SORGULAR VE ÇEŞİTLERİ II

Transkript

1 Ünite 8 SORGULAR VE ÇEŞİTLERİ II Öğr. Gör. Kemal ÖZCAN Bu ünitede, Sorgular ve Çeşitleri konusu ele alınacaktır. Yapılacaklar Burada yazılan SQL ifadeleri MS SQL SERVER, ORACLE ve MySQL veritabanı sistemlerinin tamamında geçerlidir. Verilen tablolar incelendiğinde altı çizgili olarak verilen sütunlar birincil anahtar (PRIMARY KEY) olarak belirlenecektir. Aynı zamanda KIRALAMA tablosunun mkod ve aracno sütunları MUSTERI ve ARAC tablosunun birincil anahtar sütunları ve kendisinin FOREIGN KEY sütunudur. KIRALAMA tablosunun mkod ve aracno sütununun birleşimi de KIRALAMA tablosunun birincil anahtarını oluşturmaktadır. ARAC tablosunda bulunan model sütunu için girilecek bilgi arasında olacak şekilde sınırlamalıdır. Bu bilgiler doğrultusunda gerekli SQL ifadeleri aşağıdaki gibi olmalıdır. 1

2 CREATE TABLE müşteri( mkod int NOT NULL PRIMARY KEY, mad varchar (50) NOT NULL, msoyad varchar (50) NOT NULL, madres varchar (255), mtel varchar (15) ) CREATE TABLE arac( aracno int NOT NULL PRIMARY KEY, model int NOT NULL, marka varchar(50), plaka varchar(25), fiyat varchar(15), CONSTRAINT chkmodel CHECK(model LIKE *1-2][0-9][0-9][0-9+ ) ) CREATE TABLE kiralama( mkod int NOT NULL, aracno int NOT NULL, tarih varchar(10), saat varchar(8), tes_tarih varchar(10), tes_saat varchar(8), CONSTRAINT fk_mkod FOREIGN KEY(mkod) REFERANCES müşteri(mkod), CONSTRAINT fk_aracno FOREIGN KEY(aracno) REFERANCES arac(aracno), CONSTRAINT pkkey (mkod,aracno) ) Verilen SQL ifadelerinin çalışması sonucu oluşan tablolara kullandığınız program aracılığı ile örnek veri girişleri yaparak belirtilen koşulları sağlayıp sağlamadığını kontrol ediniz. ARAC tablosu için kullanılabilecek araç modellerini belirleyerek sadece bunların girişini yapılabilmesi için yukarıda verilen ARAC oluşturma sorgusunu düzenleyiniz. KIRALAMA tablosunu oluşturan SQL ifadesini tarih ve saat sütunları için DEFAULT değer olarak o anki tarih ve saat bilgisini belirleyecek şekilde düzenleyiniz. 2

3 Tablolar arasında oluşturulan FOREIGN KEY ilişkiler referans olarak kullanılan tablolardan kayıt silme ve güncelleme işleminde ilişkilerden dolayı hata vermesine neden olacaktır. Örneğin; bir önceki uygulamada müşteri tablosuna 1 müşteri koduyla kaydedilen bir müşteriye araç kiralaması yapıldığını düşünelim. Daha sonra müşteri tablosundan 1 olan müşteri kodunu değiştirmek istediğimizde hatayla karşılaşacağız. Çünkü müşteri tablosunun mkod sütunu kiralama tablosunda FOREIGN KEY olarak kullanılmıştır. Bu tür sorunların engellenmesi için FOREIGN KEY ilişkiler oluşturulurken güncelleme veya silme işlemi için verilmelidir. FOREIGN KEY oluşturulurken ON DELETE CASCADE ifadesi kullanılırsa referans tablodan silinen satırın kullanıldığı diğer tablolardan da ilgili satırlar silinecektir. Aynı şekilde FOREIGN KEY oluşturulurken ON UPDATE CASCADE ifadesi kullanılırsa referans tabloda güncellenen satır kullanıldığı diğer tablolarda da otomatik olarak güncellenecektir. Bir önceki uygulamada kiralama tablosu oluşturulurken kullanılan FOREIGN KEY ifadeler aşağıdaki gibi değiştirilerek tablo oluşturulursa; CONSTRAINT fk_mkod FOREIGN KEY(mkod) REFERANCES musteri(mkod) ON UPDATE CASCADE ON DELETE CASCADE, CONSTRAINT fk_aracno UPDATE CASCADE FOREIGN KEY(aracno) REFERANCES arac(aracno) ON ON DELETE CASCADE 3

4 Örneğin; musteri tablosunda bulunan 1 müşteri kodlu müşteriye araç kiralaması yapıldığını düşünelim. Daha sonra musteri tablosundan 1 olan müşteri kodu 2 olarak değiştirilirse otomatik olarak kiralama tablosunda bulunan 1 müşteri kodları da 2 olacaktır. ALTER İfadesi Daha önce oluşturulmuş veritabanı nesnesinin özelliğini değiştirmek için kullanılır. Yapılmak istenen değişiklik parametre olarak verilir. Aşağıda kullanım şekilleri verilmiştir. Aynı şekilde 1 kodlu müşteri musteri" tablosundan silinirse kiralama tablosundan da 1 nolu müşteriye yapılan kiralamalar silinecektir. ALTER İfadesi ALTER TABLE tablo ADD sütun_adi özellikler Yukarıda verilen kullanım şekli belirtilen tabloya yeni bir sütun eklemek için kullanılır. Tablo oluşturulurken kullanılan NOT NULL ve UNIQUE gibi ifadeler aynı şekilde geçerlidir. Ayrıca ADD ifadesinden sonra, sütun adı ve özellikler yerine tablo oluşturmada anlatılan CONSTRAINT ifadeler de kullanılabilir. Bu durumda belirtilen CONSTRAINT ifade tablodan silinecektir. ALTER İfadesi ALTER TABLE tablo DROP COLUMN sütun_adi Yukarıda verilen kullanım şekli belirtilen tablodaki sütunu silmek için kullanılır. Ayrıca DROP ifadesinden sonra, column, sütun adı ve özellikler yerine tablo oluşturmada anlatılan CONSTRAINT ifadeler de kullanılabilir. Bu durumda belirtilen CONSTRAINT ifade tablodan silinecektir. 4

5 ALTER İfadesi ALTER TABLE tablo ALTER COLUMN sütun_adi özellikler yukarıda verilen kullanım şekli belirtilen tablodaki belirtilen sütunun özelliklerini değiştirmek için kullanılır. Burada belirtilecek özellikler tablo oluşturmada kullanılanlarla aynıdır. Öğrenci tablosuna doğum_tarihi isminde, NULL değer içermeyecek ve tarih türünde olacak bir sütun ekleyelim. Yapılacaklar Burada yazılan SQL ifadeleri MS SQL SERVER, ORACLE ve MySQL veritabanı sistemlerinin tamamı için geçerli olmakla birlikte tarih veri tipi farklılıklar göstermektedir. Tarih veri tipi MS SQL SERVER için smalldatetime, Oracle ve MySQL için date kullanılabilir. Bu SQL ifadesinin sorunsuz olarak çalışması için veritabanı içerisinde OGRENCI isminde bir tablo bulunması gerekmektedir. Aşağıda verilen SQL ifadesini kullandığımız veritabanı sisteminde yazıp çalıştırınız. ALTER TABLE öğrenci ADD doğum_tarihi smalldatetime NOT NULL Öğrenci tablosunu açarak yeni sütunun oluşup oluşmadığını kontrol ediniz? Oluşturulacak doğum_tarihi sütununun DEFAULT değerinin 2005 olması için SQL ifadesini düzenleyiniz? Örnek Kullanımlar (MS SQL) ALTER TABLE öğrenci ADD UNIQUE(ogr_no) ogr_no sütununa UNIQUE özelliği eklemektedir. ALTER TABLE öğrenci ADD PRIMARY KEY (ogr_no) ogr_no sütununa PRIMARY KEY özelliği ekler. ALTER TABLE öğrenci ADD CONSTRAINT pk_ono PRIMARY KEY(ogr_no, ad) ogr_no ve as sütunun ikisine PRIMARY KEY özelliği ekler. 5

6 Örnek Kullanımlar (MS SQL) ALTER TABLE öğrenci ADD FOREIGN KEY (bolum) REFERANCES bolumler (bolum) bolum sütununa bolumler tablosunun bolum sütununa referans kullanacak şekilde FOREIGN KEY özelliği ekler. ALTER TABLE öğrenci ADD CONSTRAINT fk_bol FOREIGN KEY (bolum) REFERANCES bolumler bolum sütununa bolumler tablosunun bolum sütununu referans kullanacak şekilde FOREIGN KEY özelliği ekler. Örnek Kullanımlar (MS SQL) ALTER TABLE öğrenci ADD CHECK (ogr_no> ) ogr_no sütununa girilecek bilginin den büyük olmasını kontrol edecek CHECK özelliği ekler. ALTER TABLE öğrenci ADD CONSTRAINT chk_ogr CHECK (ogr_no> AND okul= OMÜ ) ogr_no sütununa girilecek bilginin den büyük olmasını ve okul sütununa girilecek bilginin OMÜ olmasını kontrol edecek CHECK özelliği ekler. Öğrenci tablosunda bulunan doğum_tarihi sütununun özelliğini NULL (boş değer içerebilir.) ve türünü varchar(10) olacak şekilde güncelleyelim. Yapılacaklar Burada yazılan SQL ifadeleri MS SQL SERVER, ORACLE ve MySQL veritabanı sistemlerinin tamamı için geçerlidir. Bu SQL ifadesinin sorunsuz olarak çalışması için veritabanı içerisinde OGRENCI isminde bir tablo doğum_tarihi isminde bir sütun bulunması gerekmektedir. Aşağıda verilen SQL ifadesini kullandığımız veritabanı sisteminde yazıp çalıştırınız. ALTER TABLE öğrenci ALTER COLUMN doğum_tarihi varchar(15) NULL Öğrenci tablosunu açarak sütunun özelliklerini kontrol ediniz. 6

7 Öğrenci tablosunda bulunan doğum_tarihi sütununu silelim, Yapılacaklar Burada yazılan SQL ifadeleri MS SQL SERVER, ORACLE ve MySQL veritabanı sistemlerinin tamamı için geçerlidir. Bu SQL ifadesinin sorunsuz olarak çalışması için veritabanı içerisinde OGRENCI isminde bir tablo doğum_tarihi isminde bir sütun bulunması gerekmektedir. Öğrenci tablosunda bulunan doğum_tarihi sütununu silelim, Yapılacaklar Aşağıda verilen SQL ifadesini kullandığınız veritabanı sisteminde yazıp çalıştırınız. ALTER TABLE ogrencı DROP COLUMN doğum_tarihi Öğrenci tablosunu açarak sütunun silinip silinmediğini kontrol ediniz. Örnek Kullanımlar (MS SQL) ALTER TABLE öğrenci DROP CONSTRAINT cons_adi şeklinde kullanım öğrenci tablosunda cons_adi ile oluşturulan CONSTRAINT özelliğini silecektir. Bu özellik PRIMARY KEY, FOREIGN KEY veya UNIQUE özelliği olabilir. ALTER TABLE öğrenci ALTER COLUMN okul DROP DEFAULT şeklinde kullanım öğrenci tablosunda okul isminde oluşturulan DEFAULT değer özelliğini silecektir. DROP İfadesi Veritabanı içerisinde var olan nesnelerin veya veritabanının kendisinin silinmesi için kullanılır. Kullanım şekli MS SQL SERVER, ORACLE ve MySQL de aynıdır. Aşağıda DROP ifadesinin kullanım şekilleri verilmiştir. 7

8 DROP İfadesi DROP TABLE tablo_adi Yukarıdaki kullanım tablo_adi bolümünde belirtilen tablonun silinmesi için kullanılır. DROP DATABASE veritabani_adi Yukarıdaki kullanım veritabani_adi bölümünde belirtilen veritabanının silinmesi için kullanılır. Veritabanı silindiği zaman doğal olarak da içerdiği tablo, görünüm ve index gibi özelliklerin tamamı da silinecektir. Not: DROP ifadesi ile ALTER ile kullanılan DROP ifadeleri birbirine karıştırılmamalıdır. DROP temel olarak silme işlemi yapar ama ALTER ile kullanıldığında silinen bir veritabanı nesnesi değil veritabanı nesnesinin bir özelliğidir. Veri silmek için kullanılan bir diğer SQL ifadesi TRUNCATE TABLE dir. Bu SQL ifadesi veritabanı nesnesinin değil de bir tablo içerisindeki tüm kayıtları siler. Daha sonraki bölümde anlatılacak olan DELETE ifadesiyle de tüm kayıtlar silinebilir ama silme açısından aralarında çok büyük fark vardır. Örneğin; otomatik artan bir sütuna sahip tablodaki son değer 545 ise bu tablodaki tüm kayıtlar silindiğinde yeni kayıt eklenirse artış 1 den başlamayarak 546 şeklinde devam edecektir. Ama silme işlemi TRUNCATE TABLE ile yapılırsa yeni kayıtların başlangıç değeri 1 olacaktır. 8

9 Ayrıca, DELETE ile kayıtlar silindiğinde veritabanının boyutu beklendiği kadar azalmayacaktır ama TRUNCATE ile silme yapıldığında veritabanının boyutunda belirgin bir azalma oluşacaktır. Kullanım şekli MS SQL, ORACLE ve MySQL de aynıdır. Aşağıda kullanım şekli verilmiştir. TRUNCATE TABLE tablo_adi Örnek: Aşağıdaki SQL ifadesi öğrenci tablosunu silecektir. DROP TABLE öğrenci Örnek: Aşağıdaki SQL ifadesi okul veritabanını silecektir. DROP DATABASE okul Örnek: Aşağıdaki SQL ifadesi öğrenci tablosu içerisindeki tim kayıtları silecektir. TRUNCATE TABLE öğrenci ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA Örnek2: Hazırlayacağımız veritabanı basit bir öğrenci bilgi sistemine sahiptir. Veritabanı içerisinde öğrenci, öğretim elemanı, ders, bölüm ve öğrenci bilgileri tutulacaktır. İlk olarak veritabanının kavramsal modelini çıkaralım. 9

10 ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA Oluşturulan modeli tabloya dönüştürelim: OGRENCİ (ogr_no, adsoyad, adres, d_tarihi, bolum_id) BOLUM (bolum_id, bolum_ad) OGRT_EL (ogrt_id, adsoyad, unvan, bolum_id) DERS (ders_id, ders_adı, ogrt_id, bolum_id) OGRENCI_ALIR_DERS (ogrt_id, ders_id, donemi) OGRENCI_BASARI_DERS (ogr_id, ders_id, vize, final, butunleme) ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA Aşağıda tablolarda tutacağımız bilgilere göre sütunların veri tipleri belirlenmiştir. Burada kullanılan veri tipleri MS SQL Server'a göre belirtilmiştir. OGRENCI Tablosu Sütun Adı Veri Tipi Ogr_no int(sayısal) Adsoyad nvarchar(30) Adres nvarchar(120) D_tarihi smalldatetime(tarih) Bolum_id DERS Tablosu Sütun Adı Veri Tipi Ders_id Ders_adı nvarchar(40) Ogrt_id Bolum_id OGRENCI_ALIR_DERS Tablosu Sütun Adı Veri Tipi Ogr_id int(sayısal) Ders_id nvarchar(10) Donemi nvarchar(15) BOLUM Tablosu Sütun Adı Veri Tipi Bolum_id Bolum_ad nvarchar(40) OGRT_EL Tablosu Sütun Adı Veri Tipi Ogrt_id Adsoyad nvarchar(30) Unvan nvarchar(15) Bolum_id OGRENCI_BASARI_DERS Tablosu Sütun Adı Veri Tipi Ogrt_id Ders_id nvarchar(40) Vize int(sayısal) Final int(sayısal) Butunleme int(sayısal) 10

11 ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA Aşağıda tabloda belirlenen birincil anahtarlar sütunlar gösterilmiştir. Tablo Adı Birincil Anahtar (Primary Key) OGRENCI Ogr_no BOLUM Bolum_id DERS Ders_id OGRT_EL Ogrt_id OGRENCI_ALIR_DERS - OGRENCI_BASARI_DERS Ogr_id, Ders_id ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA n-n ilişkili modeller tabloya dönüştürülürken ilişki bir tablo olarak tanımlanır ve bu tablo ilişkili olduğu sütunların birincil anahtarlarını ve ilişkiye bağlı olan tanımlayıcı nitelik sütunları içerir demiştik. Burada kullanılan OGRENCI_BASARI_DERS ve OGRENCI_ALIR_DERS tabloları bu şekilde elde edilmiştir. ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA Bu tür tabloların birincil anahtarı ya yeni bir sütun eklenerek ya da birincil anahtar sütunlarının birleşimiyle oluşturulur. Bu bilgiler doğrultusunda OGRENCI_BASARI_DERS tablosu için birincil anahtar yukarıda görüldüğü gibi iki sütunun birleşiminden oluşmaktadır. ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA Kavramsal modelde de gösterildiği gibi tabloları arasında ortak sütunlar vardır. Tabloların ortak sütunlarının birbiri ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Örneğin; OGRENCİ tablosunda ogr_no sütunu OGRENCİ_ALIR_DERS tablosundaki ogr_id sütunu ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Çünkü OGRENCİ tablosunda var olmayan bir öğrenci için ders tanımlaması veya not girişi yapılamaz. Aynı şekilde tanımlanmamış bir öğretim elemanı için ders ataması yapılamaz. 11

12 ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA Aşağıda tablolarımız arasındaki ilişkiler verilmiştir. Unutulamaması gereken bir diğer nokta ilişkilendirilen sütunların veri tipleri aynı tanımlanmalıdır. İlişkilerde belirtilen n ve 1 değerler ilişkinin türünü göstermektedir. Tablolar Arasındaki İlişkiler Ogrenci.ogr_no 1-n Ogrenci_alır_ders.ogr_id Ogrenci.ogr_no 1-n Ogrenci_basari_ders.ogr_id Bolum.bolum_id 1-n Ogrenci.bolum_id Bolum.bolum_id 1-n Ders.bolum_id Bolum.bolum_id 1-n Ogrt_el.bolum_id Ogrt_el.ogrt_id 1-n Ders.ogrt_id Ders.ders_id 1-n Ogrenci_alır_ders.ders_id Ders.ders_id 1-n Ogrenci_basari_ders.ders_i d ÖRNEK VERİTABANLARI OLUŞTURMA Kütüphane Veritabanı Şeması uyeler(uyeno,uyead,uyesoyad,telefon,eposta,cinsiyet,adresno) adresler(adresno,mahalle,sokak,şehir,postak odu,ulke,daireno,binano) kutuphane(kutuphaneno,kutuphaneadi,telefo n,adresno) kategori(kategorino,kategoriadi) kitaplar(isbn,kitapadi,s_sayisi,y_tarihi) yazarlar(yazarno,yazaradi,yazarsoy) kategorikitaplar(bulunur)(kategorino,isbn) kitaplaryazarlar(yazar)(isbn,yazarno) emanet(alinir)(emanetno,e_tarihi,t_tarihi,k utuphaneno,isbn,uyeno) Ünite 8 Teşekkürler Öğr.Gör.Kemal Özcan 12