SUÇA İŞTİRAKTE YARDIM EDENİN CEZA SORUMLULUĞU

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SUÇA İŞTİRAKTE YARDIM EDENİN CEZA SORUMLULUĞU"

Alp Dalkılıç
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Yrd. Doç. Dr. Vesile Sonay EVİK Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi SUÇA İŞTİRAKTE YARDIM EDENİN CEZA SORUMLULUĞU

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii İÇİNDEKİLER...ix KISALTMALAR...xix GİRİŞ...1 Birinci Bölüm SUÇA İŞTİRAK HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1. Suça İştirak-Suça İştirakin Tarihsel Gelişimi...5 I. Suça İştirak (Suç Ortaklığı) Kavramı...5 II. Suça İştirakin Tarihsel Gelişimi...7 A. Roma Hukuku...7 B. Cermen Hukuku...11 C. Orta Çağ Hukuku...11 D. XVIII-XIX. Yüzyıllar Hukuku...15 E. İslam Hukuku...17 F. Osmanlı Hukuku...19 G. Cumhuriyet Sonrası Türk Hukuku Sayılı Türk Ceza Kanunu nda Suça İştirak Sayılı Türk Ceza Kanunu nda Suça İştirak... 24

3 x 2. Suça İştirake İlişkin Sistemler...31 I. Genel Olarak...31 II. Eşitlik Sistemi...31 III. İkilik Sistemi IV. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi V. Değerlendirme Yabancı Ülke Hukuklarındaki Düzenlemeler...41 I. Almanya...41 II. Hollanda...42 III. İspanya IV. Fransa V. İtalya VI. İsviçre...53 VII. İsveç VIII. Norveç IX. Danimarka...55 X. Avusturya...55 XI. Macaristan XII. Belçika XIII. Yunanistan...57 XIV. Bulgaristan...58 XV. Slovenya...59 XVI. Finlandiya XVII. Lüksemburg XVIII. Rusya...61 XIX. Arnavutluk...62 XX. Bosna Hersek XXI. Kanada...65 XXII. Brezilya XXIII. Kolombiya...67

4 XXIV. Andorra...67 XXV. İngiltere XXVI. İskoçya...74 XXVII. Arjantin...76 XXVIII. Suriye XXIX. Portekiz...78 XXX. Çin...78 XXXI. Meksika...79 XXXII. Avrupa Birliği...79 xi İkinci Bölüm SUÇA İŞTİRAKİN VE ŞERİKLİĞİN TEORİK YAPISI 4. Suça İştirakin Hukuki Niteliği...81 I. Genel Olarak...81 II. Faili Dar Anlamda Kabul Eden Görüş A. Genel Olarak B. Faili Dar Anlamda Kabul Eden Görüşlerin Geliştirdiği Bağlılık Teorisi (Kuralı) ve İştirak Hükümlerinin Tipikliği Genişleten, İkincil, Tamamlayıcı Hükümler Olduğu Görüşü Failin Fiil İşlemesini Yeterli Kabul Eden Görüş (Asgari Bağlılık Kuralı) Failin Fiilinin Kasti ve Hukuka Aykırı Olmasını Arayan Görüş (Sınırlı Bağlılık Kuralı) Failin Kusurlu Olmasını Arayan Görüş (Aşırı-Ekstrem Bağlılık Kuralı) Fiilin Cezalandırılabilir Olmasını Arayan Görüş(Katı Bağlılık Kuralı) C. Bağlılık Teorisine Karşı İleri Sürülen Eleştiriler... 86

5 xii III. Faili Geniş Anlamda (İştirak Hükümlerinin Tipikliği Daraltan Hükümler Olarak )Kabul Eden Görüş...89 IV. İştirak Hükümlerini Muhtemel Çok Failli Suç Tipi Olarak Kabul Eden Görüş V. İştirak Hükümlerini Birden Fazla Muhtemel Çok Failli Suç Tipi Olarak Kabul Eden Görüş VI. Çok Failli Suç Tipi veya Tipleri Görüşlerine Karşı İleri Sürülen Eleştiriler...93 VII. Değerlendirme Suça İştirakin Cezalandırılma Nedeni...99 I. Cezalandırılma Nedenini Nedensellik Bağına Dayanarak Açıklayan Görüşler A. Şartların Eşitliğine Dayanan Görüşler B. Etken Sebep Ayrımına Dayanan (Şartlar Arasında Sebep ve Vesile Ayrımı Yapan) Görüşler II. Cezalandırılma Nedenini Politik ve Öze İlişkin Esasa Dayanarak Açıklayan Görüşler A. Failin Tehlikeliliğine Dayanan Görüşler B. Antisosyal Davranışa Dayanan Görüşler III. Cezalandırılma Nedenini Teknik ve Şekli Esasa Dayanarak Açıklayan Görüşler Fail Şerik Ayrımını Belirleyen Görüşler I. Genel Olarak II. Fail-Şerik Ayrımını Sübjektif Esasa Dayandıran Görüşler (Sübjektif Teori) III. Fail-Şerik Ayrımını Objektif Esasa Dayandıran Görüşler (Objektif Teori) A. Şekli Objektif Teori B. Maddi Objektif Teori IV. Fail-Şerik Ayrımını Fiil Hakimiyetine Dayandıran Görüşler

6 xiii V. Değerlendirme Şerikliğin Hukuki Niteliği ve Cezalandırılma Nedeni I. Bağlılık Kuralına Dayanan Nedensellik (Sebebiyet Verme) Teorisi (Die Akzessorietatsorientierte Verursachungstheorie) II. Kusura İştirak (Kusurlu Şerik)Teorisi (Schuldteilnahmetheorie) III. Bağımsız (Saf) Nedensellik Teorisi (Die Reine Verursachungstheorie) IV. Bağlı Hukuki Değeri İhlal (Haksızlığın Karışması) Teorisi (Aksessorischen Rechtgutsan griff) Şerikliğin Tespitine İlişkin Teoriler I. Genel Olarak II. Şart (Condictio Sine Qua Non-Olmazsa Olmaz Şart) Teorisi III. Katkı Sağlama (Arttırma) Teorisi IV. Kolaylaştıran veya Güçlendiren Nedensellik Teorisi (Zufluβ oder Verstarkerkausalitat) V. Riskin Arttırılması Teorisi (Risikoerhöhungslehre) VI. Değerlendirme Suça İştirakin Şartları I. Birden Fazla Kişinin Varlığı II. Birden Fazla Hareketin Varlığı III. Hareketlerin Nedensel Olması A. Hareketlerin Fiilin Olmazsa Olmaz Koşulu Olması Gerektiği Görüşü B. Fiilin İşleniş Şeklini Değiştiren, Etkileyen Hareketlerin Nedensel Olduğu Görüşü C. Hareketlerin Diğer Suç Ortaklarının Hareketleri Açısından da Nedensel Olması (Onlara Katkı Sağlaması) Gerektiği Görüşü

7 xiv D. Suçun İşlenmesine Yönelik Her Hangi Bir Katkıyı Nedensel Kabul Eden Görüş E. Fiilin Gerçekleşmesini Kolaylaştıran, Destekleyen, Muhtemel Hale Getiren Hareketleri Nedensel Kabul Eden Görüş F. Hareketlerin Nedenselliği Konusunda Bazı Sorunlar Hareketin Netice İle Bağlantısının Doğrudan Doğruya Olmaması Soyut-Somut Nedensellik Sorunu a. İştirake Teşebbüsü Kabul Eden Görüş b. Somut Nedenselliği Kabul Eden Görüş c. İştirak İradelerinin Birleşmesini Yeterli Kabul Eden Görüş IV. İştirak İradesi V. Bir Suçun İcrasına Başlanmış Olması VI. Suçun Bütün Ortaklar Açısından Aynı Olması A. Genel Olarak B. Kararlaştırılan Suçun Nitelikli Halinin İşlenmesi C. Kararlaştırılan Neticeden Daha Ağır Bir Neticenin Oluşması veya Başka Bir Suçun İşlenmesi İştirakte Sorumluluğun Sınırını Anlaşma Belirler Görüşü İştirakte Sorumluluğun Sınırını Şartların Eşitliğine Dayanarak Açıklayan Görüş İştirakte Sorumluluğun Sınırını Neticenin Öngörülebilir Olmasına Göre Belirleyen Görüş İştirakte Sorumluluğun Sınırının Kanuna Göre Belirleneceği Görüşü Değerlendirme

8 xv VII. D. Kararlaştırılan Hareket Dışında Onun Yerine Başka Bir Hareketin Yapılması veya Başka Bir Suç Oluşturan İkinci Hareketin Yapılması E. Yanılma ve Sapma Sınırlı Bağlılık Kuralı A. Genel Olarak B. Sınırlı Bağlılık Kuralının Şartları C. Sınırlı Bağlılık Kuralının Sonuçları Üçüncü Bölüm SUÇA İŞTİRAKTE YARDIM EDEN 10. Yardım Eden-Yardım Edenin Farkı I. YARDIM EDEN II. YARDIM EDENİN FARKI A. Doğrudan Failden (Müstakil Failden) Farkı B. Müşterek Failden (Birlikte Failden) Farkı C. Azmettirenden Farkı D. Dolayısıyla Failden Farkı E. Ajan Provokatörden (Tahrikçi Ajandan) Farkı F. Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçundan Farkı G. Suçluyu Kayırma Suçundan Farkı H. Suç İşlemeye Tahrik Suçundan Farkı I. Suçu ve Suçluyu Övme Suçundan Farkı Yardım Türleri I. Maddi Yardım Türleri A. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak...217

9 xvi B. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak II. MANEVİ YARDIM TÜRLERİ A. Suç İşlemeye Teşvik Etmek B. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek C. Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek D. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek Yardım Eden Açısından Özelliği Bulunan Bazı Durumlar I. Genel Olarak II. Nötr (Tarafsız) Hareketler (Alltagshandlungen- Neutrale Beihilfe) III. Suç Mahalinde Bulunma Suçun İşlenmesine Göz Yumma IV. Gözcülük Yapma Yardım Edenin Ceza Sorumluluğu I. Bazı Ceza Hukuku Kurumları Açısından Yardım Edenin Ceza Sorumluluğu A. Hukuka Uygunluk Nedenleri B. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması C. Objektif Cezalandırılabilirlik Şartları D. Kusurluluk Genel Olarak Kusur Yeteneği (İsnad Yeteneği) Kusurluluğu Etkileyen (Kaldıran veya Azaltan) Nedenler Hata ve Sapma a. Hukuki Hata b. Suçun Maddi Unsurlarına İlişkin Fiili Hata.. 275

10 xvii c. Suçun Nitelikli Unsurlarında Fiili Hata d. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Fiili Hata..280 e. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerde Fiili Hata f. Neticede Fiili Hata veya Sapma (Şahısta Hata veya Hedefte Sapma) g. Suçta Sapma h. Nedensellik Bağında Hata E. Suça Etki Eden Nedenler F. Şahsi Cezasızlık Sebepleri ve Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler G. Gönüllü Vazgeçme Genel Olarak İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme a. Failin Vazgeçmesi b. Yardım Edenin Vazgeçmesi H. Suçun İşlendiği Yer ve Zaman I. Dava ve Ceza İlişkisini Ortadan Kaldıran Nedenler Ölüm Af Zamanaşımı Şikayetten Vazgeçme veya Geri Alma Önödeme Uzlaşma J. Sorumsuzluk ve Dokunulmazlıklar Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu Milletvekillerinin Sorumsuzluluğu ve Dokunulmazlığı Diplomatların Dokunulmazlığı Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı

11 xviii II. Bazı Suçlar Açısından Yardım Edenin Ceza Sorumluluğu A. İhmali Suçlar B. Özgü Suçlar C. Çok Failli Suçlar Genel Olarak Örgütlenme Suçları D. Taksirli Suçlar E. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar F. Sürekli Suçlar G. Zincirleme Suçlar III. Kabahatler Açısından Yardım Edenin Ceza Sorumluluğu IV. Yardım Edenin Cezasının Hesaplanması SONUÇ KAYNAKÇA

Benzer belgeler

3. SUÇ POLİTİKASININ TEMEL İLKELERİ I. HUKUK DEVLETİ İLKESİ II. KUSUR İLKESİ III. HÜMANİZM İLKESİ

3. SUÇ POLİTİKASININ TEMEL İLKELERİ I. HUKUK DEVLETİ İLKESİ II. KUSUR İLKESİ III. HÜMANİZM İLKESİ CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER DERS PLANI BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ, GENEL BİLGİLER, HUKUK DEVLETİ VE CEZA HUKUKU 1. CEZA HUKUKU KAVRAMI VE GÖREVİ I. CEZA HUKUKUNUN ANLAMI VE TANIMI II. MADDİ CEZA HUKUKU VE YAKIN