Editörler Prof Dr Ahmet BELCE Bezmialem Vakıf Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı

Transkript

1

2 Editörler Prof Dr Ahmet BELCE Bezmialem Vakıf Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof Dr Hüsrev HATEMİ İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi Ekrem ATAER Müzikolog- Yapımcı

3 İçindekiler KADIN IN BİREYSEL YAŞAM VE TOPLUMDAKİ YERİ.4 Prof. Dr. Hüsrev HATEMİ DİLEKÇE Prof. Dr. Figen GÜRDÖL TÜRK MÜZİĞİ VE KADIN Recep Alper ÇEVİREL ANADOLU VE KADIN Ekrem ATAER BEBEĞİN ANNEDEN BEKLENTİLERİ Uzm. Dr. Emin MİNDAN KADIN TENİ Prof. Dr. Ertuğrul H. AYDEMİR ADLİ TIPTA KADIN Prof. Dr. Gürsel ÇETİN BEBEK VE ANNE İÇİN TÜRK DÜNYASINDAN SESLER Yrd. Doç. Dr. Rahmi ORUÇ GÜVENÇ Kapak : Halime ÇAĞDIR Tasarım : Ahmet SÜREK Not: Yazıların içeriğinden ilgili bölüm yazarları sorumludur.

4 KADIN IN BİREYSEL YAŞAM VE TOPLUMDAKİ YERİ Prof. Dr. Hüsrev Hatemi Bölüm I Kadın-erkek konusunda yapılan üstünlük tartışmaları, anlamsız olduğu halde, eski çağlardan beri sürdürülmektedir. İnsanı meydana getiren bir baba, bir de anne olduğu halde, erkeğin kadını veya kadının erkeği aşağı görmesi anlamsız sözler yığınıdır. Hidrojen ve oksijenden su oluşur. Hidrojene kalsaydı suyu tek başına daha iyi oluştururdu. Bu oksijen atomu ona nereden musallat olmuş? demeğe benzer kadını veya erkeği küçümsemek. Kadın düşmanlığı veya erkek düşmanlığı normalden sapmış bir duygu durumudur. Ruhsal durumu doğal sınırlar içinde olan bir erkek veya kadın, kendi cinsiyetine de karşı cinse de eleştiri bakışı ile yaklaşabilir. Bu normaldir. Fakat karşıtlık, normal dışı sınırlar içine girerse, bu ancak patolojik sayılır. Aşırı kadın düşmanlığına misogynie (mizojini) adı verilir. Herhangi bir toplumda kadını küçük görenlerin oranı içinde bulunulan döneme (çağa) ait genel ortalamanın üzerinde ise o toplum patolojik bir durumdadır denebilir. Bedensel patolojiler gibi, ruhsal değerlendirme bozuklukları da, bir ülkenin çeşitli bölgelerinde endemik bir durumda yoğunlaşmış olabilirler. Bu bakımdan, kadına bakıştaki sapmaların Türkiye nin bazı bölgelerinde yoğunlaşmış olması karşısında, doğru davranış biçimini benimsememiz önemlidir.

5 a) Kol kırılır yen içinde kalır deyimine uyarak olguları örtmek, çok yanlıştır. Töre cinayetleri, kadını aşağılayıcı davranışlar, küçük yaştaki kızların evlendirilmesi muhakkak ki topluma açıklanmalı ve duyurulmalıdır. Fakat aşırı giderek tek bir olayı haftalarca yeniden haber konusu yapmak da, toplumu duyarsız hâle getirebilir. Bu olaylar kırsal bölgelerde geçiyor. Mahalle baskısı olayları bunlar. Biz, korunmuş yüzme havuzlu sitede yaşıyoruz şeklinde bir umursamazlık, yüz göz olma psikolojisi de yaygınlaşabilir lı yıllar sonuna kadar gazeteler genellikle etik bir üslubu benimserlerdi li yıllara doğru, töre cinâyetlerinde gazeteler aile meclisi kararıyla öldürüldü şeklinde başlıklar atmağa başladılar. Eğitim yetersizliği ve yoksulluk içinde olan, töre cinayeti anlayışına yatkın olan ailelerde, bu başlıklar çok kötü bir etki yaptı. Yoksul bir baba, yoksul ağabey, yoksul anne, ailenin kızı, meselâ sevdiği bir gence kaçtığı zaman şefkat hissinin, onu kurtarmayı düşünmenin yerini artık Meclis başkanı Baba, Meclis başkan vekili Anne ve İnfaz görevlileri olan erkek kardeşlerin kutsal görevi alıyordu. Yoksulluk ve cehaletten kaynaklanan küçüklük kompleksleri, kendisini Meclis üyeleri hisseden ailenin zavallı kız çocuğu dışındaki üyelerinde bir teselli bulmuş oluyor, kızın içinde bulunduğu trajedi onun kardeş oluşu ve bebeklik anıları unutularak, öldürülmesi gereken bir muzır yaratık görülüyordu. Benim kırk yıldır rahatımı kaçıran bu aile meclisi deyiminden basınımızın vazgeçmesi gerekir. Bizim toplum hayatımızda aile meclisi diye bir kavram yoktur.

6 Eskiden sâde aile deyince, kız çocuk aile bireyi olarak görülmeye devam ediyor ve acıma duyguları, dayanışma duyguları devreye giriyordu. Aile meclisi denince, infaz görevi verilen kovboy müsveddesi ağabeyler insanlıklarını unutarak mikrop gibi gördükleri kızcağızı infaz etmeye koyuldular. Cahil kalmış (veya cahil bırakılmış) bir yurt köşesinde konu komşu ne der? korkusunun daima önemli bir yeri vardır. Fakat yine de evlatlar affedilebilir. Halbuki işlenen bir töre cinayeti aile meclisi kararı diye neredeyse yasal bir mahkeme kararı gibi sunulursa bu heyecanlı oyuna katılan gönüllüler de çoğalır. b) Ben liseye giderken ( ) henüz ABD de zencileri linç etme haberleri, gazetelerde görülüyordu. Şimdi böyle bir şey Amerika da yok. Hangi sosyolojik ve pedagojik yöntemleri kullandılar, ben bilmiyorum. Bizim toplumbilimcilerimiz de, töre cinayetleri konusunda edebiyat eserlerine benzer yakınma makaleleri yazacağına, yol gösterici ve tedavi edici çalışmalar yapmalıdır. c) İyi hareketlerin de ödüllendirilmesi ve duyurulması gereklidir. Meselâ aranırsa ve bu yönde röportajlar yapılırsa, kızlarını affetmiş ve onu tekrar yanlarına almış olan aileler de bulunabilir. Yahut kızlarını affetmemiş, fakat öldürmeyi düşünmeden,sadece görüşmeyen aileler de vardır. Medya ve kadın kuruluşları zehirli örnekleri bu kadar ısrarla değil kısaca

7 anlatmaları yanında, bu iki olumlu örneğe uyan aileleri de överek, Anne-Babaya teşekkür ederek duyurmalıdır. Unutmayalım ki yoksulluk, ailelerin içindeki her gün yanan korun üzerine benzin döker. Bu olayların görüldüğü bölgelerde, halka daha çok iş sahası açılmalı, kadın sığınma evleri daha çok ve yeterli hale getirilerek bu evlere sığınan kadınlara halı dokumak ve benzeri el sanatları öğretilerek sadece tüketici ve sığıntı olarak görülmeleri önlenmelidir. d) Kız çocuklar ve kadınlar lehinde olan pozitif ayrımcılık desteklenecek bir davranıştır. Fakat haydi kızlar okula derken, geri kalmış bölgelerdeki erkek çocukların da karanlıkta kalmamasına gayret etmeliyiz. Aksi halde, ilerde kurbanlar daha eğitimli olurken, onları kurban eden aile meclis başkanları ve onların erkek evlat tetikçileri daha cahil olur. Bu da yararlı bir değişim olmaktan çok uzaktır. e) Kısacası sosyal felaketleri ucuz mizah ve ucuz ağıt konusu yapmamalı, etnik ayrımcılık veya etnik pozitif ayrımcılık bahanesi saymamalı, Türkiye Cumhuriyeti nin ortak sorunu saymalıyız. Böyle konular da AKP cilik, CHP lilik, MHP lilik, BDP lilik düşünülmez. f) Bu bir geri kalma, bilgisiz kalma, yoksulluk sorunudur. Din sorunu değildir. Fırsatçılık yaparak Böyle âdetler İslâm dininden geliyor veya ateizm çıktı, bunlar çoğaldı gibi kahvehane edebiyatını da bir yana bırakmak şarttır.

8 Bölüm 2 Kültürümüzde ve Edebiyatımızda Kadın Kadını aşağı görmek dindarlık veya ateizm ürünü değil, cehalet ve yoksulluk ürünüdür. İbn-i Kesir in Kuran Tefsiri (Çağrı yayınları 1987, cilt 15 sahife 8328) bize bir kız çocuğu doğumunda yararlanılacak tebrik örneği vermektedir. Hoş geldin, Safalar getirdin, kadınların eşsizi, çocukların anası, hısımların çekicisi, tertemiz çocukların sahibi, boylu boslu kızların müjdecisi, ard arda gelen nesillerin habercisi. Dünyâ dişidir; Erkekler ona hizmet ederler. Toprak dişidir; canlılar ondan yaratılmıştır. Gök dişidir; yıldızlar onunla süslenmiş ve yıldızlar onunla parlamıştır. Ruh dişidir; bedenlerin ayakta durmalarının sebebi ve canlılığın can gücüdür. Hayat dişidir. Eğer hayat olmasaydı, bedenlere yön veremez ve insanlar bilinmezdi. Cennet dişidir ve Allah yolunda olanlara va dedilen yerdir. Ne mutlu sana ve sana verilene. Allah, sana verdiğinin şükrünü sana nasip etsin. Kur an, kız çocuklarının diri diri gömülme âdetini yasaklamıştır. Diri diri gömülen kız çocuklarına, hangi günahtan dolayı öldürüldüğü sorulacak (Sûre 81:8-9) Anadolu topraklarındaki kültür ve edebiyatımızda kadının yeri, tabii olarak çağlara göre az çok değişen özellikler gösterir. Kadının toplumdaki yeri incelenirken, incelenen toplumun değer yargıları göz

9 önünde tutulmalı ve başka toplumların söz konusu çağda kadına verdikleri önem ve değer de göz önünde tutulmalıdır. Böyle bir yöntem benimsenmezse ve böyle bir dikkat gösterilmezse, çok defa görüldüğü gibi, kendimizi ya aşırı derecede över veya aşırı derecede yere batırırız. Türk kültürünün Anadolu topraklarından önceki döneminde kadına verilen önemin orta çağa uyan bir derecede olduğunu görüyoruz. Meselâ, diğer Türk toplumlarından önce kentler kurmuş olan ve budizmi kabul ederek, Budizm görüşünü anlatan Uygur Türkleri, kadın ile erkeği hemen hemen eşit görüyorlardı. Meselâ yüzyıllar arasında yazılmış ve Turfan kazılarında bulunmuş metinlerde Ayıbsız tişike er, boyunun sumış kerek ol andağ tüzün birle tiriglik kılmış kerek=ayıpsız kadına erkek, boynunu eğmek gerek, öyle dürüst bir insan ile hayat sürmek gerek gibi mısralar vardır. Yine aynı metinlerde dua eden Budist Uygur Türkü, iyi dileklerini kızları, gelini ve kayınvaldesi için de dile getirmektedir (1). Anadolu topraklarına geldikten sonraki yıllarda da kadını aşağı görme ve aşağılama gibi bir eğilim yoktur. Meselâ Mikail Bayram dan öğrendiğimize göre, onüçüncü yüzyılda, Anadolu Selçuklu Devleti sınırları içinde Bacıyân-ı Rum yani Anadolu kadınları teşkilatı kurulmuştur. Bu teşkilat çeşitli sebeplerle kısa ömürlü olmuştur. Fakat Anadolu Selçukluları ülkesinde bir kadın esnaf örgütü kurulabilmesi de olumlu ve dikkat çekicidir.

10 Aynı yıllarda Mevlânâ nın da kadınlara bakışı, menkıbelerle bilinir. Hayat kadınlarının kaldığı bir hanın önünden geçerken kadınlar onu selamlamış o da onlara gönül alıcı ve teselli edici sözlerle karşılık vermiştir. Osmanlı Devleti dönemi başladıktan sonra, 1922 ye varan altıyüz yılda çok değişik bakış açıları ve çok değişik yönlerle karşılaşıyoruz. Hukuk ve Kadın: Evlenme ve boşanma konularında ve miras paylaşımı konusunda İslâm Hukuku çok eleştiriler almaktadır. Bu durum hukukçuları ilgilendirir. Bu konu beni aşar. Sadece birkaç şey söylemek isterim: İslam hukuku (şeriat) hukuksuzluktan iyidir. Kur an ve İslâm hukuku, kız çocuklarının diri diri gömülmesini engellemekle çok büyük ölçüde yararlı bir işlev görmüştür. İslâm hukukundan gelmeyen olumsuzlukları da, İslâm dininden geliyormuş gibi göstermek kötü maksatlı kişilere mahsustur. Onlar da maalesef bu hünerlerini pervasızca icrâ etmektedirler. İslâm yazarları, genellikle bu gibi iftiralara karşı, Tevrat ve İncil i karıştırarak Sizde çok olumsuz örnekler var şeklinde cevap vermeğe çalışmazlar. Gerçekten de herhangi bir kişi Tevrat ve İncil i okurken, kadını aşağı gören çok sayıda örnek bulabilir. Fakat İslâm dini, tek tanrılı dinlerin peygamberlerine saygı duyduğundan, onları kıracak bildirilerden kaçınır. İslâmm Hukuku günümüz Türkiye sinde yürürlükte olmadığı halde, kadın konusundaki her olumsuzluğu İslâm görüşüne yüklemek, kolaycılığa kaçmaktır.

11 Edebiyat Eserlerine Kadının Yansıması Divan edebiyatı kendine özel dünyası olan bir edebiyattır. Divan Şiiri, simgelerle doludur. Kadının durumunu değil, erkeğin durumu için de bir inceleme malzemesi sayılmaz. Fakat yine de eski devirlerin halk edebiyatı ürünlerini ve vakanüvis kayıtlarını inceleyerek bir kanaate varabiliriz. Böyle bir incelemeden çıkan sonuç, kadının mutluluğunun her zaman olduğu gibi ekonomik durumla ve öğrenim durumuyla doğru orantılı olarak iyileştiğini gösterir. Erkeğin durumu da çok az farkla kadının durumuna benzer. Erkek, kadından daha özgür ve daha iyi bir durumda gösterilir. Fakat yoksulluk şartlarında evine ekmek götüremeyen hayırsız gibi nitelemelere, erkek daha çok maruz kalır. Ondokuzuncu yüzyıl başına kadar şiir ve şarkılarda kadının da erkeğin de durumu keskin çizgilerle belirmez. Sevgililer isimsiz, kişiliği olmayan sevgililerdir. Yine de Divan edebiyatında onaltıncıı yüzyılda Mihri Hatun (Amasya da), onsekizinci yüzyılda Fıtnat Hanım klasik şiirimize kadın varlığını ve kadın sesini getirir. İkisi de babaları tarafından özenle eğitim verilmiş ve evlenmeden yaşamış hanımlardır. Ondokuzuncu yüzyılda kadın edebiyatçılar hem sayı hem ses yüksekliği bakımından daha belirginleşir. Ondokuzuncu yüzyılın ilk yarısında Leylâ Hanım ve Şeref Hanım, ikinci yarısında ve Cumhuriyet devrinin başlarında ikinci Leylâ Hanım (Leylâ Saz. Mimar Vedat Bey in annesi, Hekim İsmail Paşa nın kızı) yaşamıştır. Ondokuzuncu yüzyıl edebiyatımızda, erkek edebiyatçıların kadına

12 daha içtenlikle ve daha fazla empati ile baktıklarını görürüz.yine aynı yüzyılın ikinci yarısında doğarak Birinci Dünya Savaşı sürerken ölen Tevfik Fikret; Elbet değil nasibi mezellet kadınlığın Elbet değil melekliğin ümidi zulm ü şer Elbet sefil olursa kadın alçalır beşer Lâkin bugün hep onlara ait yığın yığın Endişeler kederler, eziyetler iğneler diyerek çok güzel bir kadını savunma örneği verdiği halde, bu mısralar vefasızlık kurbanı olmuş,ne mor çatı, ne yeşil çatı ne kırmızı çatı mensupları tarafından anılmaktadırlar. Ondokuzuncu yüzyılda başlayan kadına empati ile bakma ve kadını yüceltme anlayışı, yirminci yüzyıl Türk şiirinde daha yaygınlaşmıştır. Rıza Tevfik Bölükbaşı, Cenap Şahabettin ve onlardan önceki nesilden olan Aldülhak Hamid Tarhan, kadını överken, kendini ondan üstün görmeyen, şairlerdir. Kadınlara sempatik bakan erkek şairlerin önemli bir kısmının hayal dünyasında aktif olan yalnız kendisidir. Cenap Şahabettin ise; kendisinin saçlarını okşayan bir hanımı hayal eder.yani Cenap Şahabettin in de kadına bakışı eşitlik ve empati bakışıdır. Doğuyor ömrüme bir yirmisekiz yaş güneşi Bir kuş okşar gibi sen saçlarımı okşarken

13 Abdülhak Hâmid de sevdiği kadın Lüsyen Hanım ın kendisini terk etmesini hazmetmiş, hakaret mektupları yerine aşk mektupları yazmış, onu tekrar Türkiye ye getirmiş ve ömrünü onunla evli olarak tamamlamıştır. Yirminci yüzyıl başlarında terk eden kadına karşı bakış, çok yumuşamıştır. Nereden sevdim o zalim kadını Bana zehretti hayatın tadını Sormayın söylemem asla adını Bana zehretti hayatın tadını Yusuf Ziya Ortaç dikkat edilirse bu şiirinde İhanetini affetmem. Sana bir çarparım bir de yer çarpar denmiyor. Aksine adı verilmeyerek, adını asla söylemem denerek, kadının kişilik haklarına saygı gösteriliyor. Yusuf Ziya Ortaç Bey in yakın arkadaşı olan Orhan Seyfi Orhon da ; Düşünmeden ayrılığın nihâyetini Gördüğüm dakikada ihanetini Seni nasıl terk etmişim gurur içinde diyerek, ihanet eden sevgiliyi terk etmiş olan kendisini suçluyor. Yine Orhan Seyfi Orhon, sevgiliden ayrılırken ağladığını anlatabilmiştir:

14 Bir alev hâlinde düştün elime Hani ey gözyaşım akmayacaktın Halide Edip Adıvar da ondokuzuncu yüzyılın yirmincii yüzyıla devrettiği bir hanım edebiyatçı olarak, hiç kompleks duymadan siyasetle de uğraşmıştır. Osmanlı nın son, Cumhuriyetin ilk devrinin ilginç şairlerinden olan Celal Sahir Erozan da kadınların şairi olarak anılmaya kendisi talip olmuş, şiir kitabının kapak sayfasına Kadınlar olmasa öksüz kalırdı şarkılarım mısraını bastırmıştır.erkeğin kendini üstün,kadını ise obje olarak gören olumsuz yönüyle söylenmiş bir çok örnek de bulunur.sadece bir örnek verelim: Asmalarda üzüm,yosmalarda gözüm 1- Reşid Rahmeti Arat: Eski Türk Şiiri Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara s:266.

15 DİLEKÇE Kadınım... Her ayı beş gün eksik yaşarım. On yılda altı yüz gün eder, Benden, hep benden gider... Med ve cezir Bende alçalıp yükselir Severken ölmek ister, Öldükçe dirilirim... Bana imrenen kim? Kâh ev sahibiyim, kâh konuk... Kimi coşkulu, kimi buruk Akan bir sel; Dağın yamacında aranan yol, Gören gözlerde, Seven yürekte kor gibiyim. Ozanıyım aşkın, onsuz da üreten Ve ürettikçe tükenen bedenim, Tüm zorluğuyla yoğrulur Analığın ve dişiliğin... Bütün bunlara katlanabilirim, Yeter ki beni Özgürlüğümden etmeyin!... Prof. Dr. Figen Gürdöl İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

16 TÜRK MÜZİĞİ VE KADIN Türk Müziği Devlet Sanatçısı Recep Alper Çevirel Musikimizde kadının önemi vazgeçilmez bir unsurdur.tema ne olursa olsun şiirler ve şarkıların odak noktası, ilham kaynağı genellikle kadınlar üstüne kurulmuştur. Hani eski şarkılar vardır, güftesi hüzün, bestesi hüzün.gurbetteyken gün batımlarının üzüntüsü, hasret ve buram buram yar kokan şarkılarımızın melodileri hep Cana ya (yani sevgiliye) ithaf olunur.işte sihrini çözemediğimiz efsunlu kadınlardır şair e ve bestekar a ilham veren.çıkmaz sokaklarda esir alınan duygularımız, umut, sevda ve yar kokan şarkılarımıza hep yol göstermiş, kadın olgusunu layıkıyla musikimize taşımıştır. Gaipten duyduğumuz bir ud sesi ile taş plaklarda yüreğimize işleyen kadın sesleri, musikimizi ta o yıllardan bu tarafa büyük bir özveri ve başarı ile taşımışlardır.zaman zaman erkek tarafından, zalim, vicdansız ve vafasız diye adlandırılan kadınlar, aslında bir tutkunun beraberinde getirdiği, serzenişten ibarettir. Eskiden beri kadınlarımızı Türk Müziğinde, solist,bestekar, hanende ve sazende olarak görmekteyiz.dilhayat Kalfadan Leyla Saz a, Semahat Özdenses ten Melahat Pars a, Müzeyyen Senar dan Hamiyet Yüceses ve Safiye Ayla ya kadar olan çok değerli kadın sanatçılarımız, Türk Müziğine damgasını vurmuş, günümüz sanatçılarımıza birer elçi olmuşlardır. Kadın bir ilhamdır, kadın bir güzelliktir.işte bütün bu özellikler şarkılarımıza konu olmuş ve güzel eserler bestelenmiştir. Selahattin Pınar ın, Afife Jale ile yaşadığı aşk ın bir neticesi olan (Nereden sevdim o zalim kadını, bana zehretti hayatın tadını) derken aşkın, tutkunun ve isyanın en güzel örneğini güftelerde

17 görmekteyiz.muzaffer İlkar ın (Şarkılar seni söyler dillerde nağme adın, aşk gibi sevda gibi huysuz ve tatlı kadın) derken huysuzluğun içinde yine de aşık olunacak bir zerafetin ve güzelliğin varlığına tanık oluyoruz.musikimizin vazgeçilmez bestekarlarından olan Sadettin Kaynak ın (Çözmek elimde değil gönlümü senden kadın, benim sana bağlanan sen beni bağlamadın) mısraıyla bestelediği şarkısında erkeğin kadına olan tukusunu ve aşkını, onun cemaliyle ne güzel birleştirip bizlere sunmuş. Sanat güneşimiz Zeki Müren in (Gece kirpikli kadın, aşkıma siyah bakma) şarkısında, kadının güzelliğini kirpiklerine vurgulamış ve asla gece gibi aşkına siyah, olumsuz bakmamasını dile getirmiştir.teoman Alpay a ait (Sürülmez safa, çekilmez cefa, beklenmez vefa gibisin kadın) derken kadının ne yaparsa yapsın, vazgeçilmez bir ilham kaynağı olduğu gözler önüne serilmektedir. Kadınlarımız eskiden beri sadece musikimize konu olmayıp, cephelerde erkekler gibi çalışıp, vatanımızı kurtarmak için büyük çabalar göstermişlerdir.bu durum zaman zaman şarkılarımıza ve türkülerimize konu olmuştur. (Çanakkale içinde aynalı çarşı, ana ben gidiyom düşmana karşı) güfteli Çanakkale türkümüzde kadının, yani ana nın önemi bir kat daha gözler önüne serilmiştir. Ulu önder Atatürk ün dediği gibi (Şuna inanmak lazımdır ki, dünya yüzünde gördüğümüz her şey kadının eseridir.) Bu böyle olunca herşeyde olduğu gibi musikimizde de kadının her safhada yer alması, ilham ve duygu bakımından vazgeçilmezdir. Dede Efendinin dediği gibi (Musiki öyle bir denizdir ki, ben paçaları sıvadım hala içine giremedim). Musikimizin bu engin denizinde, kadınlarımızın şarkılarımıza daima ilham kaynağı olması dileğimle.

18 ANADOLU VE KADIN Ekrem ATAER Müzikolog- Yapımcı Binlerce yıldır nice kültürün gelip geçtiği verimli topraklar.. Öyle bir görkemli serüven ki; kimileri kılıçlarıyla, kimileri halılarıyla, kimileri halaylarıyla, kimileri bilimin ışığıyla, kimileri şarkılarıyla, türküleriyle ve kimileri tefekkürle gelip geçmişler. Tarihin hiçbir döneminde sessiz, sakin olamamış bu yarımada. Kimi zaman kocaman kalçalarıyla Kybele, kimi zaman da onlarca memesi ve bereketi ile Artemis karşılamış yeni gelenleri. Ve hiçbir vakit bir evladını diğerinden ayırmamış her ikisi de. Her bir memeye saldırana ana sıcaklığında eşit davranmaya çalışmış. Kimileri hoş tutmuş, kimileri parçalamış memelerini. ANA dolu ise bütün bilgeliğiyle basmış bağrına geleni gideni. Bu verimli toprakların belki de ANA olmasının gizemi ve erdemiymiş bu. Tarladaki kadından, saraydaki kadına, şehirdeki kadından, kentteki kadına, emziklisinden, silah çatanına kadar hepsi, ama hepsi Anadolu nun kızları olduğunun farkında olmuş binlerce yıldır. Kadın, kendini ifade ve ses verme yöntemlerini de ayak bastığı ve adını aldığı topraklardan öğrenmiş. Acı söz işiten yazmasının oyalarını biber şeklinde bezemiş. Kadın olmanın sesini halılarına, kilimlerine dokumuş durmuş. Kimi zaman da türküleri ile seslenmiş. Kadın ağzından ve Kadın için yakılmış türküleri hele bir çıkarın elimizde ne kalır. Burçak Tarlası türküsünü dinlemeyenimiz var mıdır? Kadın emeğinin, ortaklaşa üretimin, başa gelen belanın daha güzel anlatımı var mıdır? Kadın bütün itilip-kakılmışlığının acısını yine türkülerinde çıkarmıştır. Sabahtan kalktım da ezan sesi var Ezan da sesi değil yar yar burçak yası var Burçak tarlası ndaki yası anlatırken bunu yapanın yanına kâr kalmayacağının da direncini göstermeyi bilmiştir. Eğdirme fesini kalkar da giderim

19 Evini başına yıkar da giderim Kadın ikliminin belki de en yakıştığı topraktır Anadolu ve kadının müzikle kendini bu kadar kestirme ifade ettiği yegâne mekân. Kimi zaman ilenir türkülerde. Bir taraftan; Ağ elime mor kınalar yaktılar Kaderim yok gurbet ele sattılar Oniki yaşımdı gelin ettiler Ağlar ağlar gözyaşımı silerim der, Aynı türküde Merdivenden indim indim yıkıldım Mevlam izin verdi yine dikildim Her çiçekten aldım aldım takındım Kırmızı gül sende kaldı tamahtım diyerek direncini başka bir yönde zenginleştirir. Kybele nin torunları zamanı geldiğinde nazlanmasını da pek iyi bilir hani Aynalı körük olmazsa ben gelin gitmem Ut kemane çalmazsa aynalı körüğe de binmem diyerek kız evini naz evi haline getirir. Daha yüzlerce örnek çoğaltmak mümkün. Anadolu da kadın TAVRA misalidir. Hadi onu da anlatayım: Anadolu da kimi zaman sessizce kuruyarak yeraltına çekilen, gerekli doluluğu sağlayınca da bulduğu bir yerden bütün bereketi ile yerüstüne çıkan su gözesine TAVRA derler. Onu, kurudu yok oldu zannedersiniz ve unutursunuz. O ise yer altında kendi gücünü tazeler ve patlatır gözesini çıkar yeryüzüne. Bu çıkış kimi zaman üzerinde su perilerinin dans edeceği kadar sakin, kimi zaman da çağlayanlar yaratacak kadar da azametli olur. Anadolu da kadının suskunluğu ve tevekkülü su perileri ile çağlayanlar arasında ince ve onurlu bir su damlası kadar berrak ve anlamlıdır. Bu çalışma içinde yer almak ve birbirinden değerli düşünce ve bilim insanı ile aynı havuz içinde olmak benim için onurdur. Tüm emeği geçenlere sevgi ve selam olsun.

20 BEBEĞİN ANNEDEN BEKLENTİLERİ Uz. Dr. Emin Mindan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yıllarca, bebeklerle anne ve babaları arasında tercüman olmaya çalıştım. Bu gün bir bebek olarak konuşuyorum. Anneciğim ve babacığım, sizlerin karnınızda ufak birer yarım noktayım. Altı ay sonra biyolojik olarak doğmuş olacağım. Son yıllarda 20 bebekten biri anormal doğuyor, Sağlıklı olabilmem için sporcular gibi hazırlanın Çünkü siz de hayatınızın golünü atacaksınız. Doğumsal hastalıkların hepsi genetik değil, yani kader değil Siz nasıl yorgun, halsiz, rahatsız olabiliyorsanız, Yumurtalarınız da hastalanabiliyor. Bana sağlıklı bir miras için, Önce siz sağlıklı olun, güzel görünün.

21 Yumurta, et, sebze, meyve, kuruyemiş, ev yoğurdu ve kefir ile beslenin. Daha az olmak üzere tam tahıl, bakliyat, tereyağı ve zeytinyağı tüketin. Beyaz un, şeker, margarin, bitkisel yağlar ve katkılı gıdalardan uzak durun. Balıklar cıva ile zehirlendiği için yemeyin. Arıtılmış ve mineral ilave edilmiş su için. Klor arıtan duş başlığı kullanın, Saçınızı boyatmayın. Sigara içilen ortamda durmayın, Cep telefonu ile konuşurken kulaklık takın Uygun saatlerde güneşe çıkın, Açık havada yürüyüş yapın. Akıllı olmam için mutlaka Omega-3 alın EPA ve DHA toplamı en az 1000 mg. olsun D vitamini, probiyotik, demir ve C vitaminini de unutmayın Aspartam çok zararlıdır, en az 4000 üründe vardır, Layt ( light ), zero ve diyet ürünlerden uzak durun. Organik veya mevsiminde yetişen ürünleri tercih edin Yemeklerinizi güveç kaplarında, cam veya çelik tencerelerde pişirin.

22 Hayata güçlü adım atabilmem için, Normal doğum yapmaya çalışın, Mecbur kalmadıkça sezaryen olmayın. Doğum kanalından geçerken alacağım probiyotiklerden, Beni mahrum bırakmayın. Doğumdan sonra ilk 15 dakikada emzirin, Altı ay sadece kendi sütünüzle besleyin, Daha sonra sırasıyla sebze çorbası, ev yoğurdu, yumurta ve Çeşitli çorbalar verin. Meyve püresini ile en son tanıştırın ve ayrı bir öğün olarak vermeyin. Bir aylık olana kadar ağladıkça emzirin Daha sonra emzirme aralığını uzatın, Karnım tok olsa da aranırım, Sakın mama vermeyin. Besledikten sonra gaz çıkarmak için vurmayın, Canım acıyor, hafifçe sırtımı sıvazlayın, Yüksek sesle konuşmayın, dilinizi bilmiyorum, Sadece benim sesimi taklit edin

23 Bir gün sağa, ertesi gün sola yatırın, Başım ve kulaklarımın şekli bozulmasın. 2 aylık olunca dönüp düşebilirim, Sadece kendi yatağıma yatırın. 4 aylık olduğumda ce oyunu 5 aylık iken fış fış kayıkçı oynayın. Televizyon karşısında yedirmeyin, Acıktığımda besleyin. Açık havaya ve güneşe çıkarın, koruyucu kullanmayın D vitamini ile beni güçlendirin. Her gün banyo yaptırın, Islak mendilleri kullanmayın. Nasıl olmamı istiyorsanız siz öyle olun, Hatalarım olabilir yargılamayın, Sizler dizi seyrederken, Benim kitap okumamı beklemeyin. Benim yanımda tartışmayın,

24 İkinizi de çok seviyorum, Herkes biraz gri dir Yeter ki birbirinizi karartmayın. Başım terliyorsa ve geceleri sık uyanıyorsam, Ağzım açık televizyon seyrediyorsam, Geceleri ve sabah uyandığımda öksürüyorsam, Hemen ilaç vermeyin, gece verdiğiniz sütü kesin. Dişlerim çürümesin diye flor vermeyin, Eğer çürürse amalgam la doldurtmayın, Cıva ve bakır bana zarar verir, Otistik olurum, hiperaktif olurum, yorulursunuz Anneciğim! Doğum öncesinde aldığınız tedbirlere rağmen, Özürlü doğabilirim, İşitme, görme, yürüme şansım olmayabilir. Ayşe Teyzem bu çocuk beş yaşına geldi Bir kere bile anne demedi mi? diye sorabilir,

25 İncinmeyin! Siz nasıl galaksi lerde çay içmeyi özlemiyorsanız, Ben de koşmayı, yüzmeyi önemsemiyorum. Sizi gördüğümde ve size sarıldığımda Herkes ten daha mutlu oluyorum, Sizin sevginiz bana yetiyor, Başka bir şey istemiyorum, Sizi bütün benliğimle yaşıyorum. Ayşe Teyzem belki duymuyor ama Sizi çok sevdiğimi milyonlarca kere söylüyorum Koşmayı, yüzmeyi hatta uçmayı sonsuzluğa bıraktım, Size yakın olmak bana yetiyor, Biliyorum, çok yoruluyorsunuz, Bu yüzden siz çok yaşlanmadan, Gücünüzü kaybetmeden yanınızdan ayrılıyorum Size duyduğum sevgiyi ve minnettarlığımı Sonsuzlukta güzel kokulu güllerle anlatacağım. Ellerinizden öpüyorum, Bütün anne ve babalara saygılarımı sunuyorum.

26 KADIN TENİ Prof. Dr. Ertuğrul H. Aydemir İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Kadına dünya kuruldu kurulalı çok değişik roller verilmiştir, baştan çıkarıcı, günaha davet edici, ateşli, şeytan, yuva yıkıcı gibi kötü rollerin yanı sıra, melek, peri, gül, çiçek, ana, şefkat sembolü, bereket, güzellik sembolü de olmuştur. Herhalde kadın yapısında bunların hepsinden birer parça bulunmakta ve zaman zaman biri zaman zaman da diğeri ön plana çıkmaktadır. Şarkılarımızda türkülerimizde ise bazı kadın isimleri önemli ölçüde yer alarak defalarca milli olmaktadırlar, bunların arasında Leyla, Ayşe, Şadiye, Emine, Hatice, Elif, Düriye en çok kullanılanlardır, ama birincilik genelde Leyla nındır. Doğrudan kadın sözcüğünün kullanıldığı şarkılarımız ise çok fazla değildir: Nereden sevdim o zalim kadını Bana zehretti hayatın tadını Şarkılar seni söyler, dillerde nağme adın Aşk gibi sevda gibi huysuz ve tatlı kadın Sevildim sanma, çoşup aldanma Kadına kanma, o bir yalandır

27 Çözmek elimde değil, gönlümü senden kadın Benim sana bağlanan, sen beni bağlamadın Gel gitme kadın, ruhuma hicranımı yakma Ey siyah gözlü kadın, Dün gece sen Çamlıca mehtabına geldin Ten veya deri üzerine pek fazla şarkı yoktur, olanlarda da Ten sözcüğü daha çok vücut anlamında kullanılmaktadır. Solsan da sararsan yine gül pembe dehensin, Rabbin bana bir nimeti varsa o da sensin Sinem ebediyen o güzel tenle bezensin Manada güzel, ruhta güzel, tende güzelsin. Bir şarkıda ise gerçekten dermatolojik bir soruna değinilmekte, deri yaşlanması söz konusu edilmektedir: Maziyi nasıl taşlara çizmişse denizler Aşkın ebedi tarihidir yüzdeki izler Kadın, tarih boyunca kendisine biçilen onca rol arasında en çok, güzellik sembolü olmuştur. Edebiyatta, şiirde, resimde, heykelde her zaman güzellik sembolü olmuştur. Bu güzelliğin de algılanması çok büyük ölçüde kadın teni yani derisi aracılığıyla olmaktadır, baktığımız zaman kadının derisini görürüz. Derimiz, ekleriyle birlikte dış dünyayla ve diğer insanlarla bağlantımızı sağlayan, vücudun en önemli iletişim organlarından biridir. Rapunzel den hatırladığımız gibi

28 bu güzelliğe saçlar da çok değerli katkılarda bulunur ama bunlar da sonuçta derimizin ekleridir. Güzelliğin boy, pos, vb hariç, deri dışındaki tek katkıcısı benim de fena halde takıntım olan gözlerdir. Ama bugün konumuz göz veya başka bir konu değil deri, yani Kadın Teni. Güzellik kavramının en önemli öğelerinden biri olan kadın teni, duru, parlak, gergin, pürüzsüz, sarkıksız, lekesiz, kaymak gibi tüysüz, zevke göre, modaya göre mermer gibi veya bronz gibi olmalı, bir bakan dönüp bir daha bakmalıdır. Bütün bu abartılı dileklerimizin gerçek olabilmesi için derinin çok iyi korunması gerekir, bakımının yapılması, güzel yanlarının ortaya çıkartılıp, kusurlarınınsa kapatılması kadınlarımızı bu ideal görüntüye daha da yaklaştıracaktır. Bu konuda en büyük yardımcılarımızdan bir tanesi kozmetiklerdir. Yani kadınların savaş boyaları! İletişimin artmasıyla birlikte kozmetik kullanımı gereksinimi de artmıştır. Kozmetik kullanımında amaç güzel olan yanların daha da göze çarpar, dikkati çeker hale getirilmesi ve akne, vitiligo, şarap lekesi, dev nevuslar, yara, yanık izleri vb. kusurların da kapatılarak görüntünün düzeltilmesidir. Derinin beden imaj algılamasındaki çok önemli yerinden dolayı, derisinde kusurları olan insanlar, ciddi iletişim sorunları yaşarlar, zaman zaman toplumdan kaçar, içlerine kapanır, depresyona sürüklenebilirler. Pozitif vücut imajı özgüvenin artmasında ve toplumda başarılı olunmasında çok önemli bir yer tutar. Bu konuda Aristo nun Güzellik, pek çok tavsiye mektubundan daha büyük bir tavsiyedir sözleri bu davranışların amaca uygunluğunun eski ve güçlü bir kanıtı gibi durmaktadır. Sappho ise daha da ileri giderek Güzel olan iyidir demiştir. Bu anlayışın örneklerini eski Türk filmlerinde görmekteyiz. Buradaki kadın kahramanlar hep, içinin güzelliği yüzüne vuran, güzel, duru, taze, temiz, günah sayfası bembeyaz, namusu mücessem ve illaki bakire kızlardır.

29 Kozmetikler, kişinin kendisini yalnız kendisinin değil, başkalarının algılamasında da etkili olmakta ve toplum içindeki statülerini, saygınlıklarını değiştirmekte, olumlu yönde etkilemektedir.kozmetiğin uygulanması hastanın depresyondan kurtulmasında dahi yararlı olabilir. Bütün bu yararlarının yanı sıra kozmetiklerin zararları hakkında dilden dile dolaşan şehir efsaneleri vardır; Erken yaşta kozmetik kullanmak cildi yıpratır, yaşlandırır, bazı kozmetikler deride tüylenmeye neden olur, Deriden emilerek vücuda zarar verir, kansere yol açar vb.. Eğer kişinin boya veya parfümlere alerjisi yoksa, yan etki olarak bir tek yağlı kremlerin akneye yol açmasını sayabiliriz. Doğal olarak bir de keseye verdiği zararlar söz konusudur. Kadın teninde en çok görüntü kirliliği yaratan faktörlerden biri de istenmeyen tüylerdir. Bu konuda sonuçları geçici de olsa pek çok çözüm yolu vardır, fakat bunlar için de hep söylenen garip olumsuz şehir efsaneleri vardır. Bunların en bilineni, jilet veya ağdayla tüy almanın tüyleri daha sıklaştırdığı ve daha kalınlaştırdığı masalıdır ki bu Rapunsel den daha uyduruk bir masaldır. Eğer bu yöntemlerle rahatlayabiliyorsanız hiçbir sorun yoktur. Tüy dökücü veya inceltici kremler de işe yaramaktadır, fakat bunların da kullanımları süreklilik gerektirmektedir. Bu konudaki en etkin ve uzun süreli çözüm lazer epilasyondur ve bilinen hiçbir ciddi yan etkisi yoktur. Koltuk altı tüylerinin alınması da hiçbir sorun yaratmaz, zehirlenmeyiz, kanser olmayız. Günümüz dünyasında ortalama insan ömrünün uzaması, sağlıklı yaşanan ileri yaşlar, gönlü genç yaşlıların, ikinci baharlarını yaşayan gençlerin bedenlerini ve tabii ki bu bedenin vitrini olan derinin de olabildiğince genç kalabilmesi, genç görünebilmesi için ellerinden geleni yapma çabalarını da beraberinde getirmiştir. Amaç deri yaşlanmasını önleyebilmek veya en azından geciktirebilmektir. Yaşlanma konusunda gençlikte verilen öğütler, uyarılar, istatistiki

30 gerçekler o yaşlarda yaşlanma çok uzak göründüğü için hiç bir zaman işe yaramayacak, dinlenmeyecek, kulak ardı edilecek veya gerekleri yerine getirilmeyecektir. Konunun meraklıları daha çok belli bir yaşı yakalamış, yaşlılık psikolojisine girmiş ama bilinçaltında bir gün zamanı geri çevirebileceğini hayal eden ve hayallerindeki bu ikinci şansı kaçırmak istemeyenlerdir. Burada da günümüz kozmetik alanındaki en önemli gelişme olan ve deride yapısal değişmelere yol açabilen antiage nitelikli Kozmesötikler devreye girmektedir. Vücudun genel yaşlanmasına bağlı olan içsel yaşlanmaya ek olarak derinin kendi yaşlanma mekanizmaları da vardır ve daha çok etkilidirler. Deri yaşlanmasının özellikle yüzdeki yaşlanmanın söz konusu edildiğini varsayarak yaklaşık % ının UV kaynaklı olduğunu biliyoruz ki buna Fotoyaşlanma denmektedir. Sigara bir başka önemli faktördür. içenlerde (beş yıldan fazla, günde bir paket sigara ) çizgi ve kırışıklarda artma, yüzde kuruluk, atrofi ve grimsi bir renk ve mat, koyu turuncumsu bir eritem görülür.özellikle dudaklardaki kırışıklıklar karakteristiktir. Önlem olarak öncelikle hem denizde, plajda, hem de yazın gündelik hayatta çok iyi bir güneşten korunma yapılmalıdır, buna ek olarak sigara bırakılmalıdır. Güneşten korunma için denizli, güneşli tatillerimizde tüm açıkta kalan alanları kaplayacak şekilde, gündelik yaşamda ise yine açıkta kalan ve sürekli güneş alan alanlarımız olan, yüz, boyun, el sırtları, ön kollar korunacak şekilde en az 20 SPF içeren bir koruyucu ürünle korunmalıdır. Ürün dışarı çıkmadan dakika önce sürülmeli, güneşli tatilde 2 saatte bir, gündelik yaşamda 4 saatte bir yenilenmelidir, tabii bunlar güneş altında kalınacak süreler varsayılarak önerilen süreçlerdir.

31 Bunların ardından başlayan deri yaşlanmasının geri döndürülmeye çalışılması gelir. Bunun için hem nemlendirici ve hem de deri canlandırıcı ürünler kullanılır. Bunların içindeki yaşlanma karşıtı ürünler; retinoik asit ve türevleri, AHA lar, C vitamini, Nikotinamid vb. sırasıyla etkili ürünlerdir. Antioksidanların sürülerek kullanılması veya ağızdan alınması konusu çok net değildir, yararlı oldukları düşünülmekle birlikte ispatlanmış hiçbir etkileri yoktur. Ama beklentilerin yüksek olması ve mucizeler vaat den reklamlar sonucu acayip satışlar yapmaktadırlar. Muhteşem çekiciliği olan kadın derisinin bu özeliğini veren en önemli faktörlerden biri de derinin optimal nemidir.derinin doğal nem ve elastikiyetini deri yüzeyindeki doğal hidrolipidik yapı önemli ölçüde korumaktadır. Boynuzsu tabakanın su tutma görevini hücre içinde bulunan protein yapılı doğal nemlendirici faktörler üstlenir. Hiyaluronik asidin de en önemli su tutuculardan olduğu düşünülmektedir. Buharlaşmayı önlemek için ise derinin hücre dışı doğal yağları görevlendirilmiştir (%25 yağ asitleri, %20 kolesterol, %40 seramidler). Bu doğal yağların yalnız miktarları değil, oranları da önemlidir, oranların değişmesi işlevlerini zayıflatır. Seramidlerin görevinin çok önemli olduğu düşünülmekte ayrıca Linoleik asitin de etkisi vurgulanmaktadır. Doğanın bu korunma çabalarına biz su kaybını arttıracak yoğun çabalarla katkıda bulunuruz. Bizim hem kendimizi ve hem de çevremizi temizlemek için aşırı çabalarımız, derinin bu doğal korunma mekanizmasını bozar ve deriden su kaybına neden olur, dolayısıyla deri de kurur, çatlar ve zedelenir. Sosyal kaygılarla her gün yıkanarak (bazen günde iki kez), ellerimizi defalarca yıkayarak, günümüzün güçlü lipid çözücüleriyle derinin doğal koruyucularını bozup deriden su kaybını ve kuruluğu arttırırız. Oysa 50 yıl önce insanlar haftada 1-2 yıkanmayla idare eder deri de kendini toparlamaya vakit bulurdu. Bunu önlemek için hastalık halindeki sık temizlenme ve temizlemelerden vazgeçmeliyiz.

32 Normal, sağlıklı derilerde klasik sabunlarla yıkamayla çok sorun çıkmaz, seboreik alanlar ve seboreik yapılı kimseler daha dirençli, kuru ve hassas deriler ise daha kolay zedelenir niteliktedir. Modern deterjanlar, klasik sabunlara göre daha az irritandır ama sonuç yine de uygulama sıklığıyla ilgilidir. Derinin doğal nem ve elastikiyetinin korunması için Derinin Nemlendirilmesi kuruyan derinin eski haline getirilmeye çalışılması gerekir. Bu amaçla yapılacak ilk iş su kaybının önlenmesidir, sonrası ise eski nemini ve kalitesini geri kazandırmaktır. Nemlendiriciler (moisturisers) kuru ve yıpranmış deriler için çok yararlıdır, deriden su kaybını engeller, deri nemini aktif olarak arttırır, deriye yumuşaklık verir, kaba görünümünü gidererek, parlak ve pürüzsüz bir görünüm verirler ve deri yenileyici aktif ürünleri de taşırlar.. Bunlar genellikle sulu ve yağlı maddelerin uygun oranlarda karışımlarından oluşur. Sulu kısmı deriden emilirken, yağlı kısmı ise gerek doğal nemin ve gerekse de emilen suyun buharlaşmasını engeller. Bu nedenle tüm nemlendiriciler banyo sonrasında uygulanılırsa çok daha iyi etkili olurlar. Genellikle gündüz kullanılacak olan ürünlerde su, gece ürünlerinde yağ ağırlıklı ürünler önerilir. Hormonlar: Kadınlarda menopozda yaşanan hormonal değişikliklerin de deri yaşlanmasında önemli bir yeri vardır. Hipofiz, adrenal ve gonadal salgıların azalmasına bağlı olarak dolaşımdaki hormon düzeyleri düşer. Deri hem bir hedef organ olarak ve hem de bir endokrin organ olarak bu azalmalardan büyük ölçüde etkilenir. Deri kan akımında, nemlenmesinde azalma görülebilir. Beslenme: Beslenme alışkanlıkları da doğrudan olmasa da dolaylı olarak deri yaşlanma sürecine etki edebilir.özellikle yoğun diyetler sonucu yetersiz beslenmeler organizmada antioksidan mücadele için gerekli proteinler, vitaminler ve minerallerin yeterli miktarda alımını engelleyerek doku yıkımının artışına neden olabilir.

33 Güzel Kimdir? Gönül kimi severse güzel odur, İster, selvi boylu olsun, isterse bodur. Herkesi farklı bir güzellik çeker Kimini güzel bir göz, Kimini bir çift tatlı söz, Kimini ince bir bel Bir başkasını zarif bir el Kimini bir beden, Kimini dokunmaya kıyılmaz bir ten! Kimini şampuan reklamı gibi saçlar, Kiminin cazibesi güvercin topuktan başlar. Bütün bu genel görüşlerin ötesinde konuşmamı bitirmeden 61 yıllık deneyimime dayanarak Sappho ve Aristo ya nisbet söyleyeceğim son şey, bakımlı, yukarıdaki koşullara birebir uygun bir ten, badem gibi gözler, sırma gibi saçlar ve bedenden önce genç ve güzel görünmenin ilk ve en önemli şartı güzel bir gülüştür. Gülen insan güzel insandır özdeyişi tamamen bana ait olup; bu düşünceme katılmayan kimsenin bulunacağını da sanmıyorum, bulunursa da çok kızarım!

34 ADLİ TIPTA KADIN Prof Dr Gürsel ÇETİN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı Kadın, erkekten farklı olan anatomik, fizyolojik ve biyolojik yapısı ile adli tıp uygulamalarında önemli bir yer işgal etmektedir. Kadına has yasal düzenlemelerin olması, tıbbi konularda hukukçuya bilirkişilik yapmak amacı ile oluşturulmuş adli tıp bilimi açısından doğal olarak kadına has bazı tespitleri gerektirmektedir. Adli tıp uygulamalarında kadın ile ilgili olarak hukuksal açıdan çözülmesi gereken ilk problem; bazı olgularda ortaya çıkan kadın mı? Sorusu yani cinsiyet belirleme ve değiştirmedir. Nüfus cüzdanının renginin ne olacağı yanında maviden pembeye dönmesi yolunda önemli bir takım adımların atılması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu nun 40. Maddesi: Cinsiyetini değiştirmek isteyenkimse, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. Ancak izin verilebilmesi için, istem sahibinin onsekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu ve üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmi sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır.

35 Verilen izne bağlı olarak amaç ve tıbbi yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmi sağlık kurulu raporuyla doğrulanması halinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir. Şeklinde bir hüküm getirmekte olup, kadın mı? Sorusuna cevap aranırken adli tıp bilimine direkt olarak önemli bir görev yüklendiği açıktır. Kimlik konusunda adli tıp açısından ortaya çıkabilecek ikinci problem; bulunmuş bir iskelet veya iskelet bölümünün kadına ait olup olmadığıdır. Kadın iskelet yapısı, antropometrik ölçümler bakımından erkekten farklılıklar gösterir. Bu farklılıklar, kafatası, kalça kemikleri gibi bölümlerde olabileceği gibi, diğer tek tek kemiklerde de ortaya konabilir. Bu farklılıkları ortaya koyan çok sayıdaki bilimsel çalışma sonuçları, adli tıp uygulamalarında kullanılmakta ve iskeletin bir kadına mı yoksa erkeğe mi ait olduğu yüksek güvenilirlik ile belirlenebilmektedir. Elbette ki iskeletin cinsiyeti belirlenirken kullanılabilecek diğer bir yöntem; moleküler genetik incelemelerdir. Kemiklerin bu incelemeler için uygun olması durumunda çok yüksek güvenilirlik ile cinsiyet tayini yapılabilecektir. Kadın ve erkek pelvisleri farklıdır. (yasam-saglik-tip.blogspot.com)

36 Adli tıp uygulamalarında kadının farklı bir yer işgal ettiği en önemli konulardan biri şüphesiz ki kadına yönelik şiddettir. Bu şiddetin fiziksel komponenti yaralama ve en yüksek noktada öldürme olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu açıdan kadına has bir durum olarak Türk Ceza Kanunu nun 78 (1) Maddesinde yaralama sonucu kadının erken doğum yapması durumunda ceza artırımına gidilmiş, 78 (2) Maddesinde ise yaralama sonucu kadının düşük yapması durumunda bu ceza daha da artırılmıştır. Elbette ki bu noktada erken doğum veya düşüğün gerçekleşip gerçekleşmediği veya gerçekleşti ise yaralama ile illiyetinin olup olmadığı konusunda önemli bir adli-tıbbi problem ortaya çıkacaktır. Türk Ceza Kanunu nun 82 (f) Maddesinde ise; öldürmenin gebe olduğu bilinen bir kadına karşı işlenmesi halinde ceza artırımına gidilmiştir. Burada adli tıp açısından önemli görev; otopsi esnasında ölen kadının gebe olduğunun belirlenmesidir. Kadına has bir süreç olan gebelik, başka yönlerden de hukuksal açıdan dolayısı ile adli tıp açısından önem taşır. Türk Ceza Kanunu nun İnsanlığa Karşı Suçlar bölümü 77 (g) Maddesinde kadının zorla hamile bırakılması durumunda ağır cezalar getirilmiştir. Aynı kanunun 233. Maddesinde ise; Hamile olduğunu bildiği eşini veya sürekli birlikte yaşadığı ve kendisinden hamile kalmış olduğunu bildiği evli olmayan bir kadını çaresiz durumda terk eden kişiye cezai yaptırım getirilmiştir. Açıkça anlaşıdığı gibi bu gibi hallerde kadının gebe olup olmadığının ve gebe ise çocuğun babasının kim olduğunun tespiti adli tıbba düşen bir görev olacaktır.

37 Kadının doğum yapıp yapmamış olduğunun tespiti de adli tıp açısından çok önemlidir. Yaşayan bir kadının yeni veya eskiden bir doğum yapıp yapmamış olduğu tespit edilebileceği gibi otopsi esnasında ölen bir kadının yeni veya eskiden bir doğum yapıp yapmamış olduğu da tespit edilebilir. Otopside bu bulguların tespit edilmesi, ölüm nedeni ne olursa olsun aslında rutin olarak yapılması gereken bir işlemdir. Bu esnada ilginç bir husus, çürüyen bir cesette bazı istisnalar dışında en son çürüyen organın uterus (rahim) olmasıdır. Kızlık zarı (Hymen) muayeneleri, kadına has ve adli tıp açısından son derece önemli muayenelerdir. Bilindiği gibi kızlık zarının sağlam oluşu veya yırtılması, bazı toplumların aksine bizim toplumumuzda eskiden beri önem verilen, zamanla azalma gösterse bile halen büyük önem taşıyan bir durumdur. Böyle olunca kızlık zarının bir başkası tarafından cinsel eylemler esnasında yırtılması belli durumlar için yasalarla da korunmuştur. Eski Türk Ceza Kanunu nda bu durum mağyubiyet hali sayılıp ceza artırımı yoluna gidilirken, yeni yasada vaginaya cinsel amaçla yabancı cisim sokulması durumunun göstergesi olarak ortaya çıkmakta ve cinsel saldırıyı nitelikli hale getirmektedir. Cinsel saldırı ve istismar konusu ve bu suçun tespiti için yapılan adli-tıbbi muayene ve araştırmalar her ne kadar her iki cins için de geçerli ise de kadının farklı anatomik yapısı bu muayenelerde uygulama açısından önemli fark yaratmaktadır. Bu farkı yaratan en önemli farklı anatomik oluşum da şüphesiz vagina ve kızlık zarıdır.

38 Türk Ceza Kanunu nun 99. Maddesinde yer alan Çocuk Düşürtme ve 100. Maddesinde yer alan Çocuk Düşürme suçları da kadına hastır. Dolayısı ile adli tıp açısından kadına has muayene ve tespitleri gerektirir. Canlı ve ölü kadının düşük yapmış olup olmadığının, ölümün bu düşüğe veya düşük için kullanılan yöntemler ile illiyetinin olup olmadığının tespiti önemli bir adli-tıbbi problem olarak karşımıza çıkmaktadır. İddet Müddeti adli tıp uygulamalarında yine kadına has bir tespit olarak karşımıza çıkmaktadır. Yasalarımıza göre boşanmış olan bir kadının tekrar evlenebilmesi için doğması muhtemel bir çocuğun nesebinin belirli olması bakımından 300 gün beklemesi gerekmektedir. Bu kadar süre beklememenin yolu ise kadının gebe olmadığını ispat etmesidir. İşte bu ispat yükümlülüğü de adli tıp açısından yine gebeliğin tespiti yolunda önemli muayene ve araştırmaları gerektirmektedir. Adli tıp uygulamalarında önemli bir yer tutan tıbbi malpraktis iddiası olgularında da kadınlar için bir farklılık ortaya çıkmaktadır. Bu olguların en fazla görüldüğü alan Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanlık alanıdır. Buradaki yüksek oranın; erkeklerden farklı olarak kadınlarda gebelik ve doğum gibi tıbbi açıdan riski yüksek iki durumdan kaynaklandığı açıktır.

39 BEBEK VE ANNE İÇİN TÜRK DÜNYASINDAN SESLER Yrd. Doç. Dr. Rahmi Oruç Güvenç TÜMATA Türk Musikisini Araştırma ve Tanıtma Grubu 9 Aralık 2010 tarihinde İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Prof. Dr. Cem i Demiroğlu Oditoryumu nda Prof. Dr. Emine Kökoğlu onuruna düzenlenen İnsanlığın Ana Yarısı Kadın adlı sempozyumda Tümata (Türk musikisini araştırma ve tanıtma) grubu, Yrd. Doç. Dr. Rahmi Oruç Güvenç yönetiminde, Türk dünyasında kadın, çocuk ve aile konulu küçük bir konser vermiştir. Çin sınırından Trakya ya kadar geniş bir coğrafyada çok eski ve geniş bir tarih-kültür-sanat mirasına sahip olan ve Türk dilini, Türk örf-âdetini paylaşan Türk topluluklarının müzik ve edebiyata taşınan pek çok değerleri bulunmaktadır. Bu değerler edebi metinler, destanlar, şarkı ve türküler ve de danslar şeklinde günümüze kadar gelmiş olup geleceğe akıp gitmektedir. Sempozyum içinde yer alan bu konserde sunulan eserler, beşikteki bebeğe annenin seslenmesiyle başlamıştır (bişik cırı). Yürümeye başlayan çocuğa yine annenin telkinleri (bulma balam bulçıra) ve ardından çocuğun hayatı anlamasıyla annesinin bir melek gibi onu koruduğu, ona yardımcı olduğu duygu ve davranışlarına cevaben saygı ve teşekkürlerini dile getirdiği bir şarkıyla devam etmiştir (eniyime). Son olarak, yeni bir aile oluşması yönünde gençlerin tanışmaları ve karşılıklı saygı, sevgi ve de iltifatlarının yer aldığı bir eserle son bulmuştur (suluv kız). İcra edilen eserler Kazan Türkleri (İdil-Ural bölgesi) ve Kazak Türkleri şarkılarıdır. Eserlerin takdiminde mızraplı kopuz, tar, ney, rebab ve mazhar adlı müzik aletleri kullanılmıştır ve Rahmi Oruç Güvenç, Yaşar Güvenç, Azize Andrea Güvenç, Emre Başaran ve Hande Başaran tarafından seslendirilmiştir.

40 Bişik Cırı Elli belli iter bu, medresege kiter bu Tırışıp sabak ukıgaç alim bulıp citer bu Elli belli küylerim, hikayeler süylerim Sina tilek tilerim behıtl bul diyerim İzzetimsin kadrim sin, minimyürek begrim sin Kuanışım şatlıgım, tik sin minim sin, sin, sin Beşik Şarkısı Elli belli eder bu, medreseye (okula) gider bu Çalışıp okusa âlim olur gider bu Elli belli ninni söylerim, hikayeler söylerim Sana dilek dilerim, bahtlı ol derim İzzetimsin, kıymetlimsin, benim yürek paremsin Övüncüm, sevincim tek sensin, sen Bulma balam Bulma balam bulçıra Bulçıraktan bul yırak Üstündeki kiyimlerin Karlar kibik bulsın ak Etiğin kitti bazarga Al almadan alırga Al kavlanma yal kavlanma Tırış ukıp yazarga Umirin bulsa kilin bulırsın Tuganlarınnı sagınırsın Utırıp ükinip bik yılarsın Hat bilmezsin yazarga

41 Yavrum çamura bulaşma Yavrum çamura bulaşma Çamurdan uzak ol Üstündeki giyimlerin Karlar gibi ak olsun Baban pazara gitti Al elmadan almaya Ahlanıp vahlanma Okuyup yazmaya çalış Ömrün olursa gelin olursun Akrabalarını özlersin Çaresiz kalır çok ağlarsın Yazı bilmez de yazamazsan Eniyime Birgensin sin mina al nurın tanarnın Cıygansın sin mina bar gülün dalanın Birgensin kanatlar talpınır çağımda Balalık Rahmetim cırımda çağıla Kadirlep üstirgen min sinin cımışın Kuyının gülbakça, nazlı cil sulışın İndi buy citsem de, min sina sabıymın Künülnin nazların küzinnen tanıymın Bularla beraber ni gine bireyim Birdenbir bülegim tugırı yüregi İte gür kanaat, rıza bul şuşına Üzine atalgan cırımnı kuşıp al Anneme Tan vaktinin nurunu bana veren sensin Toprağın bütün güllerini benim önüme yığmışsın Büyüme çağında bana kanatlar taktın Çocukluğumun mutlu teşekkürü şarkımda çağıldıyor Ben senin meyvenim, bana kıymet verip büyüttün Bağrın gül bahçesi, nefesin nazlı rüzgar gibi Büyüdüm ama senin için hala küçüğüm Gönlünün nazlarını gözlerinden anlarım Bütün bunlar için sana ne vereyim?

42 Tek hediyem doğru yüreğim Kanaat et, buna razı ol Sana yazdığım şarkımı lütfen kabul et Suluv kız Tanertende bir suluv kız suğa keledi At cetektep bir cas cigit erip keledi Toktanız suluv kız suv izdegen Tanıskım keledi menim siz ben Aytınız atınız kim boladı Tanısıp körmegen burun siz ben Menim atım neğe kerek aytçı cas cigit Bir körgende avulunda meni şın süyüp Toktanız suluv kız suv izdegen Tanıskım keledi menim siz ben Aytınız atınız kim boladı Tanısıp kormegen burun siz ben Güzel Kız Tan atarken güzel bir kız su kenarına geldi Atı yedeğinde olan bir yiğit genç de oraya geldi. (Yiğit genç) Su arayan güzel kız durunuz, sizinle tanışmak istiyorum Söyleyiniz, adınız nedir, Daha önce sizin gibi bir kızla tanışmadım (Güzel kız)benim adım neden gerektir sana, Bir kere görmekle gerçekten beni sevdin mi? (Yiğit genç) Su arayan güzel kız durunuz, Sizinle tanışmak istiyorum Söyleyiniz, adınız nedir, Daha önce sizin gibi bir kızla tanışmadım

43 Elli belli iter bu, medresege kiter bu Tırışıp sabak ukıgaç alim bulıp citer bu Yukla ulım yom küzin, yom yom küzin yoldızım Kiçten yokın kala da yığlap üte kündızın Elli belli küylerim, hikayeler süylerim Sina tilek tilerim behıtl bul diyerim İzzetimsin kadrim sin, minimyürek begrim sin Kuanışım şatlıgım, tik sin minim sin, sin, sin Beşik Şarkısı Elli belli eder bu, medreseye (okula) gider bu Çalışıp okusa alim olur gider bu Elli belli ninni söylerim, hikayeler söylerim Sana dilek dilerim, bahtlı ol derim İzzetimsin, kıymetlimsin, benim yürek paremsin Övüncüm, sevincim tek sensin, sen Cradle Song This one does Elli belli, this one goes to school

44 Would be a scholar, if this one worked hard and got an education I sing the lullaby Elli belli, I tell stories I make a wish for you and say you be lucky You are the dignified, you are my precious you are a piece of my heart İzzetimsin, kıymetlimsin, benim yürek paremsin My pride, my joy is only you, only you

45 Bulma balam bulçıra Bulçıraktan bul yırak Üstündeki kiyimlerin Karlar kibik bulsın ak Etiğin kitti bazarga Al almadan alırga Al kavlanma yal kavlanma Tırış ukıp yazarga Umirin bulsa kilin bulırsın Tuganlarınnı sagınırsın Utırıp ükinip bik yılarsın Hat bilmezsin yazarga Yavrum çamura bulaşma Çamurdan uzak ol Üstündeki giyimlerin Karlar gibi olsun ak Baban gitti pazara Al elmadan almaya Ahlanıp vahlanma Çalış okuyup yazmaya Ömürün olursa gelin olursun Akrabalarını özlersin Çaresiz kalır çok ağlarsın Yazı bilmez de yazamazsan Baby, do not be contaminated by the mud Stay away from the mud The clothes you wear Shall be white as the snow Your father has gone to the bazaar To buy some the red apples Do not moan and cry Study, to read and write You will be a bride if you live long enough And you will miss your relatives You will feel desperate and cry a lot If you cannot write, as you do not know how to

46