İMPLANTASYON VE PLASENTA

Transkript

1 İMPLANTASYON VE PLASENTA

2

3

4 İmplantasyon İmplantasyon gelişmekte olan embriyonun, uterusun endometriyumuna tutunması olarak tanımlanır. İmplantasyon, plasentanın gelişiminde ilk evredir. Evcil hayvanlarda 3 evrede gerçekleşir. 1. Blastosist veya fötal membranların uterus epiteli ile karşı karşıya gelmesi (apposition). 2. Embriyonik trofoblast ve endometriyal epitel hücrelerinin yapışma (adezyon) veya bağlanması (Bağlanma maternal ve embriyonik hücrelerin apikal yüzeylerindeki mikrovillusların birbirine geçmesidir).

5

6

7

8

9

10 İmplantasyon 3. Blastokistin endometriyuma tutunması veya nüfus etmesi (invazyonu): Bağlanmayı takiben trofoblast hücreleri sitotrofoblast ve sinsityotrofoblast hücrelerine farklılaşır ve böylece blastosist endometriyumun içine doğru hareket eder. Blastosistin gömülmesi sonucu implantasyon tamamlanır.

11

12

13

14 syncytiotrophoblast (S) and cytotrophoblast (C) Fötal damarlar (V).

15

16

17

18

19

20 İmplantasyon zamanları Kemiriciler İnsan Tavşan Kedi Domuz Köpek Koyun Sığır At 5-6 gün 6-7 gün 7-8 gün gün gün gün gün gün gün

21 İmplantasyon tipleri Süperfisiyel (Santral) tip 2. Eksentrik tip 3. İnterstisyel tip 1.

22 Süperfisiyel (Sentral) tip Koriyon kesesi uterus epiteli ile karşı karşıyadır. Uterus duvarına gömülme söz konusu değildir. At, sığır, koyun, domuz, köpek, kedi ve tavşanda görülür.

23 Eksentrik tip Bu tip implantasyonda uterus mukozası blastosist etrafında bir invaginasyon oluşturur. Böylece koriyon kesesinin büyük bir kısmı yavru ile birlikte uterus mukozasına gömülür. Fare, sıçan ve hamsterlerde görülür.

24 İnterstisyel tip Koriyon kesesi uterus mukozasına tamamen gömülür ve hatta uterus epiteli ve bağdokusu ile sarılır. Uterus mukozası embriyoyu tamamen örttüğünden bu olay NİDASYON olarak tanımlanır. Kobay, maymun, yarasa, kirpi ve insanda görülür.

25

26

27

28 İmplantasyonun yeri Eksentrik ve intersitisyel tip implantasyonlarda blastosistin uterusa bağlandığı konum mezometriyumun pozisyonuna bakılarak adlandırılır. Eğer blastosist mezometriyumun uterusa bağlandığı yer ile aynı konumda bulunuyorsa mezometriyal implantasyon adı verilir. Eğer implantasyon mezometriyumun uterusa bağlandığı yerin karşısında şekillenmiş ise bu tip implantasyon anti-mezometriyal implantasyon olarak adlandırılır. Blastosistin iç hücre yığınının (embriyoblast) mezometriyuma göre lokalizasyonu bu tanımlamada etkindir.

29

30 A. Endometrium B. Miyometrium C. Perimetrium D. Mezometrium

31 İnterstisyel antimezometrial interstisyel mezometriyal

32 Ekzentrik anti-mezometrial Süperfisiyal anti-mezometrial Süperfisiyal mezometrial Süperfisiyal anti-mezometrial

33 Plasenta Blastosistin uterus mukozasına implantasyonundan hemen sonra şekillenen ektraembriyonal doku plasenta olarak adlandırılır. Plasentada annenin uterusuna ait endometriyum katmanı Plasenta maternalis, fötüse ait fötal membranlar ise Plasenta fötalis adını alır.

34 Plasenta tipleri Fötal membranlar ve maternal doku arasındaki ilişkiye dayanarak iki temel tip plasenta tanımlanır. Bunlar; Koriyo-vitellin ve Koriyo-allantoik tip plasenta lardır. Koriyo-vitellin membranların damarları endometriyuma bağlanmışsa Koriyo-vitellin plasenta olarak adlandırılır. Keseli hayvanlarda görülür. Eğer koriyo-allantoik membran endometriyuma bağlanmışsa koriyo-allantoik plasenta olarak tanımlanır. Tüm memelilerde görülen plasenta tipidir.

35 Koriyo-vitellin plasenta Yüksek sınıf memelilerde vitellus kesesi, blastosist uterus mukozasına henüz bağlanmadığı dönemde erkenden gelişir. İnsan hariç çoğu memelilerde vitellus kesesinin endodermi blastosistin trofoblast katmanı ile birleşmiş halde olup bilaminar vitellus kesesini oluşturur. Mezodermin ektoderm ve endoderm arasına yayılmasıyla vitellus kesesinin duvarı trilaminar hale geçer ki, koriyo-vitellin plasentanın embriyonik bileşeni olarak işlev görür.

36

37 Korio-vitellin plasenta Koriyo-vitellin plasenta keseli hayvanlarda kalıcı olduğu halde evcil memelilerde geçicidir. Ekstraembriyonik sölomun trilaminar vitellus kesesinin mezodermi içine yayılması ve takiben lateral mezodermin somatik ve şiplanik mezoderm olarak ikiye ayrılmasından hemen sonra fonksiyonu sona erer. Bu değişiklikler sığır, koyun ve domuzda hızla meydana gelir. Bu fonksiyonal vitellus kesesi kısa süreli görülür.

38 Koriyo-vitellin plasenta Köpek ve kedide koriyo-vitellin plasenta gebeliğin 21. gününe kadar fonksiyonel olduğu halde atlarda gebeliğin 8. haftasına kadar varlığını sürdürür. Koriyo-vitellin plasenta endometriyum ile sıkı ve yakın bir ilişki kurmaz.

39

40 Koriyo-allantoik plasenta Koriyo-allantoik plasentanın embriyonik bileşeni allantoisin dış duvarının (şiplanik mezoderm) koriyon kesesininkine kaynaşması ile oluşur. Bu plasentasyon yüksek sınıf memelilerde görülür. Plasentanın embriyonik bileşeni ile endometriyum arasında geniş bir alanda bağlantı vardır. Bu bağlantı yüzeyinin artırılması için koriyon üzerinde koriyonik villus ve koriyonik labirent adı verilen oluşumlar şekillenir.

41

42 Koriyo-allantoik plasenta Koriyo-allantoik plasenta biçimlerine ve endometriyumla ilişkisine göre sınıflandırılır. Koriyon villuslarının kese üzerinde dağılımları ve endometriyumla ilişkileri plasentanın özelliklerinin belirlenmesinde kullanılır. Plasental morfoloji ve koriyon villuslarının bağlanma alanları diffuz (yaygın), kotiledon (çanak şeklinde), zonaria (kuşak şeklinde) ve diskoideal (disk şeklinde) olarak tanımlanır.

43 Koriyo-allontoik plasenta Diffuz plasentasyon kısrakta ve domuzda görülür. Villuslar koriyon kesesi üzerinde uniform bir dağılım gösterir. Kotiledonar plasentasyon ruminantlarda görülür. Koriyonik villuslar kotiledon adı verilen belirli alanlarda sınırlanmışlardır.

44 Koriyo-allontoik plasenta Zonarial plasentasyon evcil karnivorlarda görülür. Koriyonik villuslar koriyon kesesinin ortasında kuşak benzeri bir yapı olarak görülürler. Diskoideal plasentasyon insan, maymun ve kemiricilerde görülür. Villuslar koriyon kesesi üzerinde disk şeklinde bir alanda toplanırlar.

45 Tavşan,sıç an, insan Kedi, köpek Domuz, at Koyun, keçi, sığır

46

47

48

49

50 Plasenta Plasenta, fötus ve anne arasında fizyolojik değişimlere aracılık eder. Yavru ile anne arasında gıda ve gaz alışverişi her iki tarafa ait (uterus duvarındaki ve koriyo-allantois membranlardaki) kan damarları arasında difüzyon yolu ile gerçekleşir. Plasentanın fötal yarımı anne ve yavru kanlarının karışmasını önlemede bir bariyer görevi yapar.

51 Plasenta bariyeri Tüm uteruslu memelilerin plasentalarının temel fonksiyonları benzer olmasına karşılık, plasentasyona katılan fötal ve maternal dokuların farklı olması sonucu plasenta yapıları hayvan türlerine göre farklılık gösterir. En basit kuruluştaki plasentada üçü uterusa, üçü de koriyo-allantois membrana ait olmak üzere toplam altı katman vardır. Bu katmanlar anne ile yavru arasında bir bariyer oluştururlar ki, bu bariyere plasenta bariyeri adı verilir. Bariyer sayesinde fötus için gerekli maddeler anneden fötusa, fötusda oluşan artık maddeler ise anneye geçmektedir.

52 Plasenta bariyerine katılan oluşumlar Koriyo-allantois membrana ait yapılar: a. Allantois kesesi kan damarlarını döşeyen endotel, b. Koriyo-allantoik mezodermal bağ doku c. Koriyon epiteli (trofoblast hücreleri). Uterus mukozasına (endometriyum) ait yapılar: a. Uterus epiteli (lamina epiteliyalis) b. Bağdoku (lamina propriya) c. Uterinal kapilar damarların endoteli

53

54

55 Plasenta bariyerini geçen maddeler Plasentadan en kolay geçebilen maddeler oksijen, su ve inorganik iyonlardır. Daha sonra şeker, lipid ve aminoasitler geçerler. Protein hormonlar ile antikorlar pinositoz yolu ile alınırlar. Antikorlar immun sistem gelişinceye kadar yavruyu korurlar.

56 Plasenta bariyerini geçen maddeler İneklerde antikorlar plasentayı geçemez, bunlar doğum sonrası ilk 36 saatte anne sütü ile alırlar. Fötal taraftan karbondioksit, su, elektrolitler, üre ve diğer atıklar anne tarafına nakledilir. Plasenta B, C, D, E vitaminleri için geçirgendir. Vitamin A ancak provitamin halinde geçebilir. Suda eriyen B ve C vitaminleri A, D ve E ye göre daha çabuk geçer.

57 Plasentaların fötal ve maternal dokulara göre adlandırılması 1. Plasenta epithelio-chorialis, adeciduata villosa diffusa completa;villuslar korion üzerinde her tarafa yayılmışlardır (Tek tırnaklı ve balina plasentası). 2. Plasenta epithelio-chorialis, adeciduata, villosa diffusa incompleta; Villuslar korionun iki ucunda şekillenmemiştir (Domuz plasentası). 3. Plasenta synepithelio-chorialis, adeciduata, villosa cotyledonata; Villuslar korion üzerinde topluluklar (cotiledon) meydana getirirler (Ruminant plasentası).

58 Plasentaların fötal ve maternal dokulara göre adlandırılması 4. Plasenta endotelio- chorialis, deciduata, villosa zonaria; Villuslar korionun orta bölgesinde çepeçevre kemer şeklinde bir topluluk meydana getirirler (Kedi, köpek ve fil plasentası). 5. Plasenta haemo-chorialis, deciduata,villosa discoidea; Villuslar korion üzerinde disk şeklinde topluluk meydana getirirler (İnsan ve maymun plasentası). 6. Plasenta haemo-endothelialis, deciduata, villosa discoidea; Villuslar içinde mezenşim ve allantois kesesi damarlarını içeren epitel ile örtülü silindirik yapılardır ve bunlar villöz plasentayı oluşturur (Sıçan, kobay ve tavşan plasentası)

59

60 Maternal Layers Retained Type of Placenta Endometrial Epithelium Connective Tissue Uterine Endothelium Examples Epitheliochorial Horses, swine, ruminants Endotheliochori al Dogs, cats Hemochorial Humans, rodents

61

62

63

64 Type of Placenta Common Examples Diffuse, epitheliochorial Horses and pigs Cotyledonary, epitheliochorial Ruminants (cattle, sheep, goats, deer) Zonary, endotheliochorial Carnivores (dog, cat, ferret) Discoid, hemochorial Humans, apes, monkeys and rodents

65 Plasentanın hemofagositik bölümleri Karnivorlar ve tek tırnaklı hayvanların plasentasında endometriyum ve koriyon arasında maternal kan birikerek yerleşir. Bu alanlar haematomata, haemophagous organlar, yeşil kenar, kahverengi kenar gibi isimler alır. Bu kanla dolu boşlukların fötüs için demir kaynağı olduğu düşünülmektedir.

66 Plasentanın hemofagositik bölümleri Trofoblastın bu birikmiş kanla temas eden hücreleri mikrovilluslara sahiptir. Bu prizmatik hücrelerin maternal alyuvarları fagosite ettikleri ve böylece embriyonun gelişimi için gerekli olan demiri sağladıkları bildirilmektedir. Hemoglobinin yıkım ürünleri köpek plasentası için yeşil, kedi plasentası için kahverengi olarak gözlenir.

67 1-Plasenta epithelio-chorialis Fötusa ait korion villusları, anneye ait uterus epiteliyle temas halindedir. Gebelik boyunca endometrial dokuda kayıp olmaz, endometrium doğumda bozulmadan kalır ve doğum sırasında atılma olmaz. Bu plasentalara adesiduata (desiduasız plasenta) denir. Kısrak, eşek, domuz ve devede bu tip plasenta bulunur.

68

69 Epitheliochorial type of placenta (sow, mare, ewe, and cow). 1. Endometrial capillary; 2. endometrial interstitium; 3. endometrial epithelium; 4. chorionic epithelium; 5. chorionic interstitium 6. chorionic capillary

70 Domuzlarda implantasyon ve plasentasyon Domuzlarda gebelik süresi (4 ay) gündür. Sentral tip implantasyon vardır. Plasenta epithelio-chorial ve desiduasızdır. Villuslar korion kesesinin iki ucunda oluşmamıştır. Yani villus dağılımı tam değildir. Bu nedenle villosa diffusa incompleta olarak adlandırılır.

71 Domuzlarda implantasyon ve plasentasyon Gelişmenin devamında koriyonik yüzeyde 3 bölge ayırt edilir. Bunlar, plasental zon, paraplasantal zon ve nekrotik zondur. Plasental zon: korionun 2/3 sini kapsayan sentral (merkezi) kısımdır.

72 Domuzlarda implantasyon ve plasentasyon Plasental zonda koryon ve uterus epitel hücrelerinin serbest yüzleri mikrovilluslardan yana zengindir. Plasental zonda ayrıca uterus bezlerinin deliklerinin karşısında bulunan koryon kesesinin trofoblast alanları uterus mukozasına bağlanmaz ve burada areola olarak adlandırılan cepler şekillenir. Areolanın lumeni yüzlek ve derin uterus bezlerinin salgısıyla dolar. Bu salgı histiyotrof (uterus sütü) olarak tanımlanır. Besin maddelerinden zengin olan uterus sütü areolalardaki villuslar tarafından alınarak allantois damarları aracılığıyla yavruya götürülür.

73 Domuzlarda implantasyon ve plasentasyon Paraplasental zon: Plasental zonun periferinde areolasız veya kıvrımsız düz korion bulunan bölgeye denir. Nekrotik zon: Allantois koriyon kesesini damarlaştırır, ancak koriyon kesesinin uç kısımlarına yayılmaz. Bu nedenle koriyon kesesinin damarsız olan uç kısımları kısa bir süre sonra nekrotikleşir. Bu domuz ekstra-embriyonik membranlarının bir özelliğidir.

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83 Kısrakta implantasyon ve plasentasyon Kısraklarda gebelik süresi 11 ay ( gün) dır. Kısraklarda üremenin en önemli özelliği sadece döllenmiş ovumun uterusa geçmesi, döllenmemiş ovumun ise oviduktta kalmasıdır. Sentral tip implantasyon vardır. Plasenta epithelio-chorial ve desiduasızdır. Korion üzerinde villus dağılımı tamdır (villosa diffusa completa)

84 Kısrakta implantasyon ve plasentasyon Domuz ve ruminantlarınkinden farklı olarak at blastosisti implantasyon şekilleninceye kadar yuvarlağımsıdır. Ultrasonografik incelemeler gelişimin günleri arasında embriyonun günde en az bir kez uterusun bir kornusundan diğerine geçtiğini göstermiştir. Gelişimin 17. gününde blastosist uterusun bir kornusunun endometriyumunun karşısına gelir. Gebeliğin 21. gününde embriyo ultrasonografi ile görülebilir.

85 Kısrakta implantasyon ve plasentasyon Kısrak plasentasında villuslar korionun bütün yüzeyine dağılmışlardır ve bu villuslar dallanmış yapıda olup plasentanın uterusa temas bölgesini oluşturdukları villus kümeleriyle genişletirler. Korion üzerindeki dağılmış villus kümeleri kript olarak adlandırılan endometrium üzerindeki oyuklara yerleşir. Fötal dokuda görülen bu villus kümelerine mikrokotiledon adı verilir. Mikrokotiledonlar arasında histrofik beslenemeyi kolaylaştıran çok sayıda areola benzeri boşluklar bulunur.

86

87

88

89

90

91

92 Kısrakta implantasyon ve plasentasyon Endometriyal kupa: Kısrak plasentasının en belirgin özelliği koriyon bandı bölgesindeki endometriyumda endometriyal kupa olarak adlandırılan ülser benzeri yapıların şekillenmesidir. Bu kupalar gebeliğin 35. gününde şekillenir ve 2 mm den 5 cm ye ulaşır, 120. günde atrofiye olur.

93

94

95 Kısrakta implantasyon ve plasentasyon Endometriyal kupa: Gebeliğin 35. gününde koriyon kuşağının prizmatik hücreleri endometriyal epitele penetre olur ve epiteli yıkımlar. Bazal membranı geçerek endometriyal stromaya göç ederler. Bu hücreler göç etme yeteneklerini kaybederler ve endomeriyal kupa hücreleri olarak adlandırılan büyük epiteloid hücrelere dönüşürler.

96

97 Kısrakta implantasyon ve plasentasyon Endometriyal kupa: Gebeliğin 40. gününde ilk kez makroskopik olarak gözlenen endometriyal kupalar endometriyumda hafif kabarıklar olarak ortaya çıkarlar. Daha sonra kupalar genişleyerek krater benzeri çukurluklara dönüşür. 80. günden endometriyal kupa hücreleri giderek soluklaşır ve nekrotikleşir. Sonra hipertrofiye olmuş uterus bezleri salgılarını endometriyal kupaların krater benzeri çukurluklarına boşaltır.

98

99 Kısrakta implantasyon ve plasentasyon Endometriyal kupa hücreleri equine chorionic gonadotrophin adı verilen gebelik hormonunu salgılarlar. Bu hormon gebe kısrak serumu olarak da adlandırılır (PMSG: Pregnant Mare Serum Gonadotrophin).

100 Kısrakta implantasyon ve plasentasyon PMSG gebeliğin 40. gününde maternal serumda hızla yükselmeye başlar günlerde IU/ml düzeyine ulaşır. Daha sonra azalarak 120. günde belirlenemeyecek düzeye iner. Kısrağın serumunda PMSG nin varlığı gebelik testinde kullanılır. Kısraklarda doğum sırasında amnion koriyondan tamamen ayrıldığı için yavru amnion ile örtülü olarak doğar.

101 2- Plasenta syndesmo-chorialis (synepithelio-chorialis) Korion villusları korionun bazı bölgelerinde ufak gruplar halinde toplanır. Villusların toplu halde bulundukları bu korion kısımlarına kotiledon adı verilir. Korion epiteli uterus epitelinin yer yer dejenerasyonundan dolayı uterus bağ dokusu ile karşı karşıyadır. Bu tip plasenta ruminatlarda görülür.

102 2- Plasenta syndesmo-chorialis (synepithelio-chorialis) Küçük ruminantlarda endometriumun bir bölümü doğumdan sonra atılır. Bazı araştırıcılar koyun ve keçi plasentasını plasenta synepithelio-chorial, kısmi desidualı (partially deciduata), büyük ruminant plasentalarını ise epiteliyo-koriyal olarak adlandırılmaktadır. Epiteliyo-koriyal ve synepitelio-koriyal plasentalarda endometriumda değişiklik olmadığından plasenta adesiduata olarak adlandırılır ve yarım plasenta (Semiplasenta) olarak kabul edilirler.

103 Ruminant Plasentası Gebelik süresi,ineklerde (9 ay 15 gün) gün Koyunlarda gün (5 ay) Keçilerde 150 gündür (5 ay). Ruminantlarda allantois, amnion ve koriyonla kaynaşır. Göbek kordonu kısadır.

104 İnek ile koyunda implantasyon ve plasentasyon İnek ve koyunda ovulasyondan sonraki 3-4. günde 8 hücreli zigot uterusa gelir. Koyunda 6. günde, inekte ise 8. günde blastosist şekillenir ve zona pellusidadan çıkar. Sığır ve koyunun koriyo-allantois plasentası kotiledonar, adesiduata ve sinepiteliyokoriyal özelliktedir.

105 İnek ile koyunda implantasyon ve plasentasyon Fötal-maternal kaynaşmada, kotiledon karşısındaki endometrium kısımlarına karunkula veya endometrial ped adı verilir. Kotiledonu oluşturan villuslar bir elin eldivenin parmaklarına girmesinde olduğu gibi karunkuladaki kriptler içine girerler. Karunkulalar bağ dokunun supepiteliyal proliferasyonundan oluşur.

106 İnek ile koyunda implantasyon ve plasentasyon Sığır ve koyunun endometriyumu karunkular ve interkarunkular alanlardan meydana gelir. Gebe olmayan sığırlarda karunkulalar küçük kabarık cm çapında bez içermeyen alanlardır. Fötal kotiledon ve maternal karunkulaya birlikte plasentom adı verilir. Plasentomların yavru tarafındaki yüzü inekte konveks, keçide düz, koyunda ise konkav yüzeye sahiptirler.

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122 İnek ile koyunda implantasyon ve plasentasyon Chorion epiteli oval ve düzensiz biçimli bir çekirdek içeren prizmatik hücreler ile iki çekirdekli dev hücreler olmak üzere iki tip hücre içerir. İki çekirdekli dev hücreler ruminant plasentasının önemli bir özelliğidir. Trofoblastik hücrelerin sitoplazma bölünmesi olmaksızın sadece çekirdek bölünmesi geçirmesi sonucu şekillenen hücrelerdir.

123 İnek ile koyunda implantasyon ve plasentasyon Trofoblastta iki çekirdekli dev hücreler sığır, koyun ve keçide gebeliğin 3. haftasında ortaya çıkarlar. Gebeliğin ortalarında total trofoblast hücre popülasyonunun 1/5 ini oluştururlar. Daha sonra azalırlar. İki çekirdekli dev hücreler mikrovillus bağlantıları arasına göç ederler ve bir sinsityum (bir sitoplazma içinde çok çekirdek bulunması) şekillendirmek üzere maternal kript hücreleriyle kaynaşırlar.

124

125 İnek ile koyunda implantasyon ve plasentasyon Uterus kriptlerini örten epitel hücreleri ise yuvarlak çekirdekli kübik hücrelerdir. İki çekirdekli dev hücreler bu hücreler arasında bulunurlar. Trofoblastik ve kript epitel hücrelerinin mikrovillusları birbiri arasına girer. Koyunda kript hücreleri iki çekirdekli dev hücrelerle bir sinsityum oluşturduklarından belirgin biçimlerini kaybederler.

126

127

128 İnek ile koyunda implantasyon ve plasentasyon İki çekirdekli dev hücreler maternal bağdokuya (lamina propriya) ekzositozla granüller salgılarlar. Bunların fonksiyonu fötal dokudan maternal dokuya kompleks moleküllerin transferidir. Sığır ve koyunda iki çekirdekli hücrelerin plasental laktojen içerdikleri gösterilmiştir. Gebeliğin erken döneminde bu hücreler gebelikle ilişkili glikoprotein ve gebelik spesifik protein B yi içine alan proteinleri sentezlerler. Bu proteinlerin gebeliğin 28. gününde maternal serumda saptanması ile gebelik tanısı konur.

129 Hakiki (Tam) Plasenta Plasenta endothelio-chorialis (karnivor), Plasenta haemo-chorialis(insan, maymun), Plasenta haemo-endothelialis (Kobay,sıçan,tavşan), bu üç plasenta tipinde uterus mukozası ile korion birbiri ile kaynaşmıştır. Endometriumdaki bağ doku hücreleri büyük yuvarlak şekilli desidua hücrelerine dönüşürler. Dolayısıyla bu plasentalar desidualı olarak adlandırılır ve tam plasentayı oluştururlar.

130 3-Plasenta endothelio-chorialis Bu tip plasentada uterus mukozasının endometrium epiteli ve bağ dokusu yıkımlanır. Korion, uterus damar endoteli ile karşı karşıyadır. Endometrial kayıp plasenta gelişimi boyunca ve doğumda meydana gelir. Karnivorlarda görülen bu tip plasenta desidualıdır.

131

132 Karnivor Plasentası Gebelik süresi köpekte 63 gün, kedide 60 gündür. Köpek ve kedilerde plasenta endothelio-chorialis,deciduata, villosa zonaria dır. Endometriyumun epiteli ve bağ dokusu yıkımlandığı için uterus damar endoteli ve korion epiteli karşı karşıyadır.

133

134

135

136 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Östrus siklusunun luteal evresinde köpek ve kedilerde uterus mukozası yüzeysel ve derin uterus bezlerinin hipertrofiye olması sonucu son derece kıvrımlı bir hal alır. Bu evrede uterus mukozası yüzeysel kompakt zon ve derin süngerimsi zon olmak üzere iki bölgeye ayrılır. Yüzeysel zon birkaç bez ve akıtıcı kanaldan oluşur. Derin zonda bezler aralıklı olarak dağılmıştır.

137 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Diğer evcil memelilerden farklı olarak fonksiyonel korpus luteumun sürekliliği gebe ve gebe olmayan hayvanlarda aynıdır. Gebeliğin devamlılığı için blastosistten sinyal alınmasına gerek yoktur.

138 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Vitellus kesesi gebeliğin geç dönemine kadar eritropoiesisin önemli bir yeri olarak işlev görür. Vitellus kesesi kalıntısı doğuma kadar varlığını sürdürür. Trofoblastik villuslardan ibaret olan koriyovitellin plasenta uterus epitelini aşındırır ve stromaya yayılır.

139 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Daha sonra oluşan koriyo-allantoik villuslar uterus bezlerinin deliklerine uzanarak endometriyuma invaze olur. Trofoblastik villuslara uterus dokusunun cevabı hücrelerin proliferasyonu ve büyümesi ile damarların genişlemesidir. Uterus epiteline invaze olduğu zaman hücreler dış sınırlarını kaybederler ve parçalanmış çekirdekli homojen protoplazma yığınları şekillendirirler. Bu amorf materyal simplazma olarak adlandırılır.

140 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Simplazmanın maternal dokuya yayılması sırasında trofoblast yüzey epiteli, bez epitelini ve aynı zamanda sub-epiteliyal stromayı da yıkımlar. Bağlanma zonunun periferindeki kan damarlarından başka maternal kan damarları bozulmadan kalır ve giderek tamamen trofoblastik hücreler tarafından kuşatılır. Bununla birlikte bağlanma zonunun periferindeki vasküler hasar koriyon ve endometriyum arasında maternal kanın birikimine neden olur.

141

142 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Koriyon kesesi üzerinde plasentasyona katılan alan kuşak tarzında olup kesenin ortasında yer alır. Evcil etçillerin plasentasında şu yapılar bulunur. Bunlar; Plasental labirentler Birleşme katmanı (Junctional zone) Glanduler veya süngerimsi katman

143 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Plasental labirentler: Kedide labirentler maternal kapilarları kuşatan dikey villuslardan ibarettir. Köpekte ise plasental labirentlerin villusları son derece dallanmıştır ve loblu bir yapıya sahiptirler.

144 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Birleşme katmanı (Junctional zone): Birleşme katmanı invaze olan villusların uçları, maternal kan damarları, uterus bezlerinin salgıları ve maternal hücre döküntülerinden oluşur. Bu katmandaki trofoblast hücreleri histiyotrofu absorbe ederler. Köpeklerde yüzeysel ve derin uterus bezleri arasına girmiş belirgin bir bağdoku katmanı bulunur. Bu katman birleşme katmanı ve derin süngerimsi kat arasında bir sınır oluşturur.

145 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Glanduler veya süngerimsi katman: Derin süngerimsi katmanda uterus bezleri hipertrofiye olmuşlardır ve süngerimsi bir görünüme sahiptirler. Bezlerin lumenleri genişlemiş olup salgı ve bez epitel hücrelerinin düküntülerinden oluşan nekrotik bir materyalle doludur. Bu katmanda bağdoku azdır ancak son derece damarlıdır.

146 Gebeliğin 30. gününde köpek plasentası: Koriyo-allantoik membran (C), plasental labirent (PL) nekroz zonu (N), glandular boşluklar (GC), haemophagus zon (H), supraglandular kat (S), derin endometrial glands (GD) and miyometrium (M)

147

148 Kedi ve köpekte implantasyon ve plasentasyon Anatomik incelemelerde plasental zonun (plasenta zonaria) her iki kenarında yeşil renkte dairesel bir bant gözlenir. Bu bant marginal hematom (hematofagus) olarak adlandırılır. Bu kısımda histiotrofik beslenme gerçekleşir. Choriyon kesesinin geri kalan kısımları polar zon olarak adlandırılır.

149

150

151 4-Plasenta haemo-chorialis Fötal koriyon,uterus mukozasının epiteli, bağ dokusu ve damar endoteli yıkımlandığı için anne kanı ile temas halindedir. Bu tip plasenta insan ve maymunda görülür.

152

153

154

155 İnsan Plasentası Gebelik süresi insanda 266 (9 ay 10 gün) gündür. Fertilizasyondan sonra 1. haftada embriyo uterus lumeninde serbest haldedir ve histotrofik beslenir. 8. günden itibaren blastosist endometrium stromasına kısmen gömülmüş durumdadır. Gelişmenin 12. gününde endometriuma tamamen gömülür. Sinsityal hücreler stromanın derinliğine doğru ilerleyerek anne kapillar endotelini aşındırır ve maternal kan dolaşımı trofoblastik sistemden geçerek uteroplasental dolaşım oluşur.

156 İnsan Plasentası Gelişmenin ilk haftalarında koriyonun çevresi tümüyle villuslarla kaplıdır. Gebelik ilerledikçe embriyonik kutuptaki villuslar gelişerek koriyon frondozum u oluşturur. Embriyonik kutbun karşısındaki villuslar dejenere olup kaybolduklarından koriyonun bu yüzü 3. ayda düzleşir ve koriyon laeve olarak adlandırılır.

157 İnsan Plasentası Koriyondaki bu yapı değişikliği endometriumun fonksiyonel tabakası olan ve doğumda atılan desiduanın yapısını da etkiler. Desidua; Gebelikte ki fonksiyonel endometriyuma karşılık gelir. Bu tabaka sıkıca bir araya gelmiş lipid ve glikojenden zengin desidual hücrelerden oluşur.

158 Üç bölüma ayrılır: Desidua bazalis; Embriyonun implante olduğu endometriyumun dip bölgesidir. Desidua kapsülaris; implante olmuş embriyonun yüzeyini örten endometriyum bölgesidir. Desidua parietalis; implantasyon bölgesi dışında kalan tüm endometriyum bölgesini tanımlar.

159

160

161

162 İnsan Plasentası Koriyon boşluğunun büyümesiyle basınç altında kalan desidua kapsüllaris dejenere olup kaybolur. Koriyon laeve karşı taraftaki uterus duvarıyla kaynaşır. Böylece uterus lumeni kapanır. Koriyon frondozum, desidua bazalisle birlikte plasentayı oluşturur. İnsan ve maymun plasentası: plasenta haemo-chorialis, desiduata, villosa discoidea

163

164

165

166

167

168

169 5- Plasenta haemo-endothelialis Bu plasentasyonda hem uterus mukozasında hem de korion villuslarında zedelenme görülür. Fötal damarların sadece endoteli anne kanı ile ilişkilidir. Bu tip plasenta kobay, sıçan ve tavşanda görülür.

170 Plasentadan salgılanan hormonlar Plasentanın sinsityotrofoblast tabakasından 4 hormon sentezlenir. 1-İnsan korionik gonodotropin(hcg). 2-Plasental laktogen somatomamotropin 3-Progesteron 4-Östrojen