenik asit suplementasyonu alan bireylerde klorpromazin gibi fenotiyazinler kullanımı nöbet riskini artırabilir. Yüksek doz siyah frenk üzümü çekirdeği yağı yüksek dozda, hodan tohumu yağı, çuha çiçeği yağı, keten tohumu yağı ve balık yağı trombosit agregasyonunu inhibe edebilir, bu nedenle, bu takviyeler antikoagülan ilaç alan kişilerde dikkatli kullanılmalıdır. Aspirin, klopidogrel (Plavix), dalteparin (Fragmin), dipiridamol (Persantine), enoksaparin (Lovenox) dahil olmak üzere antikoagülan ilaçların uzun zincirli omega-3 yağ asidi (EPA+DHA) veya balık yağı ile alımında standart bir protrombin zamanı testi (INR) kullanarak pıhtılaşma durumunu takip edilmelidir. Yapılan küçük bir çalışmada 3 g/gün veya 6 g/gün balık yağı tüketiminin 4 haftalık süreçte 10 bireyde INR değerini etkilemediği bulunmuştur. Ancak bir vaka sunumunda balık yağı dozunu 1 gramdan 2 g/güne arttırılması warfarin dozunu azaltmasını gerektirmiştir (53,54). Omega-3 Yağ Asitleri Alım Önerileri 2002 yılında, ABD Tıp Enstitüsü Gıda ve Beslenme Kurulu Tablo 3'de listelenen omega-3 yağ asitleri için yeterli alım düzeylerini belirlemiştir (1). 16

7 Tablo 3. Omega-3 Yağ Asileri için Yeterli Alım (AI) Düzeyleri Yaşam Süreci Yaş Kaynak Erkek Kadın (g/gün) (g/gün) Bebekler 0-6 ay ALA, EPA, DHA Bebekler 7-12 ay ALA, EPA, DHA Çocuklar 1-3 yıl ALA Çocuklar 4-8 yıl ALA Çocuklar 9-13 yıl ALA Ergenler yıl ALA Yetişkin 19 yıl ve üzeri ALA Gebelik Tüm yaşlar ALA Emzikli Tüm Yaşlar ALA Avrupa Komisyonu'nun omega-3 yağ asidi için öneri ALA alımının 2 g/gün ve uzun zincirli omega-3 yağ asidi (EPA+DHA) için 200 mg/gün dür. Dünya Sağlık Örgütü omega-3 yağ asidi alımını enerjinin %1-2 si kadar olmasını önerir. Amerikan Kalp Birliği herhangi bir koroner kalp hastalığı olmayan bireylerin haftada en az iki kez tercihen yağlı balıkları tüketmesini, buna ek olarak ALA dan zengin besinleri ve yağları tüketmesini önermektedir. Hamile kadınlar ve çocuklar metilciva seviyesi yüksek olan balıkların tüketiminden kaçınmalıdır. Koroner kalp hastalığı olan bireylere 1 g/gün EPA+DHA önerilmelidir. Serum trigliserit seviyesini düşürmek için ise hastalar doktor kontrolünde 2-4 g/gün EPA + DHA supplementi kullanabilir (35). Sonuç olarak, omega-3 yağ asitleri büyüme ve gelişme için mutlak gerekli olan besin öğelerinden biridir. Bebeklik döneminde; göz ve beyin gelişimi için önemli görevleri olduğu gibi, kardiyovasküler hastalıklar başta olmak üzere birçok kronik hastalığın önlenmesinde de etkin görevlerde bulunmaktadır. Kaynaklar 1. Food and Nutrition Board, Institute of Medicine. Dietary Fats: Total Fat and Fatty Acids. Dietary Reference Intakes for Energy, Carbohydrate, Fiber, Fat, Fatty Acids, Cholesterol, Protein, and Amino Acids. Washington, D.C.: National Academies Press; 2002: Lichtenstein AH, Jones PJ. Lipids: absorption and transport. In: Bowman BA, Russel RM, eds. Present Knowledge in Nutrition. 8th ed. Washington, D. C.: ILSI Press; 2001: Nakamura MT, Nara TY. Structure, function, and dietary regulation of delta6, delta5, and delta9 desaturases. Annu Rev Nutr 2004;24: Burdge GC, Jones AE, Wootton SA. Eicosapentaenoic and docosapentaenoic acids are the principal products of alpha-linolenic acid metabolism in young men. Br J Nutr 2002;88(4): Burdge GC, Wootton SA. Conversion of alpha-linolenic acid to eicosapentaenoic, docosapentaenoic and docosahexaenoic acids in young women. Br J Nutr 2002;88(4): Stillwell W, Wassall SR. Docosahexaenoic acid: membrane properties of a unique fatty acid. Chem Phys Lipids 2003;126(1): SanGiovanni JP, Chew EY. The role of omega-3 long-chain polyunsaturated fatty acids in health and disease of the retina. Prog Retin Eye Res 2005;24(1): Chalon S, Vancassel S, Zimmer L, Guilloteau D, Durand G. Polyunsaturated fatty acids and cerebral function: focus on monoaminergic neurotransmission. Lipids 2001;36 (9): Sampath H, Ntambi JM. Polyunsaturated fatty acid regulation of gene expression. Nutr Rev 2004;62(9): Jump DB. Fatty acid regulation of gene transcription. Crit Rev Clin Lab Sci 2004;41(1): Fedorova I, Hussein N, Baumann MH, Di Martino C, Salem N, Jr. An n-3 fatty acid deficiency impairs rat spatial learning in the Barnes maze. Behav Neurosci 2009; 123(1): Fedorova I, Salem N, Jr. Omega-3 fatty acids and rodent behavior. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2006;75(4-5): Larque E, Demmelmair H, Koletzko B. Perinatal supply and metabolism of long-chain polyunsaturated fatty acids: importance for the early development of the nervous system. Ann N Y Acad Sci 2002;967: Uauy R, Hoffman DR, Mena P, Llanos A, Birch EE. Term infant studies of DHA and ARA supplementation on neurodevelopment: results of randomized controlled trials. J Pediatr 2003;143(4 Suppl):S Fewtrell MS, Abbott RA, Kennedy K, et al. Randomized, double-blind trial of long-chain polyunsaturated fatty acid supplementation with fish oil and borage oil in preterm infants. J Pediatr 2004;144(4): Clandinin MT, Van Aerde JE, Merkel KL, et al. Growth and development of preterm infants fed infant formulas containing docosahexaenoic acid and arachidonic acid. J Pediatr 2005;146(4): Makrides M, Gibson RA. Long-chain polyunsaturated fatty acid requirements during pregnancy and lactation. Am J Clin Nutr 2000;71(1 Suppl):307S-11S. 18. Olsen SF, Sorensen JD, Secher NJ, et al. Randomised controlled trial of effect of fish-oil supplementation on pregnancy duration. Lancet 1992;339(8800): Helland IB, Smith L, Saarem K, Saugstad OD, Drevon CA. Maternal supplementation with very-long-chain n-3 fatty acids during pregnancy and lactation augments children's IQ at 4 years of age. Pediatrics 2003;111(1):e Mozaffarian D, Rimm EB. Fish intake, contaminants, and human health: evaluating the risks and the benefits. JAMA 2006;296(15): Mozaffarian D, Ascherio A, Hu FB, et al. Interplay between different polyunsaturated fatty acids and risk of coronary heart disease in men. Circulation 2005;111(2): Dolecek TA. Epidemiological evidence of relationships between dietary polyunsaturated fatty acids and mortality in the multiple risk factor intervention trial. Proc Soc Exp Biol Med 1992;200(2): Albert CM, Oh K, Whang W, et al. Dietary alpha-linolenic acid intake and risk of sudden cardiac death and coronary heart disease. Circulation. 2005;112(21): Mozaffarian D. Does alpha-linolenic acid intake reduce the risk of coronary heart disease? A review of the evidence. Altern Ther Health Med 2005;11(3): Wendland E, Farmer A, Glasziou P, Neil A. Effect of alpha linolenic acid on cardiovascular risk markers: a systematic review. Heart 2006;92(2): Wang C, Harris WS, Chung M, et al. n-3 Fatty acids from fish or fishoil supplements, but not alpha-linolenic acid, benefit cardiovascular disease outcomes in primary- and secondary-prevention studies: a systematic review. Am J Clin Nutr 2006;84(1): Hooper L, Thompson RL, Harrison RA, et al. Risks and benefits of omega 3 fats for mortality, cardiovascular disease, and cancer: systematic review BMJ. 2006;332 (7544): Harris WS, Kris-Etherton PM, Harris KA. Intakes of long-chain omega-3 fatty acid associated with reduced risk for death from coronary heart disease in healthy adults. Curr Atheroscler Rep 2008;10(6):

8 29. Harris WS, Mozaffarian D, Lefevre M, et al. Towards establishing dietary reference intakes for eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids. J Nutr 2009;139(4):804S-19S. 30. de Lorgeril M, Salen P, Martin JL, Monjaud I, Delaye J, Mamelle N. Mediterranean diet, traditional risk factors, and the rate of cardiovascular complications after myocardial infarction: final report of the Lyon Diet Heart Study. Circulation 1999;99(6): Dietary supplementation with n-3 polyunsaturated fatty acids and vitamin E after myocardial infarction: results of the GISSI-Prevenzione trial. Gruppo Italiano per lo Studio della Sopravvivenza nell'infarto miocardico. Lancet 1999;354(9177): Singh RB, Niaz MA, Sharma JP, Kumar R, Rastogi V, Moshiri M. Randomized, double-blind, placebo-controlled trial of fish oil and mustard oil in patients with suspected acute myocardial infarction: the Indian experiment of infarct survival--4. Cardiovasc Drugs Ther 1997;11(3): Nilsen DW, Albrektsen G, Landmark K, Moen S, Aarsland T, Woie L. Effects of a high-dose concentrate of n-3 fatty acids or corn oil introduced early after an acute myocardial infarction on serum triacylglycerol and HDL cholesterol. Am J Clin Nutr 2001;74(1): Bucher HC, Hengstler P, Schindler C, Meier G. N-3 polyunsaturated fatty acids in coronary heart disease: a meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Med 2002;112(4): Lichtenstein AH, Appel LJ, Brands M, et al. Diet and lifestyle recommendations revision 2006: a scientific statement from the American Heart Association Nutrition Committee. Circulation 2006;114(1): MacLean CH, Mojica WA, Morton SC, et al. Effects of omega-3 fatty acids on lipids and glycemic control in type II diabetes and the metabolic syndrome and on inflammatory bowel disease, rheumatoid arthritis, renal disease, systemic lupus erythematosus, and osteoporosis. Evid Rep Technol Assess (Summ) 2004(89): Montori VM, Farmer A, Wollan PC, Dinneen SF. Fish oil supplementation in type 2 diabetes: a quantitative systematic review. Diabetes Care 2000;23(9): Franz MJ, Bantle JP, Beebe CA, et al. Evidence-based nutrition principles and recommendations for the treatment and prevention of diabetes and related complications. Diabetes Care 2003;26 Suppl 1:S Fortin PR, Lew RA, Liang MH, et al. Validation of a meta-analysis: the effects of fish oil in rheumatoid arthritis. J Clin Epidemiol 1995;48(11): Goldberg RJ, Katz J. A meta-analysis of the analgesic effects of omega-3 polyunsaturated fatty acid supplementation for inflammatory joint pain. Pain 2007;129(1-2): Belluzzi A, Brignola C, Campieri M, Pera A, Boschi S, Miglioli M. Effect of an enteric-coated fish-oil preparation on relapses in Crohn's disease. N Engl J Med 1996; 334(24): Schachter HM, Reisman J, Tran K, et al. Health effects of omega-3 fatty acids on asthma. Evid Rep Technol Assess (Summ). 2004(91): Woods RK, Thien FC, Abramson MJ. Dietary marine fatty acids (fish oil) for asthma in adults and children. Cochrane Database Syst Rev. 2002(3): CD Reisman J, Schachter HM, Dales RE, et al. Treating asthma with omega-3 fatty acids: where is the evidence? A systematic review. BMC Complement Altern Med. 2006;6: Hibbeln JR. Fish consumption and major depression. Lancet 1998;351(9110): Silvers KM, Woolley CC, Hamilton FC, Watts PM, Watson RA. Randomised double-blind placebo-controlled trial of fish oil in the treatment of depression. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2005;72(3): Quinn JF, Raman R, Thomas RG, et al. Docosahexaenoic acid supplementation and cognitive decline in Alzheimer disease: a randomized trial. JAMA 2010;304(17): Kris-Etherton PM, Harris WS, Appel LJ. Fish consumption, fish oil, omega-3 fatty acids, and cardiovascular disease. Circulation 2002;106(21): Hendler SS, Rorvik DR, eds. PDR for Nutritional Supplements. Montvale: Medical Economics Company, Inc; U.S. Food and Drug Administration, Center for Food Safety and Applied Nutrition. Agency Response Letter: GRAS Notice No. GRN Available at: kets/95s0316/95s-0316-rpt ref-f-fda-response-ltr-g80- vol273.pdf. 51. Simmer K, Patole S. Longchain polyunsaturated fatty acid supplementation in preterm infants. Cochrane Database Syst Rev 2004(1):CD Reisman J, Schachter HM, Dales RE, et al. Treating asthma with omega-3 fatty acids: where is the evidence? A systematic review. BMC Complement Altern Med 2006;6: Bender NK, Kraynak MA, Chiquette E, Linn WD, Clark GM, Bussey HI. Effects of Marine Fish Oils on the Anticoagulation Status of Patients Receiving Chronic Warfarin Therapy. J Thromb Thrombolysis 1998;5(3): Buckley MS, Goff AD, Knapp WE. Fish oil interaction with warfarin. Ann Pharmacother 2004;38(1): Not: Omaga - 3 Yağ Asitleri ve Sağlık Klinik Tıp Pediatri Dergisinin Eylül - Ekim 2013 Cilt: 5 Sayı: 5 den tıpkısının aynısı alınarak yayınlanmıştır. 18

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır.

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır. Alfalino Omega 3 nedir? Omega 3 yağ asitleri vücut için gerekli olan ama vücudun üretemediği yağ asitleridir. Besinlerle alınamadığı durumlarda gıda takviyeleri ile alınmaları gerekmektedir. Temel Omega-3

Detaylı

ESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ

ESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ ESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ 1 Yağ ğ asitleri i Yağ asitleri, hidrokarbon zincirli monokarboksilik organik asitlerdir. Yapılarında, 4-36 karbonlu hidrokarbon zincirinin i i i ucunda karboksil k grubu bulunur.

Detaylı

Omega-3 terimi ("n-3", "ω-3" olarak da kullanılır) ilk çift bağın, karbon zincirin ucundaki (ω) metil grubundan itibaren sayılınca 3.

Omega-3 terimi (n-3, ω-3 olarak da kullanılır) ilk çift bağın, karbon zincirin ucundaki (ω) metil grubundan itibaren sayılınca 3. Omega-3 terimi ("n-3", "ω-3" olarak da kullanılır) ilk çift bağın, karbon zincirin ucundaki (ω) metil grubundan itibaren sayılınca 3. karbon-karbon bağı olduğu anlamına gelir. 3 Esansiyel Yağ Asidi 9 Hücre

Detaylı

Ultra saflıkta Omega 3 ihtiva eden balık yağı İsviçre DSM firmasından tedarik edilmiştir. 698 mg 330 mg 252 mg

Ultra saflıkta Omega 3 ihtiva eden balık yağı İsviçre DSM firmasından tedarik edilmiştir. 698 mg 330 mg 252 mg ALFALİNO 30 YUMUŞAK KAPSÜL EDİS PHARMA İLAÇ FİRMA ÜRÜN BİLGİSİ İÇİNDEKİLER Ultra saflıkta Omega 3 ihtiva eden balık yağı İsviçre DSM firmasından tedarik edilmiştir. Etken Maddeler( 2 Yumuşak kapsülde)

Detaylı

Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi

Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Prof. Dr. Yasemen YANAR Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölüm Başkanı Tarih boyunca medeniyetler

Detaylı

PSİKOLOJİ DE. Besinsel. Destekleyiciler

PSİKOLOJİ DE. Besinsel. Destekleyiciler PSİKOLOJİ DE Besinsel Destekleyiciler 3 Hastalığın En Güzel İlacı, Hastalığın En Güzel İlacı, Hastalıktan Korunmanın Çarelerini Öğrenmektir. Çarelerini Öğrenmektir. Hipokrat Hipokrat 4 Bugünün bilgilerine

Detaylı

Omega 3 Yağ Asitleri & Fetal Beyin Gelişimi

Omega 3 Yağ Asitleri & Fetal Beyin Gelişimi Omega 3 Yağ Asitleri & Fetal Beyin Gelişimi Serdar H. Ural, M.D., F.A.C.O.G Director, Division of Maternal Fetal Medicine Director, Fellowship Training Program Medical Director, Labor and Delivery Unit

Detaylı

Daha zinde bir yaşam için

Daha zinde bir yaşam için Daha zinde bir yaşam için Zinde bir yaşam... Soğuk Sıkım Nedir? (Cold Press) Bitkilerden, meyvelerden ya da tohumlardan Soğuk Sıkım yöntemiyle elde edilen yağlarda, herhangi bir ısıl ya da kimyasal işlem

Detaylı

Yağ ihtiyacı nereden karşılanır?

Yağ ihtiyacı nereden karşılanır? Besinde Lipitler Besinsel Yağlar 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Suda çözünmezler

Detaylı

BESLENME TEDAVISININ GLISEMIK KONTROL, AĞıRLıK YÖNETIMI VE KARDIYOVASKÜLER HASTALıK RISK PROFILINE ETKISI

BESLENME TEDAVISININ GLISEMIK KONTROL, AĞıRLıK YÖNETIMI VE KARDIYOVASKÜLER HASTALıK RISK PROFILINE ETKISI BESLENME TEDAVISININ GLISEMIK KONTROL, AĞıRLıK YÖNETIMI VE KARDIYOVASKÜLER HASTALıK RISK PROFILINE ETKISI Dr. Öğr. Üyesi Aylin Açıkgöz Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik

Detaylı

Biberon Maması İçerik ve Çeşitleri

Biberon Maması İçerik ve Çeşitleri Biberon Maması İçerik ve Çeşitleri Biberon Mamaları Annesütünün ikamesidir. Annesütü alamayan bebekler için Annesütü yetersizliğinde Annesütü ve inek sütünde enerji ve ana besin maddeleri Anne Sütü (100ml)

Detaylı

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; KORONER RİSK TESTİ Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; Koroner kalp hastalıklarına yol açan kolesterol ve lipit testleridir. Koroner risk testleri

Detaylı

Gebelikte Omega desteği

Gebelikte Omega desteği Gebelikte Omega desteği Yard. Doç. Dr. Mine İslimye Taşkın Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Esansiyel yağ asitleri Vücutta sentezlenemez. Beslenme yoluyla dışarıdan alınmaları

Detaylı

Diyet yoluyla Menakinon alımı, daha az Koroner Kalp Hastalığı riski ile ilişkili: Rotterdam Çalışma

Diyet yoluyla Menakinon alımı, daha az Koroner Kalp Hastalığı riski ile ilişkili: Rotterdam Çalışma Diyet yoluyla Menakinon alımı, daha az Koroner Kalp Hastalığı riski ile ilişkili: Rotterdam Çalışma Johanna M. Geleijnse,* Cees Vermeer,** Diederick E. Grobbee, Leon J. Schurgers,** Marjo H. J. Knapen,**

Detaylı

Çoklu doymamış yağ asitleri

Çoklu doymamış yağ asitleri Karotenoitler Flavonoitler Mineraller Çoklu doymamış yağ asitleri Nutrasötikler Vitaminler Bitkiler Probiyotik Prebiyotik Sağlıklı bir diyetin % 30 u yağlardan oluşmalıdır. Esansiyel yağlar ve doymamış

Detaylı

Maternal serum 25 OH vitamin D düzeylerinin preterm eylem ve preterm doğumda rolü var mıdır?

Maternal serum 25 OH vitamin D düzeylerinin preterm eylem ve preterm doğumda rolü var mıdır? Maternal serum 25 OH vitamin D düzeylerinin preterm eylem ve preterm doğumda rolü var mıdır? Medipol Mega Üniversite Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Lebriz Hale Aktün, Yeliz Aykanat, Fulya Gökdağlı

Detaylı

Vitaminlerin yararları nedendir?

Vitaminlerin yararları nedendir? Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin

Detaylı

HERBALIFELINE MAX. Takviye Edici Gıda

HERBALIFELINE MAX. Takviye Edici Gıda HERBALIFELINE MAX Enerji Enerji ve besin öğeleri 1 kapsül 4 kapsül 42 kj 10 kcal 168 kj 40 kcal Yağ 1 g 4 g doymuş yağ 0,1 g 0,4 g tekli doymamış yağ 0,1 g 0,4 g çoklu doymamış yağ 0,8 g 3,2 g Karbonhidrat

Detaylı

Her ne kadar doğum yapan kadınların mutlu olmaları beklense de, çoğu depresyondadır. Brockington I. Lancet; 2004. Gavin NI. Obstet Gynecol; 2005.

Her ne kadar doğum yapan kadınların mutlu olmaları beklense de, çoğu depresyondadır. Brockington I. Lancet; 2004. Gavin NI. Obstet Gynecol; 2005. Her ne kadar doğum yapan kadınların mutlu olmaları beklense de, çoğu depresyondadır. Brockington I. Lancet; 2004. Gavin NI. Obstet Gynecol; 2005. Postpartum blues (PPB) Puerperal dönemde disfori (üzüntü,

Detaylı

Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein;

Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; MYELİN BASİC PROTEİN Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; Beyin Omurilik Sıvısı içinde Myelin Basic Protein miktarının araştırılmasıdır.

Detaylı

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ Dr Nur Kır İstanbul Tıp Fakültesi 1. RETİNA GÜNLERİ İSTANBUL 2013 AREDS I Çalışması (2001) Amaç: Farklı evrelerdeki YBMD hastalarında yüksek doz antioksidan ve minerallerin

Detaylı

Prof. Dr. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı

Prof. Dr. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı DM TEDAVİSİNDE KOMPLİKASYONLAR DM TEDAVİSİ VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR Prof. Dr. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı Slide 1 Sunum planı DM ve kardiyovasküler hastalık-riskleri

Detaylı

(Değişik: RG-22/1/ )

(Değişik: RG-22/1/ ) (Değişik: RG-22/1/2006-26057) (MÜLGA: RG-29/1/2004-25361) 1 Ek-7 1 29/1/2004 tarihli Tebliğ ile Ek-7 yürürlükten kaldırılmış ve diğer ekler buna göre teselsül ettirilmiştir. (Ek: RG-22/1/2006-26057) Yağ

Detaylı

Lipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri

Lipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri Lipidler Suda çözünmeyen ve organik çözücülerde iyi çözünen bileşiklere verilen genel isimdir Çoğunlukla hidrokarbon yapısındadırlar Canlılarda depo maddesi olarak yaygın bulunurlar Metabolize edilmeleriyle

Detaylı

Klinik Beslenme Günleri II-Diyabet Karbonhidrat Sayımı

Klinik Beslenme Günleri II-Diyabet Karbonhidrat Sayımı Klinik Beslenme Günleri II-Diyabet Karbonhidrat Sayımı Diyetisyen Sevde Kahraman Biruni Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü 10.11.2018, İstanbul Sunum Planı Karbonhidrat

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

Omega-3 Yağ Asitlerinin Nörolojik ve Görsel Gelişim Üzerindeki Etkileri

Omega-3 Yağ Asitlerinin Nörolojik ve Görsel Gelişim Üzerindeki Etkileri 266 Çelik F ve ark. Beslenme ve Diyet Dergisi 2012:40(3):266-272 Derleme/Review Omega-3 Yağ Asitlerinin Nörolojik ve Görsel Gelişim Üzerindeki Etkileri The Effects of Omega-3 Fatty Acids on Neurological

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Tarih boyunca; İnsan diyeti, Aktivite kalıpları, Beslenme durumu. Paleolithic dönemden beri: Diyet kalıpları, Fiziksel aktivite

Detaylı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini

Detaylı

STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu

STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ABD KV olay riski (%) Statin çalışmaları: Primer koruma 10 8 6 4 2 0 1 Statin Placebo WOSCOPS WOSCOPS

Detaylı

FETAL HAYATTAN ÇOCUKLUĞA ĠLK 1000 GÜNDE BESLENME VE AĠLE HEKĠMLĠĞĠ SĠSTEMĠNDE HEMŞĠRENĠN ROLÜ

FETAL HAYATTAN ÇOCUKLUĞA ĠLK 1000 GÜNDE BESLENME VE AĠLE HEKĠMLĠĞĠ SĠSTEMĠNDE HEMŞĠRENĠN ROLÜ FETAL HAYATTAN ÇOCUKLUĞA ĠLK 1000 GÜNDE BESLENME VE AĠLE HEKĠMLĠĞĠ SĠSTEMĠNDE HEMŞĠRENĠN ROLÜ Yrd.Doç.Dr. Gülten KOÇ Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Doğum-Kadın Hastalıkları Hemşireliği Anabilim

Detaylı

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar

Detaylı

Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım

Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sık Görülen Kardiyolojik Sorunlarda Güncelleme Sempozyum Dizisi No: 40 Haziran 2004; s. 69-74 Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım Prof. Dr. Hakan

Detaylı

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir? YÜKSEK KOLESTEROL Hiperkolesterolemi; Kolesterol ve kolesterole bağlı kalp damar hastalıklar en büyük ölüm sebebidir. Hiperkolesterolemi kan yağlarından biri olan kolesterolün yüksek olmasıdır. Kan yağları

Detaylı

Zeytin ve Zeytinyağının Besin Değerleri

Zeytin ve Zeytinyağının Besin Değerleri Zeytin ve Zeytinyağının Besin Değerleri Zeytin meyveleri sofralık ve yağlık olmak üzere iki şekilde değerlendirilir. Siyah Zeytinde Yağ içeriği ve Enerji miktarı yüksek, Yeşil zeytinde A vitamini, Demir,

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR? Doç. Dr. Aslı AKYOL MUTLU Hacettepe Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü

İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR? Doç. Dr. Aslı AKYOL MUTLU Hacettepe Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR? Doç. Dr. Aslı AKYOL MUTLU Hacettepe Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü İDEAL FARMAKOLOJİK TEDAVİ * Etkilerin spesifik olması * Aynı düzeyde öngörülebilir

Detaylı

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h)

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Sağlık Sisteminde Karışıklığa Yol Açabilecek Gelişmeler Bekleniyor Sağlık harcamalarında kısıtlama (dünya

Detaylı

gereksinimi kadar sağlamasıdır.

gereksinimi kadar sağlamasıdır. Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar

Detaylı

D Vitaminin Relaps Brucelloz üzerine Etkisi. Yrd.Doç.Dr. Turhan Togan Başkent Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji

D Vitaminin Relaps Brucelloz üzerine Etkisi. Yrd.Doç.Dr. Turhan Togan Başkent Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji D Vitaminin Relaps Brucelloz üzerine Etkisi Yrd.Doç.Dr. Turhan Togan Başkent Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bruselloz Brucella cinsi bakteriler tarafından primer olarak otçul

Detaylı

Yatan ve Poliklinik Takipli Kanserli Hastalarda İlaç Etkileşimlerinin Sıklığı ve Ciddiyetinin Değerlendirilmesi

Yatan ve Poliklinik Takipli Kanserli Hastalarda İlaç Etkileşimlerinin Sıklığı ve Ciddiyetinin Değerlendirilmesi Yatan ve Poliklinik Takipli Kanserli Hastalarda İlaç Etkileşimlerinin Sıklığı ve Ciddiyetinin Değerlendirilmesi Dr. Ali Ayberk Beşen Başkent Üniversitesi Tıbbi Onkoloji BD Giriş Sitotoksik tedaviler herhangi

Detaylı

Resüsitasyonda HİPEROKSEMİ

Resüsitasyonda HİPEROKSEMİ Resüsitasyonda HİPEROKSEMİ Prof.Dr.Oktay Demirkıran İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı Yoğun Bakım Bilim Dalı Acil Yoğun Bakım Ünitesi Avrupa da yaklaşık 700,000/yıl

Detaylı

BARİATRİK CERRAHİ GEÇİRMİŞ HASTALARDA SAÇ DÖKÜLMESİ VE NEDENLERİ

BARİATRİK CERRAHİ GEÇİRMİŞ HASTALARDA SAÇ DÖKÜLMESİ VE NEDENLERİ BARİATRİK CERRAHİ GEÇİRMİŞ HASTALARDA SAÇ DÖKÜLMESİ VE NEDENLERİ Saç dökülmesi de bariatrik cerrahi hastalarında sıklıkla karşılaşılan bir sorundur. Saç dökülmesi kişiyi ciddi şekilde etkiler. Kişinin

Detaylı

OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI: KALSİYUM, B1 VE B2 VİTAMİNİ

OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI: KALSİYUM, B1 VE B2 VİTAMİNİ OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI: KALSİYUM, B1 VE B2 VİTAMİNİ Kalsiyum, insan vücudunda en bol miktarda bulunan mineral olup, yalnızca kemikleri ve dişleri güçlendirmekle kalmaz, kasların kasılmasını, sinirlerin

Detaylı

Gebe ve Emziren Kadında Antihipertansif Tedavi. Prof Dr Serhan Tuğlular MÜTF Nefroloji Bilim Dalı

Gebe ve Emziren Kadında Antihipertansif Tedavi. Prof Dr Serhan Tuğlular MÜTF Nefroloji Bilim Dalı Gebe ve Emziren Kadında Antihipertansif Tedavi Prof Dr Serhan Tuğlular MÜTF Nefroloji Bilim Dalı Konunun Önemi Gebelikte karşılaşılan en sık dahili sorun HİPERTANSİYON (Tüm gebeliklerin % 6-8 i) 1. Kronik

Detaylı

Diyabetik Periferik Nöropati; Çevresel ve Genetik Faktörlerin Etkisi

Diyabetik Periferik Nöropati; Çevresel ve Genetik Faktörlerin Etkisi Diyabetik Periferik Nöropati; Çevresel ve Genetik Faktörlerin Etkisi Emre BOZKIRLI Başkent Ünivesitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hst B.D. Nisan 2017 / Kıbrıs Diyabetik Periferik Polinöropati

Detaylı

Çeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz

Çeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz LİPİTLER Hayvan ve bitki dokularının eter, benzin, kloroform gibi yağ çözücülerinde eriyen bölümlerine ham lipit denir. Organizmanın başlıca besin kaynağını oluştururlar, enerji verme ve depolama yönünden

Detaylı

Nöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği. Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı

Nöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği. Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Nöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Nörolojik Yoğun Bakımda Nutrisyon Nörolojik hasta grubuna ait çalışma sayısı sınırlı

Detaylı

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ Prof. Dr. Metin ATAMER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Aralık 2006 ANKARA Sütün Tanımı ve Genel Nitelikleri Süt; dişi memeli hayvanların, doğumundan

Detaylı

DİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR. Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı

DİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR. Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı DİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Cinsiyet İlişkili Farklılıklar ERKEK BEYNİ KADIN BEYNİ Cinsiyet İlişkili

Detaylı

ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER. İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Önemi

ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER. İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Önemi ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Önemi PLAVİX FİLM TABLET 75 mg KISA ÜRÜN BİLGİSİ 4.2. Pozoloji ve uygulama şekli Farmakogenetik CYP2C19

Detaylı

Conjugated Linoleic Acid

Conjugated Linoleic Acid Conjugated Linoleic Acid Conjugated Linoleic Acid (CLA) GENEL BAKIŞ Konjuge linoleik l ik asit bir omega-6 esansiyel yağğ asidi olan linoleik asit (LA) in 28 geometrik ve pozisyonel izomerlerini kapsar.

Detaylı

Besinsel Yağlar. Besinde Lipitler. Yağ ihtiyacı nereden karşılanır? Besinsel lipitlerin fonksiyonu nedir? 09.03.2016

Besinsel Yağlar. Besinde Lipitler. Yağ ihtiyacı nereden karşılanır? Besinsel lipitlerin fonksiyonu nedir? 09.03.2016 Besinsel Yağlar 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Besinde Lipitler Suda çözünmezler

Detaylı

Dr. Semih Demir. Tez Danışmanı. Doç.Dr.Barış Önder Pamuk

Dr. Semih Demir. Tez Danışmanı. Doç.Dr.Barış Önder Pamuk T.C. İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ GEÇİRİLMİŞ GESTASYONEL DİYABETES MELLİTUS ÖYKÜSÜ OLAN BİREYLERDE ANJİOPOETİN BENZERİ PROTEİN-2 ( ANGPTL-2

Detaylı

Balık Tüketimi, Balık Yağı, Omega-3 Yağ Asitleri ve Kalp-Damar Hastalıkları

Balık Tüketimi, Balık Yağı, Omega-3 Yağ Asitleri ve Kalp-Damar Hastalıkları Amerikan Kalp Vakfı Ateroskleroz Tromboz ve Vasküler Biyoloji Amerikan Kalp Vakfı Bilimsel Açıklama Balık Tüketimi, Balık Yağı, Omega-3 Yağ Asitleri ve Kalp-Damar Hastalıkları Penny M. Kris-Etherton, William

Detaylı

UZUN ZİNCİRLİ ÇOKLU DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN YENİDOĞAN BESLENMESİNDEKİ ROLÜ

UZUN ZİNCİRLİ ÇOKLU DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN YENİDOĞAN BESLENMESİNDEKİ ROLÜ DERLEME / REVIEW UZUN ZİNCİRLİ ÇOKLU DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN YENİDOĞAN BESLENMESİNDEKİ ROLÜ Emrah CAN, 1 Serdar CÖMERT, 1 Sinan USLU, 1 Ali BÜLBÜL, 1 Fatih BOLAT, 1 Asiye NUHOĞLU 1 1 Şişli Etfal Eğitim

Detaylı

Besin Gidaların Yararı ve Zararı

Besin Gidaların Yararı ve Zararı Besin Gidaların Yararı ve Zararı Yiyip içtiklerinizin sağlığınızı nasıl etkilediğini, ömrünüzü uzatıp uzatmadığını ya da sizi yavaş yavaş öldürüp öldürmediğini merak ediyormusunuz. Yiyeceklerin eksi ve

Detaylı

YENİ HERBALIFELINE MAX

YENİ HERBALIFELINE MAX YENİ HERBALIFELINE MAX Giriş *Faydalı etkisi günde 250 mg EPA ve DHA alındığında sağlanır. **Faydalı etkisi günde 250 mg DHA alındığında sağlanır. Takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemez.ilaç

Detaylı

Prof.Dr. Oktay Ergene. Kardiyoloji Kliniği

Prof.Dr. Oktay Ergene. Kardiyoloji Kliniği Hipertrigliseridemii id i Tedavisi i Prof.Dr. Oktay Ergene İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Kliniği Hipertrigliseridemi Gelişimiş VLDL Chylomicron Liver Defective Lipolysis Remnants

Detaylı

Beslenme ve Sağlık Beyanları

Beslenme ve Sağlık Beyanları Beslenme ve Sağlık Beyanları PROF. DR. SİBEL KARAKAYA E.Ü. MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GIDA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BESLENME BİLİM DALI 12-14 KASIM 2014 Resmi Gazete Tarihi: 29.12.2011 Resmi Gazete Sayısı: 28157

Detaylı

2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru yanıt hayır olabilir mi?

2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru yanıt hayır olabilir mi? ÇOCUKLARDA İLAÇ KULLANIMINDA FARMAKOKİNETİK VE FARMAKODİNAMİK FARKLILIKLAR 17.12.2004 ANKARA Prof.Dr. Aydın Erenmemişoğlu ÇOCUKLARDA İLAÇ KULLANIMINDA FARMAKOKİNETİK VE 2x2=4 her koşulda doğru mudur? doğru

Detaylı

D vitamini ve gebelikte kullanımı. Dr Ayşegül Özel İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Perinatoloji Bilim Dalı

D vitamini ve gebelikte kullanımı. Dr Ayşegül Özel İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Perinatoloji Bilim Dalı D vitamini ve gebelikte kullanımı Dr Ayşegül Özel İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Perinatoloji Bilim Dalı D Vitamini Yağda çözünen bir vitamindir. Çok az gıda doğal olarak D vitamini içerir (Yağlı balıklar)

Detaylı

Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da

Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da bir yıllık sürede, bebeğin en önemli gıdasını anne sütü

Detaylı

PREMATÜRELERDE BÜYÜMENİN İZLENMESİ. Dr.Ebru Ergenekon. G.Ü.T.F. Neonatoloji Bilim Dalı

PREMATÜRELERDE BÜYÜMENİN İZLENMESİ. Dr.Ebru Ergenekon. G.Ü.T.F. Neonatoloji Bilim Dalı PREMATÜRELERDE BÜYÜMENİN İZLENMESİ Dr.Ebru Ergenekon G.Ü.T.F. Neonatoloji Bilim Dalı Büyüme izlemi neden gerekli? Nörolojik, Kardiyovasküler,Metabolik Büyüme tam olarak izlenebiliyor mu? Kullanılmakta

Detaylı

Günde bir elma doktoru evden uzak tutar.

Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. ELMANIN FAYDALARI Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. Elmanın Sağlığa Faydaları Elma A, E, B6, C, K vitamin kaynağıdır, bunun yanında yüksek miktarda potasyum ve çeşitli mineralleri içeren su içerir.

Detaylı

Emzirme Döneminde İlaç Kullanımına Dair Kanıta Dayalı Bireysel Risk Değerlendirme Raporu

Emzirme Döneminde İlaç Kullanımına Dair Kanıta Dayalı Bireysel Risk Değerlendirme Raporu Emzirme Döneminde İlaç Kullanımına Dair Kanıta Dayalı Bireysel Risk Değerlendirme Raporu 1 / 6 1. Hastanın Öyküsü Adı Soyadı : T***** K**** Yaşı : 33 Kısa Öykü : Hasta 3 ay önce doğum yapmış ve çocuğunu

Detaylı

Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi: Beslenme ve Aile. Dr. Mehmet Vural Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD

Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi: Beslenme ve Aile. Dr. Mehmet Vural Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi: Beslenme ve Aile Dr. Mehmet Vural Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Einstein Arılar Ölürse İnsanlığın 4 Yıl Ömrü Kalır beslenme ARI SÜTÜ

Detaylı

ULUSAL GIDA REFERANS LABORATUVARI

ULUSAL GIDA REFERANS LABORATUVARI İnsanların Balık Yagları Yolu ile Dioksin ve Furanlar (PCDD/F ler), Dioksin Benzeri Poliklorlu Bifeniller (DL-PCB ler) ve ndikatör Poliklorlu Bifenillere (PCB ler) Olan Maruziyetinin Degerlendirilmesi

Detaylı

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.

Detaylı

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun

Detaylı

Nar yaprak, meyve, kabuk ve kök gibi pek çok kısmı tedavi amacıyla kullanılan bir ağaçtır. Ayrıca son yıllarda nar çekirdek yağı da kullanılmaktadır.

Nar yaprak, meyve, kabuk ve kök gibi pek çok kısmı tedavi amacıyla kullanılan bir ağaçtır. Ayrıca son yıllarda nar çekirdek yağı da kullanılmaktadır. NAR (Punica granatum, Pomegranate) Nar yaprak, meyve, kabuk ve kök gibi pek çok kısmı tedavi amacıyla kullanılan bir ağaçtır. Ayrıca son yıllarda nar çekirdek yağı da kullanılmaktadır. Nar Çekirdek yağı;

Detaylı

EMZİREN ANNE BESLENMESİ NASIL OLMALIDIR?

EMZİREN ANNE BESLENMESİ NASIL OLMALIDIR? EMZİREN ANNE BESLENMESİ NASIL OLMALIDIR? Gebe ve emziren annede yeterli ve dengeli beslenme gereklidir. 1 Tüm annelerin kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılamaları Kendi vücut besin depolarını dengede

Detaylı

KARBONHİDRAT SAYIMI 1. BASAMAK. Uz. Dyt. Ceren Yolaçan İşeri

KARBONHİDRAT SAYIMI 1. BASAMAK. Uz. Dyt. Ceren Yolaçan İşeri KARBONHİDRAT SAYIMI 1. BASAMAK Uz. Dyt. Ceren Yolaçan İşeri Tıbbi Beslenme Tedavisi İlaç/insülin Fiziksel Aktivite Eğitim Yapabilirlik durumu İstekliliği Kanıta dayalı sınırlandırmalar Yeme Zevki Kan

Detaylı

DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI:

DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI: DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI: Hedef ne olmalı? İntensif tedavi gereklimi? PROF.DR.TEVFİK SABUNCU Harran Üniversitesi, Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı 2003 JNC-VII Hipertansiyon Sınıflandırması

Detaylı

Geriatri ve akılcı ilaç kullanımı: Vitamin D. Doç.Dr. İlker TAŞÇI GATA İç Hastalıkları BD, Ankara İç Hastalıkları & Geriatri Uzmanı

Geriatri ve akılcı ilaç kullanımı: Vitamin D. Doç.Dr. İlker TAŞÇI GATA İç Hastalıkları BD, Ankara İç Hastalıkları & Geriatri Uzmanı Geriatri ve akılcı ilaç kullanımı: Vitamin D Doç.Dr. İlker TAŞÇI GATA İç Hastalıkları BD, Ankara İç Hastalıkları & Geriatri Uzmanı Akılcı ilaç kullanımı Kanıta dayalı tıp Metaanaliz RCTs Centre for Evidence-Based

Detaylı

NIRLINE. NIRLINE ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır!

NIRLINE. NIRLINE ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır! ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır! KONU Yağ Asidi Profillerinin Hayvan Beslemedeki Önemi ve Analizleri İLGİ ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini,

Detaylı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)

Detaylı

Astım hastalığının görülme sıklığında, özellikle Batı toplumlarında daha fazla olmak üzere, tüm

Astım hastalığının görülme sıklığında, özellikle Batı toplumlarında daha fazla olmak üzere, tüm Bölüm 24 Astım ve Beslenme Dr. Alpaslan TANOĞLU ve Dr. Mustafa DİNÇ Astım hastalığının görülme sıklığında, özellikle Batı toplumlarında daha fazla olmak üzere, tüm dünya yüzeyinde, son 50 yılda büyük bir

Detaylı

2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi?

2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi? DEMİR EKSİKLİĞİ 1. Demir eksikliği anemisi nedir? Demir eksikliği anemisi : kan hücrelerinin yapımı için gerekli olan demirin dışarıdan besinlerle yetersiz alınması yada vücuttan aşırı miktarda kaybedilmesi

Detaylı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)

Detaylı

OMEGA YAĞ ASİTLERİ KADIN VE BEBEK SAĞLIĞI

OMEGA YAĞ ASİTLERİ KADIN VE BEBEK SAĞLIĞI OMEGA YAĞ ASİTLERİ ULUSLARARASI TIP FAKÜLTESİ KADIN VE BEBEK SAĞLIĞI Prof.Dr.Fatih DURMUŞOĞLU En sık kullanılan 10 herbal Yaş gruplarına göre CAM kullanımı CAM danışmanlığı kim veriyor? OMEGA-3 Fosfolipidlerden

Detaylı

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel LİPOPROTEİNLER LİPOPROTEİNLER Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı olarak çözündüklerinden, taşınmaları için stabilize edilmeleri gerekir. Lipoproteinler; komplekslerdir. kanda lipidleri taşıyan

Detaylı

Çocukta Analjezik Antipiretik Kullanımı

Çocukta Analjezik Antipiretik Kullanımı Çocukta Analjezik Antipiretik Kullanımı Doç. Dr. Betül ULUKOL AKBULUT Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Sosyal Pediatri Bilim Dalı Ateş Hipotalamik set-point in yükselmesi Çevre ısısının çok artması Ektodermal

Detaylı

Gebelikte Vitamin, Mineral ve Omega 3 Destegi?

Gebelikte Vitamin, Mineral ve Omega 3 Destegi? Gebelikte Vitamin, Mineral ve Omega 3 Destegi? Serdar H. Ural, M.D., F.A.C.O.G Director, Division of Maternal Fetal Medicine Director, Fellowship Training Program Medical Director, Labor and Delivery Unit

Detaylı

Op Dr Aybala AKIL. ACIBADEM Bodrum Hastanesi

Op Dr Aybala AKIL. ACIBADEM Bodrum Hastanesi Sağlıklı bir anne için Sağlıklı beslenme Düzenli hekim kontrolü Gebelik öncesi hastalıkların sıkı takibi Sağlıklı bir yaşam tarzı Huzurlu bir gebelik süreci Sağlıklı beslenme = Dengeli beslenme Proteinler

Detaylı

Gestasyonel Diyabet: Anne ve Fetusta Kısa ve Uzun Dönem Sonuçlar

Gestasyonel Diyabet: Anne ve Fetusta Kısa ve Uzun Dönem Sonuçlar Gestasyonel Diyabet: Anne ve Fetusta Kısa ve Uzun Dönem Sonuçlar Prof. Dr. Lemi İbrahimoğlu İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Perinatoloji Bilim Dalı Gestasyonel Diyabetes

Detaylı

VİTAMİN D VE DİYABET. Prof.Dr. Dilek Gogas Yavuz Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma BD

VİTAMİN D VE DİYABET. Prof.Dr. Dilek Gogas Yavuz Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma BD VİTAMİN D VE DİYABET Prof.Dr. Dilek Gogas Yavuz Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma BD Nedenler VİTAMİN D EKSİKLİĞİ Sonuçlar Şizafreni- depresyon İlaçlar Steroid Rifampin Güneş

Detaylı

Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar.

Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar. Bakır (Cu) Bakır anemi de kritik bir rol oynar. Vücutta küçük miktarda bakır varlığı olmaz ise demirin intestinal yolaktan emilimi ve kc de depolanması mümkün değildir. Bakır hemoglobin yapımı için de

Detaylı

Hepatit Hastalığı Gebelikten Etkilenir mi?

Hepatit Hastalığı Gebelikten Etkilenir mi? GEBELİKTE HEPATİT Gebelik ve hepatit Gebelik ve hepatit iki ayrı durumu anlatır. Birincisi gebelik sırasında ortaya çıkan akut hepatit tablosu, ikincisi ise kronik hepatit hastasının gebe kalmasıdır. Her

Detaylı

HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI

HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI Prof. Dr. Reyhan ERSOY Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HİPOGLİSEMİ VE DİYABETES MELLİTUS Hipoglisemi Diyabetes

Detaylı

DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ

DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ İstanbul Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ Dr. Dyt. Cemile İdiz Ne yemeliyim? DİYABET Tatlı meyve yeme!! Limon şekeri düşürür

Detaylı

TÜRKİYE DE EKMEK TÜKETİMİ VE SAĞLIK İLİŞKİSİ Dyt. Elvan Odabaşı Kanar

TÜRKİYE DE EKMEK TÜKETİMİ VE SAĞLIK İLİŞKİSİ Dyt. Elvan Odabaşı Kanar TÜRKİYE DE EKMEK TÜKETİMİ VE SAĞLIK İLİŞKİSİ Dyt. Elvan Odabaşı Kanar EKMEK REYTINGI EN YUKSEK BESIN Ekmek KİLO ALDIRIYOR Ekmeğin üzerine SAĞLIĞA ZARARLIDIR yazılmalı (19.03.2013 Sabah Gazetesi) Ekmek

Detaylı

Teori (saat/hafta) Laboratuar (saat/hafta) ÇOCUK HASTALIKLARINDA BES305 5.Güz 2 2 0 5

Teori (saat/hafta) Laboratuar (saat/hafta) ÇOCUK HASTALIKLARINDA BES305 5.Güz 2 2 0 5 ÇOCUK HASTALIKLARINDA BESLENME Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori Laboratuar ÇOCUK HASTALIKLARINDA BES305 5.Güz 2 2 0 5 BESLENME Önkoşullar Yok Dersin dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu Dersin öğrenme ve öğretme

Detaylı

NEFROLOJİDE ANTİLİPEMİK TEDAVİ. Dr. Gülizar Şahin Haydarpaşa Numune Eğitim Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği

NEFROLOJİDE ANTİLİPEMİK TEDAVİ. Dr. Gülizar Şahin Haydarpaşa Numune Eğitim Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği NEFROLOJİDE ANTİLİPEMİK TEDAVİ Dr. Gülizar Şahin Haydarpaşa Numune Eğitim Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği 22.10.2016 KBH KV RİSK Evre 2 KBH: 1.5 Evre 3 KBH: 2-4 Evre 4 KBH : 4-10 Evre 5 KBH : 10-50

Detaylı

Çok Düşük Doğum Ağırlıklı Preterm Bebeklerde Lactobacillus Reuteri'nin Fungal Profilakside Kullanımı: Randomize Kontrollü Bir Çalışma

Çok Düşük Doğum Ağırlıklı Preterm Bebeklerde Lactobacillus Reuteri'nin Fungal Profilakside Kullanımı: Randomize Kontrollü Bir Çalışma Çok Düşük Doğum Ağırlıklı Preterm Bebeklerde Lactobacillus Reuteri'nin Fungal Profilakside Kullanımı: Randomize Kontrollü Bir Çalışma Mehmet Yekta Öncel, Sema Arayıcı, Fatma Nur Sarı, Gülsüm Kadıoğlu Şimşek,

Detaylı

MS TE BESLENME VE EGZERSİZ. Dr. Özlem Taşkapılıoğlu

MS TE BESLENME VE EGZERSİZ. Dr. Özlem Taşkapılıoğlu MS TE BESLENME VE EGZERSİZ Dr. Özlem Taşkapılıoğlu «Besinler ilacınız, ilacınız besininiz olsun.» MS te beslenme hakkında mitler-gerçekler «Daha fazla fiziksel aktivite ve egzersiz, daha az oturma süresi!»

Detaylı

PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI. Prof. Dr. Engin GÜNEY

PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI. Prof. Dr. Engin GÜNEY PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI Prof. Dr. Engin GÜNEY Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı DİABETES MELLİTUS 415 milyon erişkinde diyabet var.

Detaylı

GEBELERİN BİTKİSEL ÜRÜN TÜKETİM VE SIKLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ

GEBELERİN BİTKİSEL ÜRÜN TÜKETİM VE SIKLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ GEBELERİN BİTKİSEL ÜRÜN TÜKETİM VE SIKLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ Arş. Gör. Muteber Gizem KESER Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Bölümü Sunum Akışı TÜİK Doğum Verileri Çalışmanın Tanım

Detaylı

Tip 2 Diyabetlilerde Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltma: Eğitimin Etkinliği

Tip 2 Diyabetlilerde Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltma: Eğitimin Etkinliği Tip 2 Diyabetlilerde Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltma: Eğitimin Etkinliği Ayfer Bayındır Şeyda Özcan İlhan Satman Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Koç Üniversitesi Hemşirelik

Detaylı