IV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "IV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması"

Chagatai Ersin
5 yıl önce
İzleme sayısı:

IV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması Akarsular genelde şu şekilde sınıflandırılmaktadır: a) Konsekan akarsular (Consequent stream) b) Subsekan

1 IV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması Akarsular genelde şu şekilde sınıflandırılmaktadır: a) Konsekan akarsular (Consequent stream) b) Subsekan (Subsequent) c) Obsekan (Obsequent) d) Resekan (Resequent) e) İnsekan (Insequent) f) Superimpose/Binik (Superimposed) g) Antesedan (Antecedant) c: consekan akarsu 1

2 s: subsekan akarsu, o: obsekan akarsu, r: resekan akarsu, i: insekan akarsu 2

3 Binik (superimposed) bir ırmağın oluşumu. Irmağın yatay/genç katmanları kazımaya başlaması. su gediği Yatay katmanın aşınmasıyla alttaki yapının yüzeye çıkması. Irmak, sırtları meydana getiren dayanıklı kayaçlardaki dar vadileri yararak su gediklerini oluşturur. 3

4 Binik (superimposed) bir ırmağın oluşumu. 4

Antesedan bir ırmağın oluşumu. IV.4. Drenaj (drainage) / Akaçlama Drenaj ağının örgülenme düzeni (tipi) topoğrafik eğim, kaya türü, yapısal özellikleri ve zaman tarafından belirlenir.

5 Antesedan bir ırmağın oluşumu. IV.4. Drenaj (drainage) / Akaçlama Drenaj ağının örgülenme düzeni (tipi) topoğrafik eğim, kaya türü, yapısal özellikleri ve zaman tarafından belirlenir. Yeryüzü üzerinde çok çeşitli örgülenme düzeni gösteren drenaj tipleri gözlenir. Drenaj ağı örgülenmesi değişik nedenlerden dolayı bir akarsu havzası boyunca farklı özellikler sunabilir. 5

dendritik drenaj (F: ince, C: iri dokulu) SC: kumlu kil)

6 Drenaj (drainage) / Akaçlama Tipleri Dendritik drenaj Fay kontrollu (FF) Dendritik drenaj (C: clay, Ss: kumtaşı, dendritik drenaj (F: ince, C: iri dokulu) SC: kumlu kil) İnce dendritik drenaj İnce dendritik drenaj Dendritik-paralel drenaj 6

7 Trellis drenaj Köşeli drenaj Köşeli drenaj Büküntülü drenaj Paralel drenaj Paralel drenaj 7

8 Işınsal drenaj Halkalı drenaj Işınsal-halkalı drenaj Kaba dendritik drenaj Karstik drenaj Karstik drenaj 8

9 Yelpaze drenaj Örgülü drenaj Menderesli drenaj Lagünel drenaj 9

10 10

11 11

12 12

13 Enine profiline göre vadi tipleri Enine profiline göre simetrik ve asimetrik olmak üzere iki tip vadi tipleri Simetrik vadiler 13

14 Asimetrik vadiler ve asimetrik vadilerin oluşumu Bir akarsu yatağının tek yönlü kayması (uniclinal shifting) Kuesta yörelerinde asimetrik vadi oluşumu 14

15 Kayaç sertliğine bağlı asimetrik vadi oluşumu Mendereslerin oluşturduğu asimetrik vadi 15

16 Bir yamacın aşırı yağış alması nedeniyle oluşan vadi asimetrisi Akarsu yatağı tipleri 16

17 Menderesli akarsu vadi tabanında oluşan yapılar ve çökeller 17

18 18

19 19

20 Yaygın/örgülü akarsu vadi tabanında oluşan yapılar ve çökeller 20

akışa karşı daha büyük bir direnç gösterir.

21 Natural Levee oluşumu Bir ırmak kenarlarından taşıp taşkın oluşturduğunda, taşkın düzlü üne dökülen suyun hızı birden azalır, çünkü su geniş, sığ bir yaygı şeklinde dağıldığından akışa karşı daha büyük bir direnç gösterir. Hızdaki bu azalmaya karşılık, akarsu kanalının kenarları boyunca doğal setler (natural levee) olarak bilinen kumlu alüvyon tepecikleri çökelir 21

22 Akarsu taraçalarının oluşumu. (a) Geniş bir taşkın düzlüğü bulunan bir ırmak. (b) Irmak aşağı doğru aşındırır ve daha aşağı bir düzeyde yeni bir taşkın düzlüğü meydana getirir. Eski, daha yüksekte duran taşkın düzlüğü kalıntıları ise akarsu taraçalarıdır. (c) Irmak aşağı doğru yeniden aşındırdığında başka bir akarsu taraçası düzeyi oluşur. 22

23 Akarsu taraçalarının oluşumu. A,B,C dolgu üzerinde gelişmiş dönemli (paired) terasların oluşumu. D, ana kaya üzerinde oluşmuş dönemli teras. 23

24 A. Dönemsiz (unpaired) teras, B. Dönemsiz teras oluşumu. 24

25 25

Benzer belgeler

Prof.Dr.Kadir Dirik Ders Notları, ppt sunum 15. AKARSULAR

Prof.Dr.Kadir Dirik Ders Notları, ppt sunum 15. AKARSULAR 1 Akarsular: Okyanuslara Taşıma (Rıvers: Transport To Oceans) Yeryüzünün şekillenmesinde akarsuların önemi büyüktür. Akarsular hem kayaçları aşındırırlar,