Bulgaristan Yazılı Türk Edebiyatı

Transkript

1 Bulgaristan Yazılı Türk Edebiyatı

2 Âşık Hıfzı (19. Yüzyıl) Aşık Hıfzı'nm hayatı, şairliği hakkında yeterli bilgi yoktur. Edebiyat tarihimize bırakmış olduğu iki destandan Destan-ı Plevne Muharebesi'nin son dörtlüğünden Sofyalı olduğu ve destanın 1294 (1877) yılında yazıldığı öğrenilmektedir. Destan-ı Plevne Muharebesi, ilkin Cahit Öztelli'nin "Uyan Padişahım" adlı eserinde ele alınmış, ancak burada sadece 34 dörtlüğü verilmiştir. Daha sonraları yapılan araştırmalar sonucu, des- tanın 42 dörtlükten oluştuğu ortaya çıkmıştır (Mehmet Çavuş, Balkan Türkleri'nin Sesi, 1991, s. 2, sf. 30). Prizrenli Aşık Ferkî'nin oğlu Kâmil'in cöngünde ve 1956 yılında Şumnu "Nüvvab" kütüphanesinin tamiri sırasında bulunan bir cönkte de destan 42 dörtlüklüdür. Destan-ı Plevne Muharebesi'nde 1877 Türk-Rus Savaşı anlatılmaktadır. Aşık Hıfzı'nm ikinci bir destanı da Destan-ı Aşık u Ma'şuk başlığını taşımaktadır. 1. Ey vâhibü'l-vehhah, ey zât-ı ezel Cümlenin mâbûdu Hak kerem kânı, Ey vâcib ü'1-vûcud, ferd-i lemyezel Kahhâr esmâsıyla kahret düşmanı? DESTAN-I PLEVNE MUHAREBESİ, (Balkan Türklerinin Sesi, Sayı 2,1991 sf ) 5. Hakk'm hikmetine olunmaz sual Sultan Aziz'i Davet kıldı Zülcelâl, Dünyadan bekaya etti intikâl Ande masken etti bağ-ı cinân 2. Dünyaü'1-var olmadan yarattı akdem Zuhura götürdü nur-ı mukaddem, Ziya verdi bezme bakınca kadem Tulu' etti dehre ol mihr-i şanı. 3. Server-i enbiyâ sırr-ı hakikat Anınçün var oldu arz u semâvât, Şefâ'at mahzeni fahr-i kâinat Halâs eyle gamdan ehl-i imâm 4. Şeriat şehrine sahib Şebinşâh Al-i Osman oldu bu sırra agâh Peygamber vekili zıll-ı Padişah Oynadır yerinden bahr-i umman. 6. Sultan Murat Han'a erince nüfus Şaz oldu ümmet de uyandı fanus, Sultan Hamid tahta eyledi cülus Çağırttı yanına mîr-i miranı 7. Adalet tahtında Sultan Hamid Han Sultanlık eyieye dâima Yezdan, Kâinat mührine oldu Süleyman Bu hafta gezdirir zâhib zamanı. 8. Evvelâ harp istedi Millet Hak'tan emir böyle, ne yapsın devlet, Çare yok, yarılmış kâtib-i kudret Kimden kime şekva edelim anı.

3 9. İslâm'ın kasdına yürüdü kâfir Herbiri bir gâna oldular zahir Yardımcımız olsun Yaradan Kadir Hak'ın böyle imiş emr ü fermanı. 10. Mü'mini müşriki bir taraf seçti Niceleri ecel şerbetin içdi, Tırnova- Sınurı Koca Balkan'ı geçti Lofçe'ye Plevna'ya dikti nişanı. 11. Uğradığı yeri eyledi berbat Erişti semaya nale-i feryat, Rabbena, zelemna yok mu bir imdat Bir zaman kıldılar ah u figanı. 12. Sabi sibyan anda ettiler firda Dediler: Rabbım sen eyle aman, Ne kara günlere kaldık el-aman Acep kurtulmanın yok mı imkânı 13. Hasan Paşa Bol şehrine vardı Anda olan İslâm imdada geldi, Kâfir hücum edip etrafın sardı Tükendi cephane kalmadı nânı? 14. Zuhur edip geldi ol Osman Paşa İslâm'ın hali eyledi temâşâ, Misâli bulunmaz âlemde hâşâ Din-i Muhammed'in şöhreti şanı. 15. Osman Paşa oldu vekil-i ümmet Pehlivan Hamze sahib-i vilâyet, Duhûl-i sadakat ol dest-i kudret Râbb-ı hakikatin merd ü meydânı. 16. Plevne'de muhkem noktayı tuttu Düşman anı görüp kendin unuttu, Nice bin kâfirin kanın kuruttu Çıkardı destine tîg-i uryânı. 17. Osman Paşa der ki: Gördün mü beni İdrak edip kâfir tanı haddini, Din yoluna koymuşum ben canımı, İnşallah alırım ahd ü imânı. 18. Bulgaristan içre koptu velvele Komitalar saldı dehre evvelâ Karadağ harp eder Sırp hakeza Erişse Mcvlânın lütf-i ihsanı. 19. İptida Rusya fitne fücur Söylenir dillerde bir zaman meşhur, Vidin karşısında eyledi zuhur Başladı atmaya top u havanı. 20. Ziştivi'de yapmağa başladı köprü Pek cüz'i bulundu İslâm askeri, Nasıl bir fen ile girdi içeri Kasavet bahrine saldı insanı. Rusya der ki: Gel dinle cevap Nafile kendine çektirme azap, Geçirdim ordular olunmaz hesap Askerle doldurdum dağı ormanı. 22. Osman Paşa der ki: Yoktur hazerim Sanma Plevne'yi teslim ederim, Sana asker vermiş, bana Hak kerim Getirmem gönlüme mülk-i cihanı. 23. Rusya der ki: Ey aklı zayi' Aldanıp boş yere etme dâvayı, Nasıl bir fen ile geçtim Tuna'yı Emrime geçirdim Bulgaristan'ı. 24. Osman Paşa der ki: Vermezim ara Eğer Mansur gibi çekseler dara, Nasıl geçtiğini bilirim, ne çare Sanma ki mertlikle aldın bu yanı. 25. Rusya der ki: Çekilsin ordu Ordusun kuşattı etrafın sardı, Taraf taraf olup kavgayı kurdu Asumana çıktı harb nâlânı. 26. Osman Paşa der ki: Ey kavm-i düşman Erişti semâya nâle vü efgân Bir ateş ettiler, titredi cihan Emsalin gördüler âhır zamanı.

4 27. Rusya der ki: Vermezim arım Ummazdım ki bunca telafat verem, O nasıl mert imiş, gelsin bir görem Getirin yanıma o kahramanı. 28. Osman Paşa der ki: Benim er kişi Düşmanın serine döker ateşi, Sahralar doldurur kâfirin leşi Akıttı göllerde kan-ı revani. 29. Rusya der ki: Lofçe'yı aldım Erzak yolun kesip asker donattım, Orhani'ye, Sofiya'ya kol ettim. Muhasara ettim, kestim her yanı. 30. Osman Paşa der ki: çoktur yaramız Tükendi cephane, yoktur çaremiz, Bugün içün doğurmuştur anamız Getirmeyin gönlünüze cihanı. 31. Osman Paşa der ki: Dinin serveti Karalar bağladı duyan ol eri, Böyle cenk olmadı Adem'den beri Felek aksine döndürdü devrânı 32. Osman Paşa hali olunca agâh,, Kan ağladı sehap ol şems ile mah. Ne karalara kaldık yâ ilâh Harap etti felek ol gülistanı. 33. Garip felek zerre vermedi ruhsat Çölden çöle düştü bu kadar ümmet, Kimisi nûş etti câm-ı şehadet Koptu başlarına Nuh'dan Tufan ı. 34. Başımıza zindan oldu bu cihan Evlâdım bıraktı almadı çok can, Oldu mahşer günü kuruldu mizan Döktüler dideden yaşa hicranı? 35. Mukaddem bu imiş dediler ezel Böyle takdir etmiş Huda lemyezel, Kimine erişti kazâ-yı ecel Yaptılar çöllerde kabristanı. 36. Kimisi bıraktı mal u menâli Kiminin esir kaldı ayali, Kimse görmüş değil böyle ahvâli Her biri bir yerde tuttu mkânı. 37. Cihana almadık virdi-i ezkâr-ı Ferâmuş eyledik sırr-ı Settâr'ı, Anın çün Hak verdi bu belâ-kârı Kişinin çektiği kendi noksam. 38. Biz günahkâr kuluz isyan bizdedir Cefaya lâyıkız noksan bizdedir, Affeylesin Mevlâ, el'ân bizdedir Terk edelim kalpten Şeytan'ı 39. Bir aşr-ı kebir olsa gerektir. Düşman ettiğini bulsa gerektir, Ehl-i iman ahdin alsa gerektir Gün geçe, hak geçmez vardır zamanı. 40. Aksine döndürdü devranı felek Eğer düşünür isen dayanmaz yürek, Osman Paşa vasfm sena ederek Beyana getirdim pend-i sübhânı 41. Vekil-i enbiya oldur ümmete Hak zeval vermesin din ü devlete, Serdâr-ı ekremdir herbir millete Mihr-i kâinatın ol Süleyman'ı. 42. Sene bin iki yüz tarih-i vâlâ., Doksan dörtte oldu bu garip nümâ, Belde-i Sofya'da Aşık Hıfziya Nazmile söyledi işbu destanı

5