ERÇEK GÖLÜ HAVZASININ JEOMORFOLOJS VE GÖLÜN OLUUMU THE GEOMORPHOLOGY OF LAKE ERÇEK BASIN AND THE FORMATION OF THE LAKE

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ERÇEK GÖLÜ HAVZASININ JEOMORFOLOJS VE GÖLÜN OLUUMU THE GEOMORPHOLOGY OF LAKE ERÇEK BASIN AND THE FORMATION OF THE LAKE"

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 5 Sayı: 20 Volume: 5 Issue: 20 Kı 2012 Winter Issn: ERÇEK GÖLÜ HAVZASININ JEOMORFOLOJS VE GÖLÜN OLUUMU THE GEOMORPHOLOGY OF LAKE ERÇEK BASIN AND THE FORMATION OF THE LAKE Nee DUMAN hsan ÇÇEK ** Özet Erçek Gölü, Van Gölü Havzası nın dousunda yer alan ayrı bir kapalı havzadır m yükseklie sahip olan gölün alanı 106,2 km 2 ve ortalama derinlii 18,45 m dir. Erçek Gölü kapalı havza gölü olması nedeniyle yakınındaki Van Gölü gibi sodalı bir göldür. Önceki aratırmalarda lav seddi gölü olarak nitelenen göl gerçekte tektonik bir göldür. Göl havzası Üst Pliyosen de gelimeye balamı, göl çanaı ise Üst Pleyistosen de gelien kuzey-güney yönlü faylarla olumutur. Erçek Gölü nün Üst Pleyistosen-Holosen seviye deiimlerinin belirlenmesi için gölsel depolardan alınan örneklerin ve C 14 tarihlendirmesine göre göl seviyesi Holosen içerisinde bugünkü çanaından çok fazla yükselmemi, bu konumunu korumutur. Yörede erozyon ve buna karılık birikim hızı, Holosen balarından günümüze doru sürekli olarak azalmaktadır. Anahtar Kelimeler: Erçek Gölü, Kapalı Havza, Tektonik Göl, Üst Pleyistosen Holosen, C 14 Tarihlendirmesi. Abstract Lake Erçek is a closed basin located east of Lake Van basin. The lake lies at an altitude of 1803 m, covers an area of 106,2 km 2, and has the mean depth of 18,45 m. As Lake Erçek is a closed basin lake, it is a soda lake similar to the nearby Lake Van. Described as a lava lake in previous studies, it is in fact a tectonic lake. Its basin started to develop in the Upper Pleistocene, and its depression was formed by Upper Pleistocene north-south faults. The examination and C 14 dating of specimens obtained by drilling from lacustrine deposits and performed to identify level changes in Lake Erçek during the Upper Pleistocene- Holocene have shown that the lake level did not rise too much above its current depression during the Holocene, but maintained its position. Erosion and speed of depositing in the region have continuously decreased ever since the early Holocene. Key Words: Lake Erçek, Closed Basin, Tectonic Lake, Upper Pleistocene-Holocene, C 14 Dating. * Ar.Gör., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakültesi, Corafya Bölümü ** Prof. Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakültesi, Corafya Bölümü

2 1. Giri Çeitli faktörlerin etkisiyle topografya yüzeyinde ve yeraltında oluan bazı çukurlukların su ile dolu haline göl denilmektedir (Biricik, 2009:347). Göller oluum ekillerine balı olarak yerli kaya gölleri ve doal set gölleri olarak gruplandırılmaktadır. Yerli kaya gölleri yer kabuundaki doal çukurluklarda suların toplanmasıyla meydana gelmilerdir. Bu doal çukurluk çeitli nedenlerle olumu olabilir. Bu nedenle yerli kaya gölleri de farklı kategorilere ayrılır. Bunlar tektonik göller, krater gölleri, buzul gölleri ve karstik göllerdir. Doal set gölleri ise çöküntü çukurlarının veya vadilerin önünün bir setle tıkanmasıyla meydana gelirler. Bu göller; lav seti gölleri, heyelan gölleri, moren seti gölleri, alüvyal baraj gölleri ve lagünlerdir (Tuncel, 1975:5). Göller ayrıca bir gideenin olup olmamasına göre kapalı ve açık havza gölleri olarak da sınıflandırılmaktadırlar. Ülkemizin tektonik olarak aktif bir bölgede yer alması nedeniyle pek çok kapalı havza gölü bulunmaktadır. Bunlardan en bilinenleri Van ve Tuz Gölü dür. Erçek, Van Gölü kapalı havzasının dousunda, onun kadar bilinmeyen bir dier kapalı havza gölüdür (ekil 1). 106,2 km 2 alana sahip olan gölün yükseltisi 1803 m olup ortalama derinlii pek ve Sarı ya göre (1998) 18,45 m iken en derin yeri 40 m yi bulmaktadır. ekil 1: Erçek Gölü yakın çevresinin yer bulduru haritası Kapalı bir göl olan Erçek Gölü ne dökülen ana akarsu Memedik Çayı dır. ran sınırından domakta ve dou batı yönündeki akıını sürdürerek doudan Erçek Gölü ne katılmaktadır. (Memedik Çayı, ran sınırından doup göle dökülünceye kadar farklı sahalarda

3 - 248 farklı isimler alır. nceleme alanındaki ismi Büyükçaylak Deresi olarak geçmektedir). Bu nedenle göl ve Memedik Çayı ekseni do u batı uzantılı pek çok yükselti ile çevrilidir. Bunlardan Ahte Da ı 2864 m yi bulan yükseltisi ile göl yakınındaki en yüksek noktadır. Di er önemli yükseltiler do uda Ziyaret Tepe (2793 m.), ehitmirza Tepe (2796 m.), Gündüz Tepe (2840 m.), Erçek Gölü nün güneydo usunda eyhhasan Tepe (2616 m.), güneyde Kazan Da ı (2860 m.), Kızkalesi Tepe (2714 m.), Boztepe (2717 m.) dir ( ekil 2 ). Ara tırma alanının en alçak yeri (Erçek Gölü ) ile en yüksek yeri (Ahte Da ı) arasındaki nispi yükselti farkı 1061 m dir Bölgenin en önemli akarsuyu Büyükçaylak Deresi ile ona güneyden karı an Irgat Deresi dir. Bunun dı ında Erçek Gölü havzası içerisinde olmamasına ra men Erçek Gölü havzası jeomorfolojisi ile yakından ili kili olan Karasu Çayı havzasının bir kısmı da çalı maya dahil edilmi tir. AH TE D A I KARATA TEPE ekil 2: Erçek Gölü yakın çevresinin fiziki haritası ve sondaj noktaları Kapalı göllerin suları buharla ma nedeniyle acı-tuzludur. Erçek Gölü nün hemen batısındaki Van Gölü dünyanın en büyük sodalı gölüdür. Erçek Gölü de Van Gölü gibi sodalı bir göldür. Sülfat, Erçek Gölü nde 3200 ile 1500 mg/lt arasında de i im göstermektedir. Kalsiyum miktarı 2 3 mg/lt ile de i im gösterirken, magnezyum 127 ile 141 mg/lt, potasyum 2150 ile 2900 mg/lt, sodyum 6000 ile 7000 mg/lt, klorür miktarı 2250 ile 4500 mg/lt arasında

4 deiiklik gösterir. Gölde CO 3 ve HCO 3 iyonları göl suyunun ph ını ayarlamaktadır. Gölde ph ın yüksekliinin belirleyicisi olarak, karbonat ve bikarbonat deerleri CO ile 2800 mg/lt, H 2 CO mg/lt ile 2880 mg/lt, organik madde miktarı 4,1 ile 4,6 mg/lt, sertlik Fransız sertlik ölçümlerine göre; mg/lt arasında deiir. Erçek Gölü nün suları binde 24 tuzludur (Yıldız, 1997:12). Erçek Gölü nde magnezyum oranı Van Gölü ne göre (93 mg/lt) nispeten yüksektir. Bunun nedeni muhtemelen bölgede yeterince var olan ultrabazik ve karbonatlı kayaçlardır (Ate vd., 2007:53). Erçek Gölü suyunda yüzey sıcaklıı yıl içerisinde 2 23 C arasında deimektedir. Sıcaklık temmuz ayında 23 C ile en yüksek deere ulamaktadır. Gölde yaz ve kı aylarında sıcaklık tabakaları deiir, ilkbahar ve sonbahar aylarında homojenlik dikkati çeker (Yıldız, 1997:9) Çalımanın Önemi Van Gölü, Kuvaterner deki seviye oynamalarına balı olarak dikkati çekmi ve pek çok aratırmaya konu olmutur. Erçek Gölü ise bu göle çok yakın olmasına ramen, oluumuna ait birkaç tanımlama dıında jeomorfolojik özellikleri yönünden aratırılmamıtır. Erçek Gölü nün oluum ve seviye deiimlerinin incelendii bu çalıma sonraki aratırmalara temel oluturması bakımından önem taımaktadır Materyal ve Yöntem 1/ ölçekli toporafya haritaları ile jeoloji haritaları ve 1/ ölçekli hava fotoraflarından faydalanılarak CBS ortamında sorgulama yapılmı ve buradan elde edilen bilgiler arazide kontrol edilmitir. Erçek Gölü nün Üst Pleyistosen-Holosen deki ortam koullarını ortaya koymak amacıyla 1/ ölçekli toporafya haritaları ile 1/ ölçekli hava fotoraflarından faydalanılmıtır. Harita ve hava fotorafları incelenerek belirlenen sondaj noktalarının koordinatları GPS ile saptanmıtır. Bu noktaların yükseltileri belirli nirengi noktaları kullanılarak nivo ile ölçülerek belirlenmitir. Benzin motorlu el sondaj aleti ile 3 adet sondaj yapılmıtır. Sondajlardan elde edilen bulgular arazide ve daha sonra laboratuvar ortamında deerlendirilmitir. Organik madde içeren örneklerin C 14 yöntemiyle tarihlendirilmesi Miami deki (ABD) Beta Analitic firması tarafından yapılmıtır. Analiz sonuçları deerlendirilerek sondaj noktalarına ait kesitler elde edilmitir. Gölün batimetrik haritası Tübitak destekli yapılmı olan çalımadan temin edilmitir 2. Bulgular 2.1. Erçek Gölü Yakın Çevresinin Jeomorfolojik Özellikleri Erçek Gölü çevresinin jeomorfolojik özellikleri üç balık altında incelenmitir. lk olarak göl çevresinin ana jeomorfolojik üniteleri, ikinci olarak Erçek Gölü havzasının oluumuna balı olarak çanaın oluumu, son olarak da Erçek Gölü seviye deiimleri üzerinde durulmutur Erçek Gölü Yakın Çevresinin Genel Jeomorfolojik Özellikleri Erçek Gölü çevresinin ana jeomorfolojik birimleri; göl oluumu ile dorudan ilikili olmayan aınım yüzeyleri, yöredeki tektonik hareketlerle yakından ilikili paleopiedmontlar, göl çanaının oluum dönemi ve kapalı çanaın oluum zamanı üzerinde önemli bilgiler sunan sekilerdir (ekil 3). Morfolojik ünitelerin adlandırılmasında karakteristik olarak yayılıın en belirgin olduu, morfokronolojik ve tektonik olarak özelliklerin en çarpıcı olduu yerlerin isimleri kullanılmıtır. Erçek Gölü çevresinde iki farklı aınım yüzeyi bulunmaktadır. Bunlar Karata Tepe aınım yüzeyi ve Yatıksırt aınım-dolgu yüzeyidir. Karata Tepe aınım yüzeyi en karakteristik olarak m yükseklikler arasında görülmektedir (ekil 3). Karata Tepe aınım yüzeyi, Erçek Gölü kuzeydousundaki Ahte Daı zirve kısımlarında ve Büyükçaylak Deresi ne güneyden karıan Irgat Deresi nin yukarı çıırında görülmektedir. Yöredeki tektonik hareketler

5 Üst Miyosen de oluan bu yüzeyin parçalanmasına neden olmutur. Bu aınım yüzeyi Üst Kretase yalı Yüksekova karmaıı üzerinde yüzeylemektedir. Yüksekova karmaıı, spilit, spilitlemi bazalt, bazalt, kireçtaı, az oranda granit, granodiyorit, tüf, eyl, konglomera kayaç birimleri ile temsil edilir (Ate vd., 2007:12). ekil 3: Erçek Gölü yakın çevresinin jeomorfoloji haritası Bölgedeki dier aınım yüzeyi Yatıksırt aınım-dolgu yüzeyidir. Yatıksırt aınım-dolgu yüzeyi 2250 ve 2000 m arasında iki basamak halinde uzanmaktadır (ekil 3). Bu aınım yüzeyi karasal kökenli Pliyosen-Pleyistosen yalı Saray formasyonu ve daha yalı denizel kökenli Miyosen öncesi kayaçlar üzerinde gelimitir. Bu nedenle yüzey Üst Pliyosen-Alt Pleyisyosen yalıdır (ekil 4). Saray formasyonu daha çok akarsu kökenli çakıltaı, tüf, tüfit, aglomera ve gölsel kireçtalarından olumaktadır (Ate vd., 2007:29). Alt Pliyosen de gelien gerilme tektoniine balı olarak Erçek Gölü havzası olumaya balamı ve bu havzada oluan göllere akarsular tarafından çakıl ve kum boyutlu malzemeler ile volkanik faaliyetler sonucunda çıkan kül ve lavlar tortulanmıtır. Havzanın oluumu bölgede akarsu kökenli erozyonu hızlandırmı ve genelde 2200 m ler civarında yayılı gösteren ve Miyosen ve öncesi kayaçlar üzerinde gelien

6 sırtlar üzerinde küçük düzlükler halinde Üst Pliyosen-Alt Pleyistosen yalı bir aınım yüzeyi gelimitir. Havza tabanlarında biriken genelde akarsu kökenli tortullar bu aınım yüzeyinin korelan depolarıdır. Bu depolar havza tabanlarında birikerek havzaları doldurmu ve dolgu yüzeyi eklinde düzlükler olumutur. Yüzeyin arazide iki basamak halinde görülmesinin nedenlerinden biri budur. Dieri ise yöre yükselmesinin Miyosen günümüz aralıında devam etmesidir. ekil 4: Erçek Gölü yakın çevresinin jeoloji haritası

7 Yörede önemli jeomorfolojik ünitelerden biri olan paleopiedmontlar, Ahte Daı nın güney yamaçlarında, Kaymaklı ile Deirmenarkı köyleri arasında ve Karasu vadisinin yamaçlarında görülmektedir (ekil 4). Paleopiedmontu oluturan tortullar yörede havza taban ve yamaçlarında yayılım gösteren Saray formasyonu ile uyum göstermektedir (ekil 3). Ate vd., (2007) yaptıkları çalımada Saray formasyonunu u ekilde tanımlamaktadırlar. Saray formasyonu; ince-orta katmanlı, kirli sarı, açık gri, yeil, bej renkli konglomera, aglomera, volkanik konglomera, silttaı, kiltaı, tüf, tüfit, killi kireçtaı ve kireçtaından oluur. Çakıltaı, kumtaı, kiltaı, kumlu kireçtaı, killi kireçtaı kapsar. Çakıltaları polijenik olup iyi tutturulmamıtır. Çakıllar bazen iyi yuvarlanmı, bazen köeli olarak görülür. Çakıltaları alttan üstte doru daha ufak taneli kayaçlara geçer. Saray formasyonu'nda kırıntılı kayaçların diziliminde alttan üstte doru ve formasyon sınırlarından uzaklatıkça çakıltalarından kumtalarına doru, yani iri taneliden küçük taneli kayaçlara geçi gözlenir Üçüncü jeomorfolojik üniteyi oluturan sekiler, Büyükçaylak Deresi, Karasu Çayı ve Irgat Deresi vadilerinin yamaçlarında yaygın halde görülmektedir (ekil 3). Bu sekiler 5 basamak halinde gruplandırılabilir. Birinci seki (S1) , ikinci seki (S2) , üçüncü seki (S3) 70 90, dördüncü seki (S4) ve beinci seki de (S5) metre nispi yükseklie sahiptir (ekil 3). Yöredeki en yaygın seki, m sekisidir. Karasu vadisi ve Ahte Daı Paleopiedmontu üzerinde geni alanlarda yayılı göstermektedir. Paleopiedmontlar üzerinde yayılı gösteren sekileri çakıllara bakılarak aınım-dolgu yüzeyinden ayırmak zordur. Ancak yaygın görünümü ve aınım-dolgu yüzeylerine göre çok dar alan kaplamaları ile onlardan ayrılırlar. Kendine has bir tortul birikiminin olmayıı, sekilerin yörede yükselmenin aktif olduu bir dönemde meydana geldiini göstermektedir. Yani sekiler Üst Pleyistosen tektonii ile ilikili olarak olumulardır. Çünkü yörede aınım dolgu yüzeyi oluumu En Alt Pleyistosen e kadar sürmütür. Karasu üzerindeki Sarımehmet Barajı çevresinde görülen 180 m sekisi ise lav basamaklarının üzerinde gelimitir. Bu durum yöredeki drenajın kurulmasının oldukça genç olduunu göstermektedir m sekisi de yörede geni alanlar kaplamaktadır. Özellikle Karasu vadisi ve Ahte Daı paleopiedmontu üzerinde yaygın olarak görülürler. Koçköy ve Kızılbulak çevresinde yaygın olarak görülen (ekil 3) bu sekinin de kendine has tortulları bulunmamaktadır. Burası aynı zamanda Karasu Çayı nın bir dirsek yaparak kuzeydouya yöneldii ve bir boaza girdii kesimdir. Boaz çevresindeki sırtlar üzerinde görülen S1 ve S2, Karasu Çayı üzerindeki boazların, S2 olutuktan sonra gerçekletiini göstermektedir. Erçek Gölü çevresinde S3 ler dier 2 sekiye göre daha dar alan kaplamaktadır. Bu sekiden itibaren vadiler ekillenerek akarsular daha dar vadiler içerisinde akmaya balamı, S2 sonrası gelien gömülmeye balı olarak boazlar olumutur. Bu durum deiiklii S3 ün dier üst 2 sekiden ayrılmasını salamaktadır. Dier 2 sekide akarsuların seki malzemeleri paleopiedmont depolarından ayrılamazken, S3 ün kendine has deposu bulunmaktadır. Bu depolar orta ve iri boyutlu çakıl, yaygın olarak iri kumların ve bariz çapraz tabakaların bulunduu bir akarsu deposu eklindedir. Deponun bu özellii akarsuyun yaygın bir yatak tipine sahip olduunu ve bol su taıyıp sık sık yatak deitirdiini göstermektedir. Erol (1979, 1983) bu sekilerin Üst Pleyistosen de, subtropikal bir ortamda aktif olan akarsu sitemleriyle ilikili olduunu ifade etmektedir m sekisi yörede daha az alan kaplamaktadır. Üst Pleyistosen de fluvyal sistemler daha belirgin hale gelerek akarsu sistemleri bugünkü görünümlerini kazanmılardır. Yöredeki en alçak seki m sekisidir. Çalıma alanında yayılı alanı en dar olan sekidir. Vadi tabanlarındaki youn tarım faaliyetleri nedeniyle yer yer tahrip olmulardır. Ancak, S3 ve S4 ten malzemeleri ile ayrılırlar. Daha ince çakıllı ve kaba-orta kumlu malzemelerden olumulardır. Bu durum, akarsu sisteminde deiikler olduunu, yaygın örgülü drenajdan, sinosoidal tipe doru geçildiini göstermektedir. Bu en alçak sekilerin bir kısmı, akarsuyun çizdii menderesler tarafından yenilerek birikinti konisi sekisi haline gelmitir.

8 Dou vd (2008) tarafından Van Gölü nün dou kesiminde yapılan çalımalarda 5 seki seviyesi ve 4 temel jeomorfolojik döngü ayırt edilmitir. Sekiler bulundukları yüksekliklere göre S1, S2, S3, S4 ve S5 sekileri olarak tanımlanmılardır. Ancak yöredeki genç tektonik hareketler nedeniyle farklı seviyelerde bulunabilmektedirler. Bu sekiler üzerine yaptıkları deerlendirmelerde yüksek sekilerin Karasu Çayı civarında G.Ö bin yıl önce olumaya baladıı ve en alt sekinin ise G.Ö. 9,5 6 bin yıl önce olutuunu ifade etmilerdir Erçek Gölü nün oluumu ve çanak jeomorfolojisi Erçek Gölü Havzası ekil olarak kabaca bir üçgene benzemektedir. Üçgenin tabanı gölün batısına, tepesi ise Yeniçavu köyü yakınında Büyükçaylak Deresi nin açtıı boaza denk gelmektedir. Erçek Gölü Havzası jeolojik olarak Saray formasyonu, jeomorfolojik olarak Ahte Daı paleopiedmontu ile birlikte gelimitir. Havza Üst Pliyosen sonrası olumaya balayan tektonik bir havzadır. Havza ortasında ve batısındaki faylar Üst Pliyosen yalıdır (ekil 4, Foto 1). Bu dönemde havza belirginlemeye balayarak depresyon tabanlarında göllerin olduu, akarsuların bu göllere malzeme taıdıı ve bu faylardan göle volkanik malzemenin, özellikle volkanik küllerin geldii bir ortam bulunmaktadır. Ancak Erçek Gölü havzası olumaya baladıı dönemde bugünkü konumunda ve derinlikte kapalı bir havza deildi. Tüm havzayı kaplayan sı bir göl görünümünde olup bu göl ve havza kenarında akarsu-göl kökenli Saray havzası tortulanmaya balamıtır. Üst Pliyosen de olumaya balayan günümüze kadar devam eden havza geliimi sonucunda litostratigrafik olarak Saray formasyonu eklinde piedmont gelimeye balamıtır. Bu dönemde Büyükçaylak Deresi, Erçek Gölü kuzeybatısında bulunan boaz ile Karasu Çayı na karımaktadır (ekil 5). Yani havza ilk geliim dönemlerinde dı drenaja açıktı ve Erçek Gölü henüz olumamıtı. Büyükçaylak Deresi nin bu boaz aracılııyla açık havza karakterinde olduuna dair görüler Yalçınlar (1965), Altınlı (1964), Lahn (1948) tarafından da ifade edilmitir. Foto 1: Akta köyü yakınlarındaki Tuz Tepesinde fayla çarpılmı tabakalar Lahn (1948), Altınlı (1964), Yalçınlar (1965) ve Hogören (1994), gölün kuzeybatısında bulunan boaz yakınında Büyükçaylak Deresi nin önünün bir lav akıntısı ile kapanması sonucunda havza tabanında Erçek Gölü nün olutuunu ifade etmilerdir. Yani bu aratırıcılara göre Erçek Gölü bir lav seddi gölüdür. Ancak boaz çevresinde yapılan arazi gözlemlerinde gölün oluumunu salayan böyle bir lav seddi saptanmamıtır.

9 ekil 5: Erçek Gölü nün batimetri haritası Erçek Gölü kuzeybatısındaki boaz çevresinde yapılan incelemelerde Karasu vadisi ile Erçek Gölü havzasını birbirinden ayıran sırt üzerinde S1 ( m) ve S2 ( m) sekileri

10 saptanmıtır. Yine arazide yapılan gözlemlerde metre nispi yükseklie sahip S3 ün taban yüksekliinin boaz yükseklii ile uyumlu olduu saptanmıtır. Yani boazın tabanı S3 e karılık gelmektedir. Yine Büyükçaylak Deresi nin göle döküldüü kesim ile boaz çevresinde S4 (40 60) ve S5 (10 15 m) sekileri saptanamamıtır. Bu durum Büyükçaylak Deresi nin S3 ün olutuu Üst Pleyistosen in son dönemlerine kadar bu boazı kullandıını ve henüz Erçek Gölü nün olumadıını göstermektedir. Erçek Gölü S3 olutuktan sonra meydana gelen tektonik hareketlerle olumutur. ekil 5 teki ederinlik haritası incelendiinde özellikle batı kıyısının çok dik olduu ve bu dikliin göl içinde de devam ettii görülür. Göl çanaının batısında yaklaık 35 m lik, dou yamacında ise 15 m lik bir diklik bulunmaktadır. Bu yamaçta daha çok kayat ve etek döküntülerinin gelimesi, vadi yarıntılarının çok genç olması, göl içerisine doru gelien konilerin lobunun gelimemesi ve dikliin orijinal konumunu koruması çökmenin yeni olduunu göstermektedir. Gölün batısındaki Kozluca köyü yakınlarındaki fay diklikleri bunu dorulamaktadır (Foto 2). Gölün en derin noktasının da Yanlızaaç köyü yakınlarında olması, bu yamacın faylı olduuna iaret etmektedir. Yine gölün güneyindeki Baklatepe köyü yakınındaki Gözetleme Tepe, fay yamaçlarının belirgin olduu bir horsttur. Gölün güneyinde Gözetleme Tepe nin devamını bir sırt eklinde gölün içinde izlemek mümkündür. Benzer bir durum gölün kuzeyinde de izlenmektedir. Yine Büyükçaylak Deresi nin gelitirdii delta lobunun göl altında devamının belirgin olmaması ve önündeki belirgin diklik gölün oluumunda fayların etken olduunu göstermektedir. Bu durumda göl Üst Pleyistosen de, S3 olutuktan sonra gerçekleen bir tektonik hareketle oluan grabenlemeyle ilgilidir. Erçek Gölü Havzası nın oluumunda, Ketin in (1977) belirttii doubatı yönündeki faylar etkili olurken, Erçek Gölü çanaının oluumunda kuzey-güney yönlü faylar etkili olmutur. Foto 2: Fay diklii Gölün dou kesiminde Büyükçaylak Deresi bir delta oluturmaktadır (Foto 3 ). Bu delta göl içinde 2,5 km kadar devam etmektedir. Ancak delta lobunun önünde yükseklii 15 m yi bulan dikliin bulunması gölün sularının tektonik çanaı doldurup taarak havza tabanına doru yayıldıını göstermektedir. Büyükçaylak Deresi deltası ancak bu sı göl içerisinde geliebilmitir.

11 Foto 3 : Büyükçaylak Deresi nin oluturduu deltadan bir görüntü Erçek Gölü nde 3 adet büyük kıyı oku tespit edilmitir. Bunlardan biri Erçek Gölü nün güneybatısındaki kıstaın kuzeyinde bulunmaktadır. Bu bölgedeki kıyı okunun yönünün kıstaa doru olması kıstaa yönelen dalgalar ile ilgilidir. Bir dieri ise Erçek Gölü nün güneyinde Koçtaı Mevkii nde bulunmaktadır. Bu kıyı okunun yönü batıdan douya olup çift kancası bulunmaktadır (Foto 4). Kıyı okunun çift kancaya sahip olması, fırtına dalgaları ile okun yönünün karaya doru yönelmesi, dalgaların zayıfladıı dönemde ise akıntının ana yönü ile ilgilidir. Bu kıyı okunun yönü, gölde saat yönünün tersi yönde bir kıyı akıntısının olduunu göstermektedir. Erçek Gölü nde üçüncü kıyı oku ise Büyükçaylak Deresi nin deltasında bulunmaktadır. Bu kıyı oku uzanıı ise kabaca dou-batı yönünde olup, gölün içine doru uzanmaktadır. Kıyı okunun uzanıı okun oluumunda akıntılardan çok, delta lobunu oluturan akarsuların getirdii killi-siltli malzemenin göl içindeki hareketinin etkili olduunu göstermektedir. Foto 4: Çift kancalı kıyı oku Erçek Gölü nde Üst Pleyistosen-Holosen seviye deiimleri Erçek Gölü nün Üst Pleyistosen-Holosen seviye deiimlerini incelemek için göl çevresinde 3 adet el sondajı yapılmıtır. Sondajlardan alınan 3 adet örnein C 14 yalandırması

12 ABD de Beta Analytic laboratuvarlarında yapılmıtır. Erçek Gölü nün güneybatısında Gedelova köyü civarında yapılan nolu sondajda 8,50 m derinlie, gölün dousunda Erçek yerlemesi kuzeyinde yapılan nolu sondajda 11,50 m derinlie, yine gölün dousunda Büyükçaylak Dere sinin kuzeyinde yapılan nolu sondajda 14,50 m derinlie inilmitir (ekil 2, Tablo 1). Tablo 1: Sondaj noktalarının yükseklik, derinlik ve deniz seviyesine göre durumları Bugünkü Deniz Sondaj No. Yükseklik (m) Sondaj Derinlii (m) Seviyesine göre durum (m) , , ,2 11, , , ,5 Sedimantolojik analizlerin sonucuna göre, göl çevresinden alınan malzemeler daha çok kaba kumdan-ince kuma doru deien kumlardan olumaktadır. Killi kum ve üst seviyelere doru killi seviyeler izlenmektedir. Kumlar göle dökülen akarsu depoları olup dönemler arasında deien debiye ve yatak özelliine balı olarak kaba kum ile ince kum arasında farklı boyutlarda çökelmilerdir (Foto 5,6). Bitki kalıntılarının youn olduu killi depolar ise daha çok bataklık ve takın ovasındaki geçici göl ortamlarını yansıtmaktadır (Foto 7). Foto 5 6: Akarsu deposu

13 Foto 7: Bataklık deposu nolu sondajda 7 m derinlikte killi kum seviyelerinden yapılan analizde G.Ö. 8800±50 yıl, nolu sondajda ise 11 m derinlikte alınan ince-orta kumlarda G.Ö. 8250±50 yaı elde edilmitir. Bu veriler göl seviyesinin Holosen içerisinde bugünkü çanaından çok fazla yükselmeyerek karasal kökenli depoların biriktiini derin su ortamını yansıtan depoların olumadıını göstermektedir. Bu iki sondajdan elde edilen örneklerden daha yalı olanın 4 m kadar yukarıda olması gölün batı kesiminin dou kesiminden daha hızlı yükselmesi ile ilgili olmalıdır nolu sondajdan 1 m derinlikten elde edilen ya ise G.Ö. 4430±40 yıldır. Bu veriler G.Ö. yaklaık 8500 yıl ile 4500 yıl arasında akarsuyun çok güçlü olmayan, düzenli rejime sahip bir akarsu olduunu göstermektedir. Üst Pliyosen sonu-holosen baında oluan Erçek Gölü günümüzde en yüksek seviyesindedir. Gölün Van Gölü gibi seviye deiimleri göstermemesinde oluumunun çok genç olması ve olutuu dönemde Anadolu daki bütün göllerin iklimsel ısınma nedeniyle çekilme dönemine girmi olmasıdır. Göl seviyesinin Holosen içinde ancak 1 2 m kadar yükseldiini bundan daha yüksee çıkmadıını söylemek mümkündür. Erçek Gölü Havzası nın Karasu Çayı ile balantısını salayan boaz çevresinde yapılan arazi çalımalarında alçak sekileri oluturun S4 ve S5 in görülmemesi, yine göl yakınlarında göle dökülen akarsuların oluturduu eski delta depolarının bulunmaması, gölün bu dönemde bugünkü çanaında bulunduunu kanıtlamaktadır. Yani göl, S3 ün oluumundan sonra meydana gelmitir. Karasu ile bu seki oluumundan sonra balantısı kesilmi ve yeni gelien çanak içerisinde göl olumutur. Gölden alınan ve yalandırması yapılan örneklerden yöredeki erozyon hızı hesaplanmıtır nolu sondaja göre yöredeki erozyon hızı 0,8 mm/yıl, nolu sondajdan alınan örneklere göre 1,4 mm/, nolu sondajda 1 m derinlikten alınan örnee göre ise 0,3 mm/yıldır (ekil 7). Yörede günümüzden 8000 yıl kadar önce youn bir erozyon olduu ve buna balı olarak hızlı bir birikim süreci yaandıı söylenebilir. Bu durum göl çanaının bu dönemde henüz oluması, tektonik hareketlerin devam etmesi ve deien kaide seviyesine balı olarak yörede artan erozyon ile ilgilidir. Günümüze doru yaklatıkça birikim hızının dümesi, göl çanaının dolmaya balamasıyla akarsuların oluturdukları deltalarla yeni ortama uyum saladıklarını göstermektedir.

14 Sonuç ekil 7: Erçek Gölü çevresinde yapılan alüvyal dolgu sondajlarının kesitleri Erçek Gölü Havzası, Üst Pliyosen-Alt Pleyistosen de olumu bir havzadır. Erçek Gölü nün oluumu ile ilgili daha önce yapılan aratırmalarda gölün lav seddi gölü olduu ileri sürülmütür. Ancak tarafımızdan yapılan çalımalar sonucunda gölün S3 olutuktan sonra gerçekleen tektonik hareketlerle meydana geldii saptanmıtır. Bu nedenle günümüz Erçek Gölü, Üst Pleyistosen de olumu genç tektonik bir göldür. Göl oluumu ile havza kapalı bir havza karakteri alarak günümüzdeki jeomorfolojik görünümünü kazanmıtır. Erçek Gölü nün çanak morfolojisi incelendiinde bu morfolojinin faylarla yakından ilikili olduu görülür. Erçek Gölü havzasının oluumunda dou-batı yönlü faylar, çanak oluumunda ise kuzey-güney yönlü faylar etkili olmutur. Erçek Gölü çevresinde 14,50 metre derinlie kadar inilen sondaj sonuçlarına göre Üst Pliyosen sonu-holosen baında oluan Erçek Gölü günümüzde en yüksek seviyesindedir. Gölün Van Gölü gibi seviye deiimleri göstermemesinde oluumunun çok genç olması ve olutuu dönemde Anadolu daki bütün göllerin iklimsel ısınma nedeniyle çekilme dönemine girmi olmasıdır. Gölden alınan ve yalandırması yapılan örneklere göre, yöredeki erozyon ve buna karılık birikim hızı, Holosen balarından günümüze kadar sürekli olarak azalma göstermitir. Not: Bu makale Erçek Gölü Yakın Çevresinin Fiziki Corafyası balıklı çalımanın bir bölümünü kapsamakta olup, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Aratırma Projeleri Bakanlıı (BAPB) tarafından 2006-SOB-D 118 nolu proje olarak desteklenmitir. KAYNAKÇA ALTINLI,..Enver (1964). 1: ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası (Explanatory Text of the Geological Map of Turkey), Ankara:Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayını.

15 ATE, erafettin, MUTLU, Göksel, ÖZERK, O.Cem., ÇÇEK, smail, GÜLMEZ, Ferdane.K, ÜSTÜN, Ayla.B., KARABIYIKOLU, Mustafa, OSMANÇELEBOLU, Refahat, ÖZATA, Adem. ve AKSOY, Arzu (2007). Van ili Kentleme Alanları Yer Bilim Verileri. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüü: No: BRCK, A.Selçuk (2009). Fiziki Corafya-Jeomorfoloji ile Hidroloji nin Temel Prensipleri ve Aratırma Yöntemleri, stanbul : Gonca Yayınevi. EROL, Ouz (1979). Türkiye'de Neojen ve Kuaterner Aınım Dönemleri, bu Dönemlerin Aınım Yüzeyleri ile Yaıt Tortullara Göre Belirlenmesi, Jeomorfoloji Dergisi, S. 8, s EROL, Ouz (1983). Türkiye'nin Genç Tektonik ve Jeomorfolojik Geliimi, Jeomorfoloji Dergisi, S. 11, s DOU, A. Fuat, KUZUCUOLU, Catrine, MOURALIS, Damas (2008). Past Environments In The Van Region (Anatolia): Climate, Volcanism, Landscapes, Human Societies Yyu-Cnrs (Fransa)-Tubitak Ortak Projesi Proje No: 105k127. HOGÖREN, Yıldız (1994). Türkiye nin Gölleri, Türk Corafya Dergisi, S. 29, s PEK,.smail, SARI, Mustafa (1998). Erçek Gölünün Batimetrik Özelliklerinin Belirlenmesi, Türkiye Bilimsel ve Teknik Aratırma Kurumu Projesi, No: YDABÇAG 609-A, Van. KETN, lhan (1977). Van Gölü ile ran Sınırı Arasındaki Bölgede Yapılan Jeoloji Gözlemlerinin Sonuçlan Hakkında Kısa Bir Açıklama, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, C. 20, s LAHN, Ervil (1948). Türkiye Göllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakkında Bir Etüt, Ankara: Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayını. TUNCEL, Metin (1975). Göllerimiz, stanbul: Redhouse Yayınevi. YALÇINLAR, smail (1973). Dou Anadolu'nun Jeolojik Temel Strüktürleri, stanbul Üniversitesi Corafya Enstitüsü Dergisi, S , s YILDIZ, ükran (1997). Erçek Gölü Zooplankton Türlerinin Aylık ve Mevsimsel Daılımları, (Basılmamı Doktora Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.

Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi

Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi Tilting effect on the morpho-tectonic evolution of Karasu River valley Nurcan AVŞİN 1 1 Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Coğrafya Bölümü Öz: Karasu

Detaylı

FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ EĞİTİM KURUMLARI ANADOLU LİSESİ 10. SINIFLAR COĞRAFYA İZLEME SINAVI

FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ EĞİTİM KURUMLARI ANADOLU LİSESİ 10. SINIFLAR COĞRAFYA İZLEME SINAVI 1. 2. Kalker gibi tortul kayaçların metamorfik kayaçlarına dönüşmesinde etkili olan faktörler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir (5 puan)? A. Soğuma - Buzullaşma B. Ayrışma - Erime C. Sıcaklık - Basınç

Detaylı

BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ

BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ TOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF Yeryüzünü şekillendiren değişik yüksekliklere topoğrafya denir. Topoğrafyayı oluşturan şekillerin deniz seviyesine göre yüksekliklerine

Detaylı

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) The Cave With Multiple-Periods And Origins Characterizing The

Detaylı

FAYLARI ARAZİDE TANIMA KRİTERLER TERLERİ TEKTONİK IV-V. V. DERS. Doç.. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN

FAYLARI ARAZİDE TANIMA KRİTERLER TERLERİ TEKTONİK IV-V. V. DERS. Doç.. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN FAYLARI ARAZİDE TANIMA KRİTERLER TERLERİ JEOFİZİK K MÜHENDM HENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEKTONİK IV-V. V. DERS Doç.. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN Fayları Arazide Tanıma Kriterleri Fay düzleminin karakteristik özellikleri

Detaylı

GAGA G Ö LÜ (ORDU) * A.Ü.D.T.C.F. Coğrafya Bölümü ** A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü

GAGA G Ö LÜ (ORDU) * A.Ü.D.T.C.F. Coğrafya Bölümü ** A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü GAGA G Ö LÜ (ORDU) Prof. Dr. Erdoğan A K K A N * Arş. Gör. Gürcan GÜRGEN** ÖZ Gaga Gölü, Ordu İlinin, Karadeniz kıyısındaki ilçelerinden biri olan Fatsa dan güneye, Aybastı ya gidilen karayolunun 7. Km

Detaylı

ÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

ÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR Doðal Sistemler ÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR...12 Ölçme ve Deðerlendirme...14 Kazaným Deðerlendirme Testi...16 Ünite Deðerlendirme Testi...18 Doðal Sistemler ÜNÝTE - 2 LEVHA

Detaylı

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR Magmatik (Püskürük) Kayaçlar Ýç püskürük Yer kabuðunu oluþturan kayaçlarýn tümünün kökeni magmatikdir. Magma kökenli kayaçlar dýþ kuvvetlerinin etkisiyle parçalara ayrýlýp, yeryüzünün çukur yerlerinde

Detaylı

BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI

BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI Arş. Gör. Hakan YİĞİTBAŞIOĞLU Göller Yöresinde yeralan Burdur Havzası'nın oluşumunda tektonik hareketlerin büyük etkisi olmuştur. Havza

Detaylı

Temel Kayaçları ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ GİRİŞ ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ

Temel Kayaçları ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ GİRİŞ ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ İlker ŞENGÜLER* GİRİŞ Çalışma alanı Eskişehir grabeni içinde Eskişehir ilinin doğusunda, Sevinç ve Çavlum mahallesi ile Ağapınar köyünün kuzeyinde

Detaylı

Harita : Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzleme aktarılmasına denir

Harita : Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzleme aktarılmasına denir Harita : Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzleme aktarılmasına denir Not: Bir çizimin harita olması için 2 temel unsur gereklidir :

Detaylı

MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI

MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. 58.01.0.02 ÇİMENYENİCE KÖYÜ, KÖROĞLU TEPELERİ, I39-a4 MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI İL SİVAS İLÇE HAFİK MAH.-KÖY VE MEVKİİ Çimenyenice Köyü GENEL

Detaylı

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı JEOLOJİK OSEONOGRAFİ Genelde çok karmaşık bir yapıya sahip olan okyanus ve deniz

Detaylı

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar

Detaylı

KONYA OVASI ÇEVRESİNDE SON YILLARDA ARTAN OBRUK OLUŞUMU HAKKINDA ÖDN: 2

KONYA OVASI ÇEVRESİNDE SON YILLARDA ARTAN OBRUK OLUŞUMU HAKKINDA ÖDN: 2 KONYA OVASI ÇEVRESİNDE SON YILLARDA ARTAN OBRUK OLUŞUMU HAKKINDA ÖDN: 2 Doğu ATEŞ 2018 Konya Ovası Çevresinde Son Yıllarda Artan Obruk Oluşumu Hakkında Doğu ATEŞ 1 Son yıllarda özellikle yerel gazeteler

Detaylı

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla

Detaylı

EVAPORİTLER (EVAPORITES)

EVAPORİTLER (EVAPORITES) EVAPORİTLER (EVAPORITES) I) Tanım-Giriş: Sedimanter kayaçların kimyasallar grubu içerisinde karbonatlı kayalardan sonra en yaygın olanlarıdır. Bunlar genellikle deniz veya göl suyunun buharlaşmasıyla oluşurlar

Detaylı

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ Topraklar zonal, intrazonal ve azonal topraklar olmak üzere üçe ayrılır. 1. Zonal (Yerli) Topraklar iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak oluşan ve bütün katmanların(horizonların)

Detaylı

Neşe Duman Accepted: October ISSN : Ankara-Turkey

Neşe Duman Accepted: October ISSN : Ankara-Turkey a ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Article Number: 4A0044 NATURE SCIENCES Received: June 2011 Neşe Duman Accepted: October 2011 İhsan Çiçek Series : 4A

Detaylı

KONU: HARİTA BİLGİSİ

KONU: HARİTA BİLGİSİ KONU: HARİTA BİLGİSİ Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün, kuşbakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek, bir düzlem üzerine aktarılmasıyla elde edilen çizime harita denir. Bir çizimin

Detaylı

TEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ. Erkan GÜLER Haziran 2018

TEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ. Erkan GÜLER Haziran 2018 TEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ Erkan GÜLER Haziran 2018 1 HARİTA Yeryüzündeki bir noktanın ya da tamamının çeşitli özelliklere göre bir ölçeğe ve amaca göre çizilerek, düzlem üzerine aktarılmasına harita

Detaylı

Rüzgarlar kum çakıl gibi gevşek maddeleri havalandırarak taşımak, zemine çarparak aşındırmak ve biriktirmek suretiyle yeryüzünü şekillendirirler.

Rüzgarlar kum çakıl gibi gevşek maddeleri havalandırarak taşımak, zemine çarparak aşındırmak ve biriktirmek suretiyle yeryüzünü şekillendirirler. Rüzgarlar kum çakıl gibi gevşek maddeleri havalandırarak taşımak, zemine çarparak aşındırmak ve biriktirmek suretiyle yeryüzünü şekillendirirler. Rüzgarların şekillendirici etkilerinin görüldüğü yerlerin

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 4/3/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 4/3/2017 2 BÖLÜM 4 TABAKALI KAYAÇLARIN ÖZELLİKLER, STRATİGRAFİ,

Detaylı

koşullar nelerdir? sağlamaktadır? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir?

koşullar nelerdir? sağlamaktadır? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir? 1. Bir çizimin harita özelliği taşıması için gerekli koşullar nelerdir? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir? 3. Haritalar günlük hayatımızda ne gibi kolaylıklar sağlamaktadır? 4. Haritalar hangi

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. KARABÜK İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. MARDİN İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

Kızılırmak Deltası ve yakın çevresinin jeomorfolojik özellikleri ve insan yaşamındaki etkileri

Kızılırmak Deltası ve yakın çevresinin jeomorfolojik özellikleri ve insan yaşamındaki etkileri Kızılırmak Deltası ve yakın çevresinin jeomorfolojik özellikleri ve insan yaşamındaki etkileri Dr. Hüseyin TUROĞLU İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü turogluh@istanbul.edu.tr Özet

Detaylı

EĞİRDİR VE BEYŞEHİR GÖLLERİNİN UYDU VERİLERİ VE TOPOĞRAFİK HARİTA YARDIMIYLA KIYI ÇİZGİSİ DEĞİŞİMLERİ

EĞİRDİR VE BEYŞEHİR GÖLLERİNİN UYDU VERİLERİ VE TOPOĞRAFİK HARİTA YARDIMIYLA KIYI ÇİZGİSİ DEĞİŞİMLERİ Doğal Kay. ve Eko. Bült. (2015) 20: 37-45 EĞİRDİR VE BEYŞEHİR GÖLLERİNİN UYDU VERİLERİ VE TOPOĞRAFİK HARİTA YARDIMIYLA KIYI ÇİZGİSİ DEĞİŞİMLERİ oluşturmaktadır. Günümüzde artan su ihtiyacı ve mevcut su

Detaylı

***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.

***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir. HARİTA BİLGİSİ Harita Kuşbakışı görünümün Ölçekli Düzleme aktarılmasıdır. ***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir. Kroki Kuşbakışı

Detaylı

TÜRKİYE NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI

TÜRKİYE NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI TÜRKİYE NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI Yer altı Suları; Türkiye, kumlu, çakıllı ve alüvyal sahalar ile başta karstik alanlar olmak üzere, geçirimli kayaçlara bağlı olarak yer altı suları bakımından

Detaylı

& Meydana Meydana Richter ölçeine geldiiyer geldii yl göre büyüklüü _ #. Tektonik depremler: Yer kabuunu meydana getiren Ievhalarn hareketlerinin sonu

& Meydana Meydana Richter ölçeine geldiiyer geldii yl göre büyüklüü _ #. Tektonik depremler: Yer kabuunu meydana getiren Ievhalarn hareketlerinin sonu ] yer kabuunun bir bütün olmadn ve levhalardan olutuunu önceki yllarda okudurnuz sosyal bilgiler ve corafya derslerinden biliyorsunuz. Harita 1.1'i incelediinizde depremlerin Dünya üzerinde daha çok nerelerde

Detaylı

ABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ GİRİŞ

ABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ GİRİŞ ABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ Sunay AKDERE Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara GİRİŞ Hava fotoğraflarından yararlanarak fotojeolojik

Detaylı

SİVAS İLİNİN JEOTERMAL. Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS

SİVAS İLİNİN JEOTERMAL. Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS SİVAS İLİNİN JEOTERMAL SULARI Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS JEOTERMAL ENERJİ Jeotermal Enerji, yerkabuğunun çeşitli

Detaylı

AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ

AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ T.C. AKSARAY ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ JEOLOJĠ MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ HARĠTA ALIMI DERSĠ RAPORU 3. GRUP AKSARAY 2015 T.C. AKSARAY ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ

Detaylı

TÜRKİYENİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ. Türkiye'nin jeomorfolojik Gelişimi (Yer şekillerinin Ana Hatları)

TÜRKİYENİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ. Türkiye'nin jeomorfolojik Gelişimi (Yer şekillerinin Ana Hatları) TÜRKİYENİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ Türkiye'nin jeomorfolojik Gelişimi (Yer şekillerinin Ana Hatları) Genetik Şekil Toplulukları 1- Tektonik Topografya 2- Akarsu Topografyası (Flüvial Topografya) 3- Volkan

Detaylı

TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR. Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar

TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR. Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar 1. Magmatik Kayaçlar Magmanın arz kabuğunun çeşitli derinliklerinde

Detaylı

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ) TOPRAK Toprak esas itibarı ile uzun yılların ürünü olan, kayaların ve organik maddelerin türlü çaptaki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar âlemini barındırarak bitkilere durak

Detaylı

AKARSULAR

AKARSULAR AKARSULAR Dünya yüzeyinin şekillenmesi açısından en önemli pay hiç şüphesiz akarsulara aittir. Yüzeydeki sularının bir yatak içinde toplanıp akmasıyla oluşurlar. Akarsuyun doğduğu yere akarsu kaynağı,

Detaylı

IV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması

IV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması IV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması Akarsular genelde şu şekilde sınıflandırılmaktadır: a) Konsekan akarsular (Consequent stream) b) Subsekan (Subsequent) c) Obsekan (Obsequent) d) Resekan (Resequent)

Detaylı

3. YÜZEYSEL SULARDAN SU ALMA

3. YÜZEYSEL SULARDAN SU ALMA 3. YÜZEYSEL SULARDAN SU ALMA Akarsu veya göllerin yakınında bulunan beldeler, eer akarsuyun debisi veya göl yada rezervuarın kapasitesi senenin bütün mevsimlerinde gerekli miktarda suyu çekmeye yeterli

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. MUŞ İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi Jeoloji

Detaylı

KONTROL SSTEMLER LABORATUARI

KONTROL SSTEMLER LABORATUARI YILDIZ TEKNK ÜNVERSTES ELEKTRK-ELEKTRONK FAKÜLTES KONTROL ve OTOMASYON MÜHENDSL BÖLÜMÜ KONTROL SSTEMLER LABORATUARI Doç.Dr. Haluk GÖRGÜN Ar.Gör. brahim ALIKAN Ar.Gör. Yavuz EREN STANBUL - 2010-1 - DiGiAC

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. BİTLİS İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

Bazı şekil grupları km 2 Ha Oran

Bazı şekil grupları km 2 Ha Oran Coğrafi Bilimler Dergisi, 2007, 5 (2), 27-53 Kaz Dağı Kuzey Kesiminin (Bayramiç-Çanakkale) Jeomorfolojisi (1) Geomorphology of north part of Kaz mountain (İda, Bayramiç-Çanakkale) Telat Koç Çanakkale Onsekiz

Detaylı

TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKA DÜZLEMİNİN TEKTONİK KONUMU Tabaka düzleminin konumunu belirlemek için tabakanın aşağıdaki özelliklerinin

Detaylı

COĞRAFYA DERGİSİ Sayı 12, Sayfa 1-11, İstanbul, 2004 Basılı Nüsha ISSN No: 1302-7212 Elektronik Nüsha ISSN No: 1305-2128

COĞRAFYA DERGİSİ Sayı 12, Sayfa 1-11, İstanbul, 2004 Basılı Nüsha ISSN No: 1302-7212 Elektronik Nüsha ISSN No: 1305-2128 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü COĞRAFYA DERGİSİ Sayı 12, Sayfa 1-11, İstanbul, 2004 Basılı Nüsha ISSN No: 1302-7212 Elektronik Nüsha ISSN No: 1305-2128 HEYELAN SETİ GÖLLERİNE

Detaylı

YER DEĞİŞTİREN YERLEŞMELERE İKİ ÖRNEK: KIRATLI ve BAHÇELİ KÖYLERİ

YER DEĞİŞTİREN YERLEŞMELERE İKİ ÖRNEK: KIRATLI ve BAHÇELİ KÖYLERİ İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü COĞRAFYA DERGİSİ Sayı 12, Sayfa 75-84, İstanbul, 2004 Basılı Nüsha ISSN No: 1302-7212 Elektronik Nüsha ISSN No: 1305-2128 YER DEĞİŞTİREN YERLEŞMELERE

Detaylı

1) 40* Do?u boylam?nda güne? 05.20 'de do?ar ise 27* do?u boylam?nda kaçta do?ar?

1) 40* Do?u boylam?nda güne? 05.20 'de do?ar ise 27* do?u boylam?nda kaçta do?ar? 1) 40* Do?u boylam?nda güne? 05.20 'de do?ar ise 27* do?u boylam?nda kaçta do?ar? A) 06.12 B) 04.28 C) 05.32 D) 05.07 E) 07.02 2) 60* bat? meridyeninde bulunan bir noktada yerel saat 11.12 iken yerel saati

Detaylı

ACIGÖL GRABEN HAVZASI VE DOLGUSUNUN FASİYES ÖZELLİKLERİ

ACIGÖL GRABEN HAVZASI VE DOLGUSUNUN FASİYES ÖZELLİKLERİ NEOJEN HAVZALARI ACIGÖL GRABEN HAVZASI VE DOLGUSUNUN FASİYES ÖZELLİKLERİ Türkiye Jeolojisi Dersi A.Ü. Müh. Fak. Jeoloji Mühendisliği Bölümü 06100 Tandoğan / Ankara HAVZA NEDİR? NASIL OLUŞMUŞTUR? - Çevresine

Detaylı

HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü HARİTA NEDİR? Harita; yer yüzeyinin bir düzlem üzerine belirli bir oranda küçültülerek bir takım çizgi ve

Detaylı

ULUABAT MANYAS GÖLLERİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK GELİŞİM MODELLEMESİ

ULUABAT MANYAS GÖLLERİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK GELİŞİM MODELLEMESİ Kuvaterner Çalıştayı IV 2003 İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü ULUABAT MANYAS GÖLLERİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK GELİŞİM MODELLEMESİ Barış Mater 1, Hüseyin Turoğlu 1, Musa Uludağ 2, İsa Cürebal

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta: orhan.arkoc@kirklareli.edu.tr Web : http://personel.kirklareli.edu.tr/orhan-arkoc 2 BÖLÜM 12 Baraj Jeolojisi 3 Barajlar ve Baraj inşaatlarında

Detaylı

VOLKANOKLASTİKLER (PİROKLASTİKLER)

VOLKANOKLASTİKLER (PİROKLASTİKLER) VOLKANOKLASTİKLER (PİROKLASTİKLER) 1) Tanımı: Volkanik faaliyetler esnasında volkandan çıkan her çeşit parçalı-kırıntılı malzemenin depolanma süreçleri sonucu bir depolanma alanında birikmesiyle oluşan

Detaylı

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN ÇORUM 2017 Alp - Himalaya kıvrım kuşağı üzerinde yer alan ülkemizde tüm jeolojik zaman ve devirlere ait araziler görülebilmektedir.

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. RİZE İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

Hatalı Kıyı Kullanımının Neden Olduğu Bir Problem: Karaburun Limanın (İstanbul) Dolması

Hatalı Kıyı Kullanımının Neden Olduğu Bir Problem: Karaburun Limanın (İstanbul) Dolması Hatalı Kıyı Kullanımının Neden Olduğu Bir Problem: Karaburun Limanın (İstanbul) Dolması Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Turoğlu (1), Arş. Gör. Hasan Özdemir (1,2), Doç. Dr. Barbaros Gönençgil (1,3), Prof. Dr. Barış

Detaylı

CO RAFYA HAR TA B LG S

CO RAFYA HAR TA B LG S CO RAFYA HAR TA B LG S ÖREK : Bir fiziki haritada Çukurova ile Konya Ovas n n farkl renklerle belirtilmifl olmas, bu ovalar n afla dakilerden hangisi bak m ndan farkl oldu unu gösterir? ÖREK 3 : A) Y ll

Detaylı

Seller çoğu durumlarda şiddetli sağanak yağışlar sırasında toprağın infiltrasyon kapasitesinin aşılması sonucunda oluşmaktadır.

Seller çoğu durumlarda şiddetli sağanak yağışlar sırasında toprağın infiltrasyon kapasitesinin aşılması sonucunda oluşmaktadır. SEL VE TAŞKIN Sel terimi; çoğunlukla şiddetli yağışların ardından yan derelerden ani olarak gelen ve fazla miktarda katı materyal (asılı yük ve yatak yükü halinde taşıntı) içeren büyük su kitlesini ifade

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. KARS İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

MTA Genel Müdürlüğü nün Ortaya Çıkardığı Yeni Bir Kara Elmas Yöresi KONYA KARAPINAR Kömür Sahası

MTA Genel Müdürlüğü nün Ortaya Çıkardığı Yeni Bir Kara Elmas Yöresi KONYA KARAPINAR Kömür Sahası MTA Genel Müdürlüğü nün Ortaya Çıkardığı Yeni Bir Kara Elmas Yöresi KONYA KARAPINAR Kömür Sahası Şekil 1. Konya Karapınar Kömür Sahası nın coğrafik ve yer bulduru haritası. KONYA KARAPINAR Lokasyon: İç

Detaylı

KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ

KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ Konya İl Koordinasyon Kurulu 26-27 Kasım 2011 KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ Yrd.Doç.Dr.Güler GÖÇMEZ. Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi. gulergocmez@selcuk.edu.tr 1.GĐRĐŞ Jeotermal

Detaylı

TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER

TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER Dersin ipuçları Harita bilgisi Ölçek kavramı Topografya haritaları ve kesitleri Jeoloji haritaları ve kesitleri Jeolojik kesitlerin yorumları Harita, yeryüzünün

Detaylı

BORABAY GOLU (AMASYA)

BORABAY GOLU (AMASYA) BORABAY GOLU (AMASYA) Yrd. Doç. Dr. Ali Fuat DOĞU Yrd. Doç. Dr. İhsan ÇİÇEK Arş. Gör. Gürcan GÜRGEN Türkiye'nin topoğrafik ve jeolojik koşullarındaki zenginlik çeşitli tiplerde göl oluşumuna zemin hazırlamıştır.

Detaylı

8. Ünite Yeryüzünde Yaşam

8. Ünite Yeryüzünde Yaşam 8. Ünite Yeryüzünde Yaşam 381 Yer kabuðu Nelerden Oluþur? Milyarca yýl önce Dünya, ekseni etrafýnda dönen, erimiþ ve gaz hâlinde bulunan maddelerden oluþmuþtu. Zamanla dýþtan içe doðru soðuyarak yer kabuðu

Detaylı

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Giri Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Taner Kavasolu Devlet Planlama Tekilatı Kalkınma Planlarımızda, ülke corafyasında ve kesimler arasında dengeli bir gelime salanması hedefi, ülke ekonomisi için

Detaylı

Yapılma Yöntemleri: » Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) TOPOĞRAFİK KONTURLAR

Yapılma Yöntemleri: » Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) TOPOĞRAFİK KONTURLAR TOPOĞRAFİK HARİTALAR EŞ YÜKSELTİ EĞRİLERİ TOPOĞRAFİK HARİTALAR Yapılma Yöntemleri:» Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) HARİTALAR ve ENİNE KESİT HARİTALAR Yeryüzü şekillerini

Detaylı

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER CO RAFYA TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER ÖRNEK 1 : 1990 nüfus say m na göre nüfus yo unluklar Türkiye ortalamas n n alt nda olan afla daki illerin hangisinde, nüfus yo unlu unun azl yüzey flekillerinin

Detaylı

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak

Detaylı

AFYONKARAHİSAR DİNAR DOMBAYOVA LİNYİT SAHASI

AFYONKARAHİSAR DİNAR DOMBAYOVA LİNYİT SAHASI AFYONKARAHİSAR DİNAR DOMBAYOVA LİNYİT SAHASI Yılmaz BULUT* ve Ediz KIRMAN** 1. GİRİŞ MTA Genel Müdürlüğü tarafından ülkemizde kömür arama çalışmalarına 1938 yılında başlanılmış ve günümüzde de bu çalışmalar

Detaylı

The geomorphological stady of the area Çınarcık and ite surroundings

The geomorphological stady of the area Çınarcık and ite surroundings ÇINARCIK VE ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK ETÜDÜ Prof. Dr. Oğuz Erol Alaeddin Şencan The geomorphological stady of the area Çınarcık and ite surroundings ÖZET * Bu çalışmanın amacı, Çınarcık ve çevresinin jeomorfolojik

Detaylı

BURDUR HAVZASI NDA BULUNAN EN YAŞLI GÖLSEL İZ

BURDUR HAVZASI NDA BULUNAN EN YAŞLI GÖLSEL İZ ÖZ BURDUR HAVZASI NDA BULUNAN EN YAŞLI GÖLSEL İZ The Oldest Lake Shoreline in The Burdur Basin Araş. Gör. HAKAN YİĞİTBAŞIOĞLU* Burdur Havzası ndaki pluvial göl kıyısı izleri Türkiye Kuaterner i içinde

Detaylı

1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir?

1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir? Soru - Yanýt 15 1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir? Yanýt: Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere kayaç denir.

Detaylı

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR Kayaçların belirli bir yapısı vardır. Bu yapı kayaç oluşurken ve kayaç oluştuktan sonra kazanılmış olabilir. Kayaçların oluşum sırasında ve oluşum koşullarına bağlı olarak kazandıkları

Detaylı

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir.

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir. HARİTA NEDİR? Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün, istenilen ölçeğe göre özel işaretler yardımı ile küçültülerek çizilmiş örneğidir. H A R İ T A Yeryüzü şekillerinin, yerleşim

Detaylı

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar JEOLOJİK YAPILAR GİRİŞ Dünyamızın üzerinde yaşadığımız kesiminden çekirdeğine kadar olan kısmında çeşitli olaylar cereyan etmektedir. İnsan ömrüne oranla son derece yavaş olan bu hareketlerin çoğu gözle

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Dr.Öğr.Üyesi Orhan ARKOÇ e-posta: orhan.arkoc@kirklareli.edu.tr Web : http://personel.kirklareli.edu.tr/orhan.arkoc 2 BÖLÜM 12 Baraj Jeolojisi 3 12.1.Baraj nedir? Barajlar

Detaylı

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç

Detaylı

Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü AFRİKA DOĞAL MİRAS LİSTESİ http://www.africanworldheritagesites.org/ Afrika da Madagaskar Adası nda 2 ve Şeysel Adası

Detaylı

Fielding ve diğ. 1994, Geology

Fielding ve diğ. 1994, Geology Yükseklik (Km) Yıllık Yağış (m) Güney Fielding ve diğ. 1994, Geology Kuzey Maksimum Yağış Yakın Minimum Rölyef Uzaklık (Km) Amerikan Jeoloji Kurumunun izniyle kullanılmıştır Hızlı Akış Kalınlaşmaya bağlı

Detaylı

EĞNER-AKÖREN (ADANA) CİVARI JEOLOJİSİ

EĞNER-AKÖREN (ADANA) CİVARI JEOLOJİSİ EĞNER-AKÖREN (ADANA) CİVARI JEOLOJİSİ 7. hafta Saha Jeolojisi II dersinin içeriğinde Tersiyer yaşlı Adana Baseni nin kuzey-kuzeydoğu kesimleri incelenecektir. 4. Hafta Saha Jeolojisi II dersi kapsamında

Detaylı

DOĞAL ARAZİ BÖLÜNÜŞÜ ARAZİ KULLANIMI İLİŞKİSİ

DOĞAL ARAZİ BÖLÜNÜŞÜ ARAZİ KULLANIMI İLİŞKİSİ DOĞAL ARAZİ BÖLÜNÜŞÜ ARAZİ KULLANIMI İLİŞKİSİ Dr. Rüya BAYAR Yeryüzünün insan faaliyetlerinden etkilenmemiş hali göz önünde bulundurularak yapılan yp arazi bölünüşüneş doğalğ arazi bölünüşüş denilmektedir.

Detaylı

JEOLOJĠ TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR

JEOLOJĠ TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR JEOLOJĠ TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR Bir nehir kenarında gezerken çakılların renk ve biçim bakımından birbirlerinden farklı olduğunu görürüz. Bu durum bize, kayaçların farklı ortamlarda oluştuğunu gösterir.

Detaylı

Travertine Bridges In Turkey

Travertine Bridges In Turkey TÜRKİYE DE TRAVERTEN KÖPRÜLERİ Travertine Bridges In Turkey Selahattin POLAT Selahattin POLAT Uşak Üniversitesi, Fen Edebiyat Fak. Cografya Bölümü, USAK, spolat@usak.edu.tr Traverten Birikim şekillerinin

Detaylı

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU AR TARIM SÜT ÜRÜNLERİ İNŞAAT TURİZM ENERJİ SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU ÇANAKKALE İLİ GELİBOLU İLÇESİ SÜLEYMANİYE KÖYÜ TEPELER MEVKİİ Pafta No : ÇANAKKALE

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 27.02.2018 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 27.02.2018 2 BÖLÜM 4 TABAKALI KAYAÇLARIN ÖZELLİKLER,

Detaylı

MENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI

MENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI MENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI Altan İÇERLER 1, Remzi BİLGİN 1, Belgin ÇİRKİN 1, Hamza KARAMAN 1, Alper KIYAK 1, Çetin KARAHAN 2 1 MTA Genel Müdürlüğü Jeofizik

Detaylı

TOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF

TOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ Tepeleri karlı dağlardan düz ve geniş ovalara kadar, dünyamızın yüzü çeşitli yeryüzü şekilleri ile biçimlenmiştir. Jeologların bir ödevi de değişik yerlerde değişik yeryüzü şekillerinin

Detaylı

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE Ölçme Bilgisi DERS 6 DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE TEMEL ÖDEVLER Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) M. Zeki COŞKUN ( İTÜ ) TEODOLİT Teodolitler, yatay ve düşey açıları yeteri incelikte ölçmeye yarayan optik aletlerdir.

Detaylı

Harita Bilgisi-izohips

Harita Bilgisi-izohips Harita Bilgisi-izohips Harita Bilgisi Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün, kuşbakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek, bir düzlem üzerine aktarılmasıyla elde edilen çizime harita

Detaylı

TOPRAKLARA KARAKTER KAZANDIRAN ETMENLER

TOPRAKLARA KARAKTER KAZANDIRAN ETMENLER TOPRAKLARA KARAKTER KAZANDIRAN ETMENLER Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr 5 Etmen Ana materyalin ufalanıp ayrışması ve belli oranlarda organik madde ile karışması sonucu oluşan

Detaylı

DELTA ÇÖKELLERİNDE ŞEV DURAYLILIĞINI BELİRLEMEK İÇİN BİR YAKLAŞIM: İZMİR KÖRFEZİ UYGULAMASI

DELTA ÇÖKELLERİNDE ŞEV DURAYLILIĞINI BELİRLEMEK İÇİN BİR YAKLAŞIM: İZMİR KÖRFEZİ UYGULAMASI DELTA ÇÖKELLERİNDE ŞEV DURAYLILIĞINI BELİRLEMEK İÇİN BİR YAKLAŞIM: İZMİR KÖRFEZİ UYGULAMASI 16 Nisan 2014 Bora Sonuvar, Kubilay Baykal İçerik Giriş İzmir Körfezi ve Çevresinin Morfolojisi İzmir Körfezi

Detaylı

Bu model ile çalımayı öngören kuruluların (servis ve içerik salayıcılar),.nic.tr sistemi ile uyumlu, XML tabanlı yazılım gelitirmeleri gerekmektedir.

Bu model ile çalımayı öngören kuruluların (servis ve içerik salayıcılar),.nic.tr sistemi ile uyumlu, XML tabanlı yazılım gelitirmeleri gerekmektedir. .tr alan adlarını tescili, 1991 yılından itibaren, Türkiye'yi ilk olarak nternet'e balayan Üniversitemiz bünyesinde devam etmektedir. Bu kapsamda, bugün itibarı ile, toplam yaklaık 70,000 adet.tr uzantılı

Detaylı

TC İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ COĞRAFYA ENSTİTÜSÜ FİZİKİ COĞRAFYA KÜRSÜSÜ LİSANS TEZİ

TC İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ COĞRAFYA ENSTİTÜSÜ FİZİKİ COĞRAFYA KÜRSÜSÜ LİSANS TEZİ 1 TC İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ COĞRAFYA ENSTİTÜSÜ FİZİKİ COĞRAFYA KÜRSÜSÜ LİSANS TEZİ SÜVARİ GEÇİDİ-KIZILKAYA TEPESİ ARASI PORSUK VADİSİ NİN JEOLOJİK VE JEOMORFOLOJİK ETÜDÜ CENGİZ ÇETİNTAŞ 4323 İSTANBUL-1971

Detaylı

AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU

AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU Konu : Hümik asit ve Leonarditin fidan üretiminde kullanılması deneme çalıģmaları ve AyaĢ Ġlçesi BaĢayaĢ köyündeki erozyon sahasının teknik yönden

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. ELAZIĞ İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

Yazı Menu. - Ülkemizdeki Göller. - Türkiyedeki Göl Çeşitleri. - Doğal Göller. 1 - Tektonik Göller. 2 - Karstik Göller.

Yazı Menu. - Ülkemizdeki Göller. - Türkiyedeki Göl Çeşitleri. - Doğal Göller. 1 - Tektonik Göller. 2 - Karstik Göller. Yazı Menu - Ülkemizdeki Göller - Türkiyedeki Göl Çeşitleri - Doğal Göller 1 - Tektonik Göller 2 - Karstik Göller 3 - Set Gölleri 4 - Volkanik Göller 5 - Sirk Gölleri - Baraj Gölleri Ülkemizdeki Göller

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. BARTIN İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

Toprak oluşumu ve toprak türleri

Toprak oluşumu ve toprak türleri On5yirmi5.com Toprak oluşumu ve toprak türleri Toprak oluşumu ve toprak türleri nelerdir? Yayın Tarihi : 13 Kasım 2012 Salı (oluşturma : 3/1/2017) -Toprağın oluşması için önce kayaların çözünmesi gerekir.

Detaylı

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR Kayaçların belirli bir yapısı vardır. Bu yapı kayaç oluşurken ve kayaç oluştuktan sonra kazanılmış olabilir. Kayaçların oluşum sırasında ve oluşum koşullarına bağlı olarak kazandıkları

Detaylı

ANKARA BEYPAZARI Türkiye nin Coğrafya Portalı Hazırlayan: Doğu ATEŞ

ANKARA BEYPAZARI Türkiye nin Coğrafya Portalı Hazırlayan: Doğu ATEŞ ANKARA BEYPAZARI 2009 www.cografya.biz Türkiye nin Coğrafya Portalı Hazırlayan: Doğu ATEŞ 1 Rota: 24.01.2009 tarihinde coğrafyabiz yönetiminden Kemal Akalın, Doğu Ateş, Sami Köroğlu, Yalçın Keçici ve aramıza

Detaylı