uzman yaklaşımı tarih Branş Analizi Sadettin Acar

Transkript

1 Branş Analizi tarih Öğretmen adayları için ÖSYM tarafından ilk kez düzenlenen Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi (ÖABT) Tarih Öğretmenliği Sınavı nda genel olarak bilgiye dayalı ve daha önce ilan edilen konu ağırlıkları doğrultusunda sorular soruldu. Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi (ÖABT) Tarih Öğretmenliği Sınavı nın ünitelerine ve soruların ağırlıklarına detaylı olarak baktığımızda; Tarih metodu ünitesinden dipnot ile ilgili 1 (1.soru), tarih yazıcılığı ile ilgili 1 (2.soru), tarih biliminin araştırma yöntemi ile ilgili 1 (3. soru), tarihe yardımcı bilimler ile ilgili 1 (4. soru) olmak üzere doğrudan bilgiye dayalı 4 soru soruldu. Eski Çağ Tarihi ünitesinden bilgiye dayalı 2 soru soruldu. Sorulardan biri Roma Dönemi mimari eserleri ile ilgili (5. soru), diğeri Ön Asya Devletleri ile ilgiliydi (6. soru). İslamiyet Öncesi Türk Devletleri ünitesi ile ilgili biri yoruma dayalı, diğerleri bilgiye dayalı olmak üzere 5 soru soruldu. İslamiyet Öncesi Türk Devletleri nde kullanılan unvanlarla ilgili 1 soru (7. soru), İpek Yolu na egemen olmak isteyen devletlerle ilgili 1 soru (8. soru), Türklerle ilgili bilgi veren devletlerin yazılı kaynakları ile ilgili 1 soru (9. soru), İslamiyet Öncesi Türkler e ait yazıtlarla ilgili 1 soru (10. yaklaşımı soru), Göktürklerin sosyal ve ekonomik hayatlarıyla (11. soru) ilgili 1 soru soruldu. İslam Tarihi ünitesinden Hz. Ömer Dönemi (12. soru) ve Abbasi Devleti nin zayıflamasının nedenleriyle ilgili birer bilgi sorusu soruldu. (13. soru), Türk-İslam Tarihi ünitesinden Türk-İslam Devletlerinde edebiyat (14. soru) ve Büyük Selçuklu siyasi tarihi (15. soru) ile ilgili birer bilgi sorusu soruldu. Türkiye tarihi ile ilgili bilgiye dayalı 2 soru soruldu. Anadolu Selçuklu Dönemi nde yapılan Miryakefalon Savaşı nın sonuçları ile ilgili (16. soru) ve Anadolu Selçuklu Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti nin özelliklerinin karşılaştırılmasına dayanan birer soru soruldu. (17. soru) Osmanlı tarihi ünitesinden bilgiye dayalı 7 soru soruldu. Bu sorulardan 3 tanesi Osmanlı kültür ve uygarlığı ile ilgiliydi. (18, 20, 21. sorular), 19. soruda Yahya Kemal Beyatlı nın Akıncılar şiirinin bir dörtlüğünün hangi padişah dönemini anlattığı soruldu. 22. soru XVIII. yüzyıl ile, 23. soru XIX. yüzyılda yapılan Berlin Antlaşması ile 24. soru ise II. Meşrutiyet in ilanı ile ilgilidir. Atatürk ilke ve inkılapları tarihi ünitesinden 6 soru soruldu. 25. soru Son Osmanlı Mebusan Meclisiyle 26. soru I. TBMM deki gruplarla 27. soru kapitülasyonlarla, 28. soru Atatürk Dönemi nde Türkiye nin üye olduğu uluslararası örgütlerle, 29. soru Türkiye İktisat Kongresi ile 30. soru ise Atatürk Dönemi nde çıkarılan dergilerle ilgilidir. Genel Dünya Tarihi ünitesinden bilgiye dayalı 6 soru soruldu. 31. soru bilim insanlarıyla ilgili, 32. soru Coğrafi Keşifl erle ilgili, 33. soru Rönesans ın sonuçları ile ilgili, 34. soru İtalya nın siyasi birliğini sağlaması ile ilgili, 35. soru Avrupa da mezhep savaşları ile ilgili, 36. soru ise 1848 İhtilalleri ile ilgilidir. Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi ünitesinden bilgiye dayalı 4 soru soruldu. 37. soru, II. Dünya Savaşı Dönemi nde Türkiye nin başbakanları ile ilgili, 38. soru İnönü Dönemi nde çıkarılan kanunlarla ilgili, 39. soru Basmacı Hareketi ile ilgili, 40. soru ise Baas Hareketi ile ilgilidir. Sadettin Acar

2 soruların konulara göre dağılımı tarih KONU BAŞLIĞI SORU SAYISI Tarih Metodu 4 Eski Çağ Tarihi 2 İslamiyet Öncesi Türk Devletleri 5 İslam Tarihi 2 Türk-İslam Tarihi 2 Türkiye Tarihi 2 Osmanlı Tarihi 7 yaklaşımı Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi 6 Genel Dünya Tarihi 6 Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi 4 Toplam 40

3 1. I. Faydalanılan kaynaklar II. Bir tablo veya istatistiğin düzenlenmesinde kullanılan verilerin kaynakları III. Yazarın anlatımları Yukarıdakilerden hangileri dipnot koymayı gerektiren bir bilgidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III Bir eserde geçen herhangi bir söz ya da sözcükle ilgili olarak sayfa altına konulan aydınlatıcı, ek bilgiler içeren ya da kaynak belirten açıklamaya dipnot denir. Bilimsel eserlerde savunulan görüş ve düşüncelerin doğruluğunu desteklemek, bilgilerin kaynağını göstererek yazarın katkısını ortaya koymak, bilgilerin doğruluk ve güvenilirliği ile ilgili okuyucuya deneyim imkânı sağlamak, ilgili konularda yazmak isteyenlere başvuru imkânı sağlamak amacıyla dipnot kullanılır. Bilimsel eserlerde faydalanılan kaynaklar, bir tablo veya istatistiğin düzenlenmesinde kullanılan verilerin kaynakları dipnot koymayı gerektirir. Yazarın anlatımları eseri oluşturduğu için dipnot koymayı gerektirmez. Doğru yanıt D seçeneğidir.

4 2. Tarih yazıcılığı geçmişten günümüze birçok evreler geçirmiştir. Tarihî olayları anlatarak bunlardan ders çıkarılmasını isteyen ve ahlaki değerleri geliştirmeyi amaçlayan Thukydides (Tukidides) in öncülük yaptığı tarih yazıcılığı aşağıdakilerden hangisidir? A) Destan yazıcılığı B) Hikâyeci tarih yazıcılığı C) Araştırıcı tarih yazıcılığı D) Öğretici tarih yazıcılığı E) Millî tarih yazıcılığı İnsanların olayları kaydetme ihtiyacı tarih yazıcılığını ortaya çıkarmıştır. Tarih yazıcılığı geçmişten günümüze hikâyeci (rivayetçi), öğretici (faydacı, pragmatik), araştırıcı (bilimsel, neden-nasılcı) tarih yazıcılığı şeklinde gelişim göstermiştir. Öğretici (faydacı, pragmatik), tarih yazıcılığı tarzında eser veren tarihçiler, mensup oldukları toplumu harekete geçirerek millî birlik ve ahlakî değerleri geliştirmeyi amaçlamışlardır. Öğretici tarih yazıcılığında aynı zamanda tarihî olayları anlatarak, bundan ders çıkarılmasını sağlayarak topluma fayda sağlamak amaçlanır. Öğretici tarih yazıcılığının ilk temsilcisi Thukydides (Tukidedes) tir. Öğretici tarih yazıcılığı büyük yenilgilerin ardından ya da toplumun fi kir yönünden birlik içinde olmadığı dönemlerde ilgi çekmiştir. Avrupa da ve Türkiye de XIX. yüzyıla kadar bu tarih yazıcılığı devam etmiştir Doğru yanıt D seçeneğidir.

5 3. Tarihin yöntemi, tarihî olayları inceleyerek anlamak ve açıklamaktır. Tarihî olaylar hakkında doğru bilgi edinmek, yaşanılan dönemden kalan orijinal belge ve bulguların değerlendirilmesi ile mümkündür. Bu değerlendirmenin yapılabilmesi için izlenmesi gereken işlemler sırasıyla aşağıdakilerden hangileridir? A) Tarama, tasnif, tenkit, tahlil, terkip B) Terkip, tahlil, tasnif, tarama, tenkit C) Tarama, tasnif, tahlil, tenkit, terkip D) Tasnif, tahlil, terkip, tarama, tenkit E) Terkip, tasnif, tarama, tenkit, tahlil Tarih biliminin yöntemi, tarihî olayları inceleyerek anlamak ve açıklamaktır. Tarihî olaylar değerlendirilirken sistematik bir yöntem izlenir. Tarihî olaylar değerlendirilirken, tarih biliminin araştırma yöntemi tarama, tasnif, tahlil, tenkit (eleştiri), terkip (sentez) aşamalarından oluşur. Tarama (kaynak arama), tarihe kaynaklık edebilecek her türlü bilgi ve verilerin bulunması aşamasıdır. Tasnif (sınıflandırma), toplanan verilerin bir sistem dâhilinde sınıflandırılması aşamasıdır. Tahlil (çözümleme), elde edilen verilerin kaynak ve bilgi yönünden yeterli olup olmadığının kontrol edilmesi aşamasıdır. Tenkit (eleştiri), toplanan verilerin gerçekliği ve bilgi açısından güvenilirliğinin tespit edildiği aşamadır. Terkip (sentez), toplanan verilerin birleştirilerek sonuca ulaşılması aşamasıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

6 4. Arkeoloji Müzesinde yer alan Roma Dönemi paraları, Hacı Bektaş Veli Müzesinde yer alan yazma eserleri ve Damat İbrahim Paşa Külliyesi yapılarında yer alan kitabeleriyle Nevşehir, bir tarih hazineleri şehri görünümündedir. Bu şehirde tarihe yardımcı, I. Epigrafi, II. Nümizmatik, III. Paleografi bilim dallarından hangilerine ilişkin eserler bulunduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III Paleografi, eski yazıların okunmasını sağlayan, bu yazıları tür ve şekil açısından inceleyen tarihe yardımcı bilim dalıdır. Ferman, kronik, anal gibi yazılı belgelerin okunabilmesi ve anlaşılabilmesi için tarih bilimi paleografi biliminden yararlanılır. Epigrafi, anıtlar üzerindeki kitabeleri ve yazıları inceleyen bilim dalıdır. Tarih bilimi, kitabelerdeki bu bilgilerin okunmasında ve anlaşılmasında epigrafi biliminden yararlanır. Nümizmatik (Meskûkat), eski paraları inceleyen tarihe yardımcı bilim dalıdır. Bu paraların ait oldukları medeniyetlerle ilgili bilgi edinilmesinde tarih bilimine yardımcı olur. Para üzerinde yer alan yazılar, devlet, hükümdar, devletin mali gücü gibi konularda tarihçiye önemli ipuçları verebilir. Soruda Nevşehir ile ilgili verilen paragrafta Roma Dönemi paraları ile nümizmatik, Hacı Bektaş Veli Müzesinde yer alan yazma eserleri ile paleografi, Damat İbrahim Paşa Külliyesi yapılarında yer alan kitabeler ile epigrafi bilimine ilişkin eserlerin bulunduğu söylenebilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

7 5. Aşağıdaki Roma Dönemi eserlerinden hangisi, günümüzde Türkiye sınırları içerisinde yer almamaktadır? A) Zeus Sunağı B) Yerebatan Sarnıcı C) Ayasofya D) Aspendos Tiyatrosu E) Meryem Ana Kilisesi Zeus Sunağı MÖ II. yüzyılda Kuzey Batı Anadolu da, Pergamon şehrinde Pergamon Krallığı nı yöneten Attalos hanedanı tarafından yaptırılmış, mermerden anıtsal dinsel yapıdır. Zeus Sunağı nın kalıntıları 1870 lerde Carl Humann tarafından Prusya ya götürülmüştür. Zeus Sunağı günümüzde Berlin de bulunan Pergaman Müzesinde sergilenmektedir. Zeus Sunağı günümüzde Türkiye sınırları içerisinde bulunmamaktadır. Yerebatan Sarnıcı (İstanbul), Ayasofya (İstanbul), Aspendos Tiyatrosu (Antalya), Meryem Ana Kilisesi (İzmir) günümüzde Türkiye sınırları içerisinde bulunmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

8 6. Aşağıdaki kentlerden hangisi, eski Ön Asya da bir devlete başkentlik yapmamıştır? A) Asur B) Babil C) Uruk D) Hattuşa E) Persepolis Asurlular (MÖ MÖ 609), Asya kökenli kavimlerle Arabistan kökenli Samilerin karışımından oluşan ve Yukarı Mezopotamya da hüküm sürmüş bir Ön Asya Devleti dir. Asurluların ilk başkenti Ninova şehridir. Asurluların başkenti daha sonra Asur şehri olmuştur. Babil Devleti (MÖ MÖ 539), Samilerin bir kolu olan Amurrular tarafından kurulmuştur. Babil Devleti nin başkenti Babil dir. Hititler (MÖ MÖ 700), Kafkaslardan Orta Anadolu ya gelerek Kızılırmaak boylarına yerleşmişler ve MÖ 1400 yıllarında; imparatorluk hâline gelmişlerdir. Hititlerin başkenti Hattuşa (Hattuşaş) dır. Hattuşa (Hattuşaş) aynı zamanda Boğazköy olarak adlandırılır. İran uygarlığının önemli devletlerinden biri Pers İmparatorluğu dur. Pers İmparatorluğu nun başkenti Persepolis tir. Mezopotamya da ilk şehir devletlerini Sümerler kurmuştur. Sümer şehir devletlerine site adı verilmiştir. Bu şehir devletleri içerisinde Ur, Uruk, Kiş, Lagaş en önemlileridir. Uruk, Sümer şehir devletlerinden biridir. Uruk, Ön Asya da bir devlete başkentlik yapmamıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

9 7. İslamiyet öncesi Orta Asya Türk devletlerinde idarecilik ve devlet yönetimi konusunda tecrübe kazanmak amacıyla, bağlı boy ve oymakların başına gönderilen hakan çocuklarının aldığı unvan aşağıdakilerden hangisidir? A) Yabgu B) Atabey C) Otaçı D) Şad E) İnal Yabgu, İslamiyet öncesi Türk devletlerinde ülkenin batısını yöneten ve genellikle hükümdarın kardeşi olan kişinin aldığı unvandır. Atabey, Türk - İslam devletlerinde eyaletlere melik unvanıyla gönderilen hükümdar çocuklarının eğitiminden sorumlu devlet görevlisinin kullandığı unvandır. Atabeylik kurumu ilk kez Büyük Selçuklular Dönemi nde ortaya çıkmıştır. Otaçı (Emçi), İslamiyet öncesi Türklerde tabip (doktor) anlamına gelir. İnal (İnanç, Ataman), İslamiyet öncesi Türk devletlerinde tigin (şehzade) eğitmeni için kullanılan kavramdır. Şad, devlet yönetimi konusunda tecrübe kazanmak amacıyla, boy ve oymaklara yönetici olarak gönderilen hükümdar çocuklarının aldığı unvandır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

10 8. Orta Asya Türk devletleri için ticaret önemli bir gelir kaynağı olmuş, bu devletler bölgeden geçen İpek Yolu na hâkim olmak için mücadele etmekten kaçınmamışlardır. İpek Yolu nun bir kısmına hâkim olmak isteyen Göktürkler, Sasanilerle ittifak yaparak aşağıdaki devletlerden hangisine son vermişlerdir? A) Uygur B) Karluk C) Akhun D) Hazar E) Sabar Orta Asya Türk devletlerinde ticaret önemli bir ekonomik faaliyettir. Orta Asya Türk devletleri İpek Yolu na egemen olmak amacıyla sürekli mücadele etmişlerdir. I. Göktürk Devleti nin en parlak dönemi Mukaan Kağan Dönemi dir. Mukan Kağan Dönemi nde ülkenin batısını yöneten İstemi Yabgu İpek Yolu nun kontrolünü sağlamak amacıyla Ak Hunlar a karşı Sasanilerle iş birliği yapmıştır. Göktürk - Sasani ittifakı sonucunda Ak Hun Devleti yıkılmıştır. Göktürkler ve Sasaniler Ceyhun Nehri sınır olmak üzere Ak Hun Devleti nin topraklarını paylaşmıştır. (557) Doğru yanıt C seçeneğidir.

11 9. İslamiyet Öncesi Dönem de Türklerin Orta Asya daki varlığına dair ipuçları, çevre uygarlıkların yazılı kaynaklarından da elde edilmektedir. Buna göre, eski Türkler hakkında aşağıdakilerden hangisinin kaynaklarından yararlanıldığı söylenemez? A) Mısır B) Çin C) Arap D) Bizans E) İran İslamiyet öncesi Türkler de yazının kullanılması geç ortaya çıktığı için, Türklerle ilgili bilgiler çevre uygarlıkların yazılı kaynaklarından elde edilmiştir. Türk adından ilk kez Çin yıllıklarında bahsedilmiştir. Bizanslılar, İranlılar ve Araplar VIII. yüzyıldan itibaren Türkçe konuşan ve boylar hâlinde yaşayan topluluklara Türk adını vermişlerdir. Türkiye adı VII. yüzyıldan itibaren Bizans kaynaklarında Orta Asya için kullanılan coğrafi bir terim olmuştur. Çin, İran, Bizans ve Arap kaynaklarında Türklerden bahsedilmiştir. Mısır, Türklerin çevresindeki uygarlıklardan bir olmadığı için Mısır kaynaklarında Türklerden bahsedilmemiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

12 10. Eski Türk yazıtları Türkler için en önemli kültürel miras arasında yer alır. Bu eserleri ilk defa çözerek anlaşılır hâle gelmesini sağlayan Türkolog aşağıdakilerden hangisidir? A) V.V. Barthold B) Wilhelm Thomsen C) Laszlo Rasonyi D) W. Radloff E) Strahlenberg Türk dilinin ve tarihinin en eski yazılı örnekleri Kök Türk alfabesi ile yazılmış olan yazıtlardır. Bu yazıtların en önemlileri Orhun Irmağı vadisindeki Orhun Yazıtları (Kök Türk Kitabeleri) ile Yenisey ve Talas bölgesindeki Yenisey Yazıtları dır. Orhun Yazıtlarını ilk defa çözerek anlaşılır hâle gelmesini sağlayan Türkolog Danimarkalı Wilhelm Thomsen dır. Wilhelm Thomsen 1893 te bu yazıtları okumuştur. Orhun Yazıtları Tonyukuk (725), Kül Tigin (732) ve Bilge Kağan (735) adına dikilmiştir. Orhun Yazıtları, Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi, devletin ve halkın karşılıklı olarak görevlerinin belirtilmesi, Türklerde devlet anlayışının kavranması açısından önemlidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

13 11. Göktürkler Dönemi ne ait orak, kürek, demir sapan gibi eşyalar bulunmuş ayrıca Yenisey vadilerine kadar uzanan Tötö Kanalı gibi sulama kanallarına ulaşılmıştır. Bu bilgiyle Göktürklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Sosyal ve ekonomik hayat tarzlarının değiştiğine B) Göçebe hayat tarzını sürdürdüklerine C) Bozkır kültüründen etkilendiklerine D) Ülke topraklarının hana ait olduğuna E) Boylar şeklinde teşkilatlandıklarına İslamiyet öncesi Türklerde ilk dönemlerde temel ekonomik etkinlik hayvancılık, hâkim yaşam tarzı göçebe yaşam biçimidir. İslamiyet öncesi Türkler hayvanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yaylak - kışlak adı verilen yarı göçebe bir yaşam tarzına sahiptir. Göktürkler Dönemi ne ait orak, kürek, demir sapan ve sulama kanallarının varlığı Göktürklerin tarımla uğraştığının göstergesidir. Göktürklerin tarımla uğraşması sosyal ve ekonomik yaşam biçimlerinin değiştiğinin göstergesidir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

14 12. Aşağıdakilerden hangisi, Hz. Ömer Dönemi ne ait gelişmelerden biri değildir? A) Kadıların, illere atanması B) Arabistan dan getirilen Müslümanların; Basra, Kûfe ve Fustat gibi yeni kurulan şehirlere yerleştirilmesi C) Vilayetler arasında haberleşmeyi sağlamak için yollar üzerinde menziller yapılması D) Zorunlu askerliğe ilk adımın atılması E) İlk İslam donanmasının oluşturulması Hz. Ömer Dönemi nde ( ) Mısır, Suriye, Irak, İran ve Azerbaycan fethedildi. Bu dönemde İran ın fethini sağlamak amacıyla Basra ve Kûfe ordugâh şehirleri, Mısır ın fethini sağlamak amacıyla Amir Bin As tarafından Kahire yakınlarında Fustat şehri kuruldu. Hz. Ömer Dönemi nde İslam Devleti nin kurumları oluşturuldu. Bu dönemde, Ülke toprakları yönetim birimlerine ayrılarak valilik sistemi kuruldu. Adli sistem kurularak mahkemeler oluşturuldu ve illere kadılar tayin edildi. Düzenli ordular ve ordugâhlar kurularak, zorunlu askerliğin ilk adımı atıldı. Beyt ûl Mâl adıyla İslam devlet hazinesi sistemleştirildi. Vergiler sistemli hâle getirildi. Askerî ikta sisteminin temelleri atılarak, fethedilen toprakların verimli kullanılması amaçlandı. Askerî posta teşkilatı kurularak, vilayetler arasında haberleşmeyi sağlamak amacıyla yollar üzerinde menziller yapıldı. Hz. Osman Dönemi nde ( ), Suriye Valisi Muaviye tarafından ilk İslam donanması kurulmuştur. Zatü s Savâri İslam donanmasının kazandığı ilk deniz zaferidir. (655) Doğru yanıt E seçeneğidir.

15 13. Zamanla gerileyerek hâkimiyeti sadece Bağdat ve çevresiyle sınırlı kalan, İslam dünyasının liderliğini daha çok manevi alanda temsil ederek sembolik bir kimliğe dönüşen Abbasilerin, bu duruma düşmesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır? A) Şii Büveyhoğulları ile Fatımilerin baskıları B) Bizans ın Güney Anadolu da üstünlüğü ele geçirmesi C) Mezhep tartışmalarının, gruplaşmalara sebep olması D) Tekrar uygulanmaya çalışılan mevali politikasının ayrılıkçılığı körüklemesi E) İdrisîler, Ağlebîler ve Zahirîler gibi devletlerin bağımsızlığını ilan etmesi Abbasi Devleti ( ), Horasan da Türk asıllı Ebu Müslim in başlattığı bir ayaklanma sonucunda Emevi Devleti ni yıkması ve Kûfe de Ebul Abbas ı halife ilan etmesiyle kuruldu. Abbasilerin en parlak dönemi Harun Reşid Dönemi dir. Harun Reşid den sonra Emin, Memun ve Mutasım halife olmuştur. Emeviler Dönemi nde Araplarla sürekli savaşan Türkler, Abbasiler Dönemi nde İslamiyet i benimsemeye başladılar. Türklerin Abbasiler Dönemi nde İslamiyet i benimsemesinde Abbasilerin Emeviler gibi Arap milliyetçiliği yapmaması, Türkler ve Arap olmayan Müslümanlara iyi davranması etkili olmuştur. Abbasi Devleti nin siyasi birliği IX. yüzyılın ortalarında çözülmeye başladı. Abbasi Devleti nin bu duruma düşmesinde, Şii Büveyhoğulları ile Fatimilerin baskısı Bizans ın (Doğu Roma) Güney Anadolu da üstünlüğü ele geçirmesi Mezhep çatışmalarının (Şii - Sünni) gruplaşmalara neden olması Abbasi sınırları içerisinde İdrisiler, Ağlebîler, Zahirîler, Tahiriler, Tolunoğulları, İhşidîler, Samanoğulları, Büveyhoğulları gibi devletlerin bağımsızlığını ilan etmesi etkili olmuştur. Abbasi Devleti nin topraklarında kurulan devletlerden biri olan Büveyhoğulları 945 yılında Bağdat ı işgal ederek halifeyi baskı altına aldı. Gazneli hükümdarı Mahmut, Abbasi halifesini Büveyhoğulları nın baskısından kurtararak, halifeden sultan unvanını aldı te Bağdat a giren Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey, Büveyhoğulları na son vererek, Abbasi halifesini bu baskıdan tamamen kurtardı. Abbasi halifesi bu olaydan sonra siyasi yetkilerini Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey e devretti. Bu olaydan sonra Abbasiler varlıklarını 250 yıl kadar sürdürse de siyasi ve askerî açıdan etkili olamadılar. Abbasiler halifeliği ellerinde bulundurdukları ve Arap olmayan Müslümanlara da eşit davrandıkları için İslam dünyasında saygı ve ilgi gördüler de İlhanlı Hükümdarı Hülâgu Han Bağdat ı ele geçirerek Abbasi Devleti ne son verdi. Mevâli, İslamiyet i kabul etmiş Arap olmayan Müslümanlar için kullanılan bir kavramdır. Emeviler, Arap milliyetçiliği politikası izlemiş ve Arap olmayan Müslümanlara (mevâli) kötü davranmıştır. Abbasiler, bu politikayı değiştirmiş ve Arap olmayan Müslümanlara (mevâli) eşit ve hoşgörülü davranmıştır. Abbasi Devlet inde mevali politikasının tekrar uygulanması söz konusu olmamıştır. Abbasi Devleti nin zayıflamasında bu politika etkili olmuştur. Doğru yanıt D seçeneğidir.

16 14. İran-Fars edebiyatının ünlü ismi Firdevsî nin meşhur eseri Şehname, aşağıdaki Türk hükümdarlarından hangisine sunulmuştur? A) Karahanlı Hükümdarı Satuk Buğra Han B) Gazneli Sultan Mahmut C) Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah D) Gazneli Sultan Mesut E) Karahanlı Hükümdarı Bilge Kül Kadir Han Gazneliler in en parlak dönemi Gazneli Mahmut Dönemi dir. Gazneli Mahmut Şii Büveyhoğullarına karşı Abbasi halifesinin koruyuculuğunu üstlenmiştir. Abbasi halifesi Gazneli Mahmut a Sultan unvanını vermiştir. Gazneli Mahmut Hindistan a seferler düzenleyerek, İslamiyet in Hindistan da yayılmasını sağlamıştır. Gazneli Mahmut ilme ve sanata önem vermiştir. Sultan Mahmut adına birçok eser yazılmış ve kendisine sunulmuştur. Firdevsî tarafından yazılan Şehnâme, Sultan Mahmut a sunulmuştur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

17 15. I. Batı İran ve Azerbaycan ın alınması, II. Ani şehrinin fethi, III. Pasinler Savaşı Yukarıdaki olaylardan hangileri, Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Tuğrul Bey Dönemi nde meydana gelmiştir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 1040 Dandanakan zaferi sonucunda Tuğrul Bey, Büyük Selçuklu hükümdarı oldu. Tuğrul Bey Dönemi nde Batı İran ve Azerbaycan fethedilmiştir. Tuğrul Bey Döneminde aynı zamanda Anadolu ya düzenli akınlar başlatıldı. Bunun sonucunda Büyük Selçuklular ile Bizans İmparatorluğu arasında 1048 Pasinler Savaşı yapıldı. Pasinler Savaşı, Büyük Selçuklular ile Bizans İmparatorluğu arasında yapılan ilk savaştır. Tuğrul Bey in 1063 te ölümünden sonra Alp Arslan Selçuklu sultanı oldu. Alp Arslan Dönemi nde 1064 te Ani şehri fethedilmiştir. Ani şehri, Hristiyan âleminin kutsal yerlerinden biri olduğu için, bu fetih İslam dünyasında büyük sevinçle karşılanmış Abbasi halifesi Kaim bi - Emrillah, Alp Arslan a Ebül Feth lakabını vermiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

18 16. Anadolu Selçukluları Sultanı II. Kılıçarslan, 1176 da Miryakefalon Savaşı nda Bizans ordusunu ağır bir yenilgiye uğratmıştır. Aşağıdakilerden hangisi, bu savaşın bir sonucu değildir? A) Bizans ın Anadolu yu Türklerden geri alma ümidi kırılmıştır. B) Bizans savunmaya çekilmiştir. C) Türkler yeni fetihlerde bulunmuştur. D) I. Haçlı Seferi nden sonra başlayan karışıklık devri sona ermiştir. E) Anadolu ya daha yoğun bir Türk göçü gerçekleşmiştir. II. Kılıç Arslan Dönemi nin en önemli gelişmesi 1176 Miryakefalon Savaşı dır. Miryakefalon Savaşı sonucunda; Anadolu nun Türk yurdu olduğu ispatlandı. Bizans İmparatorluğunun Anadolu yu Türklerden geri alma ümidi ortadan kalktı. Bizan İmparatorluğu savunmaya geçti. Anadolu Selçuklu Devleti nin Türk ve İslam dünyasında önemi arttı. Bu savaştan sonra Anadolu Selçukluları Eskişehir ve Kütahya yı fethetti. Anadolu Selçuklu topraklarında I. Haçlı Seferi sonucunda ortaya çıkan karışıklıklar sona erdi. Bu savaş aynı zamanda II. Haçlı Seferi nin düzenlenmesine neden olmuştur. Anadolu ya yoğun bir Türk göçünün gerçekleşmesi Malazgirt Savaşı ndan sonra olmuştur. (1071) Miryakefalon Savaşı nın sonucunda böyle bir gelişme olmamıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

19 17. Aşağıdakilerden hangisi, Anadolu Selçuklu Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti arasındaki ortak özelliklerden biri değildir? A) Ülkenin, hanedanın ortak malı kabul edilmesi B) Hükümdarlık alameti olarak hutbe okutmaları C) Şehzadelerin, melik unvanıyla eyaletlerde görev yapması D) Hükümdarlarının Farsça unvanlar alması E) Hassa birliklerinin oluşturulması Tarihte kurulan Türk devletleri kendisinden önce kurulan Türk devletlerini pek çok konuda örnek almıştır. Anadolu Selçuklu Devleti birçok alanda Büyük Selçuklu Devleti ni örnek almıştır. Anadolu Selçuklu Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti arasında devlet yönetimi konusunda benzer özellikler vardır. Ülke topraklarının hükümdar ailesinin ortak malı kabul edilmesine dayanan veraset anlayışı, hükümdarın görev ve yetkileri, hükümdarlık alametleri, merkez, toprak ve eyalet yönetimi anlayışı, askerî teşkilat her iki devlette de temel olarak aynı şekildedir. Anadolu Selçuklu hükümdarları, Büyük Selçuklu hükümdarlarından farklı olarak Farsça unvanlar (keykubat, keykavus, keyhüsrev) kullanmışlardır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

20 18. Osmanlı ordusunda görevli Kapıkulu askerî birlikleri ve görevleriyle ilgili, I. Bostancı Saray hizmetlisi II. Humbaracı Bir çeşit topçu sınıfı III. Cebeci Silah ve mühimmat sorumlusu IV. Sipah Saray mutfağı görevlisi eşleştirmelerinden hangileri yanlıştır? A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız IV D) II ve III E) I, II ve III Osmanlı Devletin de Kapıkulu teşkilatı I. Murat Dönemi nde kurulmuştur. Kapıkulu ordusu piyadeler ve süvariler olmak üzere ikiye ayrılırdı. Kapıkulu piyadeleri; acemi oğlanlar ocağı, yeniçeri ocağı, cebeci ocağı, topçu ocağı, top arabacıları ocağı, humbaracılar ocağı, lağımcılar ocağı, bostancılar sınıflarından oluşurdu. Kapıkulu süvarileri; sipahiler (sipah), silahtarlar, sağ ve sol ulufeciler, sağ ve sol garipler sınıflarından oluşurdu. Bostancılar, saray ve köşklerin korunmasıyla görevli askerlerdir. Humbaracılar, el bombası (havan), top mermisi yapan ve kullanan askerî sınıftır. Cebeci, silahların yapım, onarım ve korunmasıyla görevli askerî sınıftır. Sipah (sipahiler), savaş sırasında silahtarlarıyla birlikte padişahın çadırını koruyan askerî sınıftır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

21 19. Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı ilerle! Bir yaz günü geçtik Tuna dan kafi lelerle. Yahya Kemal Beyatlı nın bu dörtlüğünde anlatılanların, aşağıdaki hangi padişah döneminde gerçekleştiği söylenebilir? A) Yıldırım Bayezit B) Kanuni Sultan Süleyman C) Yavuz Sultan Selim D) III. Ahmet E) V. Mehmet Yahya Kemal Beyatlı nın Akıncılar şiirindeki bu dörtlükte Kanuni Sultan Süleyman Dönemi nde Avrupa da yapılan fetihler anlatılmaktadır. Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Mohaç Meydan Savaşı, Viyana nın kuşatılması gibi gelişmeler anlatılmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

22 20. Osmanlılarda timar sistemi çerçevesinde kullanılan çift veya çiftlik ifadesi ile aşağıdakilerden hangisi kastedilmektedir? A) Bir çift öküzle bir yılda işlenebilecek arazi B) İki kişinin ortaklaşa kullandığı arazi C) Sadece evli çiftlere verilen arazi D) Tarımsal üretim ile birlikte hayvancılık da yapılan arazi E) İki yıllığına işlenmek üzere verilen arazi Osmanlı Devleti nde ekonominin temel kaynağı topraktır. Osmanlı Devleti nde ekilebilen toprakların büyük çoğunluğu devlete aittir. Devlete ait olan topraklara mirî arazi denirdi. Mirî araziler çeşitli amaçlar doğrultusunda bölümlere ayrılır ve bu arazilerde tımar sistemi (mukataa topraklar hariç) uygulanırdı. Tımar sistemi çerçevesinde ekilip, biçilmesi ve işlenmesi amacıyla reayaya (halk) bırakılan bu araziler çift veya çiftlik adı verilen bölümlere ayrılırdı. Çift ya da çiftlik 50 ile 150 dönüm arasında olan ve bir çift öküzle bir yılda işlenebilecek arazidir. Çiftliğin işletme hakkını alan reaya bunun karşılığında Çift vergisi (Resmi Çift) adı verilen bir arazi vergisi ve öşür adıyla ürün vergisi verirdi. Doğru yanıt A seçeneğidir.

23 21. Osmanlı Klasik Dönemi nde yapılan tahrirler; idari, mali ve askerî konuları kapsamaktaydı. Aşağıdakilerden hangisi, tahrirler sonucunda hazırlanan defterler arasında yer almaz? A) Mufassal B) Cizye C) İcmal D) Şeriye Sicili E) Avarız Osmanlı Devletin de fethedilen yerlerde uygulanacak idari teşkilat ve sistem çerçevesinde nüfus, arazi ve emlakın tespit ve kaydedilmesi işlemine tahrir, bu bilgilerin kaydedildiği defterlere de tapu tahrir defterleri denir. Bu tahrirler idari, mali ve askerî konuları kapsamaktadır. Tahrir işlemi merkezî bürokraside Nişancı tarafından gerçekleştirilirdi. Eyaletlerde tahrir işlemini gerçekleştiren il-yazıcı, tahrir emini, vilayet kâtibi, mübaşir, muharrir denirdi. Mufassal, tahrirde tutulan ve ilyazıcısının eliyle merkeze götürülen defterdir. İcmal (mücmel), mufassal defterinin kısaltılmış hâlidir. Avarız olağanüstü hâllerde alınan vergidir. Bu vergi yükümlülerinin kaydedildiği defterlere Avarız Defterleri denir. Cizye, gayrimüslimlerin ödediği vergidir. Cizye vergisinin tahsili için tutulan defterler Cizye defterleridir. Şeriye Sicili, Osmanlı da mahkeme kararlarının kaydedildiği defterlerdir. Şeriye Sicili tahrir sonucunda hazırlanan defterler arasında yer almaz. Doğru yanıt D seçeneğidir.

24 yılları arasında Paris te görev yapan Osmanlı sefi ridir. Sefaretnamesi, bir Osmanlı sefi rinin Avrupa da neler olup bittiğini anlama gayretine yönelik ilk metinler arasında gösterilmektedir. Dönüşünde beraberinde getirdiği bilgiler, daha sonra Lale Devri diye anılacak dönemde etkili olmuştur. Özellikle bu dönemde İstanbul da inşa edilen saraylar, kendisinin Paris ten getirdiği saray gravürleri ve krokilerine dayanılarak yapılmıştır. Yukarıda hakkında bilgiler verilen Osmanlı sefiri kimdir? A) Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi B) Ebubekir Ratip Efendi C) Yusuf Agâh Efendi D) Mehmet Sait Galip Efendi E) Ahmet Rasim Efendi Osmanlı Devleti Lale Devrinde ( ) Avrupalı devletleri yakından tanımak amacıyla Paris, Viyana, Varşova, Moskova gibi önemli başkentlere ilk kez geçici elçiler gönderdi. Bu elçilerin en önemli görevleri Avrupa da meydana gelen siyasi, sosyal, kültürel ve bilimsel gelişmeleri yakından izlemek ve bu konularda kendi ülkelerine bilgi aktarımında bulunmaktır. Bu elçilerin siyasi ve kültürel gözlemleri daha sonra Osmanlı Devleti nde yapılan Islahat hareketlerinde etkili oldu. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi ( ) Paris e elçi olarak gönderilmiştir. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi, Paris izlenimlerini Sefaretname adlı eserinde topladı. Bu eser Osmanlı Devleti nin Batı ya açılan ilk penceresi olarak değerlendirilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

25 23. Aşağıdakilerden hangisi, 1878 Berlin Antlaşması nın hükümlerinden biri değildir? A) Bulgaristan ın, Osmanlı Devleti ne vergi bağı ile bağlı prenslik hâline gelmesi B) Boğazların güvenliği ve denetiminin, İngiltere ve Fransa tarafından oluşturulan ortak bir komisyon tarafından sağlanması C) Sırbistan, Karadağ ve Romanya nın bağımsızlıklarını elde etmesi D) Osmanlı Devleti nin, Kars, Ardahan ve Batum u Rusya ya terk etmesi E) Bosna-Hersek in geçici olarak Avusturya nın işgal ve idaresine bırakılması Osmanlı - Rus Savaşı (93 Harbi) sonucunda Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması imzalandı. (1878) Bu antlaşma ile Rusya Osmanlı toprakları üzerindeki çıkarlarını büyük ölçüde gerçekleştirdi. Rusya nın Balkanlarda güçlenmesinden rahatsız olan Avrupa devletleri antlaşma şartlarının yeniden gözden geçirilmesi için Berlin de bir konferans düzenlediler. Berlin Konferansı na Osmanlı Devleti, Rusya, Avusturya, Fransa, İtalya, Almanya ve İngiltere katıldı. Konferans sonucunda Ayastefanos Antlaşması nı ortadan kaldıran Berlin Antlaşması imzalandı. (1878) Berlin Antlaşması na göre; Bulgaristan ın üçe ayrılarak, asıl Bulgaristan ın Osmanlı Devleti ne bağlı bir prenslik olması, Doğu Rumeli nin özerk olması ve Makedonya nın Islahat yapılması şartıyla Osmanlı Deletine bırakılması kararlaştırıldı. Kars, Ardahan ve Batum Rusya ya; Doğubeyazıt Osmanlı Devleti ne bırakılacak Sırbistan Karadağ ve Romanya bağımsız olacak Bosna - Hersek Osmanlı toprağı sayılacak, ancak yönetimi geçici olarak Avusturya ya bırakılacak Girit ve Ermenilerin oturdukları yerde ıslahatlar yapılacaktı. Berlin Antlaşması nda Boğazların İngiltere ve Fransa tarafından oluşturulan bir komisyonun yönetimine bırakılmasıyla ilgili bir madde yoktur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

26 24. İttihat ve Terakki Cemiyetini, meşrutiyetin yeniden ilanı konusunda harekete geçiren olay aşağıdakilerden hangisidir? A) V. Murat ın yeniden tahta çıkarılmak istenmesi B) Balkan sorunu için Tersane Konferansı nın toplanması C) Selânik Merkez Komutanı Nâzım Bey in öldürülmesi D) Paris Sözleşmesi nin imzalanması E) Rus çarının, Reval de İngiltere kralıyla görüşmesi II. Abdûlhamit Osmanlı - Rus Savaşı nı (93 Harbi) bahane ederek anayasanın kendisine verdiği yetkiyi kullanarak Meclisi kapattı. Böylece Osmanlı Devleti nde II. Abdülhamit in baskıcı ve otoriter yönetimi (İstibdat Dönemi) ortaya çıktı. Bu dönemde Meşrutiyet yanlısı aydınlar harekete geçerek 1889 da İttihat ve Terakki Cemiyeti ni kurdur. İttihat ve Terakki Cemiyeti nin amacı anayasanın yürürlüğe girmesini sağlayarak meclisi açmak ve meşrutiyet yönetimine geçilmesini sağlamaktır. Rus çarı ile İngiltere kralının 1908 de Reval Görüşmeleri ni yapması üzerine İttihat ve Terakki Cemiyeti ayaklandı. II. Abdülhamit ayaklanmanın bütün ülkeye yayılmasını engellemek amacıyla anayasayı yeniden yürürlüğe koydu ve II. Meşrutiyet i ilan etti. ( 24 Temmuz 1908) 1908 Reval görüşmeleri, İttihat ve Terakki Cemiyetinin meşrutiyet talebiyle harekete geçmesinde etkili olmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

27 25. Son Osmanlı Mebusan Meclisi seçimlerine katılan Mustafa Kemal, aşağıdaki illerin hangisinden milletvekili seçilmiştir? A) Sivas B) Selânik C) Erzurum D) Ankara E) İzmir Amasya Görüşmeleri sonucunda Mebusan Meclisinin açılması kararlaştırıldı. Mustafa Kemalin Meclis in Anadolu da bir şehirde açılması talebi İstanbul Hükümeti tarafından reddedildi. Mebusan Meclisinin İstanbul da açılması kararlaştırıldı. Bunun sonucunda seçimler yapıldı. Mustafa Kemal, Son Osmanlı Mebusan Meclisi ne Erzurum dan milletvekili seçilmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

28 26. Aşağıdakilerden hangisi, I. TBMM de oluşan siyasal düşünce gruplarından biri değildir? A) İstiklal Grubu B) Tesanüt Grubu C) Hizb-i Cedit D) Halk Zümresi E) Islahat Grubu I. TBMM de Kurtuluş Savaşı nı kazanmak temel öncelik olduğu için siyasi partilerin kurulmasına izin verilmemiştir. I. TBMM de milletvekilleri arasındaki görüş ayrılıklarından dolayı bazı gruplar ortaya çıkmıştır. I. TBMM de; Tesanûd, İstiklal, Islahat, Halk Zümresi, Müdafa-i Hukuk gibi gruplar ortaya çıkmıştır. Hizb-i cedit I. TBMM de ortaya çıkan gruplardan biri değildir. Hizb-i Cedit, İttihat ve Terakki Partisi içerisinden çıkan ve partinin muhafazakar kanadını temsil eden bir oluşumdur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

29 27. Lozan Antlaşması ndan önce kapitülasyonların kaldırılmasını kabul eden ülke aşağıdakilerden hangisidir? A) Sovyet Rusya B) İngiltere C) Fransa D) İtalya E) Almanya Osmanlı Devleti 1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Çarlık Rusya ya kapitülasyonlar vermiştir. I. İnönü Savaşından sonra TBMM ile Sovyet Rusya arasında Moskova Antlaşması, 16 Mart 1921 de imzalandı. Moskova Antlaşması yla Sovyet Rusya kapitülasyonların kaldırılmasını kabul eden ilk devlet olmuştur. 24 Temmuz 1923 te imzalanan Lozan Barış Antlaşması yla Avrupa devletlerinin tamamı kapitülasyonların kaldırılmasını kabul etmiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

30 28. Atatürk, İnsan mensup olduğu milletin varlığını ve saadetini düşündüğü kadar bütün cihan milletlerinin huzur ve refahını düşünmeli ve kendi milletinin saadetine ne kadar kıymet veriyorsa bütün dünya milletinin saadetine hizmet etmeye de elinden geldiği kadar çalışmalıdır. demiştir. Atatürk ün bu ifadesiyle Türkiye nin, I. Kellogg-Briand Paktı na katılması, II. Balkan Antantı nın oluşumunda etkin rol oynaması, III. Milletler Cemiyetine üye olması gelişmelerinden hangileri ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Atatürk Döneminde Türkiye dış politikada Yurtta barış dünyada barış ilkesi doğrultusunda hareket etmiştir. Bunun sonucunda Türkiye dünya barışına katkıda bulunmak amacıyla uluslararası örgütlere üye olmuştur. Bu çerçevede Türkiye 1928 de Kellogg-Briand Paktı na, 1932 de Milletler Cemiyetine, 1934 te Balkan Antantı na üye olmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

31 29. Türkiye İktisat Kongresi nde ulusal ve tam bağımsız bir ekonomiyi esas alan öneriler ön plana çıkmıştır. İktisat Kongresi nde yapılan aşağıdaki önerilerden hangisinin bu doğrultuda olduğu söylenemez? A) Kambiyo merkezleri ile tahvil borsalarının millîleştirilmesi B) Tarım dışındaki işçiler için günlük çalışma süresinin 8 saat olması C) Yerli sanayiyi koruyucu önlemler alınması D) Kendi limanlarımızda bayrağımızı taşıyan gemilerin ticaret yapması E) Tekel hakkı tanınmış yabancı sermayenin kaldırılması 17 şubat 1923 te çiftçi, sanayici, tüccar, işçi kesiminden temsilcilerin bir araya gelmesiyle İzmir de düzenlenen Türkiye İktisat Kongresinde, ülkenin başta ekonomi olmak üzere sosyal ve siyasi problemleri tartışılmıştır. Türkiye İktisat Kongresi nde millî ekonomi ilkesi ve Mısakı iktisadi kabul edildi. Türkiye İktisat Kongresinde; Küçük işletmelerin yerine büyük işletmelerin kurulması, Ham maddesi yurt içinde bulunan sanayi dallarının kurulması, Yabancıların kurduğu tekellerden kaçınılması, Özel sektör tarafından kurulamayan işletmelerin devlet tarafından kurulması, Sanayiciyi özendirmek ve girişimciye kredi sağlamak amacıyla bankalar kurulması, Yerli sanayiyi koruyucu önlemler alınması, Demir yolu yapımına ağırlık verilmesi, Tarımın ilkel yöntemlerden kurtarılması, aşar vergisinin kaldırılması, Hava ve deniz taşımacılığının geliştirilmesi, Borsaların millîleştirilmesi, kredi kurumlarının yeniden düzenlenmesi, Vergi sisteminin yeniden düzenlenmesi, Kapitülasyonların kaldırılması kararları alınmıştır. Türkiye iktisat Kongresi nde tarım dışındaki işçiler için günlük çalışma süresinin 8 saat olması kararı alınmamıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

32 30. Atatürk Dönemi nde devletçiliği savunmak amacıyla çıkarılan Yakup Kadri Karaosmanoğlu nun sahibi olduğu dergi aşağıdakilerden hangisidir? A) Çığır B) Yeni Adam C) Fikir Hareketleri D) Kooperatif E) Kadro Kadro dergisi 1932 de Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Burhan Asaf Belge,İsmail Hüsrev Tökin tarafından çıkarılmaya başlanan bir dergidir. Kadro dergisinin amacı, inkılapları topluma benimsetmek ve Kemalist bir ideoloji oluşturmaktır. Kadro dergisi aynı zamanda devletçiliği savunmuştur. Kadro dergisi Kemalizm in özünü değiştirmekle suçlanmış ve CHP içerisinden pek çok kişi dergiye tepki göstermiştir te Kadro dergisi kapatılmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

33 31. Ortaçağ Batı dünyasının yetiştirdiği en önemli bilim adamlarından biridir. Güvenilir bilgiye ancak akıl ve deney yoluyla ulaşabileceğini savunmuştur. Kurduğu laboratuvar ile deney yönteminin yaygınlaşmasında etkili olmuştur. Sözü edilen bu ünlü bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir? A) Albertus Magnus B) Thomas Aquinas C) Desiderius Erasmus D) Roger Bacon E) Robert Brosseteste Roger Bacon, İngiliz fi lozof ve devlet adamıdır. Bacon, bilimsel çalışmalarda deney ve gözlemi ön plana çıkaran bir düşünceyi savunmuştur. Bacon, bilimin insanları aydınlatma ve geliştirme işlevini öne çıkartmış, bilimin doğanın özüne yönelmesi gerektiğini savunmuştur. Roger Bacon, doğayı deney ve gözlemle kavramaya çalışmıştır. Denemeler, Bilimin İlerlemesi, Yeni Atlantis, Büyük Yeni Düzen Roger Bacon a ait bazı eserlerdir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

34 32. Coğrafi Keşifler içerisinde Ümit Burnu nun keşfine yönelik ilk başarılı seferleri gerçekleştiren kâşifler, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Bartholomeus Diaz - Vasco de Gama B) Magellan - Del Kano C) Kristof Kolomb - Americo Vespuci D) Vasco de Gama - Del Kano E) Magellan - Kristof Kolomb Coğrafi Keşifl er çerçevesinde Ümit Burnu nu keşfeden ilk kâşif Bartholomeus Diaz dır. Daha sonra Vasco de Gama Ümit Burnu nu aşarak Hindistan a ulaşmış ve Hint deniz yolunu keşfetmiştir. Dolayısıyla Bartholomeus Diaz ve Vasco de Gama Ümit Burnu nun keşfi ne yönelik ilk başarılı seferleri gerçekleştiren kâşifl erdir. Magellan ve Del Kano, dünyanın çevresini dolaşıp, dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlamışlardır. Kristof Kolomb ve Amarico Vespuci, Amerika kıtasını keşfetmişlerdir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

35 33. Aşağıdaki gelişmelerden hangisi Rönesans ın sonuçları arasında gösterilemez? A) Skolastik düşüncenin yıkılması B) Katolik ve Ortodoks kiliselerinin kesin olarak ayrılması C) Deney ve gözleme dayalı pozitif düşüncenin ivme kazanması D) Avrupa da resim, heykel, edebiyat ve mimaride üst düzey gelişme gösterilmesi E) Reform hareketlerine zemin hazırlaması Rönesans, XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupa ülkelerinde görülen bilim, güzel sanatlar ve edebiyat alanındaki gelişmelerin tümünü ifade eden ve yeniden doğuş anlamına gelen bir kavramdır. Rönesans sonucunda; Avrupa da resim, heykel, edebiyat ve mimari alanlarında gelişme sağlandı. Eski eserler ve İncil Latinceden Avrupa dillerine çevrilerek okunduğu için kiliseye ve din adamlarına duyulan güven sarsıldı. Reform hareketlerine zemin hazırlandı. Skolastik düşünce yıkılarak, yerini deney ve gözleme dayalı pozitif düşünceye bıraktı. Pozitif ve özgür düşünce, bilim alanında yeni buluşların ortaya çıkmasını sağladı. Roma İmparatorluğu nun 395 te ikiye ayrılmasıyla Katolik ve Ortodoks kiliseleri ortaya çıkmıştır. Haçlı Seferleri sonucunda Katolik ve Ortodoks kiliseleri kesin olarak birbirinden ayrılmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

36 34. İtalya da ulusal birliğin kurulması için ilk çalışmaları gerçekleştiren, 1807 de kurulmuş gizli örgüt aşağıdakilerden hangisidir? A) İlluminati B) Cizvitler C) Fransiskenler D) Kara Gömlekliler E) Carbonari İtalya 1870 de ulusal birliğini sağlamıştır. İtalya nın ulusal birliğini sağlamak amacıyla ilk çalışmalar 1807 de kurulan Corbonari örgütü tarafından gerçekleştirilmiştir. İtalya nın birliğini sağlayan hareketin öncüleri Giuseppe Mazzini ve Giusseppe Garibaldi dir. İlluminati, 1776 da kurulan bir cemiyettir. Aydınlanma Çağı nın bir kolu olarak özgür düşünceyi temel alan üyelerden oluşan bu topluluk, masonluğu model almıştır. Fransiskinler, XIII. yüzyılın başlarında Assisili Aziz Francesco nun kurduğu Hristiyan tarikatıdır. Cizvitler, Reform hareketlerinden sonra Katolik mezhebini korumak ve yaymak için kurulan bir tarikattır. Kara Gömlekliler, I. Dünya Savaşı ndan sonra İtalya da faşistlerin iktidara gelmesini sağlayan harekettir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

37 35. Avrupa da XVII. yüzyılda Almanya da mezhep mücadelesi olarak başlayan, çatışmalar geliştikçe diğer devletlerin de katılımıyla yeni bir nitelik kazanan ve devam eden din savaşlarını sona erdiren önemli olay, aşağıdakilerden hangisidir? A) Yüz Yıl Savaşları B) Waterloo Savaşı C) Çifte Gül (Güller) Savaşı D) Otuz Yıl Savaşları E) Yedi Yıl Savaşları XVI. yüzyılda Almanya da Luther tarafından başlatılan Reform hareketleri sonucunda Protestanlık mezhepi ortaya çıktı. Almanya da Katolik - Protestan mezhebi mücadelesi sonucunda 1555 te imzalanan Ogsburg Antlaşması yla Almanya da Protestanlık mezhepi resmen tanındı. Luther in fi kirleri sonucunda Avrupa da yeni mezhepler ortaya çıktı. Fransa da Kalvenizm, İngiltere de Anglikanizm, İskoçya da Presbiteryenlik mezhepleri ortaya çıktı. XVII. yüzyılda din ve mezhep çatışmaları devam etti. Bunun sonucunda Otuz Yıl Savaşları ( ) ortaya çıkmıştır. Otuz Yıl Savaşları nda Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve İspanya ya karşı Fransa, İsveç, Danimarka ve Hollanda ittiifak yapmıştır. Otuz Yıl Savaşları nı Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu kaybetti. Bu savaşın sonucunda imzalanan Vestfalya Antlaşması yla Avrupa halkına mezhep seçme özgürlüğü verildi. Otuz Yıl Savaşları yla Avrupa da din ve mezhep savaşları sona ermiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

38 ihtilalleri sonrasında liberalizm bütün Avrupa yı etkilemiş; Almanya ve İtalya, siyasi birliklerini sağlamışlardır. Bu bilgiyle, I ihtilallerinde milliyetçilik hareketleri etkili olmuştur. II. Krallar, toplumlara siyasi haklar tanımak zorunda kalmıştır. III. Feodal unsurlar giderek güçlenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Fransız İhtilali nin ortaya çıkardığı fi kirlerin Avrupa da güçlenmesiyle, Avrupa da monarşilere karşı 1830 ve 1848 ihtilalleri ortaya çıkmıştır İhtilalleri, özgürlük, eşitlik, adalet ve milliyetçilik fi kirleri çerçevesinde ortaya çıkmıştır İhtilalleri sonrasında Avrupa da krallar halka yeni haklar tanımak zorunda kalmıştır. İtalya (1870) ve Almanya (1871) bunun sonucunda siyasi birliklerini sağlamıştır. Feodalite, Orta Çağ Avrupası nda var olan bir düzendir. Yeni Çağ da Avrupa da feodalite ortadan kalkmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

39 37. II. Dünya Savaşı yıllarında Türkiye de başbakanlık yapmış olan kişiler, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Refi k Saydam - Şükrü Saraçoğlu B) Recep Peker - Kazım Özalp C) Celal Bayar - Rauf Orbay D) Adnan Menderes - Naim Talu E) Hasan Saka - Şemsettin Günaltay Atatürk ün 1938 de ölümüyle İsmet İnönü Cumhurbaşkanı olmuştur arası Türkiye de İsmet İnönü dönemidir. İnönü Döneminde Celal Bayar, Refi k Saydam, Şükrü Saraçoğlu, Hasan Saka, Recep Peker, Şemsettin Günaltay başbakanlık yapmıştır. II. Dünya Savaşı Dönemi nde Refi k Saydam ve Şükrü Saraçoğlu başbakanlık yapmıştır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

40 38. Aşağıdakilerden hangisi, İsmet İnönü nün Cumhurbaşkanlığı döneminde çıkarılmış olan kanunlardan biri değildir? A) Millî Korunma Kanunu B) Varlık Vergisi Kanunu C) Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu D) Men-i Müskirat Kanunu E) Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu İsmet İnönü yılları arasında Cumhurbaşkanlığı yapmıştır. İnönü Dönemi nde, Millî Korunma Kanunu 1940 Varlık Vergisi Kanunu 1942 Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu 1944 Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu 1945 çıkarılmıştır. Men-i Müskirat Kanunu, I. TBMM Dönemin de ( ) çıkarılmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

41 Türkistan doğumlu olup Basmacı Hareketi içerisinde yer alan ve 1939 da İstanbul Üniversitesi nde Umumi Türk Tarihi kürsüsünü kuran ordinaryüs unvanlı Türk tarihçisi aşağıdakilerden hangisidir? A) M. Fuad Köprülü B) Yusuf Akçura C) A. Zeki Velidi Togan D) Osman Turan E) Ömer Lütfi Barkan A. Zeki Velidi Togan 10 Aralık 1890 da Başkurdistan da doğdu yılında Türk Tarihi ve Arap Edebiyatı Tarihi Muallimi oldu. A. Zeki Velidi Togan Enver, Paşa ile birlikte Türkistan ın bağımsızlığını sağlamayı amaçlayan Basmacı Hareketinin içerisinde yer almıştır. A. Zeki Velidi Togan, Türkistan Millî Birliği nin kurucusu ve ilk başkanıdır. Millî Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi, Fuat Köprülü, Rıza Nur ve Yusuf Akçura nın daveti üzerine Türkiye ye gelen A. Zeki Velidi Togan 1925 te Maarif Vekâleti Telif ve Tercüme Encümenine tayin edildi da İstanbul Üniversitesinde Umumî Türk Tarihi Kürsüsü nü kurdu. A. Zeki Velidi Togan 26 Temmuz 1970 te İstanbul da öldü. Doğru yanıt C seçeneğidir.

42 40. Sosyalist bir sistemle yönetilen, birleşik ve laik bir Arap toplumu oluşturmayı amaçlayan siyasal hareket aşağıdakilerden hangisidir? A) Müslüman Kardeşler B) Arap Baharı C) Vahhabilik D) Turuncu Devrim E) Baas Yeniden doğuş anlamına gelen Baas, Arap sosyalizminin yöntemleriyle Arap dünyasında bir yeniden doğuş gerçekleştirmeye çalışan siyasi anlayış ve partilere verilen isimdir. Baas Hareketi nin amacı sosyalist bir sistemle yönetilen, birleşik, laik bir Arap toplumu kurmaktır. Baas Partisi, ilk olarak 1940 ta Şam da kuruldu 1963 te Irak ta iktidara gelen Baas Partisi, 1968 de yönetime tam hâkim oldu da yeni bir darbeyle Saddam Hüseyin tek başına yönetime egemen oldu. Doğru yanıt E seçeneğidir.

43 41. XVII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti nin ekonomisinde meydana gelen değişimi değerlendirir. kazanımını yapılandırıcı bir şekilde işleyecek bir öğretmenin uygulaması gereken öğretim basamakları Littiedeyke ve Huxford a göre aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak sıralanmıştır? A) Yönlendirme - Ortaya çıkarma - Yeniden yapılandırma - Yeniden inceleme - Uygulama B) Ortaya çıkarma - Yönlendirme - Yeniden yapılandırma - Yeniden inceleme - İnceleme C) Soru sorma - Yönlendirme - Yapılandırma - Yeniden yapılandırma - Yeniden inceleme D) Yönlendirme - Yapılandırma - Soru sorma - Uygulama E) Yapılandırma - Yeniden yapılandırma - Yeniden inceleme - Değerlendirme Soru kökünde belirtilen isimde bir hata vardır. Littiedyke değil Littledyke olması gerekirdi. Michael Littledyke ve Laura Huxford 1998 yılında editörlüğünü yaptıkları Teaching the Primary Curriculum for Constructive Learning kitabında ilköğretimde yapılandırmacı öğretim için bazı aşamalar tanımlamışlardır. Bu aşamalar yönlendirme, ortaya çıkarma, yeniden yapılandırma, yeniden inceleme ve uygulama aşamalarıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

44 42. Tarihsel kavrama becerisine sahip bir öğrencinin, aşağıdaki davranışlardan hangisini göstermesi beklenir? A) Geçmiş, bugün ve gelecek arasında ayrım yapması B) Tarihsel belge veya metnin yazarını ve kaynağını belirtmesi C) Birbirleriyle ihtilafl ı tarihsel metinleri karşılaştırması D) Tarihsel bir kararın uygulanmasını değerlendirmesi E) Güncel bir sorunun tarihsel arka planını belirlemesi Tarihsel kavrama, tarihsel bir belge ile ilgili bilimsel açıklamalar yapabilme becerisidir. Tarihsel kavrama becerisine sahip bir öğrenci, okuduğu eserde yazarın ne anlatmak istediğini anlar. Geçmiş belgeleri incelemesi, müzelere gitmesi tarihsel kavrama becerisidir. Seçenekler incelendiğinde tarihsel metinleri bilimsel olarak inceleyen bir kişinin tarihsel belge ve metinlerin kaynağını belirtme becerisine ulaşmış olması beklenir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

45 43. Dersinde Nadiri nin Hotin seferine ilişkin minyatürlerini kullanan bir öğretmenin aşağıdaki dönemlerden hangisini işlediği söylenebilir? A) IV. Mehmet B) IV. Murat C) II. Osman D) III. Ahmet E) II. Mehmet Hotin seferi Lehistan(Polonya) üzerine 1621 yılında yapılan bir seferdir. II. Osman savaş makineleri, fi ller ve develer bulunan iki yüz bin kişilik bir ordu ile 21 Mayıs 1621 de İstanbul dan hareket etti. Bu dönemdeki minyatürlerin sınıfa getirilmesi II. Osman Dönemi nin işlendiğini göstermektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

46 44. Aşağıdakilerden hangisi ile tarih dersi, öğretimin bütün basamaklarında zorunlu tutulmuştur? A) 1857 Meclis-i Maarif Komisyonu kararları B) 1933 Darülfünun Reformu C) 1913 Muvakkat Tedrisat-ı İbtidaiye Kanunu D) 1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu E) 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi 1869 yılında Maarif Nazırı Saffet Paşa nın çabalarıyla Ahmet Kemal Paşa nın başkanlığında, tanınmış isimler tarafından Fransız eğitim sisteminden faydalanılarak Maarif-i Umumiye Nizamnamesi hazırlanmıştır yılına kadar yürürlükte kalan 198 maddelik bir nizamnamedir. Bu nizamname ile Osmanlı eğitim sistemine ilişkin farklı çözüm arayışları, görüşler ve eğilimler gerekli esneklik sağlanarak tek çatı altında toplanmaya çalışılmıştır. Tarih dersinin tüm kademelerde zorunlu olması bu nizamnamenin hükümleri arasında yer almaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.