Enerji ve Protein Beslemesiyle İlgili Metabolik Problemler

Transkript

1 Enerji ve Protein Beslemesiyle İlgili Metabolik Problemler J. van Eys

2 k k Dönem 3 Yeni Dönem 4 Pik Süt Dönem 5 Pik KM alımı Kuru Madde Alımı Dönem 6 Bitiş Dönem 2 Yakın 1 o d d d o SÜT ÜRETİMİ VÜCUT AĞIRLIĞI AYLAR

3 Fizyolojik Dönemler ve Dönemsel Besleme 1. Kuru dönemin günleri. Uzak Dönem 2. Kuru dönemin son 21 günü.. Yakın Dönem 3. Laktasyonun ilk 14 günü Yeni Dönem 4. Doğum sonrası günler.. Pik Üretim 5. Doğumun 21 gün öncesi ve 3 hafta sonrası... Geçiş Dönemi 6. Doğum sonrası günler Pik Alım 7. Doğum sonrası günler Bitiş / Kuru Dönem

4 ve 4. Laktasyon 2. Laktasyon İlk Laktasyon Doğumdaki Body Condition Vücut Score Kondisyon at Calving Skoru 90. Sağım gününe kadar yağa göre FCM düzeltilmiş Yield to süt 90 verimi DIM (kg)

5 Vücut kondisyon skoru: İzin verilen azami kayıp: 1 puan / laktasyonun ilk 60 günü (Yaklaşık 55 kg) Bu da yaklaşık 450 Mcal enerjiye denktir veya: ağırlık / 0.72 Mcal / kg Yağa Göre Düzeltilmiş Süt 625 kg 625/60 = >10 kg/gün laktasyonun başlangıcı boyunca

6 İnek Sağlığı Yüksek verimli hayvanların mastit, ketozis ayak/bacak problemi risklerinin daha büyük olduğu görülmüştür. Ancak sonuçlar, sürü ve yönetim faktörleriyle karıştırılmaktadır (Liv Prod Sci 56:15,1998). Problemler, hatalı vücut kondisyon yönetimiyle birlikte genellikle yetersiz enerji -ve tali olarak da proteinbeslemesiyle ilişkilidir. Enerji alımının azalmasına yol açan bütün sağlık problemleri döl verimini azaltır. Ayak / bacak problemleri sadece enerji alımını azaltmakla kalmaz, aynı zamanda kızışmanın görülmesini sağlayacak hareketliliği de kısıtlar.

7 Yüksek Verimli İneklerde Sağlık Problemlerinin Oranları HOLSTEIN ÜRETİM (kg/laktasyon) > 8000 PATOLOJİ (toplamın % si olarak) Ölü doğum 2 Distosia 20 Süt humması 18 Metrit 18 Mastit 29 Topallık 5 Ketozis 7 Asidoz 5 Abomasum deplasmanı 0.5 > %30 diyetle ilişkili ITEB 1989

8 Karaciğer işlev bozuklukları ve ketozisi önlemeye dönük tedbirler: Buzağılamadan önce hayvanı maksimum yem alımına hazırlayın. Rasyonları ve rumen mikroflorasını nişasta ve selüloza adapte edin. Çözünür protein fazlalığından kaçının. Propilen glikol tedarik edin. Niasin, kolin, betain ve/veya metiyonin (HMB) kullanın.

9 Glikozun enerji dengesi veya ketozisle ilişkisi

10 Ruminantlarda Glikozun Rolü GLİKOZ (Karaciğer) Hücreler Meme Bezi - Metabolik fonksiyon - Laktoz sentezi - Süt yağı sentezi Vücut rezervlerinin sentezi (lipitler) Fetusun büyümesi

11 Erken laktasyon döneminde glikoz ihtiyaçları: %4 yağa göre düzeltilmiş 30 kg süt veren bir ineğin günlük glikoz ihtiyaçları: Laktoz prekürsörü olarak kullanılan: 1500 g Yaşam payı ihtiyaçları için: 800 g + Toplam ihtiyaç: 2300 g Tüketim: 600 g - Metabolik üretim: 1700 g/gün (Karaciğerde HPr, AA, gliserol, laktat tan)

12 İnekte glikoz prekürsörleri: Endojen: Gliserol AA Laktat HPr Eksojen: Mono propilen glikol Propionat (Ca-Hpr.) AA Katalizör: Niasin (vit B3): Vücut yağlarının mobilizasyonunu azaltır. Karbonhidrat, lipit ve amino asit metabolizmasında kritik rol oynar.

13 Karaciğer işlev bozuklukları ve ketozisi önlemeye dönük tedbirler: Buzağılamadan önce hayvanı maksimum yem alımına hazırlayın. Rasyonları ve rumen mikroflorasını nişasta ve selüloza adapte edin. Çözünür protein fazlalığından kaçının. Propilen glikol tedarik edin. Niasin, kolin, betain ve/veya metiyonin (HMB) kullanın.

14 Enerji Dengesi ve Ovülasyon İlk laktasyondaki düvelerde buzağılamadan sonra süt üretimi haftada pik yaparken daha yaşlı inekler 4-6. haftada pik üretime ulaşır (JDS 74:2290, 1991). Kuru madde alımı haftaya kadar pik yapmadığından, düvelere oranla %15 daha fazla süt veren yaşlı inekler daha büyük, daha erken ve daha uzun negatif enerji dengesi yaşarlar. İlk ovülasyon genellikle en negatif enerji dengesi yaşandıktan 10 gün sonra görülür (JAS 53:742, 1981).

15 Suni döllemedeki vücut kondisyon skorunun (BCS), işlemden sonraki üç zaman diliminde gebelik oranı üzerindeki etkileri. Gebelik oranı (%) Days Suni Dölleme sonrası zaman dilimi BCS < 2.75 (%) BCS > 2.75 (%) Santos et al., (2001)

16 Üremeyle İlgili Beslenme Faktörleri Kuru madde alımı (DMI) ve enerji dengesi en kritik faktörlerdir. Aşırı protein Mineral - vitamin eksiklikleri ve dengesi Kuru madde alımı ve diğer faktör tarafından sınırlanan enerji dışında, bütün besinleri dengelemek için rasyonda yer bulunması.

17 Süt İneklerinin Performansı Üzerinde Yağın Etkisi Uygulama İnek adedi KM alımı (kg/gün) Süt Verimi Açıktaki Gün Gebe kalma oranı Gebelik oranı (%) Suni Dölleme / Gebelik Kontrol Veri Yok Veri Yok 2.04 Çiğit veya Tam Soya Veri Yok Veri Yok 2.02 Korumalı yağ Kontrol Don yağı Veri Yok Kontrol Veri Yok Balık Unu Kontrol Kontrol Yağ Staples et al. (1998) araştırmasından adapte edilmiştir (40 karşılaştırmalı 20 araştırmanın ortalamaları).

18 Balık ununun gebe kalma veya gebelik oranları üzerindeki etkileri Fish Balık Unu Meal Control Kontrol Gebe Kalma veya Gebelik oranı Ireland İrlanda Israel İsrail Oregon Florida Florida Menşe (Staples et al., 1998)

19 Orta veya yüksek ham proteinle beslenen laktasyondaki ineklerde gebe kalma oranları (CR %) ve Plazma Üre Azotu yoğunlukları (PUN mg/dl) Referans Diyet Ham Proteini (%) CR PUN CR PUN Jordan ve Swanson, Veri Yok 40 Veri Yok Folman et al., Kaim et al., Howard et al., Caroll et al., Bruckental et al., Canfield et al., Elrod ve Butler, < > 16 Barton et al., Ortalama

20 Yüksek verimli süt ineklerinde en sık görülen metabolik rahatsızlık: ASİDOZ İneklerdeki asidoz vakaları büyük farklılıklar gösterir. Dolayısıyla sürü gözlemlerinin faydası sınırlıdır ve ineklerin müstakil olarak izlenmesi gerekir.

21 Rumen ph derecesi 6.4 Rumen ph Yemlemeden sonra geçen süre (saat) Kaynak: Kentucky Üniv.

22 Asidoz: sonuçları + çözümleri Sonuçları: -Yem alımı düşer, enerji açığı büyür. -Süt verimi azalır, süt yağı düşer. - Döllülük azalır, ayak sağlığı bozulur. - Hayvanın ömrü kısalır. Çözümü: Yemleme yönetimi (yemleme sıklığı ve adaptasyon) Lif ve partikül boyu Nişasta kalitesi Alkalileştiriciler ve Tamponlar Protein fazlalığından kaçınma (RDP) (Korumalı yağ)

23 Varılan Sonuçlar: 1. Süt ve besi sığırcılığındaki en önemli nokta, buzağılama öncesi ve sonrasındaki dönemin başarılı bir şekilde yönetimidir. 2. Özellikle de problemlerin diyetteki enerji seviyesi / kullanılabilirliği ile ilgili olduğu durumlarda; yönetim, beslenme ve sağlık sorunlarının çözümleri günümüzde mevcuttur. 3. Yüksek verimli / stresli ineklerde döllülük problemleri sık ve maliyetlidir. İyi bir besleme ve vücut kondisyon skoru yönetimiyle bu problemler büyük ölçüde çözülebilir. 4. Yüksek verimli hayvanların beslenmesinde yem katkıları önemli bir rol oynar. Katkıların seçiminde mantıklı ve dikkatli davranılmalıdır.