Belirsizlik ve. Sigorta Olgusu
|
|
- Emin Fişek
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Belirsizlik ve Sigorta Olgusu
2 2 Belirsizliğin in Olasılık k Dağı ğılımıyla Tanımlanmas mlanması Bazı olayların gerçekleşmesi, olasılık kullanılarak tanımlanabilir. Örneğin bir sınıfta bulunan öğrencilerin boy uzunluklarını belirlediğimizi düşünelim. Daha sonra bu sınıfa katılacak bir öğrencinin boy uzunluğu, olasılıklı olarak söylenebilir. Olasılık k dağı ğılımı, tesadüfi bir değişkenin alacağı bir değerin olasılığını tanımlar.
3 Örneğin boyu 165 c. Olan bir öğrencinin sınıfa katılma olasılığı 3 %33.3, boyu 175 cm. olanın olasılığı %33.3 biçiminde olasılık dağılımıyla gösterebiliriz. Bunu basit olarak tablolaştıralım: Tablo 6.1. Üç Farklı Boy Uzunluğunun unun Olasılık k Dağı ğılımı Boy Uzunluğu Olasılık 165 cm. ⅓ 175 cm. ⅓ 180 cm. ⅓
4 4 Bu örneğe göre, beklenen boy uzunluğunu hesaplayalım: Beklenen Değer Beklenen Boy Uzunluğu = π v, 0 π 1, π = 1 i i i i = (165) + (175) + (180) = Burada π i, i olayının gerçekleşme olasılığı; v i, i olayının gerçekleştiğinde alacağı değerdir.
5 5 Bu örneği grafik olarak da gösterebiliriz. Şekil 6.1. Kesikli Olasılık Dağılımı Olasılık Boy Uzunluğu
6 6 Olay sayısı sonsuz olarak ifade edildiğinde, yukarıda üç olayın olasılığı için çizdiğimiz kesikli olasılık dağılım grafiği, sürekli biçime dönüşmüş olacaktır. 1 B Şekil 6.2. Olasılık Dağılımı Olasılık A 0 Boy Uzunluğu
7 Yukarıdaki şekilde mavi dağılımın (A) varyansı, kırmızı 7 dağılımdan (B) büyüktür. ( v x) 2 2 σ = πi i σ >σ 2 2 A B İlerleyen konularda, tesadüfi bir değişkenin varyansının, risk kavramıyla nasıl ilişkilendirilebileceğini göreceğiz.
8 Belirsizlik Koşullar ulları Altında Karar Verme 8 Geleneksel tüketici teorisinde tüketicinin karar verme sürecini tam bir belirlilik altında gerçekleştirdiğini varsaymıştık. Ancak gerçek dünyada bireyler belirsizliklerle karşı karşıya kalarak iktisadi kararlar verirler. Örneğin bir bireyin farklı risklere sahip iki yatırım karşısında karar verme durumunda olduğunu kabul edelim. Aşağıdaki tablo, her bir yatırımın getirisinin gerçekleşme olasılığını vermektedir.
9 9 Tablo 6.2. Farklı Bölgelerde Buğday Üretme Girişimi imi Kazanç (YTL) A Yatırımı Geçekle ekleşme Olasılığı ığı Kazanç (YTL) B Yatırımı Geçekle ekleşme Olasılığı ığı
10 10 Girişimci A ve B yatırımlarının sağlayacağı kazançların belirsizliği altında hangi yatırımı yapacağına karar verecektir. Yukarıdan aşağıya her bir olay sırasıyla şu anlama gelmektedir: Birinci olay kurak hava koşulları; ikinci olay yağışlı hava koşulları; üçüncü olay soğuk hava koşulları; dördüncü olay dondurucu hava koşulları; beşinci olay aşırı yağışlı hava koşullarıdır.
11 Bu tabloyu, kesikli olasılık dağılım grafikleri yoluyla da aşağıda 11 gösterdik. Şimdi her iki yatırımın beklenen parasal değerini hesaplayalım. AYatırımının Beklenen Parasal Değeri = 0.10(10) (20) (30) (40) (50) = 31 YTL BYatırımının Beklenen Parasal Değeri = 0(10) (20) (30) (40) + 0(50) = 30 YTL
12 Farklı yatırım olanaklarından hangisinin seçileceği, beklenen 12 kazancın parasal değerine bağlıdır. Beklenen parasal değeri en büyük olan yatırım, ekonomik karar birimi tarafından tercih edilecektir. Yukarıdaki beklenen değer hesabına göre, girişimci A yatırımına karar verecektir. Ancak belirsizlik altında bu şekilde karar vermek olanaklı değildir. Bazı durumlarda çelişik sonuçlar elde edilebilir. Bunu iki örnekle görelim.
13 13 Şekil 6.3. A Yatırımının Kazanç Olasılık Dağılımı 1 Olasılık Kazanç
14 14 Şekil 6.4. B Yatırımının Kazanç Olasılık Dağılımı 1 Olasılık Kazanç
15 Örnek 1: Sadist Yardımsever 15 Bir hastanın doktordan önemli bir rahatsızlığı olduğunu ve YTL değerindeki bir operasyon yapılmadığında iki aylık ömrünün kaldığını öğrendiğini varsayalım. Bu hasta operasyon masrafını karşılamak için yakınlarına ulaşamamıştır. Son bir çare olarak, bir sadist yardımsever başvurur. Sadist yardımsever bu hastanın önüne iki kumar seçeneği koyar. Bu seçenekler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
16 Tablo A Kumarı B Kumarı Fiyat (YTL) Olasılık Kazanç (YTL) Fiyat (YTL) Olasılık Kazanç (YTL) Beklenen Parasal Değer: Beklenen Kazanç: 0 Beklenen Parasal Değer: 200 Beklenen Kazanç: 0
17 Örneğimizdeki hasta birey kazancını 17 (yararını) maksimize etmeye çalıştığından dolayı, A kumarını tercih edecektir. Ancak burada oluşan bityeniğine dikkat edelim. Birey A yı tercih ederse bir saat içinde ölecek (çünkü operasyon için YTL gerekli), B yi tercih ederse %1 yaşama olasılığı var. Bu nedenle A tercihinin sağladığı kazancın hiçbir değeri yoktur. B ise bir yaşam umudu sağlamaktadır. Tabii ki böyle bir durumda bireyler B yi tercih edeceklerdir.
18 Ölümün sağlayacağı yararı 0, yaşamın sağlayacağı yararı 1 ile 18 tanımlarsak, hasta gözünde A ve B kumarlarının beklenen yararlarını şöyle hesaplayabiliriz: AKumarının Beklenen Yararı = 0.50(0) (0) = 0 BKumarının Beklenen Yararı = 0.99(0) (1) = 0.01
19 Bireyin amacı beklenen yararı maksimize etmekse, bu durumda 19 B yi tercih edecektir. Bu örnek bize, belirsizlik durumlarında beklenen (parasal) kazancı maksimize etmenin, açık bir çözüm üretemeyebileceğini göstermektedir. Şimdi ikinci örneğe geçelim. Bu örnek St. Petersburg paradoksu olarak anılmaktadır ve çözümü ilk kez Daniel Bernoulli tarafından yapılmıştır.
20 Örnek 2: St. Petersburg Paradoksu 20 Eşit beklenen parasal getiriye sahip iki farklı kumarla karşı karşıya olan bir bireyi dikkate alalım. A kumarında 100 YTL elde etme şansı %100, 0 YTL elde etme şansı %0; B kumarında 200 YTL elde etme şansı %50, 0 YTL elde etme şansı %0 dır. Bireyin, herhangi bir adil kumarda yer alabilmek için yapacağı ödeme, elde edeceği beklenen kazancına bağlıdır. Örneğin B kumarında yer alabilmek için, 100 YTL ödeme yapacaktır.
21 Bernoulli, bir yazı tura oyunu yoluyla, bireylerin kazançlarını 21 maksimize edemeyebileceğini göstermiştir. Genel olarak, çok sayıda para atımında yazı ve tura gelme olasılıkları yarı yarıyadır. Parayı ilk tura gelinceye kadar atalım ve sonra oyunu durduralım. Bu atışlardaki ödeme sistemimizde şöyle olsun: Birinci atışta tura gelirse 2 YTL, ikinci atışta gelirse (2) 2 YTL, üçüncü atışta gelirse (2) 3 YTL
22 22 Tüm yazı-tura atışları birbirinden bağımsızdır. Birinci atışta tura gelme olasılığı ½, ikinci atışta olasılık (½) 2, üçüncü atışta olasılık (½) 3... Buna göre, bu oyunun beklenen getirisini hesaplayalım: ( 2) ( 2) ( 2 )... ( 2 ) n = = n Bu toplam ıraksaktır.
23 Bu sonuç, beklenen kazancı maksimize etme amacındaki bir 23 bireyin bu tür bir oyunda yer alabilmek için, sınırsız miktarda ödeme yapması gerektiğini söylemektedir. Ancak gerçek yaşamda, kendisine küçük bir şans veren bir oyun için hiçbir birey sınırsız ödeme yapmaz. Bu nedenle, bireyler beklenen kazancı maksimize etmeyebilirler.
24 Beklenen Faydanın n Maksimizasyonu: Kardinal Fayda 24 Yukarıda incelediğimiz örnekler, belirsizlik (risk) altında seçim yapan bireylerin, tercihlerini beklenen kazancın maksimizasyonu yerine, beklenen faydanın maksimizasyonuna göre oluşturduklarını göstermiştir. Bu, beklenen fayda hipotezi olarak anılmaktadır. Konuyla ilgili iktisatçılar, risk altında seçim yapan bireylerin, adeta bir (kardinal) fayda ölçeği oluşturarak tercih belirlediklerini düşünmektedirler.
25 Bu anlamda, bireylerin birer kardinal fayda fonksiyonuna sahip olduklarını düşünerek analiz yapacağız. Ordinal fayda 25 kavramının yerine kardinal faydayı ikame etmemizin nedeni, belirsizlik durumlarında ordinal fayda ölçeğinin zayıf kalmasıdır. Bunu bir örnekle görelim. Bize üç şey arasında bir seçim olanağı sağlanmış olsun: Çikolata (100 birim fayda), elma (70 birim fayda) ve portakal (50 birim fayda). Bu durumda birey fayda maksimizasyonu gereği, çikolatayı tercih edecektir.
26 Benzer şekilde sayısal faydalar (aynı sırayla) 5, 4 ve 2 olsaydı, 26 tercihimiz yine aynı şekilde olacaktı. Sıralama esaslı bir fayda yaklaşımı yaptığımızda, sıralama bireyin tercihlerini doğru yansıttığı sürece, atfedilen sayıların bir önemi yoktur. Ancak böyle bir durumda birey tercihini açık bir belirlilik altında yapmaktadır. Gerçek dünyada belirsizlik durumlarında bu yaklaşım (ordinal fayda) yetersiz kalacaktır. İktisatçılar bu yaklaşım yerine, kardinal fayda yaklaşımını önermektedirler.
27 Bunu aynı örneğe devam ederek açıklayalım. Yine yukarıda yaptığımız gibi iki farklı ordinal fayda fonksiyonu düşünelim. 27 Ancak şimdi bireye sunulan seçenek biçimini değiştirelim. Seçeneklerden biri elma, diğeri de yarı yarıya bir şansla çikolata ve portakal olsun. Yani birey ya kesin olarak elmayı seçecek, ya da bir kumar oynayarak daha çok sevdiği çikolata ile daha az sevdiği portakal arasında bir karar verecektir. Şimdi ordinal bir fayda fonksiyonu çerçevesinde, beklenen faydayı maksimize etmeye çalışalım.
28 Eğer bireyi doğrudan (kesin bilgi sahibi olduğu) elmayı seçerse, faydası 70 birimdir. İkinci seçenek üzerinde (%50- %50 şansla) kumar oynarsa, beklenen faydası ½(100)+½(50)=75 birim olacaktır. Bu durumda birey, ikinci seçeneğin beklenen faydası daha yüksek olduğundan kumar oynamayı tercih edecektir. Şimdi aynı durumu ikinci ordinal fayda fonksiyonu için uygulayalım. doğrudan elmayı seçerse, faydası 4 birim; kumar oynarsa, beklenen faydası ½(5)+½(2)=3.5 birim olacaktır. Bu durumda ise elmayı seçmek rasyonel davranıştır. 28
29 Bireyin her iki fayda fonksiyonundaki sıralama tercihleri aynı 29 olmasına karşın, çelişik sonucun ortaya çıkışı, bizi belirsizlik durumlarında kardinal fayda fonksiyonlarını kullanmaya zorlamaktadır. Şimdi bireyin, ödülleri (A 1, A 2,, A n ) olan bir kumarla karşı karşıya bulunduğunu ve A 1 i A 2 ye, A 2 yi A 3 e,, A n-1 i A n e tercih ettiğini varsayalım ve bireyin her bir ödüle atayacağı sayısal (kardinal) fayda belirleyelim.
30 Sayısal (kardinal) faydayı belirlemek için üç örnek ödülü dikkate alalım: A 1,en iyi ödül; A k, orta derecede ödül; A n, en kötü ödül. 30 İlk aşamada A k,ödülüne atanacak sayıyı belirleyelim. Örneğin basit biçimde en kötü ödüle (A n ) 0, en iyi ödüle (A 1 ) 1 değerini verebiliriz. Olasılıklar da sırasıyla %40 ve %60 ise, bu durumda ödülünün beklenen sayısal faydası (U( A k )): ( ) ( 1) ( 1 )( 0) U A = p + p = p k ( ) ( ) = = 0.6
31 Bu süreci bu şekilde sürdürdüğümüzde, tüm öneriler için fayda 31 sayılarına ulaşmış oluruz. Başlangıçta belirlediğimiz en iyi ödül için 1, en kötü ödül için 0 değerleri tesadüfi seçilmiştir. Bu değerler yerine, örneğin 1000 ve 100 değerleri de alınarak, bu araya düşen diğer fayda sayıları hesaplanabilir. Dolayısıyla ölçeği değiştirmemiz, bireyin kardinal fayda fonksiyonunu etkilememektedir. Örneğin ısı ölçümünde ölçeği Fahrenheit ya da Celcius almamızın ölçüm üzerinde bir önemi yoktur.
32 Fayda Fonksiyonu ve Risk Altında Davranış 32 Riske Karşı Yansız z Tutum Bazı bireyler riske karşı kayıtsız (yansız) davranabilirler. Şu örneği dikkate alalım. Aşağıdaki şekilde yatay eksende YTL olarak kazançlar, dikey eksende de bu parasal kazancın fayda karşılığı yer almaktadır. Orijinden çıkan doğru (kırmızı), bireyin fayda fonksiyonudur. Doğrusal fayda fonksiyonu nedeniyle, marjinal fayda sabittir.
33 Şekil 6.5. Riske Karşı Yansızl zlık 33 Fayda Kumarın ve Kesin Tercihin Beklenen Faydası b UYTL ( ) U(0) e U(50) a U(100) Kazanç (YTL)
34 Burada olduğu gibi, doğrusal fayda fonksiyonuna sahip birey, 34 riske karşı yansız tutum takınır (risk-neutral). Riske karşı yansız olmak, bireyin kumarlar arasında yapacağı seçimini, elde edeceği beklenen parasal değere dayandırması anlamına gelmektedir. Eğer bir kumarın getirisinin varyansı artarsa, riski de giderek büyür. Örneğin kesin belirlilik altında 50 YTL öneren G 1 kumarı, %50 olasılık altında 100 YTL öneren G 2 kumarından daha az risklidir. Kesin belirli bir seçim, bir kumardan daha az risklidir.
35 Riske karşı yansız olan birey, belirsizliklerin farkında olmayacak, iki seçeneğin (kumarın) beklenen getirileriyle ilgilenecektir. G 1 ve G 2 kumarları eşit beklenen getiriye sahip olduğundan, birey bu iki seçeneğe karşı yansızdır. Şekil 6.5 de 35 G 2 tercihi e noktasıyla gösterilmiştir. Bu kumarın beklenen faydasını bulurken en iyi durum (b noktası 100 YTL) ile en kötü durumu (a noktası 0 YTL) kullanıyoruz: ( ) ( ) 2 G = (0.50) U 0 YTL + (0.50) U 100YTL = 50YTL G 1 kumarının beklenen faydası, e noktasının yatay eksenden yüksekliğine eşittir. Yani 50 YTL dir.
36 Riskten Kaçınma Tutumu 36 Bazı bireyler riske karşı kaçınma davranışında olabilirler. Aşağıdaki şekilde (Şekil 6.6.) fayda fonksiyonu konkav biçimde çizilmiştir. Marjinal fayda giderek azalmaktadır. Birey bu durumda risk almaktan kaçınan bir tutum izleyecektir. Artık birey kesin bilinen tercih ile kumar tercihi arasında kayıtsız değildir. Bunu anlayabilmek için bir önceki örneği kullanmayı sürdürelim.
37 Şekil 6.6. da b noktası yine en yüksek kazanç düzeyini (100 YTL) göstermektedir. Bireyin seçimi (yansızlık örneğindeki gibi) ya kesin bilinenden yana (50 YTL) ya da %50-%50 olasılıklarla en iyi olan (100 YTL) ile en kötü olan (0 YTL) arasında oluşacaktır. Kumarın beklenen faydası, a ile b 37 noktalarının tam ortası, yani e noktasıdır. Ancak fayda fonksiyonumuz artık doğrusal değil, konkav biçimlidir. Bu nedenle, fayda eğrisi (mavi eğri) üzerindeki d noktası, belirli olan seçimin sağlayacağı parasal faydadır.
38 Şekil 6.6. Riskten Kaçınma 38 Fayda Kesin Bilinen Seçimin Faydası d b UYTL ( ) U ( 50) e Kumarın Beklenen Faydası ( ) (0.50) U(0) + (0.50) U 100 a Kazanç (YTL)
39 Belirli seçimin faydası, belirsiz seçimin faydasından büyük olduğundan, birey risk taşıyan belirsiz bir seçimden kaçmayı daha rasyonel bulacaktır. 39
40 Riski Tercih Etme Tutumu 40 Son olarak, bazı durumlarda bireylerin risk taşıyan seçimleri tercih edebileceği durumu inceleyelim. Bu durum, aşağıdaki Şekil 6.7 ile gösterilmiştir. Fayda fonksiyonu konvekstir. Riskten kaçınma durumunun tersine, burada bireyin belirli seçimde elde edeceği fayda, belirsiz (risk taşıyan) seçime göre daha düşüktür. Bireyin daha yüksek parasal fayda sağlayan riskli seçimi tercih etmesi rasyonel bir davranıştır.
41 Şekil 6.7. Riski Tercih Etme 41 Fayda Kumarın Beklenen Faydası b UYTL ( ) e d ( 50) a U Kesin Bilinen Seçimin Faydası Kazanç (YTL)
42 Bireylerin Sigorta Talepleri: Riskten Kaçınma 42 Riskten Kaçınma tutumuna sahip bir bireyin, 100 YTL değerinde bir eve sahip olduğunu ve ayrıca, evin yanması durumunda, evin bulunduğu arsanın 20 YTL olduğunu kabul edelim. Evin yanma olasılığının da %20 olduğunu (yanmama olasılığı %80) düşünelim. Buna göre bireyin risk taşıyan (kumar) seçeneğini şöyle ifade edebiliriz: G ( 20 YTL, 0.20 ; 100 YTL,0.80)
43 Örneğimizi aşağıdaki Şekil 6.8. ile gösteriyoruz. Eğer birey hiçbir şey yapmazsa (evini sigorta yaptırmazsa) elde edeceği 43 fayda e e dir. Ancak birey aynı fayda düzeyini (g g), evini sigorta yaptırarak da elde edebilir. Birey yıllık 20 YTL den evini sigortalarsa, evin bedeli olarak 80 YTL yi garanti altına almış olacaktır (belirli seçim). 20 YTL lik bir sigorta primi düzeyinde birey sigorta yaptırıp yaptırmamakta kayıtsızdır. Sigorta bedeli 20 YTL nin altında ise, sigorta yaptırmak (riskten kaçınmak) daha rasyonel bir davranıştır.
44 Fayda Şekil 6.8. Sigorta ve Riskten Kaçınma YTL nin Faydası g e h 15 YTL UYTL ( ) U ( 20) a 0 20 (0.20)(20) + (0.80)(100) Bir Eve Sahip Olmanın Beklenen Faydası g e h Kazanç (YTL)
45 Örneğin 15 YTL lik bir sigorta primi öderse, elde edeceği belirli 45 fayda 85 YTL eşdeğerindeki h h yüksekliğine eşittir. Böylesi bir sigortalama eylemi, bireyin tercih edebileceği (yani riskten kaçacağı) bir olanak sağlar. Fakat bu tür durumlarda dahi riski tercih eden bireyler açısından ne gibi sonuçların ortaya çıkabileceğine de bakalım. Şekil 6.9. bu durumu göstermektedir. Böylesi bir fayda fonksiyonuna sahip birey için evin %20 olasılıkla yanmasının yol açacağı beklenen kayıp 16 YTL dir.
46 Şekil 6.9. Sigorta ve Riskin Tercih Edilmesi 46 Fayda e 10 YTL e Kazanç (YTL)
47 Bireyin sigorta yaptırmaya razı olacağı (ya da bir başka ifadeyle, sigorta yaptırmadığında elde ettiği faydayı 47 yakalayabileceği) en yüksek prim 10 YTL dir (e e nin eşdeğer yüksekliği). Bu kumarın sonucunda beklenen kazanç 16 YTL dir. Çünkü evin yanma olasılığı %20 ve kaybedilecek para da 80 YTL dir. Bir önceki örnekte birey riskten kaçma davranışı içindeyken, sigorta primi olarak en çok 20 YTL ödemeye razıydı. Buradaki durumda ise bireyin sigorta için ödeyeceği en yüksek prim 10 YTL dir.
48 Buna göre, risk almayı tercih eden birey 10 YTL ye sigorta 48 yaptırmakla yaptırmamak arasında kayıtsızdır. Gerçekte ise, bu durumdaki birey 16 YTL lik adil primi ödemekten kaçınarak, sigorta yapmak yolunu seçecektir. Bu tür bir davranış, risk almayı seven bireyden beklenmeyen bir durumdur.
49 49 Sigortalama Sistemi ve Sigorta Piyasasının Oluşumu Sigortacılık sisteminin (piyasasının) nasıl oluşabildiğini görebil-mek için, iki bireyin (A ve B) yaşadığı ve meyve toplayıcılığıyla geçindiği basit bir tarım bölgesini dikkate alalım. Bu bireyler topladıkları elmanın kilosunu 1 YTL den, çileği de 6 YTL den her sabah satmaktadır. Ayrıca A ve B bireyinin ürünlerinin tamamını %10 olasılıkla tahrip edebilen bir böcek riskinin var olduğunu düşünelim. Eğer A bireyi her gün 8 kilo elma, 2 kilo çilek satarsa günlük 20 YTL kazanacaktır.
50 Ancak böceklerin, toplanan meyvenin tamamına %10 olasılıkla zarar verebilmesi nedeniyle A bireyinin %90 olasılıkla geliri 20 YTL, %10 olasılıkla da 0 YTL olacaktır. Bu nedenle A bireyinin beklenen kazancı 18 YTL, beklenen kaybı 2 YTL dir. Eğer birey risk almaktan hoşlanmıyorsa, durumu aşağıdaki Şekil 6.10a ile tanımlanacaktır. Birey risk alacak olursa beklenen kazancı YTL, beklenen faydası da e e olacaktır. Böceklerden görülecek zarara karşı korunmak için, kendisine önerildiği taktirde 4 YTL ye kadar prim ödemeye razı olacaktır.
51 Şekil 6.10a. Riskten Kaçınan A Bireyi 51 Fayda U (20) e a YTL e Kazanç (YTL)
52 Bu noktada temel soru şudur: Bireyleri risklere karşı korumak 52 için sigorta teklifini kim ve neye göre yapacaktır? Bu soruyu yanıtlayabilmek için, risk almaktan hoşlanan ve fayda fonksiyonu Şekil 6.10b de gösterilen bir başka birey (B) dikkate alalım. Bu bireyin meyve satışından elde edeceği günlük geliri 38 YTL dir. Faydası şekilde b b yüksekliğiyle gösterilmiştir.
53 Şekil 6.10b. Risk Tercih Eden B Bireyi 53 Fayda d b U(38) (18) 10 YTL 0 U d b (0.10)(18) + (0.90)(38) Kazanç (YTL)
54 Şimdi B bireyinin A bireyine şöyle bir öneri götürdüğünü 54 düşünelim: Sen bana π kadar bir ödeme yaparsan, ürünün böceklerden dolayı tamamen zarar gördüğünde ben sana 20 YTL ödeme yapacağım; aksi durumda hiçbir ödeme yapmayacağım. Eğer A bireyi bu öneriyi kabul ederse, B için 38 YTL lik günlük gelir kesin olmaktan çıkar. Artık B bireyi üzerine bir risk almıştır: %90 olasılıkla 38+π YTL kadar kazanabileceği bir kumarın içerisinde yer almaktadır.
55 Böcekler meyvelere zarar vermezse, B bireyi kazanç %10 olasılıkla 18+π YTL kazanacak; zarar verirlerse, B bireyi A bireyine 20 YTL ödeme yapacaktır. Buna göre, B bireyi hangi fiyattan (ya da hangi sigorta priminden, π) A bireyine sigorta hizmeti vermek isteyecektir? Bir an için sigorta bedelini sıfır olduğunu varsayalım. B, A ya sigorta satarsa, kendisinin kesin olan 38 YTL lik gelirini risk altına sokmuş olacaktır. Çünkü %90 olasılıkla 38 YTL yi koruyacak, %10 olasılıkla 20 YTL kaybedecek (meyvelerin zarar görmesi nedeniyle A ya yapacağı ödeme). 55
56 B bireyi için bu şekildeki bir kumarın beklenen faydası, Şekil b de d d yüksekliğiyle gösterilmiştir. Ancak bu, B bireyinin risk altına girmeme (sigorta satmama) durumunda ortaya çıkacak beklenen faydayı gösteren b b yüksekliğinden daha düşüktür. Bu nedenle B, sıfır risk primi altında A ya sigorta satmak istemeyecek, yani sigorta olgusu ortaya çıkmayacaktır. B nin sigorta satmaya razı olacağı fiyatı (primi) görebilmek için Şekil 6.11 i dikkate alalım. B bireyinin satış yapmadığı nokta b b dir. Şimdi sigorta priminin 1.50 YTL olduğunu varsayalım.
57 Şekil Sigorta Satmaya İstekli Olma 57 Fayda k b 0 10 YTL k b Kazanç (YTL) 18 + π 38 + π
58 Bu durumda, böcekler A bireyinin meyvesine %10 olasılıkla zarar verdiğinde B nin kazancı YTL (38 YTL asıl gelir-20 YTL A ya yapılacak sigorta zararı gideri+1.50 YTL prim geliri); 58 meyveler zarar görmediğinde (%90 olasılık), B A ya hiçbir ödeme yapmayacağından kazancı YTL (38 YTL asıl gelir+1.50 YTL prim geliri) olacaktır. Bu kumarın beklenen faydası k k yüksekliğidir. k k ile b b yükseklikleri eşit olduğundan, bu prim düzeyinde B, A ya sigorta satıp satmamakta kararsızdır. Bu nedenle 1.50 YTL, B nin sigorta yapmaya razı olacağı en düşük primdir.
59 Risk Havuzu: Sigorta Şirketlerinin BüyümesiB 59 Yukarıda gördüğümüz gibi, günlük yaşamda belirsizliklerin varlığı sigortanın gerekliliğini ortaya çıkartmakta ve insanların bu belirsizlikler karşısında farklı tutumlar takınması, sigortalamanın kârlılığını belirlemektedir. Bazı bireyler risk almaktan kaçınmazlarken, bazıları ise riskten pek hoşlanmazlar. Yukarıdaki A ve B bireyi örneği bir birey için sigorta olgusunun ortaya çıkışını göstermiştir. Ancak bireyin kendisini (gelirini) güven altına alabilmek için başka yolları da vardır.
60 Bu yollardan birisi risk havuzu ya da öz-sigortadır. Bu tür 60 sigortayı anlayabilmek için riskten kaçınan birey örneğini yeniden ele alalım. Bunu Şekil 6.12 de görebiliriz. Şekle göre risk almayı sevmeyen birey aynı beklenen kazancı sağlayan iki kumarla karşı karşıyadır. Şekil 6.12a daki birinci kumar %60 olasılıkla 100 YTL, %40 olasılıkla da 50 YTL kazandırmaktadır. Bu kumarın beklenen kazancı 80 YTL dir: (0.60)(100) + (0.40)(50) = 80
61 Şekil 6.12a. Risk ve Varyans 61 Fayda U ( YTL) (0.40)(50) + (0.60)(100) Kazanç (YTL)
62 62 Kazancın varyansı: (0.60)(100 80) 2 + (0.40)(50 80) 2 = 600 Birey 100 YTL lik varlığını ya %60 olasılıkla aynı düzeyde koruyacak ya da %40 olasılıkla 50 YTL ye düşecektir. Bu koşullar altında birey varlıklarının değer kaybına karşılık 30 YTL ye kadar sigorta primi ödemeye razıdır. Varlıklarının değeri düşerse, sigortacı bireye 50 YTL lik ödeme yapacaktır.
63 Şimdi de Şekil 6.12b ye bakalım. Bu kumarda bireyin varlığı 63 %40 olasılıkla değerini koruyacak; %33.3 olasılıkla 80 YTL ye ve %26.7 olasılıkla da 50 YTL ye düşecektir. Beklenen kazançlar, bir önceki örnekteki kadardır: Beklenen Kazanç = (0.40)(100) + (0.333)(80) + (0.267)(50) = 80 Buna karşılık varyans daha düşüktür: σ = (0.40)(100 80) + (0.333)(80 80) + (0.267)(50 80) = 400.3
64 Şekil 6.12b. Risk ve Varyans 64 Fayda c b e U ( YTL) (0.40)(100) + (0.333)(80) + (0.267)(50) Kazanç (YTL)
65 Kazançlar eşitken varyansının daha düşük olması, ikinci kumarı 65 daha çekici kılmaktadır. İkinci durumda risk, üç farklı olasılığın bir bileşimidir. Şekil 6.12b deki b noktası, ikinci kumardaki beklenen faydayı göstermektedir. Birinci kumarın beklenen faydası ise e noktasına karşılık gelmektedir. b ile e noktaları arasındaki fark, % 33.3 olasılıkla 80 YTL lik değere düşüş olanağıyla oluşmaktadır.
66 Bu şekilde bireyin karşısına çok olasılıklı bir durum çıktıkça, 66 beklenen fayda giderek c noktasına yaklaşacaktır. c noktasında varyans sıfırdır. Bu nokta birey kesin olarak varlığının değerinin 80 YTL ye düşeceğini bilmektedir. Buna göre şunu söyleyebiliriz: Risk almayı sevmeyen bireyler, eş kazanç sağlayan kumarlardan varyansı düşük olanı tercih edeceklerdir.
67 Ayrıca bireyin ikinci kumarda ödeyeceği sigorta primi daha 67 düşük olacaktır. Bu örnekte en çok 25 YTL ödemeye razıdır. Farklı iki kumarı karşılaştırdığımız bu örneklerde kumarlardaki kazançların ortalaması aynı kalmakla beraber (80 YTL), çeşitli olasılıklar karşısında elde edilebilecek kazançların yayılımı giderek artmaktadır. İstatistik diliyle veri setinin ortalaması aynı kalmakta, ancak varyansı düşmektedir de diyebiliriz.
68 A bireyinin bu durumlar karşısında sigorta yaptırmamaya karar 68 verdiğini, fakat risklerini bir havuzda topladığını (birleştirdiğini) varsayalım. Ayrıca iki tane A bireyi de aralarında şu şekilde sözleşmiş olsunlar: Her ikimiz de üründen zarar gördüğümüzde ya da hiçbir zarar görmediğimizde bu durumlara katlanalım. Ancak yalnızca birimizin ürünü zarar görürse, diğerinin gelirini eşitçe paylaşalım.
69 Bu sözleşmeyi incelediğimizde, bireylerin sigorta yaptırmaları 69 ile elde edecekleri beklenen kazanç ile sözleşmeden elde edecekleri beklenen kazançların eşit olduğu görülecektir. Her iki bireyin ürününün zarar görme olayları birbirinden bağımsızdır. Bu nedenle, her ikisinin birden zarar görme olasılığı (0.10)(0.10)=0.01; her ikisinin birden zarar görmeme olasılığı (0.90)(0.90)=0.81; yalnızca birinin zarar görme olasılığı da (0.10)(0.90)+(0.10)(0.90)=0.18 dir.
70 Her ikisi birden zarar görürse, her ikisi de 40 YTL kayba 70 uğrayacak, ortak bir gelir olmayacak; hiç birisi zarar görmezse, her birinin 20 YTL geliri olacak; yalnızca biri zarar görürse, ortak olarak 20 YTL gelirleri olacaktır. Bu durumları dikkate alarak, sözleşmeden kaynaklanan beklenen parasal kaybı bulalım. Beklenen Parasal Kayıp: = (0.81)(0 2) + (0.18)(20 2) + (0.1)(40 2) = 2
71 Her iki birey de bir risk havuzu oluşturacak sözleşme 71 yapmamış olsalardı beklenen parasal kayıp: = (0.10)(20) + (0.90)(0) = 2 Sözleşme olsa da olmasa da elde edilecek beklenen parasal kayıplar aynıdır. Ancak varyanslara baktığımızda, sözleşmenin daha avantajlı olduğunu görebiliriz.
72 (( ) ) ( ) ( ) (( ) ) σ = (0.81) (0.18) (0.10) = 18 sözleşmeli 72 σ = + = sözleşmesiz 2 2 (0.10)(20 2) (0.90)(0 2) 36 n sayıda bireyin olduğu bir ekonomide, her biri ortalaması x ve varyansı σ 2 olan bir riskle karşılaştığında, birey başına ortalama kayıp x, varyans da σ 2 /n dir. n (birey sayısı) sonsuza giderken, varyans sıfıra yaklaşır.
73 Bu sonuca göre, yukarıdaki basit ekonomiyi dikkate almaya 73 devam edersek, sigorta talebinde bulunan birey sayısı yeterince çok olduğunda, sigorta şirketi her yıl oluşacak kayıpları tazmin etmek için 2n kadar ödeme yapacağını bildiğinden (birey başına yani ortalama beklenen kayıp 2 YTL idi), riskini hemen hemen sıfıra yaklaştırabilir. Birey başına sigorta priminin 4 YTL olduğunu düşünürsek, sigorta şirketinin yıllık kârı: n( 4 2) Sigortalama Maliyetleri
74 Bu koşullar altında çok sayıda şirket sigorta piyasasına 74 gireceğinden, tam rekabetçi piyasa yapısına doğru sigorta primi 2 YTL ye kadar düşer: P = MC = MR = 2 YTL Tam rekabetçi yapıda sigorta şirketlerinin aşırı kârı sıfırdır.
14.12 Oyun Teorisi Ders Notları Seçim Teorisi
14.12 Oyun Teorisi Ders Notları Seçim Teorisi Muhamet Yıldız (Ders 2) 1 Temel Seçim Teorisi X kümesi alternatifler kümesi olsun. Alternatifler birbirini dışlayan olsunlar, yani bir kişi aynı anda iki farklı
Detaylı9. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
9. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.8. TAM REKABET PİYASALARI A.8.1. Temel Varsayımları Atomisite Koşulu: Piyasada alıcı ve satıcılar,
DetaylıBİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ
BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ SORU 1: Tam rekabet ortamında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönem toplam maliyet fonksiyonu; STC = 5Q 2 + 5Q + 10 dur. Bu firma tarafından piyasaya sürülen ürünün
DetaylıTAM REKABET PİYASASI
TAM REKABET PİYASASI 2 Bu bölümde, tam rekabet piyasasında çalışan firmaların fiyatlarını nasıl oluşturduklarını, ne kadar üreteceklerine nasıl karar verdiklerini ve piyasadaki fiyat ile miktarın nasıl
Detaylı4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 B.3.2. Taban Fiyat Uygulaması Devletin bir malın piyasasında oluşan denge fiyatına müdahalesi,
DetaylıYatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 3. Hafta. Dr. Mevlüt CAMGÖZ
Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 3. Hafta Dr. Mevlüt CAMGÖZ İçerik Faiz oranlarının belirleyicileri Reel ve nominal faiz oranı Risk ve getiri Beklenen getiri Risk, spekülasyon ve kumar Fayda fonksiyonu
DetaylıPortföy Yönetimi. Yatırım Kumar Adil Oyun
Portföy Yönetimi 1 Yatırım Kumar Adil Oyun 2 1 Risk ve Getiri Kavramı Genel Kural: Getiriyi Sev, Riskten Kaç Faydayı Maksimize Et! 3 Getiri Kavramı Hisse Senedinde getiri iki kaynaktan oluşur. : Sermaye
DetaylıYatırım Kumar Adil Oyun
Portföy Yönetimi Yatırım Kumar Adil Oyun 1 2 Getiri Kavramı Risk ve Getiri Kavramı Genel Kural: Getiriyi Sev, Riskten Kaç Faydayı Maksimize Et! Hisse Senedinde getiri iki kaynaktan oluşur. : Sermaye Kazancı
DetaylıYatırım Kumar Adil Oyun
Portföy Yönetimi 1 Yatırım Kumar Adil Oyun 2 Risk ve Getiri Kavramı Genel Kural: Getiriyi Sev, Riskten Kaç Faydayı Maksimize Et! 3 Getiri Kavramı Hisse Senedinde getiri iki kaynaktan oluşur. : Sermaye
DetaylıK ve L arasında ikame yoktur. Bu üretim fonksiyonu Şekil
MALİYET TEORİSİ 2 Maliyet fonksiyonunun biçimi, üretim fonksiyonunun biçimine bağlıdır. Bir an için reçel üreticisinin, bir birim kavanoz ve bir birim meyve toplayıcısı ile bir birim çıktı elde ettiği
DetaylıFinansal Yatırım ve Portföy Yönetimi. Ders 5
Finansal Yatırım ve Portföy Yönetimi Ders 5 FİNANSIN TEMEL SORULARI: Riski nasıl tanımlarız ve ölçeriz? Farklı finansal ürünlerin riskleri birbirleri ile nasıl alakalıdır? Riski nasıl fiyatlarız? RİSK
DetaylıMENKUL KIYMET DEĞERLEMESİ BÖLÜM 3:
1. RİSK VE GETİRİ 1. Risk ve Belirsizlik Kavramları MENKUL KIYMET DEĞERLEMESİ BÖLÜM 3: Riskin sözlük anlamı, gelecekte beklenmeyen bir durumun ortaya çıkma olasılığı, yaralanma, incinme ve zarara uğrama
DetaylıReyting Metodolojisi. Fonmetre Metodoloji Dokümanı Temmuz, 2012. 2012 Milenyum Teknoloji Bilişim Ar-Ge San. Tic. Ltd. Şti.
Reyting Metodolojisi Fonmetre Metodoloji Dokümanı Temmuz, 2012 İçerik Giriş Tarihçe Kategori Bazında Gruplama Yatırımcı İçin Anlamı Nasıl Çalışır? Teori Beklenen Fayda Teorisi Portföy Performans Ölçümü
DetaylıSelçuk Üniversitesi 26 Aralık, 2013 Beyşehir Turizm Fakültesi-Konaklama İşletmeciliği Genel Ekonomi Dr. Alper Sönmez. Soru Seti 3
Soru Seti 3 1) Q D = 100 2P talep denklemi ve Q S = P 20 arz denklemi verilmiştir. Üretici ve tüketici rantlarını hesaplayınız. Cevap: Öncelikle arz ve talep denklemlerini eşitleyerek denge fiyat ve miktarı
DetaylıProf. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Risk-Getiri İlişkisi ve Portföy Yönetimi I
Risk-Getiri İlişkisi ve Portföy Yönetimi I 1 Giriş İşlenecek ana başlıkları sıralarsak: Finansal varlıkların risk ve getirisi Varlık portföylerinin getirisi ve riski 2 Risk ve Getiri Yatırım kararlarının
Detaylı6. Tüketici Davranışları ve Seçimleri 6.1. Tüketici Kuramına Giriş 6.2. Tüketici Dengesi. Ders içeriği (6. Hafta)
6. Tüketici Davranışları ve Seçimleri 6.1. Tüketici Kuramına Giriş 6.2. Tüketici Dengesi Ders içeriği (6. Hafta) Tüketici Dengesi Kardinal fayda kuramını savunan ekonomistler: mal ve hizmetlerin faydası
Detaylımeydana gelen değişmedir. d. Ek bir işçi çalıştırıldığında sabit maliyetlerde e. Üretim ek bir birim arttığında toplam
A 1. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi eş-ürün eğrisi ile ilgili değildir? a. Girdilerin pozitif marjinal fiziki ürüne sahip olması b. Girdilerin azalan marjinal fiziki ürüne sahip olması c. Girdilerin
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri.
Giriş Temel ekonomik birimler olan tüketici ve üretici için benzer kavram ve kurallar kullanılır. Tüketici için fayda ve fiyat kavramları önemli iken üretici için hasıla kâr ve maliyet kavramları önemlidir.
DetaylıMikroiktisat Final Sorularý
Mikroiktisat Final Sorularý MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ MALĐYE VE ĐŞLETME BÖLÜMLERĐ MĐKROĐKTĐSAT FĐNAL SINAVI 10.01.2011 Saat: 13:00 Çoktan Seçmeli Sorular: Sorunun Yanıtı
Detaylı2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur?
2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? A) A malını tüketen insanların sayısının artmasına yol açan bir nüfus artışı B) A normal bir mal ise, tüketici
DetaylıDeney Dizaynı ve Veri Analizi Ders Notları
Deney Dizaynı ve Veri Analizi Ders Notları Binom dağılım fonksiyonu: Süreksiz olaylarda, sonuçların az sayıda seçenekten oluştuğu durumlarda kullanılır. Bir para atıldığında yazı veya tura gelme olasılığı
DetaylıİKTİSAT. İktisata Giriş Test Dolmuş ile otobüs aşağıdaki mal türlerinden
İktisata Giriş Test - 1 1. Doğada insan ihtiyaçlarına oranla kıt olan elde etmek için çaba sarf edilen ve fiyatı olan mallara ne ad verilir? A) Serbest mallar B) İktisadi mallar C) Nihai mallar D) Üretici
DetaylıSORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL
SORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL Problem 1 (KMS-2001) Bir endüstride iktisadi kârın varlığı, aşağıdakilerden hangisini gösterir? A)
Detaylı10. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
10. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.9. TEKEL (MONOPOL) Piyasada bir satıcı ve çok sayıda alıcının bulunmasıdır. Piyasaya başka
DetaylıEkonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 6.Bölüm: Tüketici Davranışı Teorisi
Ekonomi I 6.Bölüm: Tüketici Davranışı Teorisi Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 Teorik Altyapı Piyasa ekonomisinin
Detaylıİktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan. seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını
OPTİMİZASYON İktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını maksimize edecek olan üretim miktarının belirlenmesi; bir bireyin toplam
DetaylıÜretim Girdilerinin lması
Üretim Girdilerinin Fiyatlandırılmas lması 2 Tam Rekabet Piyasasında Girdi Talebi Tek Değişken Girdi Durumu İlk olarak firmanın tek girdisinin işgücü () olduğu durumu inceleyelim. Değişken üretim girdisi
DetaylıTAHVİL DEĞERLEMESİ. Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Tahvil Değerlemesi
TAHVİL DEĞERLEMESİ 1 Giriş İşlenecek ana başlıkları sıralarsak: Tahvillerin özellikleri Tahvilin piyasa fiyatının hesaplanması Tahvillerde fiyat ve piyasa faizi ilişkisi Vadeye kadarki getirinin hesaplanması
DetaylıSAĞLIK KURUMLARINDA OPERASYON YÖNETİMİ
DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. SAĞLIK KURUMLARINDA OPERASYON YÖNETİMİ
Detaylı2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 C.1.2. Piyasa Talep Fonksiyonu Bireysel talep fonksiyonlarının toplanması ile bir mala ait
DetaylıHANEHALKININ TERCİHLERİ 2 1. FAYDA VE TALEP Bireysel Talep ve Piyasa Talebi Hanehalkının Tüketim Tercihleri
HANEHALKININ TERCİHLERİ 2 1. FAYDA VE TALEP 2 1.1. Bireysel Talep ve Piyasa Talebi 2 1.2. Hanehalkının Tüketim Tercihleri 2 1.2.1. Toplam Fayda, Marjinal Fayda ve Tüketim 4 1.3.2. Fayda Maksimizasyonu
DetaylıDevlet fiyat kontrolü ederek piyasaya müdahale edebilir. Bunun en temel 2 yolu vardır:
32 Bölüm 5. Devletin Fiyat Kontrolü Devlet fiyat kontrolü ederek piyasaya müdahale edebilir. Bunun en temel 2 yolu vardır: 1- Tavan Fiyat 2- Taban Fiyat Tavan fiyat bir mal veya hizmet için devletçe belirlenen
DetaylıEkonominin Esasları TEKEL PİYASASI TEKEL PİYASASI. Tekel Piyasası
Ekonominin Esasları Tekel Piyasası TEKEL PİYASASI Tekel Üretimin % 25 inden fazlasının tek bir firma ya da birbirine bağlı firmalar grubunun elinde olduğu endüstri. Pür tekel Sadece bir satıcının bulunduğu
DetaylıMikro Final. ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 FĐNAL-SINAVI SORULARI Saat: 10:45
MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 FĐNAL-SINAVI SORULARI 21.01.2011 Saat: 10:45 Mikro1 2010 Final Çoktan Seçmeli Sorular Sorunun yanıtı olan veya cümleyi
DetaylıYapılan alan araştırması sonucunda aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. ( ) ( ) ( ) ( )
İKİ DEĞİŞKENLİ OLASILIK Rassal bir deneme yapılmakta ve farklı iki olay ile ilgilenilmektedir. A 1, A 2,,A i olayları bağdaşmaz ve bütünü kapsayıcıdır. B 1, B 2,,B j olayları bağdaşmaz ve bütünü kapsayıcıdır.
Detaylı14.12 Oyun Teorisi Ders Notları
4.2 Oyun Teorisi Ders Notları Muhamet Yıldız Ders 2-3 Tekrarlı Oyunlar Bu ders notlarında, daha küçük bir oyunun tekrarlandığı ve bu tekrarlanan küçük oyunun statik oyun adını aldığı oyunları tartışacağız.
DetaylıEkonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı),
Ekonomi I Tam Rekabet Piyasası FĐRMA TEORĐSĐ Bu bölümü bitirdiğinizde şunları öğrenmiş olacaksınız: Hasılat, maliyet ve kar kavramları ne demektir? Tam rekabet ne anlama gelir? Tam rekabet piyasasında
DetaylıRENAISSANCE CAPITAL MENKUL DEĞERLER A.Ş.
TÜREV ARAÇLAR RİSK BİLDİRİM FORMU (Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nezdindeki işlemlere ilişkindir.) Önemli Açıklama: Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nezdinde
DetaylıFinansal Yatırım ve Portföy Yönetimi. Ders 7 Modern Portföy Teorisi
Finansal Yatırım ve Portföy Yönetimi Ders 7 Modern Portföy Teorisi Kurucusu Markowitz dir. 1990 yılında bu çalışmasıyla Nobel Ekonomi ödülünü MertonH. Miller ve William F. Sharpe ilepaylaşmıştır. Modern
DetaylıKESİN PROJE RAPORU PROJENİN ADI PROJEYİ HAZIRLAYANLAR BABÜR NEDİM ÇAĞATAY OKUL ADI VE ADRESİ DANIŞMAN ÖĞRETMEN
KESİN PROJE RAPORU PROJENİN ADI HANGİ ADAYI SEÇELİM? PROJEYİ HAZIRLAYANLAR BABÜR NEDİM ÇAĞATAY OKUL ADI VE ADRESİ ÖZEL KÜLTÜR FEN LİSESİ ATAKÖY 9.-10. KISIM, 34156 BAKIRKÖY - İSTANBUL DANIŞMAN ÖĞRETMEN
DetaylıGENEL EKONOMİ DERS NOTLARI
GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI 3. BÖLÜM Öğr. Gör. Hakan ERYÜZLÜ Kıtlık, Tercih ve Fırsat Maliyeti Fırsat maliyeti, bir tercihi uygularken vazgeçilen başka bir tercihtir. Örneğin, bir lokantada mevcut iki menüden
DetaylıMikro1 ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 DERSĐ ARA-SINAV SORULARI 08.11.2010 ID: B
MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 DERSĐ ARA-SINAV SORULARI 08.11.2010 ID: B Mikro1 Çoktan Seçmeli Sorular Sorunun yanıtı olan veya cümleyi en iyi şekilde
DetaylıÜNİTE 4: FAİZ ORANLARININ YAPISI
ÜNİTE 4: FAİZ ORANLARININ YAPISI Faiz oranlarının yapısı; Menkul kıymetlerin sahip olduğu risk, Likidite özelliği, Vergilendirme durumu ve Vade farklarının faiz oranlarını nasıl etkilediğidir. FAİZ ORANLARININ
Detaylı1.58 arasındaki her bir değeri alabileceği için sürekli bir
7.SUNUM Hatırlanacağı gibi, kesikli rassal değişkenler sonlu (örneğin; 0, 1, 2,...,10) veya sayılabilir sonsuzlukta (örneğin; 0, 1, 2,...) değerler alabilmektedir. Fakat birçok uygulamada, rassal değişkenin
DetaylıKamu Ekonomisi-I NEGATİF DIŞSALIKLAR
Kamu Ekonomisi-I NEGATF IŞSALIKLAR 1 1. Negatif ışsallık (Üretimde Negatif ışsallık): Bir firmanın üretiminin kişisel maliyetinin yanısıra topluma sosyal maliyetinin de olması durumu: Örnek: 1. Kızılırmak
DetaylıTablo (2): Atıştırma Sayısı ve Günlük Sınav Sayısı Atıştırma Sınav Sayısı (X) 0 0.07 0.09 0.06 0.01
Ortak Varyans ve İstatistiksel Bağımsızlık Bir rassal değişken çifti istatistiksel olarak bağımsız ise aralarındaki ortak varyansın değeri 0 dır. Ancak ortak varyans değerinin 0 olması, iki rassal değişkenin
DetaylıYönetimsel Iktisat Final
Yönetimsel Iktisat Final 1) Aşağıdakilerden hangisi tamamlayıcı mal grubuna girer? a) kahve için: süt süt tozu b) beyaz peynir kaşar peynir c) Diş Fırçası Macun d)çay Kahve 2) Talepte bir artış, arzda
DetaylıEK : DIŞSAL TASARRUFLAR ( EKONOMİLER )
EK : DIŞSAL TASARRUFLAR ( EKONOMİLER ) Genel denge teorisinin sonuçlarının yatırım kararlarında uygulanamamasının iki temel nedeni şunlardır: 1) Genel denge teorisinin tam bölünebilirlik varsayımı her
DetaylıBölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2. Sağlık Ekonomisi
Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2 Sağlık Ekonomisi 1 Tam rekabetçi piyasa özelliklerini kısaca hatırlayalım: Çok sayıda alıcı/satıcı. Homojen ürün. Giriş ve çıkışlar serbest. Tam
Detaylı1. Yatırımın Faiz Esnekliği
DERS NOTU 08 YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ, PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ, TOPLAM TALEP (AD) EĞRİSİNİN ELDE EDİLİŞİ Bugünki dersin içeriği: 1. YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ... 1 2. PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ
DetaylıRİSK ANALİZİ VE AKTÜERYAL MODELLEME
SORU 1: Bir hasar sıklığı dağılımının rassal değişken olan ortalaması (0,8) aralığında tekdüze dağılmaktadır. Hasar sıklığı dağılımının Poisson karma dağılıma uyduğu bilindiğine göre 1 ya da daha fazla
DetaylıVarant nedir? Varantların dayanak varlığı ne olacak? İlk uygulamada borsa endeksleri ve dolar/tl olacak.
TÜRK yatırımcısı yeni bir ürünle tanışıyor: Varant. Ay sonunda 15 varantla başlaması beklenen işlemler yatırımcılara kaldıraç oranları nedeniyle yüksek getiri fırsatı sunuyor. UniCredit Menkul Değerler
Detaylıİçindekiler kısa tablosu
İçindekiler kısa tablosu Önsöz x Rehberli Tur xii Kutulanmış Malzeme xiv Yazarlar Hakkında xx BİRİNCİ KISIM Giriş 1 İktisat ve ekonomi 2 2 Ekonomik analiz araçları 22 3 Arz, talep ve piyasa 42 İKİNCİ KISIM
Detaylı- Kâr payı (temettü) adı altında hisse senedi sahiplerine (şirket ortaklarına) aktarır. - Kâr ortaklara dağıtılmayarak firma bünyesinde tutulur.
HĐSSE SENEDĐ DEĞERLEMESĐ Hisse (Ortaklık) senetleri, firmanın belli bir bölümüne ait mülkiyet ifade eder. Ortaklık senedini elinde bulunduran kişi, bu senedi ihraç eden kuruluşun gelecekteki kazancı (karı)
DetaylıKPSS SORU BANKASI İKTİSAT YENİ. Pegem. Pegem Pegem Pegem Pegem. Pegem. Pegem Pegem. Pegem. Pegem
A GRUBU KADROLAR İÇİN KPSS SORU BANKASI İKTİSAT YENİ Komisyon KPSS İKTİSAT Çek Kopar Soru Bankası ISBN 978-605-364-208-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. 2011, Akademi Bu kitabın
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL
İKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL 1. Monopolist için fiyat marjinal hasılanın üzerindedir. Çünkü, A) Ortalama ve marjinal hasıla eğrileri birbirine eşittir B) Azalan verimler kanunu geçerli
Detaylıİktisada Giriş I. 17 Ekim 2016 II. Hafta
İktisada Giriş I 17 Ekim 2016 II. Hafta Ordinalist Yaklaşım Fayda ölçülemez ancak kayıtsızlık eğrileri ve bütçe doğrusu yardımı ile sıralanabilir. Farksızlık eğrisi tüketiciye aynı fayda düzeyini sağlayan
DetaylıSORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA
SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA Problem 1 (KMS-2001) Kısa dönem toplam arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Detaylıİstatistik, genel olarak, rassal bir olayı (ya da deneyi) matematiksel olarak modellemek ve bu model yardımıyla, anakütlenin bilinmeyen karakteristik
6.SUNUM İstatistik, genel olarak, rassal bir olayı (ya da deneyi) matematiksel olarak modellemek ve bu model yardımıyla, anakütlenin bilinmeyen karakteristik özellikleri (ortalama, varyans v.b. gibi) hakkında
DetaylıBu optimal reklam-satış oranının reklam etkinliğini (reklam esnekliği) fiyat esnekliğine bölerek de hesaplarız anlamına gelir.
Sloan Yönetim Okulu 15.010/ 15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Đş Kararları için Đktisadi Analiz Profesör McAdams, Montero, Stoker ve van den Steen 2000 Final Sınavı Cevapları: Asistanların Notlandırması
DetaylıTemel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri Dönem Deneme Sınavı
1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Para-ağırlıklı getiri yöntemi oldukça kolay hesaplanabilen ve maliyetsiz bir yöntemdir. B) Portföy getirisini hesaplarken en doğru yöntem para-ağırlıklı getiri
Detaylı2009 S 4200-1. Değeri zamanın belirli bir anında ölçülen değişkene ne ad verilir? ) Stok değişken B) içsel değişken C) kım değişken D) Dışsal değişken E) Fonksiyonel değişken iktist TEORisi 5. Yatay eksende
DetaylıDÜZENLEME VE ANTİ-TRÖST YASASI 2
DÜZENLEME VE ANTİ-TRÖST YASASI 2. PİYASAYA MÜDAHALE 2.. ARTIKLAR VE BÖLÜŞÜMÜ 2 2. DÜZENLEMENİN EKONOMİK KURAMI 3 2.. DENGE 3 3. DÜZENLEME VE DOĞAL TEKELLER 4 3.. KARTELLERİN DÜZENLENMESİ 7 4. ANTİ-TRÖST
DetaylıMIT OpenCourseWare http://ocw.mit.edu. 14.30 Ekonomide İstatistiksel Yöntemlere Giriş Bahar 2009
MIT OpenCourseWare http://ocw.mit.edu 14.30 Ekonomide İstatistiksel Yöntemlere Giriş Bahar 2009 Bu materyale atıfta bulunmak ve kullanım koşulları için http://ocw.mit.edu/terms sayfasını ziyaret ediniz.
DetaylıKesikli Şans Değişkenleri İçin; Olasılık Dağılımları Beklenen Değer ve Varyans Olasılık Hesaplamaları
Kesikli Şans Değişkenleri İçin; Olasılık Dağılımları Beklenen Değer ve Varyans Olasılık Hesaplamaları 1 Şans Değişkeni: Bir dağılışı olan ve bu dağılışın yapısına uygun frekansta oluşum gösteren değişkendir.
Detaylı3 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI
ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 İSTATİSTİK ve SAYISAL BİLGİ 11 1.1 İstatistik ve Önemi 12 1.2 İstatistikte Temel Kavramlar 14 1.3 İstatistiğin Amacı 15 1.4 Veri Türleri 15 1.5 Veri Ölçüm Düzeyleri 16 1.6
DetaylıDERS NOTU 01 TÜKETİCİ TEORİSİ
DERS NOTU 01 TÜKETİCİ TEORİSİ Bugünki dersin işleniş planı: I. Hanehalkı Karar Problemi... 1 A. Bütçe Doğrusu... 1 II. Seçimin Temeli: Fayda... 5 A. Azalan Marjinal Fayda... 5 B. Fayda Fonksiyonu... 9
DetaylıRASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI. Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN
RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN 1 RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI Olasılığa ilişkin olayların çoğunluğunda, deneme sonuçlarının bir veya birkaç yönden incelenmesi
DetaylıDr. Y. İlker TOPCU. Dr. Özgür KABAK web.itu.edu.tr/kabak/
Dr. Y. İlker TOPCU www.ilkertopcu.net www.ilkertopcu.org www.ilkertopcu.info facebook.com/yitopcu twitter.com/yitopcu instagram.com/yitopcu Dr. Özgür KABAK web.itu.edu.tr/kabak/ GİRİŞ Tek boyutlu (tek
Detaylı2018/1. Dönem Deneme Sınavı.
1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı
DetaylıKARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ
KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ Ricardo, bir ülkenin hiçbir malda mutlak üstünlüğe sahip olmadığı durumlarda da dış ticaret yapmasının, fayda sağlayabileceğini açıklamıştır. Eğer bir ülke her malda mutlak
DetaylıMIT OpenCourseWare http://ocw.mit.edu. 14.30 Ekonomide İstatistiksel Yöntemlere Giriş Bahar 2009
MIT OpenCourseWare http://ocw.mit.edu 14.30 Ekonomide İstatistiksel Yöntemlere Giriş Bahar 2009 Bu materyale atıfta bulunmak ve kullanım koşulları için http://ocw.mit.edu/terms sayfasını ziyaret ediniz.
DetaylıOSMANLI MENKUL DEĞERLER A.Ş. TÜREV ARAÇLAR RİSK BİLDİRİM FORMU
OSMANLI MENKUL DEĞERLER A.Ş. TÜREV ARAÇLAR RİSK BİLDİRİM FORMU (Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A.Ş. ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nezdindeki işlemlere ilişkindir.)
DetaylıSÜREKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER
SÜREKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER Sürekli Rassal Değişkenler Sürekli Rassal Değişken: Değerleriölçümyadatartımla elde edilen, bir başka anlatımla sayımla elde edilemeyen, değişkene sürekli rassal değişken denir.
DetaylıPARAMETRİK OLMAYAN İSTATİSTİKSEL TEKNİKLER
PARAMETRİK OLMAYAN İSTATİSTİKSEL TEKNİKLER Prof. Dr. Ali ŞEN 1 Tek Örneklem İşaret Testi İşaret Testi parametrik olmayan prosedürler içinde en eski olanıdır. Analiz yapılırken serideki verileri artı ve
DetaylıEKO 205 Mikroiktisat. Kar Maksimizasyonu Profit Maximization
EKO 205 Mikroiktisat Kar Maksimizasyonu Profit Maximization Tartışılacak Konular Tam Rekabet Piyasaları Kar Maksimizasyonu Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Kısa Dönemde Çıktı Düzeyinin Belirlenmesi
DetaylıAdı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30
Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30 ID: Z Mikro 2 Ara 2010 Çoktan Seçmeli Sorular Cümleyi en iyi biçimde tamamlayan veya sorunun yanıtı olan seçeneği yanıt anahtarına işaretleyiniz. 1. Çapraz satış
DetaylıDERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ
DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ Bugünki dersin içeriği: 1. MALİYE POLİTİKASI VE DIŞLAMA ETKİSİ... 1 2. UYUMLU MALİYE VE
Detaylı15.010/15.011 Ara Sınav Çözümleri, 2004
15.010/15.011 Ara Sınav Çözümleri, 2004 1a) Yanlış. $ AC (Ortlama maliyet), MC (Marjinal Maliyet) Eğer ortalama maliyet düşüyorsa marjinal maliyet ortalama maliyetten daha azdır fakat marjinal maliyet
DetaylıKAMU TERCİHİ 2 1. POLİTİK PİYASA
KAMU TERCİHİ 2 1. POLİTİK PİYASA 2 1.1. POLİTİKACI VE SEÇMENLERİN DAVRANIŞI 3 1.1.1. Kamu Malları 3 1.1.2. Dışsallıklar 3 1.2. ÇIKAR GRUPLARI VE YENİDEN BÖLÜŞÜM 4 1.2.1. Ortanca Seçmen Kuramı 4 1.3. GELİRİN
DetaylıİKT 207: Mikro iktisat. Faktör Piyasaları
İKT 207: Mikro iktisat Faktör Piyasaları Tartışılacak Konular Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarında Denge Monopson Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları Monopol Gücünün Olduğu Faktör
Detaylı1. Nominal faiz oranı %25, enflasyon oranı %5 olduğuna göre reel faiz oranı % kaçtır?
Temel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri 1. Nominal faiz oranı %25, enflasyon oranı %5 olduğuna göre reel faiz oranı % kaçtır? a. %18 b. %19 c. %20 d. %21 e. %22 5. Nominal faiz oranı %24 ve iki
Detaylı1. Yapılan işlemlerin asgari unsur ve risklerine, Yatırım hizmet ve faaliyetleri Genel Risk Bildirimi
1. Yapılan işlemlerin asgari unsur ve risklerine, Yatırım hizmet ve faaliyetleri Genel Risk Bildirimi Önemli Açıklama Sermaye piyasalarında yapacağınız işlemler sonucunda kar elde edebileceğiniz gibi zarar
DetaylıAKTÜERLİK SINAVLAR 1. SEVIYE TEMEL SİGORTACILIK VE EKONOMİ TEMEL SİGORTACILIK
AKTÜERLİK SINAVLAR 1. SEVIYE TEMEL SİGORTACILIK VE EKONOMİ TEMEL SİGORTACILIK SORU-1 750 TL değerinde bir mal; aynı zamanda, aynı rizikoya karşı üç sigorta şirketi tarafından aynı süre için sigortalanmıştır.
DetaylıTEMEL SİGORTACILIK. Gerçekleşen hasar oranı, sigorta tarifesinde öngörülen hasar oranından daha düşük olursa aşağıdaki seçeneklerden hangisi doğrudur?
TEMEL SİGORTACILIK SORU 1: Gerçekleşen hasar oranı, sigorta tarifesinde öngörülen hasar oranından daha düşük olursa aşağıdaki seçeneklerden hangisi doğrudur? A) Toplam Risk Primi, Toplam Ödenen Tazminat
DetaylıCDS Primlerinin Borsa Endeksi Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama
YOZGAT BOZOK ÜNİVERSİTESİ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi CDS Primlerinin Borsa Endeksi Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama Yasin REYHAN Yozgat Bozok Üniversitesi yasin.reyhan@bozok.edu.tr
DetaylıKARAR TEORİSİ. Özlem AYDIN. Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
KARAR TEORİSİ Özlem AYDIN Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Karar Ortamları Karar Analizi, alternatiflerin en iyisini seçmek için akılcı bir sürecin kullanılması ile ilgilenir. Seçilen
DetaylıTANIMLAYICI İSTATİSTİKLER
TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Tanımlayıcı İstatistikler ve Grafikle Gösterim Grafik ve bir ölçüde tablolar değişkenlerin görsel bir özetini verirler. İdeal olarak burada değişkenlerin merkezi (ortalama) değerlerinin
DetaylıSloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Güzl 2004 Professors Berndt, Chapman, Doyle ve Stoker
Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Güzl 2004 Professors Berndt, Chapman, Doyle ve Stoker ÖDEV #5 ÇÖZÜMLER 1. a. Oyun Analizi i. Nash Dengesi Bir çift hamle Nash dengesidir
DetaylıMIT OpenCourseWare http://ocw.mit.edu. 14.30 Ekonomide İstatistiksel Yöntemlere Giriş Bahar 2009
MIT OpenCourseWare http://ocw.mit.edu 14.30 Ekonomide İstatistiksel Yöntemlere Giriş Bahar 2009 Bu materyale atıfta bulunmak ve kullanım koşulları için http://ocw.mit.edu/terms sayfasını ziyaret ediniz.
Detaylı31.12.2011. Tablo 13.1 Kahvaltıda Yumurta Yiyen Bir Kişinin Elde Ettiği Toplam ve Marjinal Fayda. Kahvaltıda Yenen Yumurta Sayısı.
Faydanın ölçülüp ölçülemeyeceği konusunda ekonomistlerin tartıştıklarını görmekteyiz.biz burada faydanın ölçülebileceğini savunan Kardinal Fayda yaklaşımı ile ölçülemeyeceğini savunan Ordinal Fayda yaklaşımını
DetaylıOpsiyon piyasaları ikiye ayrılır: 1) Tezgahüstü piyasa 2) Opsiyon borsaları
DÖVİZ OPSİYONLARI: Genel bir kavram olarak opsiyon, bir mali varlık veya malın sabitleştirilmiş fiyattan belirli bir vadede alma veya satma hakkı doğuran sözleşme biçiminde tanımlanabilir. Burada vurgulanması
Detaylıİktisada Giriş I. 17 Ekim 2016 II. Hafta
İktisada Giriş I 17 Ekim 2016 II. Hafta Ekonomilerdeki Temel Sorunlar İktisat Biliminin ortaya çıkış nedeni kıtlıkla savaştır. Tam kullanım sorunu: Tam istihdam Eksik İstihdam Etkin kullanım sorunu: Hangi
Detaylı6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.5. Doğrusal olmayan fonksiyonların eğimi Doğrusal fonksiyonlarda eğim her noktada sabittir
Detaylıİstatistik Nedir? İstatistiğin Önemi Nedir? Tanımlayıcı ve Çıkarımcı İstatistik ttitik Tanımlayıcı İstatistik Türleri Çıkarımcı İstatistiğin i iği
İSTATİSTİK E GİRİŞ TEMEL KAVRAMLAR İstatistik Nedir? İstatistiğin Önemi Nedir? Tanımlayıcı ve Çıkarımcı İstatistik ttitik Tanımlayıcı İstatistik Türleri Çıkarımcı İstatistiğin i iği Elemanlarıl AMAÇ İstatistiğe
DetaylıBölüm 8: Sağlık Hizmetleri İçin Talep Ve Sağlık Harcamaları. Sağlık Ekonomisi
Bölüm 8: Sağlık Hizmetleri İçin Talep Ve Sağlık Harcamaları Sağlık Ekonomisi 1 Sağlık hizmetleri için talep eğrisinin teorik olarak elde edilişi. Talebi etkileyen ekonomik ve ekonomik olmayan değişkenler.
DetaylıGRAFİK ÇİZİMİ VE UYGULAMALARI 2
GRAFİK ÇİZİMİ VE UYGULAMALARI 2 1. Verinin Grafikle Gösterilmesi 2 1.1. İki Değişkenli Grafikler 3 1.1.1. Serpilme Diyagramı 4 1.1.2. Zaman Serisi Grafikleri 5 1.1.3. İktisadi Modellerde Kullanılan Grafikler
DetaylıKomisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2014 Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
Detaylı2018 İKİNCİ SEVİYE AKTÜERLİK SINAVLARI RİSK ANALİZİ VE AKTÜERYAL MODELLEME 12 MAYIS 2018
2018 İKİNCİ SEVİYE AKTÜERLİK SINAVLARI RİSK ANALİZİ VE AKTÜERYAL MODELLEME 12 MAYIS 2018 Sigortacılık Eğitim Merkezi (SEGEM) tarafından hazırlanmış olan bu sınav sorularının her hakkı saklıdır. Hangi amaçla
DetaylıMİKRO İKTİSAT I. Dr. Sanlı ATEŞ
MİKRO İKTİSAT I Dr. Sanlı ATEŞ 1 TALEP TEORİSİ 2 Talep teorisi, talebi etkileyen çeşitli faktörlerin belirlenmesini amaçlar. Talep, çok çeşitli faktörlerce eş anlı olarak belirlenir : Malın kendi fiyatı
Detaylı