Yerelleşme, en genel anlamda, kamu hizmetleri sorumluluk ve yetkilerinin merkezi hükümetten yarı-bağımsız hükümet veya organizasyonlara veya özel

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yerelleşme, en genel anlamda, kamu hizmetleri sorumluluk ve yetkilerinin merkezi hükümetten yarı-bağımsız hükümet veya organizasyonlara veya özel"

Eser Ata Engin
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 YERELLEŞME NEDİR?

2 Yerelleşme, en genel anlamda, kamu hizmetleri sorumluluk ve yetkilerinin merkezi hükümetten yarı-bağımsız hükümet veya organizasyonlara veya özel sektöre ya da alt yönetsel birimlere devridir.

3 YERELLEŞME Yerelleşme, kamu hizmet sunumunun devri dışında politik yerelleşme ve mali yerelleşme olmak üzere ikiye ayrılıyor. Politik yerelleşme karar verme sürecinde politik katılımı esas alan ve yönetimsel anlamda belirli fonksiyonların yerel birimlere devri anlamına gelmektedir. Mali yerelleşme, yerel yönetimlere devredilen görev ve sorumlulukları karşılayacak mali kaynakların yerel yönetimlere devredilmesidir. Yerel yönetim birimlerine bağımsız gelir artırma ve harcama kararı alma konusunda yetki verilmesi mali yerelleşmenin temelini oluşturmaktadır. Ancak yerel yönetimler gelir ve harcama yapma konusunda merkezi yönetim tarafından sınırsız olarak yetkilendirilmemekte, vergi ve harcamalar konusunda merkezi yönetim tarafından bilirli ölçüde denetlenmektedir.

4 YERELLEŞME AŞAMALARI Fonksiyonların Devri:Dekonsatrasyon Yerelleşmenin en zayıf türü olarak tanımlanabilecek olan dekonsatrasyon, yetki ve otoritenin hiyerarşik düzen içinde sınırlı ölçüde yerel birimlere devredilmesidir. Yetki Verme: Delegasyon Yönetim sorumluluğunun belirli fonksiyonlar için merkezi yönetim dışındaki yapılara devredilmesinin söz konusu olduğu delegasyonda merkezi yönetimin yalnızca dolaylı kontrolü bulunmaktadır.

Mali Otonomi:Devolüsyon Daha ileri düzeyde yerleşme türü olan

sahip ulus-altı birimlerin yaşatılmasına imkan tanıyan bir

özelleştirme devlet güç ve fonksiyonlarının özel grup veya şirketlere

Özelleştirme devletin ekonomik alandaki fonksiyonlarını daraltmanın

5 Mali Otonomi:Devolüsyon Daha ileri düzeyde yerleşme türü olan devolüsyon, gelir toplama ve harcama yapma yetkisine ve özerkliğine sahip ulus-altı birimlerin yaşatılmasına imkan tanıyan bir uygulamadır Özelleştirme Yerelleşmenin en ileri aşaması olan özelleştirme devlet güç ve fonksiyonlarının özel grup veya şirketlere devredilmesidir. Özelleştirme devletin ekonomik alandaki fonksiyonlarını daraltmanın temel araçlarından biri olarak gelişmekte olan ülkelere empoze ettiği ekonomik istikrar ve yapısal uyum programlarının temel unsurlarından biri olmuştur.

6 KÜRESELLEŞME KÜRESELLEŞME VE MALİ NEDİR? YERELLEŞME ÖĞR. GÖR. AYNUR ARSLAN BURŞUK DERS 3

7 KÜRESELLEŞME Küreselleşme ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel anlamda bazı ortak değerlerin yerel ve ulusal sınırları aşarak dünya çapında yayılması olarak tanımlanabilir. Küreselleşme bütün dünyanın tek bir Pazar haline gelmesi olarak yorumlanabilir.

8 KÜRESELLEŞME VE MALİ YERELLEŞME Küreselleşmenin kök salması ve derinleşmesinde sanayileşmiş ülkeler, IMF ve Dünya Bankası gibi uluslar arası finans kuruluşları çok önemli bir rol oynamıştır. Zira bu kuruluşlar gelişmekte olan ülkelere bazı yapısal uyum programları önermektedirler. Devletin küçülmesini, Kamunun bir takım hizmetlerden çekilerek fonksiyonlarını özel kesime devretmesini, Kamu ekonomik kuruluşlarının özelleştirilmesini öngören bu programlar yönetimde merkeziyetçiliğe itibar etmeyip (Adem-i merkeziyet) yerelleştirme yanlısı politikaları önermektedir.

9 KÜRESELLEŞME VE MALİ YERELLEŞME Ekonomik anlamda devletler, bir taraftan küreselleşirken, diğer taraftan daha fazla yerelleşmeye doğru bir eğilim göstermektedir. Özellikle kamusal hizmet sunumunda yerelleşme küreselleşme süreciyle birlikte daha fazla tartışılır hale gelmiştir.

10 MALİ YERELLEŞME VE VERGİLEME İdari yetkilerin ve harcama yetkilerinin yanında vergileme yetkisinin de belirli oranlarda yerel bölgesel unsurlara devredilmesidir. Mali yerelleşme ile vergileme gücünün belirli oranlarda yerel yönetimlere devredilmesi her bir yönetim düzeyinde vergi toplama otoritesinin dağıtılması anlamına gelmektedir. Bu çerçevede yalnızca merkezi hükümetin toplayacağı vergiler ve son olarak da merkezi ve yerel yönetimlerin toplayacağı vergiler ve son olarak da merkezi ve yerel yönetimlerin müşterek toplayacağı vergiler söz konusu olmaktadır.

11 Mali yerelleşme üç önemli unsurdan oluşmaktadır: Harcama sorumluluğu ile gelirlerin yerele devri, Merkezden yerele transferler ve Yerel yönetimlerin borçlanabilme özerkliği.

12 MALİ YERELLEŞMENİN ÖLÇÜLMESİ Herhangi bir yerel birimdeki ( belediye, il özel idaresi gibi) harcamaların o yerel birimin bulunduğu il veya bölgedeki toplam kamu harcamalarına oranı. MYH = (ΣYKH)/(ΣTGYH) Herhangi bir yerel birimde yerel olarak toplanan gelirlerin o il veya bölgede toplanan kamu gelirlerine oranı. MYG = (ΣYKG)/(ΣTGYG)

13 MALİ YERELLEŞMENİN EKONOMİK VE POLİTİK GEREKÇELERİ 1. Kamu kesiminde etkinliğin ve kamu hizmetlerinin kalitesinin arttırılması, 2. Yerel yönetimlerin çevresel, ekonomik ve kültürel farklılıkları dikkate alarak vatandaşların tercih ve ihtiyaçlarını merkezi yönetimlere nazaran daha iyi belirlemesi, mal ve hizmet sunumunda daha etkin olmasını sağlamak, 3. Seçimle yönetime gelen yerel yönetimler var olan oy mekanizması ile sundukları hizmetlerin seçmenlerce belirlenmesine olanak verir. Böylece yerel vergileri ödemekle yükümlü mükellefler, bu vergilerin kullanıldıkları hizmetleri belirleyebilirler.

14 MALİ YERELLEŞMENİN EKONOMİK VE POLİTİK GEREKÇELERİ 4. Tiebout Hipotezi ne göre bireyler kendi tercihlerini en iyi biçimde tatmin eden yerleşim birimlerine göç etme eğilimindedirler. Yani bireyler kamu hizmetleri ve vergi düzeyi bakımından kendi tercihine en uygun yeri tercih edecektir. Çok sayıda yerel yönetim birimlerinin bulunduğu böyle bir rekabetçi sistemin varlığı da yerel kamusal hizmetlerin daha etkin bir şekilde üretilmesini sağlar. Ayrıca yerelleşmenin iyi uygulanması halinde yerel birimler arasındaki rekabet, kamu sektöründe yolsuzluk ve rüşvet gibi yasadışı faaliyetleri de önlemektedir.

15 MALİ YERELLEŞMENİN EKONOMİK VE POLİTİK SAKINCALARI 1. Bölgeler ve kişiler açısından eşitsizlik problemi oluşturması; Her ülkede göreceli olarak büyük ve küçük kentler, aşırı kentleşmiş belediyeler, zengin yada fakir bölgeler bulunmaktadır. Mali yerelleşme bu farklılıkları giderek genişletmekte, iyi durumda olanların daha iyi; kötü durumda olanların daha kötü olmasına sebep olacaktır.

16 MALİ YERELLEŞMENİN EKONOMİK VE POLİTİK SAKINCALARI 2. Yerel düzeyde makro ekonomik politikaların uygulanması zordur; Makro ekonomi politikasının iki önemli aracı maliye ve para politikasıdır. Enflasyon ve deflasyonla mücadele yada ekonomik istikrarın sağlanması vergi harcama politikaları ile mümkündür. Yerel yönetimler ise finansman açısından ulusal hükümetlere bağımlıdır. Aksi durumda bağımsız olursa makro ekonomik politikaların uygulanması zordur.

17 MALİ YERELLEŞMENİN EKONOMİK VE POLİTİK SAKINCALARI 3. Farklı yetkileri olan yerel birimlerin yatırımları kendine çekme konusunda ortaya çıkan zararlı rekabet; Yerel yönetimler yatırımcı ve girişimcileri kendi yanlarına çekmek için düşük oranlı vergi ve subvansiyonları birbirlerine karşı kullanabilirler. Bunun sonucunda gerçek ve tüzel kişiler arasında eşitsizlik ortaya çıkacak ve vergi gelirleri azalacaktır

18 MALİ YERELLEŞMENİN EKONOMİK VE POLİTİK SAKINCALARI 4. Kurumsal yapısı zayıf olan yerel yönetimlerin kontrollerinde bulunan kaynakları israf etme tehlikesi vardır. 5. Gelir toplama ve harcama yapma yetkisi bulunan yerel yönetimler gelirin yeniden dağılımından sonra, gelir düzeyi düşük olan bireyler eğer zengin bölgelerde yaşıyorlar ise, kendileriyle aynı gelir düzeyinde olan fakat fakir bölgede yaşayan kişilere nazaran daha iyi duruma gelecektir.

19 MALİ YERELLEŞMENİN EKONOMİK VE POLİTİK SAKINCALARI 6. Yerel yönetimlerin vatandaşlara yakın olması Yerel yönetimler merkezi yönetimlere nazaran daha fazla yerel seçkinlerden etkilenme durumundadır.bu da bölge içi yeni güçler yaratma tehlikesi içerdiğinden vergi ve harcama politikalarının bu gruplar lehine kullanılmasına yol açabilir.

20 SON

Benzer belgeler

YEREL YÖNETİMLER: HARCAMA SORUMLULUĞU, YATAY-DİKEY EŞİTSİZLİK. Prof. Dr. Hakkı Hakan YILMAZ

1 YEREL YÖNETİMLER: HARCAMA SORUMLULUĞU, YATAY-DİKEY EŞİTSİZLİK Prof. Dr. Hakkı Hakan YILMAZ Yerelleşme Mali Yerelleşme Yerelleşme, daha fazla görev ve sorumluluğun yerel yönetimlere devredilmesidir. Mali