Merkezefend Geleneksel Tip Fest val 14

Transkript

1

2 Zeytinburnu Belediyesi ve Denizli Belediyesi işbirliğiyle düzenlenmiştir. İÇİNDEKİLER Merkez Efendi 2-3 Açılış Konuşmaları 6-15 Festival Programı Tıbbi Bitkiler Bahçesi Seminerler Etkinlikler DENİZLİ BELEDİYESİ HAZİRAN MAYIS 2013

3 MERKEZ EFENDİ HAKKINDA Merkez Efendi Minyatür: Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver Merkez Efendi diye meşhur olan Musa Efendi, yıllarında Denizli nin Buldan ilçesine bağlı Sarımahmutlu Köyü nde doğar. İlk eğitimini babasından aldıktan sonra İstanbul a gelerek medrese tahsili görür. Manevi bir arayış içinde Sümbül Sinan Efendi ye bağlanır. Sümbül Efendi nin, Kudretiniz olsaydı kâinatı nasıl yaratırdınız? sorusunu, Kâinat öyle ahenkli ki her şeyi merkezinde bırakırdım diye cevapladığı için Sümbül Efendi nin kendisine Merkez Efendi dediği rivayet edilir. Merkez Efendi görev aldığı tekkelerde halkı irşada çalışırken, Kanuni Sultan Süleyman ın annesi Hafsa Sultan, Manisa da inşa ettirdiği külliyenin zaviyesi için Sümbül Efendi den bir halifesini göndermesini ister. Sümbül Efendi, Merkez Efendi yi gönderir. göre bir gün surların önünde dolaşırken yer altında bir su sesi duyar. Bağlılara burayı kazdıklarında eski devirlerden kalma bir kuyu ve akarsu kaynağı bulurlar. Bu bölgeye cami, tekke ve hamam inşa ederler. Bölge kısa sürede dolar ve halk arasında Merkez Vilayeti diye anılmaya başlar yılında vefat eden Merkez Efendi, Ebussuud Efendi nin kıldırdığı cenaze namazıyla büyük bir kalabalık tarafından toprağa verilir. Türbesi hâla İstanbul un en çok ziyaret edilen yerlerindendir. Merkezefendi Geleneksel Tıp Festivali, bitkileri, hayvanları ve insanları hakkıyla seven ve sevgisiyle şifa veren bu yüce gönüllü insanın hatırasından güç alıyor. Bir rivayete göre mesir macununun terkibinde şunlar vardır: Anason, çivid, çöpüçini, çörekotu, darifülfül, hardal, havlican, hıyarşenbe, Hindistan cevizi, Hindistan çiçeği, iksir, kakule, kalanga, kalem-i barid, karabiber, kara halile, karanfil, kebabiye, kırım tartar, kimyon, kişniş, meyan, miri safi simari, portakal, ravend, raziyane, sakız, sarı halile, sinameki, tarçın, tarçın çiçeği, tiryak, topalak, udül kahr, vanilya, yenibahar, zağferan, zencefil, zerdeçal, limon tuzu ve şeker. Merkez Efendi, Manisa da bulunduğu dönemde 41 çeşit baharattan mesir macununu hazırlatır. Şehrin külliye etrafında gelişmesini sağlamak üzere her yıl nevruzda şenlik düzenleyerek, Sultan Camii nin kubbe ve minarelerinden halka mesir macunu dağıttırır. Merkez Efendi, Sümbül Efendi nin hastalanıp vefat etmesi üzerine İstanbul a gelir ve onun yerine geçer. Rivayete 2 3

4 ACI PELİN Artemisia absinthium L. (Asteraceae) santim yükselebilen, açık sarı yeşil çiçekli, yaprakları parçalı, grimsi veya beyazımsı yeşil renkli olan, az tüylü, kuvvetli kokulu, çok yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekli gövdesi tedavide kullanılır. Midevi, kuvvet verici, iştah açıcı, ateş düşürücü ve idrar arttırıcı olarak kullanılır. Bitki, taşıdığı uçucu yağdan dolayı, tehlikeli zehirlenmeler yapabilir. AÇILIŞ KONUŞMALARI DENİZLİ Çiçekli gövdesi keskin kokuludur; haşerata karşı kullanılır.

5 AÇILIŞ KONUŞMALARI Saygıdeğer Belediye Başkanım, kıymetli sanatçı arkadaşlarımız ve çok değerli sevgili Denizlili hemşehrililerimiz; Hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum. Zeytinburnu Belediye Başkanımız Sayın Murat Aydın, Denizli deki etkinliklere her yıl katılırdı fakat bu yıl bir açılış programı nedeniyle etkinliklere iştirak edemedi. Kendisi sizlere, çok çok saygı ve sevgilerini iletti. Gökhan KASAP Zeytinburnu Belediye Başkan Yardımcısı Zeytinburnulular ve Denizliler arasında çok büyük bir bağ var. O da Merkez Efendi Hazretleri dir. Onun dünyaya teşrifi bu topraklarda olmuş, hayata gözlerini kapayışı da Zeytinburnu nda olmuştur. Şu anda ebedi istirahatgahı da Zeytinburnu nda bulunmaktadır. Sizlerin adınıza bizler kendisini misafir ediyoruz. Onun için de sizlere Zeytinburnulu hemşehrilerimizin de saygı ve sevgilerini iletiyoruz. Bizim için sizlerle burada olmak çok büyük onurdur. Geleneksel Tıp Festivalimizi Zeytinburnu nda Haziran ayında 14 üncüsünü gerçekleştireceğiz. Burada sizler 3 üncüsünü gerçekleştiriyorsunuz ve ortak olarak birlikte gerçekleştiriyoruz. Bu bizi oldukça mutlu ediyor. İnşallah daha nice nice yıllara ulaşmayı diliyoruz. Büyükşehir oluşunuzu da kutluyoruz. İnşallah hayırlı yıllara vesile olur. İnşallah Denizli miz, Başkanımızın önderliğinde nice nice güzel hizmetlere imza atar ve gelişir diye düşünüyorum. Hepinizi Allah a emanet ediyoruz; sevgiler, saygılar 6 7

6 AÇILIŞ KONUŞMALARI Çok değerli Denizlili hemşehrililerim; Hepinize hayırlı akşamlar diliyorum. Bugün yine coşkulusunuz ve çok güzelsiniz. Biliyorsunuz; bizim öz değerlerimiz ve geçmişten gelen büyük köklerimiz var. Bunlardan bir tanesi de Merkez Efendi dir. Dünyaya gözlerini Denizli de açmış ve biraz önce Başkanımızın da söylediği gibi gözlerini Zeytinburnu nda kapatmıştır. Bu ortak değerimize işbirliğiyle sahip çıkıyor ve tüm Türkiye ye Denizli ye, Zeytinburnu ya bu değerimizi gençlere, çocuklarımıza ve yarınlarımıza taşımak istiyoruz. Denizli de doğduğu için Denizli de, Zeytinburnu nda öldüğü için Zeytinburnu nda gerçekleştirdiğimiz etkinliklerle bu değerimize sahip çıkacağız. İnşallah Merkez Efendi mizin ruhu şad olacaktır. Bu güzellikleri bizlere bırakmış; mekânı cennet olsun diyoruz. Kendisi bugün bile kitaplarda eserleri kaynak olarak gösterilen bir büyüğümüzdür. Biliyorsunuz; Büyükşehir olduk. İnşallah Denizli çok daha büyük hizmetler alacaktır. En güzeli de Büyükşehir imizde yeni bir ilçemiz oluştu. Bir Pamukkale, bir de Merkez Efendi ilçemiz oluştu. İnşallah seneye bugün Merkez ilçemiz kurulmuş olacak ve Merkez İlçe Belediyemiz, inşallah bu etkinliği daha güçlü ve daha anlamlı bir şekilde Zeytinburnu Belediyemiz ile birlikte yapacak. Her zaman bu güzelliklere ve değerlerimize sahip çıkarak, birlikte olabilmek dileğiyle hepinize hayırlı akşamlar diliyor, saygılar sunuyorum. Osman ZOLAN Denizli Belediye Başkanı Bunları bildiğimiz zaman özgüvenimiz artacak. Köklerimizin ne kadar sağlam olduğunu anlayacağız ve ileriye daha sağlam bir şekilde yürüyeceğiz. Geçmişte ecdadımızın koymuş olduğu taşların üstüne bizler yenilerini ekleyerek onlara sahip çıkacağız. Öncelikle Zeytinburnu Belediyesi ne, değerli Başkanı Sayın Murat Aydın a, Başkanvekilimize, bu değerimize sahip çıktıkları, Geleneksel Tıp Günleri ni tertipledikleri için teşekkür ediyor ve kendileri için çok güçlü bir alkış istiyorum. Sonra kendilerine biz ortak olduk. Bu Denizli nin de Zeytinburnu nun da ortak değeridir; bu etkinlikleri birlikte yapalım dedik. Hiç kıskançlık göstermeden etkinlikleri daha güçlü olacağız düşüncesiyle birlikte gerçekleştirmeye başladık ve bugünlere ulaştık. 8 9

7 FUNDA Calluna vulgaris (L.) Hull (Ericaceae) 1 metreye kadar yükselebilen, sonbaharda pembe renkli çiçekler açan, yaprakları küçük karşılıklı dip kısımları iki kulakçıklı koyu yeşil renk olan herdemyeşil görünüşünde bir bitkidir. Çiçekli gövdesi tedavide kullanılır. İdrar yolları dezenfektanı, idrar söktürücü ve kabızlık engelleyici etkileri bulunmaktadır. Dallarından fırça ve süpürge, sürgünlerinden hasır ve sepet yapılır. Çiçekli gövdesinden sarı boya elde edilir. AÇILIŞ KONUŞMALARI ZEYTİNBURNU

8 AÇILIŞ KONUŞMALARI Sayın Bakanım, sevgili hemşehrilerim, hanımefendiler, beyefendiler; Hepinizi saygıyla, muhabbetle selamlıyorum; hoş geldiniz, sefalar getirdiniz. Bu yıl Merkezefendi Geleneksel Tıp Günleri nin 14 üncü etkinliğini gerçekleştiriyoruz. Bu etkinlik nedir? Niçin yapılıyor? 14 yıl önce, geleneksel tıpla ilgili bilgi birikiminin toplandığı yer, Merkezefendi olsun diye arzu etmiştik. Niçin Merkezefendi? Denizli de doğmuş, Denizli Belediye Başkan Vekilimiz burada; sonra İstanbul a gelmiş, tıp eğitimi almış, sarayda hekimlik yapmış, şifalı bitkileri kullanmış ve mesir macununu yapmış. Bundan yola çıkarak, Zeytinburnu muz geleneksel tıbbın şifalı bitkilerin kullanım merkezi olsun diye arzu etmiştik. Burada geleneksel tıpla, modern tıp artık kucaklaşıyor diye düşünüyoruz. Zaten onu arzu etmiştik. Batıda olduğu gibi, Almanya da olduğu gibi, hekimlerimiz koruyucu hekimlik noktasında şifalı bitkileri reçeteye yazabilsin diye arzu etmiştik. Bununla ilgili çalışmalar 14 yıldır devam ediyor ve ilk defa bir Sağlık Bakanı bu etkinliğimize geldiler; Sayın Bakanım, hoş geldiniz, sefalar getirdiniz. Ben sizlerin müsaadesiyle mikrofonu saygıdeğer Sağlık Bakanıma arz edeceğim. Hemen arkasından sizlere Merkezefendi nin formülünü ilk defa ortaya koyduğu, Manisa dan getirdiğimiz mesir macununu ikram edeceğiz. Programın sonunda değerli sanatçı kardeşimiz Kıraç sizlerle olmaya devam edecek. Murat AYDIN Zeytinburnu Belediye Başkanı Bundan 9 yıl önce, Türkiye nin ilk ve tek Tıbbi Bitkiler Bahçesi ni Zeytinburnu nda kurduk. Doğaya saygının en üst düzeyde olduğu, Türkiye nin endemik bitki olarak zenginliklerine sahip çıkılan bir ilçedeyiz ve farklı etkinliği birlikte gerçekleştiriyoruz. Hoş geldiniz, sefalar getirdiniz diyorum. Bu 14 üncü etkinliğin çok ama çok önemli bir tarafı da var. Saygıdeğer Bakanımız, Sağlık Bakanımız Sayın Mehmet Müezzinoğlu bizlerle beraber

9 AÇILIŞ KONUŞMALARI Saygıdeğer hanımefendiler, çok değerli beyefendiler; Zeytinburnu muzun çok değerli güzel insanları, çok değerli sanatçımız ve ekibi; öncelikle Zeytinburnu nda 14. Geleneksel Merkezefendi Tıp Festivali nde sizlerle bir arada olmaktan duyduğum memnuniyeti belirterek, hepinize saygılar sunuyorum. insanımıza, sağlık camiamıza hayırlı olmasını ve başarılı geçmesini temenni ederek, tekrar hepinize teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum. Bir hekim olarak 14 üncüsü yapılan tıp festivaline önceki yıllarda 3-4 defa gelmiştim. Bu gelişimde de Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanı olarak, modern tıpla geleneksel tıbbı bütünleştirebilmek ve geleneksel tıbbın bilimsel boyutunu daha iyi noktaya taşıyabilmek adına geldim. İnşallah geleneksel tıp günlerimizi önümüzdeki dönemlerde de daha bilimsel bir boyutla, sizlerin istifadesine sunmayı ve başarabilmeyi ümit ediyoruz. Dr. Mehmet MÜEZZİNOĞLU Sağlık Bakanı Bu anlamda Zeytinburnu Belediye Başkanımız Sayın Murat Aydın şahsında geleneksel tıp günlerinde, Merkez Efendi ye bu tarihi geçmişimizden gelen zenginliklerle sahip çıkan tüm duyarlı kitleye ve hocalarımıza, öğretim üyelerimize teşekkür ediyorum. Bugünlerde büyük oranda toplumsal ruh sağlığına ihtiyacımız var. Bu manada ruhen ve fiziken sağlıklı olmak hepimizin hakkıdır. Merkezefendi Geleneksel Tıp Festivali nin; milli duruşumuzun bütünlük içinde, birlik ve beraberlik içinde yarınlara güçlü taşıyabilmek adına Zeytinburnu muza, 14 15

10 PEYGAMBER ÇİÇEĞİ Centaurea cyanus L. (Asteraceae) Santim yükselebilen, mavi çiçekli, tüylü parçalı yaprakları olan tek yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekleri tedavide kullanılır. İshal kesici, kuvvet verici, iştah açıcı ve göğüs yumuşatıcı etkileri bulunmaktadır. Haricen saç kepeklenmesine ve göz hastalıklarına karşı kullanılmaktadır. Çiçeklerinden mavi boya ve mürekkep elde edilir. Tohum ile üretilmektedir. FESTİVAL PROGRAMI ZEYTİNBURNU

11 FESTİVAL PROGRAMI 08 HAZİRAN CUMARTESİ 17:00 Açılış Programı Açılış Konuşmaları Mesir Macunu Dağıtımı Sergi Açılışı: Sünnet Sergisi Halûk Perk Koleksiyonu 18:00 Konser: KIRAÇ 09 HAZİRAN PAZAR 13:00 Aromatik Bitkilerle Yemekler Atölyesi Şahin KARADAĞ 13:00 Çocuk Programı: Hayallerimin Kuş Yuvası / Dedioatölyeler 15:00 Çocuk Programı: Hayallerimin Kuş Yuvası / Dedioatölyeler 15:30 Organik Ev Atölyesi Mercan ULUENGİN 14:00 Zeytinburnu Kültür Gezisi 17:00 Seminer: Bitki Sulama Teknikleri Doç. Dr. Yeşim ERDEM 17:00 Çocuk Programı: Hayallerimin Kuş Yuvası / Dedioatölyeler 18:00 Çocuk Programı: CALLIOU Müzikali 18:30 Şerbet İkramı 19:00 Dinleti: Ney-Hanende: İbrahim Suat ERBAY Ud: Osman KIRKLIKÇI 21:00 Konser: İsmail ALTUNSARAY 10 HAZİRAN PAZARTESİ 13:00 Çocuk Programı: Dinozorlar / Dedioatölyeler 14:00 Zeytinburnu Kültür Gezisi 15:00 Çocuk Programı: Dinozorlar / Dedioatölyeler 15:30 Çay Demleme Atölyesi Şirin YALVAÇ 17:00 Seminer: Tarımda Vermikompost Kullanımı Yard. Doç. Dr. Korkmaz BELLİTÜRK 17:00 Çocuk Programı: Dinozorlar / Dedioatölyeler 18:00 Çocuk Programı: Yeşim OBÜS İllüzyon Gösterisi 18:30 Şerbet İkramı 19:00 Dinleti: Klasik Kemençe: Canfeda GÜNDÜZ Kanun: Mert DEMİRCİOĞLU 21:00 Merkez Efendi yi Anma Gecesi İlahiler, Kur an-ı Kerim Okunması Celalettin ŞENSOY ve arkadaşları Kur an-ı Kerim: İshak DANIŞ 11 HAZİRAN SALI 13:00 Çocuk Programı: Tahtadan Hayvanlar / Dedioatölyeler 14:00 Zeytinburnu Kültür Gezisi 15:00 Çocuk Programı: Tahtadan Hayvanlar / Dedioatölyeler 15:30 Mozaikten Çiçekler Atölyesi Aynur SAVAŞ 17:00 Seminer: Bitki Biyoteknolojisi Prof. Dr. Gül Cevahir ÖZ 17:00 Çocuk Programı: Tahtadan Hayvanlar / Dedioatölyeler 18:00 Çocuk Programı: Müzikli İnteraktif Kukla Gösterisi 19:00 Dinleti: Ney: Emir Murat KÜÇÜK Keman: Samet GÖK Tanbur: Mine YENER Kanun: İnci HORTOĞLU Ses: Ezgi GÖÇERİ Ritim: Romina ARMAN, Gökçe İŞLER 21:00 Konser: Ömer ÇELİK 12 HAZİRAN ÇARŞAMBA 13:00 Çocuk Programı: Ağaçları Seven Zürafa / Dedioatölyeler 14:00 Zeytinburnu Kültür Gezisi 15:00 Çocuk Programı: Ağaçları Seven Zürafa / Dedioatölyeler 15:30 Müzikterapi Atölyesi Dr. Adnan ÇOBAN 17:00 Seminer: Bonsai Yapımı Hasan ŞİMŞEK *Gün boyunca Bonsai Sergisi açık olacaktır. 17:00 Çocuk Programı: Ağaçları Seven Zürafa / Dedioatölyeler 18:00 Çocuk Programı: Kaan OBÜS Vantrolog ve Jonklör Gösterisi 18:30 Şerbet İkramı 21:00 Merkezefendi Geleneksel Yöresel Yemek Yarışması 13 HAZİRAN PERŞEMBE 13:00 Çocuk Programı: Neşeli Ağaçlar / Dedioatölyeler 14:00 Zeytinburnu Kültür Gezisi 15:00 Çocuk Programı: Neşeli Ağaçlar / Dedioatölyeler 15:30 Doğal Bakım Ürünleri Atölyesi Füsun ARIKAN 17:00 Çocuk Programı: Neşeli Ağaçlar / Dedioatölyeler 17:00 Seminer: Kadın Hastalıklarının Tedavisinde Bitkisel Alternatifler Dr. Fatma Zeydan YILDIZ 18:00 Çocuk Programı: Karagöz ve Hacivat Kukla Gösterisi 18:30 Şerbet İkramı 19:00 Dinleti: Ney: Sühedan ÇETİN Klasik Kemençe: Neva GÜNAYDIN 21:00 Mevlevi Mukabelesi Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Medeniyetler İttifakı Enstitüsü (Yenikapı Mevlevîhanesi) 14 HAZİRAN CUMA 13:00 Çocuk Programı: Bitkilerden Dekoratif Aksesuar Tasarımı / Dedioatölyeler 14:00 Zeytinburnu Kültür Gezisi 15:00 Çocuk Programı: Bitkilerden Dekoratif Aksesuar Tasarımı / Dedioatölyeler 15:30 Bayat Ekmekleri Değerlendirme Atölyesi Fatma GÜLTEN 17:00 Seminer: Keşke siz Doğum Hakan ÇOKER / Neşe KARABEKİR 17:00 Çocuk Programı: Bitkilerden Dekoratif Aksesuar Tasarımı / Dedioatölyeler 18:00 Çocuk Programı: Yeşim ÖBÜS İllüzyon Gösterisi 18:30 Şerbet İkramı 19:00 Dinleti: Ney: Ali TÜFEKÇİ Kanun: Turgut ÖZÜFLER Çello: Murat SÜNGÜ 21:00 Konser: Bedirhan GÖKÇE 15 HAZİRAN CUMARTESİ 13:00 Çocuk Programı: Sevimli Rüzgar Gülleri / Dedioatölyeler 13:00 Geleneksel Türk Lokumu Atölyesi Renan YÜCEL 14:00 Zeytinburnu Kültür Gezisi 15:00 El Refleksolojisi Atölyesi Halil TABUR 15:00 Çocuk Programı: Sevimli Rüzgar Gülleri / Dedioatölyeler 17:00 Seminer: Ayurveda Bitkileri Dr. Buğra ÖKTEM 17:00 Çocuk Programı: Sevimli Rüzgar Gülleri / Dedioatölyeler 18:00 Çocuk Programı: Akrobasi Gösterisi 18:30 Şerbet İkramı 19:00 Dinleti: Bağlama: Tanju YILDIZ Klasik Kemane: Mehmet ŞİMŞEK Ritim: Oray YAY 21:00 Konser: Özdemir ERDOĞAN 16 HAZİRAN PAZAR 13:00 Çocuk Programı: Dans Eden Topaçlar / Dedioatölyeler 13:00 Yüz Masajı Atölyesi Aynur TUĞRUL 14:00 Zeytinburnu Kültür Gezisi 15:00 Çocuk Programı: Dans Eden Topaçlar / Dedioatölyeler 15:30 Atık Kağıtları Değerlendirme Atölyesi Oğuzhan TUĞRUL 17:00 Seminer: İnsan Odaklı Yeni Tekstiller Prof. Dr. Bülent ÖZİPEK 17:00 Çocuk Programı: Dans Eden Topaçlar / Dedioatölyeler 18:00 Çocuk Programı: Kaan OBÜS Vantrolog ve Jonklör Gösterisi 19:00 Dinleti: Ney: Bülent ÖZBEK Klasik Kemençe: Özata AYAN 21:00 Konser: Murat GÖĞEBAKAN *Siyahla yazılı programlar Merkezefendi Camii yanındaki festival alanında, *Kırmızı yazılı programlar Tıbbi Bitkiler Bahçesi nde, *Dinletiler Merkezefendi Camii yanındaki Abdülbaki Paşa Kütüphanesi nde gerçekleşecektir. *Zeytinburnu Kültür Gezisi için kayıt yaptırılması gerekmektedir. Müracat: ve festival alanındaki Zeytinburnu Belediyesi standı. *Atölye çalışmaları 20 kişiyle sınırlıdır. Lütfen çalışma günü 08:30'da kayıt yaptırınız. (Tıbbi Bitkiler Bahçesi ) 18 19

12 AYVA Cydonia oblonga Mill. (Rosaceae) 4-5 metre yükselebilen, iri pembe çiçekli, yapraklarının altı tüylü, kırmızı kahverengi gövdeli bir meyve ağacıdır. Yaprak, meyve ve tohumları tedavide kullanılır. Çocuk ishallerine karşı, haricen gargara halinde boğaz hastalıklarında ve deri üzerine tatbik edilerek yumuşatıcı olarak kullanılır. İshallerde başarı ile kullanılır. Ayva yaprağı; uykusuzluk ve sinirlilik hallerinde yatıştırıcı olarak etkilidir. Zayıf bir ateş düşürücü özelliği de vardır. Yaprakları yenir. Meyveleri yenir; pekmez, pestil ve sirke yapılır. Yaprakları; kumaş boyamakta da kullanılmaktadır. Tohum ve çelik ile üretilmektedir. FESTİVAL PROGRAMI DENİZLİ

13 FESTİVAL PROGRAMI Sabah Oturumları Öğle Oturumları Sabah Oturumları 20:30 Açılış Programı Konser: Efe Hakan EYİDEN Yeşim DAĞLI :00-10:30 Op. Dr. Kadir Gökhan SAÇKAN (Denizli Devlet Hastanesi) Kalp Hastalıkları :30-11:00 Uz. Dr. Serkan DEĞİRMENCİOĞLU (Denizli Devlet Hastanesi) Onkoloji ve Kanser Hastalıkları :00-11:30 Uz. Dr. Mustafa ÇAM (Denizli Devlet Hastanesi) Felç ve Nörolojik Hastalıklar :30-12:00 Bilal AYAR (Amasya Müze Koordinatörü) Sabuncuoğlu Şerefeddin, Cerrahiye ve Müzikle Tedavi Uygulamaları :30-14:50 Faruk Durukan (Kale Ekstrakt Edremit Balıkesir) Ekstratlar, Oleoropin ve Biyolojik Etkileri :00-15:20 Alaattin ŞEN (Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü) Kaparinin Ems Üzerine Etkileri ve İyileştirilmesi :30-15:50 Prof. Dr. Gülendam TÜMEN (Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü) Homeopati Nedir Uygulama Sahaları ve Başarı Oranı :00-16:20 Prof. Dr. Berrin TUNCA (Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı) Tıbbi Öneme Sahip Olduğu Düşünülen Bazı Bitkisel Özütlerin Hücre Düzeyindeki Etkileri :30-16:50 Prof. Dr. Hulusi MALYER (Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü) Türkiye deki Önemli Allerjenik Bitkiler :00-10:20 Prof. Dr. Ali ÇELİK (Pamukkale Üniversitesi MİAL Müdürü) İncir ve Tıbbi Özellikleri :30-10:50 Doç. Dr. Mustafa KARATEPE (Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik ABD) Mesir Macunu :00-11:20 Prof. Dr. Ramazan MAMMADOV (Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü) Biyoflavonoidlerin Sağlık Açısından Önemi :30-11:50 Doç. Dr. Gürkan SEMİZ (Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü) Çam Reçinesi, Bileşimi ve Halk Hekimliğinde Kullanım İmkanları :00-12:20 Doç. Dr. Sibel TAŞ (Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü) Hayvanlarda Diabet Modelleri ve Bitkisel Tedavi :30-12:50 Fatma YILDIZ (Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü) 19. yy.da Anadolu da Salgın Hastalıklar ve Salgınla Mücadele Yöntemleri DENİZLİ BELEDİYESİ 22 23

14 ENGİNAR Cynara scolymus L. (Asteraceae) santim yükselebilen, mor çiçekli, grimsi yeşil dikenli yaprakları olan çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprak, çiçek tabla ve tohumları tedavide kullanılır. İştah açıcı, idrar ve safra söktürücü olarak kullanılır. Taze yapraklardan hazırlanan hulâsalar karaciğer hastalıklarına karşı kullanılmaktadır. Enginar yaprağı hulâsası taşıyan bazı müstahzarlar halen karaciğer ve safra kesesi hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Zehirli bileşikler taşımayan iyi bir iştah açıcı ve idrar söktürücüdür. Bazen bu bitkinin kökleri de aynı maksatlar için kullanılmaktadır. Yaprakları ve çiçek tablaları yenir. Yapraklarından gri boya elde edilir. Tohum ve kardeşleri ile üretilmektedir. TIBBİ BİTKİLER BAHÇESİ

15 TIBBİ BİTKİLER BAHÇESİ ve SAĞLIK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ PROJESİ Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi, 2005 yılında açılmıştır. 14 dönümlük alanda kurulan Bahçe, Zeytinburnu Belediyesi ile Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği nin yürüttükleri bir proje çerçevesinde geliştirilmektedir. Bahçede halen 650 kadar ekili ve etiketli tıbbi bitki bulunmaktadır. Bitkiler 68 ada, kaya bahçesi, sera ve ada dışı alanlarda sergilenmektedir. Yanlış kullanıma sebebiyet vermemek için, bitki etiketlerinde bitkinin tedavide nasıl kullanılacağı belirtilmemiştir. Zehirli bitkilerin etiketinde uyarı vardır. Bahçede bitki atıkları doğal gübre olarak değerlendirilmekte, sentetik gübre ve ilaçlardan kaçınılmaktadır. Damlama ve yağmurlama yöntemleri ile sulama yapılmaktadır. Büyük sera dünyanın sıcak ve ılıman iklime sahip bölgelerinden gelen bitkilere uygun şartları sağlamaktadır. Yanında küçük bir yetiştirme serası vardır. Bahçe her mevsim gezilirse bitkilerin bütün evreleri görülebilir. Uygun zamanlarda hasat edilen bitkilerimiz, kurutma odasındaki raflara yerleştirilerek kurutulmakta, paketlenip birkaç gün dondurucuda bekletilmekte, etiketlenip drog dolaplarında muhafaza edilmektedir. Çiçekli haldeyken toplanan bitkiler pres yapılarak kurutulmakta, kartonlara yapıştırılmakta, dondurucuda bekletilmekte, etiketlenmekte ve herbarium dolaplarında muhafaza edilmektedir. Biyoçeşitliliğe katkıda bulunmak amacıyla oluşturulan tohum bankasında bahçedeki bitkilerden elde edilen tohumların yanı sıra dünyanın farklı bölgelerinden temin edilen tohumlar yer almaktadır. Laboratuvarda bitkilerin morfolojileri ve anatomileri incelenmekte; uçucu ve sabit yağ elde edilmekte; tentür, merhem, krem, parfüm, kolonya, sabun yapılmakta; kefir üretilmekte; bitki zararlılarına karşı bitki özleri hazırlanmaktadır. Bitkilerin Serüveni panosu, bitkilerin dünyasını fotoğraflarla anlatmaktadır. Kaidesinde 52 haftalık tabiat takvimi, üzerinde güneş saati bulunan yapı orijinaldir. Arka bahçemizin çesitli hayvanlara ev sahipliği yapması, özellikle çocukların tabiatı bir bütün olarak görmelerini kolaylaştırmaktadır. Bahçemizde bazı fidelerin, uçucu ve sabit yağların, hidrolatların satışı yapılmaktadır. Bahçemiz her gün açıktır. Okullar - gruplar, rehber eşliğinde gezmek için mesaj formu veya telefonla başvurabilirler

16 TIBBİ BİTKİLER BAHÇESİ ve SAĞLIK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ PROJESİ Ev Tıbbı Seminerleri Fitoterapi Aromaterapi Doğal Bakım Bitki Kimyası - Beslenme Masajterapi (Bayanlara) Refleksoloji Tetik Nokta Masajı Çocuk Programları Köşe Bucak Börtü Böcek Geri Dönüşüm Bahçede Sanat Staj İmkanları Gönüllü Bahçıvanlık Atölye Çalışmaları Bitkileri Tanıma - Yetiştirme Bitki Özleri Ayın Tıbbi Bitkisi Mutfakta Kışa Hazırlık Doğal Reçel Yapımı Bergamot Doğal Kozmetik Doğal Sabun Doğal Parfüm Mantarlar Permakültür Doğal Boyama Geri Dönüşüm Flora Mythologica Bitki Fotoğrafçılığı Bitki Ressamlığı 28 29

17 ZEYTİN Olea europaea L. var. europaea (Oleaceae) metre yükselebilen, beyaz çiçekli, uzunca ve büyük meyveli, beyazımsı yeşil üstü parlak yeşil yaprakları olan, dalları dikensiz bir ağaçtır. Gövde kabuğu, yaprak ve meyveleri tedavide kullanılır. Yapraklar ve gövde kabuğu, iştah açıcı, idrar verici, kabız, ateş düşürücü etkilere sahiptir. Haricen cerahatli yaraların temizlenmesinde ve pansumanında kullanılır. Yağı olgun meyvelerinden sıkma yoluyla elde edilir. Ayrıca vitaminler (A-E) az miktarda fitosterol taşır. Dahilen müshil ve safra söktürücü haricen ise yumuşatıcı ve yatıştırıcı olarak kullanılır. Meyveleri yenir; yağı gıda olarak kullanılır, kozmetikte faydalanılır. Yapraklarından yeşil, meyvelerinden mavi, mor ve siyah boya elde edilir. Tohum ve çelik ile üretilmektedir. SEMİNERLER

18 SEMİNERLER Bitki Sulama Teknikleri Doç. Dr. Yeşim ERDEM Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyosistem Mühendisliği Bölümü Arazi ve Su Kaynakları Anabilim Dalı Ülkemizde toplam tarım üretiminin %73 lük payını tahıllar oluşturmakta, bu grubu yağlı tohumlu bitkiler, pamuk ve kenevir gibi lifli bitkiler, patates ve kuru baklagiller, sebze ve meyve grupları ve nihayet tıbbi ve aromatik bitkiler izlemektedir. Dünya Sağlık Örgütü ne göre yeryüzünde kullanılan tıbbi ve aromatik bitkilerin sayısı civarındadır. Bunlardan 4000 i yaygın kullanılmakta, dünyada 2000, Batı Avrupa da ise 500 kadar tıbbi bitkinin ticareti yapılmaktadır. Son yıllarda, dünya bitkisel ilaç ticaret hacmi yıllık milyar dolar civarında olup ileriki yıllarda daha da artacağı tahmin edilmektedir (Comtrade, 2009). Dünya yıllık su rezervi 1.36 milyar km 3 gibi büyük bir değere sahip olmasına karşın, bu suyun yaklaşık %97.5 i okyanus ve denizlerde bulunmaktadır ve kullanımı ekonomik görülmemektedir. Tatlı su kaynakları olarak nitelendirilen %2.5 lik kısmın ise, %79 u buzullarda, %20 si yeraltının derin katmanlarında ve %1 i kullanılabilir su olarak bulunmaktadır (Anonymous 2009a). Kullanılabilir su kaynaklarının yeryüzündeki dengesiz dağılımının yanı sıra %1.5 lik dünya nüfus artış hızı, sanayileşme sonucundaki aşırı tüketim ile kirletme, su politikası ve su yönetimindeki yaklaşımlar, verimsiz sulama teknikleri ve küresel iklim değişikliği su 32 33

19 SEMİNERLER kaynakları üzerindeki rekabeti her geçen gün daha da arttırmaktadır. Mevcut kullanılabilir suyun yaklaşık %70 inin tarımda kullanılması dolayısıyla, bu rekabetin özellikle sulama uygulamalarını önemli düzeyde etkileyeceğine uzmanlar tarafından dikkat çekilmektedir. Tarımda amaç birim alana düşen üretimi, dolayısıyla kişi başına düşen milli geliri yükseltmektir. Üretimi arttırmak için günümüze kadar hedef, birim alandan maksimum verim sağlamaktı. Günümüzde ise, birim sudan maksimum verim sağlamaktır. Araştırmalar, su kaynaklarının optimum kullanımı üzerine yoğunlaşmıştır. Nüfus artışına paralel olarak, ülkemizde yeraltı ve yerüstü yaklaşık 110 milyar m3 kullanılabilir suyun tarıma ayrılan kısmı giderek azalmaktadır. Ülkemizin işlenebilir tarım arazilerinin 8.5 M ha ı ekonomik olarak sulanabilir olmakla birlikte, günümüzde yaklaşık 5.5 M ha arazi sulanmaktadır. Geri kalan kısmın 10 yıl içinde yeni tekniklerle sulamaya açılması hedeflenmektedir. Su kayıplarını azaltan ve sulama etkinliğini arttıran tekniklerin kullanımı yanında; sulamanın profesyonel-bilgili eller, DSİ vb. kurumlar tarafından yapılması da önemlidir. Tarımsal sulama uygulamalarında en büyük su kaybının suyun iletimi ve dağıtımı sırasında buharlaşma ve derine sızma şeklinde gerçekleşmesinden dolayı, açık kanal su iletim sistemleri basınçlı boru sistemlerine, yüzey sulama yöntemleri ise damla ve yağmurlama gibi basınçlı sulama yöntemlerine dönüşmeye başlamıştır. ICID (Uluslararası Sulama ve Drenaj Komisyonu) raporlarına göre, 2009 yılında dünyada sulanan 207 milyon ha alanın yaklaşık 44 milyon ha ı (%21), ülkemizde ise 5.34 milyon ha alanın ha ı (%2.5) damla ve yağmurlama sulama yöntemleri ile sulanmaktaydı. Basınçlı sulamaya ayrılan desteklerin artması ile günümüzde yaklaşık ha alanın basınçlı sulama yöntemleri ile sulandığı tahmin edilmektedir (Anonymous, 2009b). Kaynaklar Anonymous (2009a). Anonymous (2009b). Comtrade 2009, The 2009 International Trade Statistics Yearbook, Volume II- Trade by Commodity. The International Trade Statistics Yearbook (ITSY) of the United Nations Statistics Division/ Department of Economic and Social Affairs

20 SEMİNERLER Tarımda Vermikompost Kullanımı Yard. Doç. Dr. Korkmaz BELLİTÜRK Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Ülkemizdeki tarım alanlarının çoğu yarı kurak olup, toprakların genel olarak organik madde içeriği çok düşüktür. Bunun telafisi kimyasal gübreleme ile karşılanmaya çalışılmaktadır. Ülkemizde petrolden sonra en çok dövizin tahsis edildiği tarımsal girdi kimyasal gübrelerdir. Ülkemizde tarıma tahsis edilecek arazi miktarı sınır noktaya gelmiştir. Tarım alanlarımızın arttırılamaması ve nüfus artarken kırsal nüfusun azalması birim alandan daha fazla ürün alınmasını gerektirmektedir. Organik gübre kullanımı yaygınlaşmaz, kimyasal gübre ve ilaçların aşırı ve bilinçsizce kullanımı sürerse, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarımız kirlenmeye devam edecektir (Bellitürk, 2005; Bellitürk, 2008). Tarımda solucanların kullanılmasıyla, özellikle Trakya gibi bazı bölgelerdeki yoğun kimyasal gübre tüketiminin azaltılması hedeflenmektedir. Solucanlar tarafından sindirilen toprak organik maddesi, bitkiler için yüksek değerde kullanılabilir besin maddesine dönüşebilmektedir. Organik atıkların solucanlar tarafından kompostlaştırılması işlemi vermikompost olarak bilinir. Solucan dışkısı, humus gibi, bitkilerin ihtiyaç duyduğu her türlü besini doğrudan kullanıma hazır biçimde sunma özelliğine sahiptir. Solucanlar bulunduğu alanlarındaki toprağın organik madde içeriği, toprak strüktürü, alınabilir bitki besin madde içeriği, porozite, su tutma kapasitesi, infiltrasyon oranı ve toprak yoğunluğu gibi özellikleri toprak lehine değiştirebilme özelliğine sahiptir. Solucanlar hareket kolaylığı sağlamak ve toprakta bulunan milyonlarca zararlı bakteriden etkilenip hastalanmamak için sölom sıvısı salgılar. Sölom sıvısının zararlı organizmalara karşı baskılayıcı özelliği ve omurgalı canlılarda kanser hücreleri üzerindeki etkisi gözlemlenmiş, normal ve anormal 36 37

21 SEMİNERLER karakterli hücreler üzerine etkilerinin araştırılmasıyla kanser tedavisinde yeni ufuklar açılabileceği düşünülmüştür (Aydilek, 2005). Özellikle Uzakdoğu ülkelerinde tarih boyunca geleneksel ilaç yapımında toprak solucanlarının kullanıldığı bilinmektedir. Toprak solucanları her gün vücut ağırlıklarının %60 ı kadar atığı dışarı atmaktadır. Özellikle üre bakımından zengin olan ve nitrat, fosfor, magnezyum, potasyum ve kalsiyum gibi bitkilerin büyümesi için gerekli elementleri içeren bu atıklar bitkiler için gübre niteliğindedir. Birçok ülke ile birlikte son yıllarda ülkemizde de gübre elde etmek için toprak solucanı çiftlikleri kurulmaktadır (Mısırlıoğlu, 2011). Toprak solucanlarının sığır, koyun, at ve kanatlı gübrelerinin olgunlaşmasını hızlandırma özelliği vardır. Son yıllarda vermikompost üretiminde bu gübreler de kullanılabilmektedir. Toprak solucanlarının organik artıkları kısa zamanda yüksek kalitede ürüne dönüştürebilme kapasitesinin bilinmesi, Avrupa ülkeleri, Hindistan ve ABD de, değişik amaçlar için toprak solucanı kültürünün yapıldığı vermikültür sektörünün doğmasını sağlamıştır (Erşahin, 2007). Vermikompostun ABD deki fiyatı oldukça değişkendir yılı piyasa fiyatı ton başına $ arasıdır (Edwards, 2011). Birim alandan elde edilen verimin arttırılmasında, gübreleme diğer bütün faktörlere eş olarak %50 oranına kadar etkili olmaktadır. Ancak kimyasal gübrelerin toprak organik maddesini arttırmada tek çözüm olmadığı, alternatif organik kaynaklı uygulamaların da olduğu bilinmelidir. Bu uygulamaların en önemlilerinden birisi, tarımda toprak solucanlarının kullanılmasıdır. Toprakların besin elementlerince zenginleştirilmesi, fiziksel özelliklerinin iyileştirilmesi, böylece yetiştirilen bitkilerin daha sağlıklı olması için, ekonomik ve çevreci bir materyal olan vermikompostun ülkemizde üretilmesi ve kullanılması önemlidir. Kaynaklar Aydilek S Toprak Solucanlarından Elde Edilen Sölom Sıvılarının Çeşitli Hücreler Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, (Genel Biyoloji Programı), İstanbul. Bellitürk K Trakya Bölgesi Topraklarının Azot-Fosfor-Potasyum Bakımından İncelenmesi, Hasad (Bitkisel Üretim) Aylık Tarım Dergisi, ISSN , Yıl: 24 (277): , Haziran, İstanbul. Bellitürk K Tekirdağ Koşullarında Buğday Yetiştirilen Toprakların Mikro Besin Elementleri ve Ağır Metal İçeriklerinin Saptanması, Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Cilt 2, s: , Antalya. Edwards CA Introduction, History and Potential of Vermicomposting Technology. Vermiculture Technology (Edited by: Edwards CA, Arancon NQ, Sherman R.) CRC Press, Taylor and Francis Groop, Chapter 1: Erşahin ŞY Vermikompost Ürünlerinin Eldesi ve Tarımsal Üretimde Kullanım Alternatifleri. G.O.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 24 (2): Mısırlıoğlu M Toprağın Sihirbazları Toprak Solucanları. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, Aylık Popüler Bilim Dergisi (Aralık Ayı), Sayı: