DİVAN-I HAZRETİ ÜFTADE

Transkript

1 DİVAN-I HAZRETİ ÜFTADE 1328 Yayına Hazırlayan Faruk Yücel

2

3 HAZRETİ ÜFTADE NİN KISACA TERCÜME-İ HALLERİ Celvetiye Tarikatının pirlerinden bir büyük mürşittir. İrfanlarının büyüklüğünün gerçekliğine hakikat yolunda yürüyüş ve tarikat hâllerine dair söyledikleri, irşatta halifesi olan Hazreti Hüdai tarafından toplanıp düzenlenen (Vakıat) ismindeki büyük eser adil bir şahittir. Arapça ibareli büyük bir ciltten ibaret olan bu büyük eserin bir nüshası âcizane tarafımdan Bursa daki Camii Kebir Kütüphanesine vakfedilmiştir. Bu eserin bir kısmı tercüme olunmuştur. Bir nüshası da (Beyazıt) Camii Şerifi içindeki kütüphanede vardır. Bir Hutbe mecmuasıyla tasavvufa dair ilahilerini ihtiva eden Divançeleri de vardır. Vefatları (Nurullah Madacaa) terkibinin ebcet hesabıyla delaleti olan (988) tarihindedir. Mübarek mezarları Hisar dâhilinde Yerkapı (Bab-ı zemin) mahallesinde camii şerif yanındaki türbelerindedir. Mürşitleri olup Bursa da Üç Kuzular altında metfun olan Hızır Dedenin vefatından sonra Şeyh-i Ekber Hazretlerinin ruhaniyetlerinden istifade ettikleri (Vakıat) isimli eserin muhtevasından anlaşılmaktadır. Camii Kebir hakkında inşad buyurdukları: [Ya Camiul Kebir ve ya Mecmu-ul Kibar / Tuba limen yazurukefilleylivennehar] manidar beyit hat sanatı cihetiyle de adı geçen mabedi süsleyen levhalar arasında müşahede olunmaktadır. Yüce hâlleri Hûsameddin Bursevî nin tertibi olan Menakibname ile diğer bir başka Menakibnamede ve İsmail Hakkı merhumun (Silsile Name-i Celveti) isimli eserde zikredilmektedir. Arifane ilahilerinden [Yine düş gönül yârin cemali şem ine] ve [Aslını bilen kişi etmez bu ellerde karar] mısralarıyla başlayan iki ilahileri ve tercüme-i hali, Melami Şeyhlerinden Selanikli Ali Örfî Efendi tarafından şerh edilmiştir. (Müstakim zade)nin [Düştü dile kalmadan Tarihi irtihal-iüftade] ile mübarek türbelerinin duvarında kazılı olan Düştü ıskat ya ile tarih / Geçti Bursa nın kutbu] mısraları ölüm tarihlerini işaret etmektedir. Hazreti Üftade nin sanduka-i şeriflerinde yazılı olan Hazreti Aziz Mahmut Hüdayi e ait olan methiye:

4 Bağı aşkın andelîbi Hazreti Üftadedir Dertli âşıkların tabibi Hazreti Üftadedir Vasıl-ı kâmil odur tevhidi zata şüphesiz Gösteren rah-ı hüdayı Hazreti Üftadedir Eyleyen ruhundan istimdad erişir matluba Halleden her müşkülatı Hazreti Üftade dir Mürşidi-i âli dilersen damen-i pâkini tut Dost ilinin rehnüması Hazreti Üftade dir. Sıdk ile kul ol Hüdayî eşiğinde daima Bil hakikat kutbu l-aktab Hazreti Üftadedir

5

6 Celvetiye Tarikatı âliye pirlerinden Muhammed Muhyiddin Efendi hazretlerinin İlahiler Divanıdır BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM Hû dur kuvvetleri taliplerin Refrefidir her zaman âşıkların Dost yolunun menzilin kat etmeye kuvvetidir daima ariflerin Can u dilden Hû demeklik her zaman derdinin dermanıdır sadıkların Hû dese bir kere hem eh-li safa debreşur hep canları vâsılların Ka r-ı kalbe erişince zikri Hû mahvolur varlıkları sairlerin Hû demekle hakikat keşfolur Sırrı budur her zaman rasihlerin Zikr-i Hû yu vird edin Üftade sen Tâ bilesin sırrını sairlerin Hû dur cezbeleri dervişlerin Hû dur izzetleri dervişlerin Hû dur sermayesi dervişlerin Hû demek evradıdır dervişlerin Hû ile cümle merâtib kat olur Rehberidir Hû demek dervişlerin Görünür dost yolunun kapıları Çevre yanı nur olur dervişlerin Masivaya bakmadan olur halâs Gönlü gözü açılır dervişlerin Dost cemalin görmeye kabil olur Vasıl olur sırları dervişlerin Derdine derman dilersen Derd-mend-i Üfdade sen Hizmetin et Hû diyen dervişlerin

7 Diler isen gönül yâri Ki daim eyle gel zârı Fena ya er görüp vârı De gel ya Hû ve ya men Hû (5)Ki kanlı yaşı akıt gözden Hararetle çıka sûzdan Deme sizdendir bizden De gel ya Hû ya men Hû Gele aşk sana yar ola Dağlarını hep dere Seni dost yoluna süre De gel ya Hû ya men Hû Seni ilete feleklere Buluşasın meleklere Erişesin dileklere De gel ya Hû ya men Hû Geçesin âlem-i ferşi Dahi kürsiile arşı Gele muştucular karşı De gel ya Hû ve ya men Hû Ala senliğini senden Geçesin can ile tenden Tecelliler gele andan De gel ya Hû ve ya men Hû

8 Geçesin eğri bakmaktan Gönül gayriye akmaktan İçesin saf ırmaktan De gel ya Hû ve ya men Hû Dilersen vuslatın yârin Ey Üftade bula canın Gözüne görüne canın De gel ya Hû ve ya men Hû Saladur ümmete hakkın habibi Kamu dertlilerin her dem tabibi Bu ümmetin kıyamette şefi i Onun doğduğu ay geldi beşaret Cihanı nûr ile etti münevver Kamu canlar anın ile muattar Ki Allah ın habibi ol mutahhar Onun doğduğu ay geldi beşaret Nebiler serveri şahı Muhammed Velayet şehrinin mahı Muhammed Maarif kânının dürrü Muhammed Velayet şehrinin mahı Muhammed Şeriat tahtının sultanı Ahmed Tarikat bahrinin ummanı Ahmed Hakikat-ı dürrünün sarrafı Ahmed Tarikat bahrinin ummanı Ahmed (6)Hakkın sevdiği abd ı Mustafa dır Vücudu âleme ayn-ısefadır Hakkın lûtfundanümmete atâdır Şeriat tahtının sultanı Ahmed

9 Ebu Bekr u Ömer Osman ve Haydar Eden müminlere bunları rehber Ki miraç sahibi mihrap u minber Nebiler serveri şahı Muhammed Dü âlem halkının zevk u sefası Habibidir hakkın hem Mustafa sı Gönül âleminin nuru ziyası Maarif kânının dürrü Muhammed Demiştir hak ona levlakelevlak Sen olmasan yaratmaz idim eflak Ki söyleşin onunla taş hem hâk Velayet şehrinin mahı Muhammed Delil olan gazalarda guzata Şefi olan kıyamette usâta Sebep olan gönüllerde hayata Şeriat tahtının sultanı Ahmed Edin ona salâtıyla selamı Okutun mevlidin her subh u şamı Nebiler ruhûnun kudsi imamı Hakikat-ı dürrünün sarrafı Ahmed Garip Üftade nin canı dayağı Hakkın vuslatıdır daim durağı Ki İslam şehrinin yanmış çerağı Tarikat bahrinin ummanı Ahmed

10 Erden hakka ermek gerek Erenleri bulmak gerek Bulmaz isen sen onları Can u dilden sevmek gerek Sevenler buldu anları Erişti hakka canları Bütün oldu imanları Can u dilden sevmek gerek İzle daim izlerini İşit güzel sözlerini Gördüm dersen yüzlerini Can u dilden sevmek gerek Derviş ü derdmend Üftade Hak yolunda olmuş geda Muradını vere Huda Can u dilden sevmek gerek (7) Ver canını dost yoluna Vermeyen n etsin gerek Ger canını verir isen Sırrın ile gitsen gerek Can u tenin yüktür sana Her zerresi dağdan büyük Ger bu yükü atmaz isen Çok çok bela çeksen gerek Gayet yakındır dediler Dost yolunu bunda bu gün Ger yarına kalır isen Çok intizar çeksen gerek

11 Âşıkların bil âdetin Kendilerin yok eylemek Ger yok edersen sen seni Baki hayat bulsan gerek Söyle büyüklük yolunu Ey derdmendüftade sen Her kim tutarsa bu yolu Tez hakka ermek gerek Saladur dostlara tevhide gelsin Hak lûtfunu tevhidinde bulsun Gönül âlemleri nur ile dolsun Saladur mümine tevhide gelsin Ki ehlidir hakkı görenler Menazilde kemaline erenler Dahi saliklere rehber olanlar Saladur mümine tevhide gelsin Gelin bahrine tevhidin girelim Ne yollar vardır anda görelim Hakkın rızasında anda bulalım Saladur mümine tevhide gelsin Bilenlerin budur daim kelamı Erişir zakire hakkın selamı Anar zakirleri Allah müdami Saladur mümine tevhide gelsin Bulucak tevhid nurunu zâkir Olur can u gönülden hakka şâkir Cemalin gösterir Allah kâdir Saladur mümine tevhide gelsin

12 Erer vuslat makamına şühûdu Kılar zatına hakkın çok sücudu Dalar nur bahrine anın vücudu Saladur mümine tevhide gelsin (8)Garip Üftade nin budur muradı Kılavuz ola hakkın görklü adı Ki dost ola Hakka biliş ve yâdı Saladur mümine tevhide gelsin Seherde bülbül gördüm iniler Kamu dertlilerin derdin yeniler İşitenler esirgeyip dediler Zehişuridevü biçare bülbül Meğer dimağına irmiş hevası Erişmiş canına gülün sefası Ki sanmış derdinin oldur devası Zehişuridevü biçare bülbül Firak odu erişmişti cana Gazeller okur iken yana yana Kokusundan erişti gülistana Zehişuridevü biçare bülbül Yitirmiş aklını bûy un dananın Mecali kalmamış cisminde canın Ki urmuş terkini cümle cihanın Zehişuridevü biçare bülbül Araştırdı gezip bahçe bucağın Bulamadı gülün kızıl ve ağın Yitirmiş vuslatın bilmez ne çağın Zehişuridevü biçare bülbül

13 Bu dert ile gülün geçti zamanı Firak od una bu kez yandı canı Alındı mestliği döktü figanı Zehişuridevü biçare bülbül İşit Üftade nin bülbül sözünü Ki izle ehli irfanın izini Dilersen kim görmesin dost yüzünü Zehişuridevü biçare bülbül Seherde bülbülün gördüm durağın Gülün tekkesine dikmiş çerağın Güle can vermeye etmiş merağın Zehişuridevü biçare bülbül Yitirmiş aklını kendini bilmez Gülün derdi geçince aklı gelmez Hakka âşık olanlar her giz ölmez Zehişuridevü biçare bülbül (9)Gülün benzi sarardı gülmez oldu Kokusu bülbüle erişmez oldu Gülistana kimesne gelmez oldu Zehişuridevü biçare bülbül Ki bülbülün başına geldi aklı Göremeyip gülü etrafa baktı Firak oduna yanıp taşra çıktı Zehişuridevü biçare bülbül Bu derd ile gezerken berrü bahri Çeker iken bela vü derd ü kahrı Gülün bu idi gönlünde fikri Zehişuridevü biçare bülbül

14 Dedi bir ehli Hak geç fani gülden Fenasın bilmedin mi sen ezelden Vefa gelmez imiş fani güzelden Zehişuridevü biçare bülbül Garip Üftade nin budur duası Erişe cennette Hakkın atâsı Gönüllere dola nur u ziyası Zehişuridevü biçare bülbül Seherde bülbülün gördüm figanın Gülün mest eylemiş kokusu canın Yitirmiş kendini bilmez mekânın Zehişuridevü biçare bülbül Akar gözlerinin yaşıyla kanı Ki gark olmuş gülün bûyine canı Unutmuş zâhir ü bâtın cihanı Zehişuridevü biçare bülbül Görenler der yazık bu derdmende Uçar iken havada zinde zinde Giriftar eylemiş canını bende Zehişuridevü biçare bülbül Meğer canı erişmiş vas-ıl yâre Bulunmuş derdine bin türlü çare Gelemez ayrık ol can bu diyara Zehişuridevü biçare bülbül Gülün bûyunda mahvolmuş vücudu Geçip gülden hakka kılmış sücudu Budur âşıkların daim şuhûdu Zehişuridevü biçare bülbül

15 (10)Gül olmuş bülbüle bu kere âşık Demiş ey bülbül-işuride sadık Cemalin eylesin hak sana layık Zehişuridevü biçare bülbül Sözü Üftade nin can bülbülüdür Gülistan dediği vuslat ilidir Süren âşıkları kudret elidir Zehişuridevü biçare bülbül Seherde bülbülün gördüm yatağın Gülün sâyesine kurmuş otağın Umarım ki vere canı metaın Zehişuridevü biçare bülbül Kokusundan gülün mestane düşmüş Firak odu başından öte aşmış Ki cûş edip gönül deryası taşmış Zehişuridevü biçare bülbül Gehi ağlar gehi ebyata başlar Gehi mecnun olup başını taşlar Gehi dağlar gezip sahrada kışlar Zehişuridevü biçare bülbül Giruben halvete taşraya çıkmaz Zehişuridevü biçare bülbül Atar derd ü belaya kendisini Bilemez nedir kendi özünü Muradı bu ki göre dost yüzünü Zehişuridevü biçare bülbül Sanır bu resimle erer visale Yüreğin eyleyüben pare pare Bulaşmamış meğer bir ehl-i hale Zehişuridevü biçare bülbül

16 İşit Üftade nin bülbül sözünü Gülün bûyinde mahveyler özünü Dilersen kim görmesin dost yüzünü Zehişuridevü biçare bülbül Seherde bülbülü gördüm iniler Gazeller okuyup kendiyi eğler İşiten âşıkın canını dağlar Zehişuridevü biçare bülbül (11) Dedim ey bülbül-i şuridevü hayran Nice bir çağırıp eylersin efgan Bu hal ile visale olmaz imkân Zehişuridevü biçare bülbül Bu nağmelerini koy-gil aradan İşit nedir hadisi Mustafa dan Yetür varlığını ağ u karadan Zehişuridevü biçare bülbül Fena iklimine sür-gil Burak ı Dilersen canda kalmaya firakı Ki olur ehl-i tevhidin durağı Zehişuridevü biçare bülbül O menzilde görünmez cismü can Ne derya görünür anda ne umman Olur, âşıkların derdine derman Zehişuridevü biçare bülbül Ne müddei kalır anda ne dava Ne arzu bulunur anda ne sevda Ne suğra denilir anda ne Kübra Zehişuridevü biçare bülbül

17 Garip Üftade nin budur kelamı Göremez hiç kimesne ol makamı Erişmeyince Allah ın selamı Zehişuridevü biçare bülbül Seher bülbülünü gördüm gecede Uçar vuslat makamında yücede Açılmış maniler okur hecede Zehişuridevü biçare bülbül Dedim ey bülbül-i şuride âşık Bu menzile erişmek sana ki layık Yolunda maşukun oldukta sadık Zehişuridevü biçare bülbül Cevaba kalmamış asla mecali Ne firkat bilir anda ne visali Budur âşıkların ahir meali Zehişuridevü biçare bülbül Erişti bülbüle yokluk fenadan Görünmez masiva ağu karadan Heman halin bilir ancak Yaradan Zehişuridevü biçare bülbül Hakikat bahrine dalmış vücudu Kemaline eriştirmiş sücudu Budur âşıkların daim şühûdu Zehişuridevü biçare bülbül (12)Hakikat canıdır bülbül havada Ne dağlardadır onlar ne ovada Ne taş vardır ne diken ol arada Zehişuridevü biçare bülbül

18 Garip Üftade ye düşmez bu sözler Meğer ariflerin izini izler Bunu görmeye Allah vere gözler Zehi dost elinin şahbazı bülbül Seherde başladı temcide bülbül Muradı bu işte medh-i gül Güle sabaha değin etti senayı Ki gark oldu gülün bûyine canı Güle dedi visalin eyle ihsan Edeyim yoluna canımı kurban Dedi yok yere etme yakanı çâk Gider bûy um solar rengim olur hâk Halas et masivadan kalbinipâk Hicab olmaya sana her giz eflâk Geçesin rengu bûy a iltifattan Giyesin hilati hoş miskininden Garip Üftade nin budur duası Gönül gayra bakıp olmaya asi Ey yarenler haber verin bana ol rabbi alâdan Kerem edip haber verin bana ol âli Mevla dan Ki bir zaman idi onunla aşina idim Hitap ermişti cana dahi yüce Mevla dan Ki şimdi firkate düştüm gelip bu âlemi cisme Gece gündüz yanarım kim çıkam bu hali ednadan

19 Varam bir hali alaya erişem anda Mevla ya Takarrüp bularak ey dost çıkam bu dar-ıdünyadan Bulam hakkın rızasını cemalinin ziyasını Vücudum nura gark olup geçe esma-i hüsnadan Erişe birliğe fikrim ki daim ol ola zikrim Yetürem kendimi her dem geçem suğra vü kübradan Erişe hakkın ihsanı açıla sırrı sübhanı Ere Üftade nin canı haber duya müsemmadan Gelin yaran bu gün bunda bulam zevk-i imanı Ere rahmeti Allah ın buluruz şekli insanı Tarikatta dürüşelim gece gündüz olup kaim Kabul eyleye ol Settar idüben bize ikramı Sevelim can ile hakkı yolunda olup kaim Tulû eyleye canlarda erişe bize irfanı Gönülden soralım gayrı inayet eyleye Allah Selamet bula gayriden erişe hakkın ihsanı (13)Ere canımıza irfan hakikate olup arif Vara vuslat makamına geçüben cümle ekvanı Hakikat bahrine dalıp vücudum anda mahvedip Fenafillâh makamında tamam eyleye seyranı Garip Üftade nin şevk-i cemali görmeden zevki Kamu âşıklara Mevla keremden ede ihsanı

20 Ey yarenler ilim andım Nerden geldiğimi bildim Gönüldenmiş benim yolum Hidayet eyleye Allah Gönüldür kapısı onun Açılsa şad olur canın Ki toprak olmadan tenin Hidayet eyleye Allah Gidevüzol yolu tutup Sülûk edenlere yetip Kamu varlıkları satıp Hidayet eyleye Allah Erişevüz erenlere Hakikate varanlara Hakka gönül verenlere Hidayet eyleye Allah Kanatlar bite uçmağa Yedi deryayı geçmeğe Eyu yavuzu seçmeğe Hidayet eyleye Allah Gelip gitmek tamam ola Gönül maksudunu bula Kamu dostlar ile bile Hidayet eyleye Allah Garip Üftade biçâre Ki hicriyle yürek yara Cihanda şöyle avare Hidayet eyleye Allah

21 Gece ve gündüz edelim zar u efgan Hidayet eyleye Allah gufran Kılavuzdur bize hem ehli irfan Hidayet eyleye Allah gufran Gönülden olalım Allah a âşık Tarikatta olam hakka sadık Cemalin görmeğe eyleye layık Hidayet eyleye Allah gufran (14) Keremden ilete dar-ul celale Meratip erişe cümle kemale Ede gözlerimiz layık cemale Hidayet eyleye Allah gufran Nebilerle velilerle buluşup Ki ellerin öpüp anda görüşüp Cemali keşfine cümle erişip Hidayet eyleye Allah gufran Cemali sîretinere sefası Ziyade erişe hakkın atâsı Tecelli eyleye hakkın bekası Hidayet eyleye Allah gufran Rızasıyla ede bize ziyafet Ki firkatler gide cümle selamet Diye razı mısız benden tamamet Hidayet eyleye Allah gufran Garip Üftade ye hakkın habibi Şefi olmak ola haktan nasibi Ki oldur firkatin canda tabibi Hidayet eyleye Allah gufran

22 Tutalım hakkın emrini Edelim dilde zikrini Dahi gönülde fikrini Cemalin eyleye ihsan Ki daim diyelim Allah Gönülden eyleyelim ah Keremler eyleye Allah Cemalin eyleye ihsan Gönül sahrası açıla Hakkın nuru saçıla Şarab-ı aşkın içile Cemalin eyleye ihsan Görünmez ola gayriler Ki sıhhat bula sızılar Açıla cümle ma niler Cemalin eyleye ihsan Beka bağışlana daim Temaşada olup kaim Belalardan olup salim Cemalin eyleye ihsan (15)Hakikat bahrine dalıp Cevahir gencini bulup Gönül visaline erip Cemalin eyleye ihsan Garip Üftade nin fikri Ki daim budur zikri Ki cümle erişe şükre Cemalin eyleye ihsan

23 Ey dostlarım dürüşelim bugün Allah ı anmağa İnayet eyleye Allah bizi komaya yanmağa Tabiata ede meyli erişse nefse Ede ruhumuza aşkı kerem yağmuru yağmaya Ere canlar gülistana ki yani vasl-ı canana Ki bahr-ı nura gark olup kenar olmaya çıkmaya Görüne ruhu enbiya o deryanın yücesinde Ki nurdan tahtlar üstünde heman düşe bakmaya O dem âşıkları anlar bulalar cümle sadıklar Göreler dost cemalini ebed ol halde kalmağa İzin verile bakmağa gönül başlaya akmağa Gide nurani terlerde (?) yol ola Hakkı bulmağa Adın Üftade ey derviş duruş Allah a Yaz ve kış İnayet eyleye Allah düşün elleri almağa Ey dostlarım tınman bana aslımdan ayrı düşmüşüm Vatanımı terk eyleyip aslımdan ayrı düşmüşüm Dostlar ile zevkte iken uşşak ile şevkte iken Gönderdiler bu âleme aslımdan ayrı düşmüşüm Hubbu l- vatan minel iman dedi resul-imüstean Bunadır işareti aslımdan ayrı düşmüşüm Yolun dahi gösterdiler buyurdular neye gidem Kuvvet bulamadım nidem aslımdan ayrı düşmüşüm Gaflet bürüdü canımı bulamadım sultanımı Sultanım aslımdan ayrı düşmüşüm

24 Geri umarım aslımı terk eyleyip hep varımı Haktan umarım lûtfunu aslımdan ayrı düşmüşüm Üftade miskin derdmend gurbette kalmışım medet Rahmeyle ya ferdu samed aslımdan ayrı düşmüşüm Ey acep bilsem nedir budur derdime derman olan On sekiz bin âleme hükmeyleyip sultan olan Ol bana benden yakın iken beni bu yola mahcup eden Hasret oduna yakıp görünmeyip nihan olan Gönlümü yağmalayıp aklım alıp mecnun eden Sırrıma tesir edip bu canıma canan olan Tembelliktir şüphesiz bu dertlere dûçar eden Kapıları bağlayıp yol vermeyip zindan olan Her kim ölmezden evvel öldü ise bir nefes Oldurur Hak yoluna canan verip kurban olan (16)Gör evvel matlubunu erişuben maksuduna Ayrılıktan kurtulur içi dışı insan olan Ben demekten fariğ ol ey derdmend Üftade sen Ben diyendir ayrılıkta kaluben hayvan olan

25 Ey acep bir gün ola görem mi ki mabudumu Zarizari inleyip bulam mı ki maksudumu Firkat odu baştan aşar vaslın ile Her zamanda isteyip bulam mı ki mev udumu Derdime derman olan valsındır heman senin Yarama merhem olup bulam mı ki mahbubumu Bir gün ol lâ-mekâna erip Hakk cihanını görem Nura mustağrak olup görem mi ki maşukumu Gece gündüz hasretinden âh u efgan eyleyip Vasıl olam mı acep buluben matlubumu N olur ol kuldan ki göremez olsultanını Perdelerden kurtulup görem mi ki mezkûrumu Derdmend Üftade nin bakma yüzü karasına Gece gündüz yâd ede görem mi ki mabudumu Ey acep bir gün erişem mi cemalin nuruna Can kelamın işitip varam mı vuslat Tur una Hub cemalini görüp ol şem e pervane gibi Bâl ü per yakuben düşem mi aşkın narına Gece gündüz can u dil hakta kaldı bi-karar Cümle can bir olup erişem mi dildarıma Kim cemalin seyrine müstağrak olup bu gönül Hem hakikat keşfolup erem mi ki esrarına Bu vücudum mülkünü ölmezden ögden yok edip Haşrolup canlar ile varam mı vuslat kânına

26 Yedi deryayı geçip nûşeduben ab-ıhayat Vuslatı meydanının varam mı ber havanına (?) Bu garip Üftade ne tsin bu zaafla Nur-ı Ahmet yardım ede ol zaifin canına Dost elinin âşıkları hak yolunun sadıkları Dertlilerin hazıkları dost eline yol kandedir Derdi yüreğim dağladı bu gözlerim kan ağladı Nefsim yolumu bağladı dost eline yol kandedir Sabır u kararım kalmadı canım visalim bulmadı Gözüm cemalin görmedi dost eline yol kandedir Bir menzile vardı yolum hiç nesneye ermez elim Ayuruben geldi ölüm dost eline yol kandedir Bir kâmile bir gün erem dost ilini ondan soram Sadakatle yuvan (?) güdem dost eline yol kandedir Miskin fakir Üftade yi zevkinle kıla diri Ölünce söyleye dili dost eline yol kandedir

27 (17)Hak yolunun talipleri Cemalinin sadıkları Visalinin Ragıpları Dosttan haber verin bana Gönderdiler bunda beni İnilerim dünü günü Bulduğuma soram anı Dosttan haber verin bana Ey enbiya ey evliya Ey etkiya ey asfiya Ey derviş-i ehl-i fena Dosttan haber verin bana Yerler dahi gökler dahi Dağlar dahi taşlar dahi Sular dahi yeller dahi Dosttan haber verin bana Cennet dahi nimet dahi Hûri dahi ğılman dahi Varlığına olan delil Dosttan haber verin bana Ey ulema-i âmilan Ey suleha-i salihan Ey fukara-i kanian Dosttan haber verin bana Cümle cihan yoldur ana Geçmek gerek andan sona Yollar çıkınca bir yana Dosttan haber verin bana

28 Üftade miskin derdmend Ya vahid-u ferdi ahad Erişe lütfünden medet Dosttan haber verin bana Ey hakikat erenleri Dost elinin serverleri Taliplerin rehberleri Dosttan haber verin bana Düştü yüreğime firak Dosttan oldum ben ırak Edemedim hergiz erzak Dosttan haber verin bana Hicran içinde kalmışam Derdu gam ile dolmuşam Çok gussalara dalmışam Dosttan haber verin bana (18)Bulamayan bunda anı Şad olmaz anın hiç canı Benlikten alsın ol beni Dosttan haber verin bana Anınla bulam anı Terk eylerim canı u teni Yol açıvere ol gani Dosttan haber verin bana Varam visaline erem Güzel cemalini görem Tağıklarımı (?) hep derem Dosttan haber verin bana

29 Miskin garip Üftade yi İçi dışı pür yareyi Terk etmeyin biçareyi Dosttan haber verin bana Firkatin dermanı vuslattır hemin Ermeyenler vuslata olmaz emin Ya ilahi vuslatın eyle atâ Gönlümde vuslatın olsun mekin Cümle âlem türlü türlü lûtf umar Aşıkın arzusu vuslattır hemin Ayrılıktan âşıkın gönlü melûl Şâd et anı vuslatınla ol muin Vuslatındır kimyası firkatin Firkati vuslata döndür ey metin Bu tenezzül perdesin gözden gider Mahvolup gitsin aradan ey mübin Bu garip Üftade yi lütfü keremden şad et Rahmedip erdir visale ey muin

30 Firkatin dermanı vuslattır heman Ermeyenler vuslata bulmaz emân Ya ilahi vuslatın eyle atâ Gönlümüzü sevgin eylesin mekân Cümle âlem türlü türlü lütf umar Aşıkın arzusu sensin bi-güman Firkatinle aşıkın gönlü melûl Şad et anı vaslın ile fi-l cinan Vuslatındır kimyası firkatin Fırsatı vuslata döndür bir zaman Mahvolup gitsin aradan masiva Ne tenim kalsın ara yerde ne can Derdmend Üftade nin aç kalbini Lûtfedip imanına ver-gil ayan (19)Âşıklara edin salât Oruç ayı geldi yine Rahmet denizi cûş edip Âlemlere doldu yine Kuranda Allah andığı Cümle neyler sevdiği Ümmete Allah verdiği Oruç ayı geldi yine Cümle aya sultan olan Dertlilere derman olan Haktan bize ihsan olan Oruç ayı geldi yine

31 Dosttan atâsın getiren Zulmetleri hep götüren Canlarda irfan bitiren Oruç ayı geldi yine Saliklere kuvvet olan Ariflere izzet olan Müminlere cennet olan Oruç ayı geldi yine Aydın edin gönülleri Mesrur edin müminleri Mamur edin mescitleri Oruç ayı geldi yine Üftade nin canı sever Oruç ayın daim okur Dost eline edin sefer Oruç ayı geldi yine Şükür Allah a dostlar Eriştik oruç ayına Ki mümine hidayettir Eriştik oruç ayına Günahların hep silinir Anadan doğma olursun Seni dost eline verir Eriştik oruç ayına Güzel helalini gördük Sevindiler kudümüne Şükürler ettiler hakka Eriştik oruç ayına

32 Umarız ol gani Allah Cemalin göstere bize Senalar ederiz Hakka Eriştik oruç ayına (20)Habibi hürmetine Hak Bize verdi oruç ayın Gördük lûtfunu Allahın Eriştik oruç ayına Garip Üftade ye Yarab Cemi ehli iman ile Orucun nurunu ver gil Eriştik oruç ayına. Saladur mümine gelsin Teravih sünnetin kılsın Orucun kadrini bilsin Cemalin isteyip haktan Duruşup taate daim Gecelerde olup kâim Olup gündüzleri sâim Cemalin isteyip haktan Cemalidir murat olan Ki Kur an da mefad olan Bu âşıklar ki şad olan Cemalin isteyip haktan Oruç yoldur cemaline Erişince kemaline Nazar eyle mealine Cemalin isteyip haktan

33 Gözet adabını savmın Bağışlana kamu cürmün Geçer tesbihle yevmin Cemalin isteyip haktan Garip Üftade nin derdi Cemalin istemek virdi Bu yolda muntazır derdi Cemalin isteyip haktan Ey dostlarım ağlaşalım Oruç ayı gitti yine Hasret edip inleşelim Oruç ayı gitti yine Bir nur ede haktan gelip Göklere nuru dolup Sadıkların elin alıp Oruç ayı gitti yine (21) Zalimlerin yollarını Kesmiş idi ellerini Yıkmış idi illerini Oruç ayı gitti yine Vermişti cana safa Etmiş idi ahde vefa Olmuş idi derde şifa Oruç ayı gitti yine Lezzet veren teravihe İşrak eden mesabihe İzzet veren mesacide Oruç ayı gitti yine

34 Tesirdürür haktan gelen Âşıklara zahir olan Gönlünde nuru dolan Oruç ayı gitti yine Üftade yi şad eyleyin Müminleri yâd eyleyin Kaygudan azad eyleyin Oruç ayı gitti yine Ey aşıkan ey sadıkan gel gidelim dosttan yana Dostun cemalin görmeye bir gün ola bizi ana Cümle resul ü enbiya hem âşık ve sahib-iliva Dertlilere ire deva bir gün ola bizi ana Destur ola illere sevgi düşe gönüllere Dostun cemalin görmeğe bir gün ola bizi ana Kur anda va d eyledi âşıklara müjdeledi Cemaline yol eyledi bir gün ola bizi ana Âşıklara vuslat olan müminlere kurbet olan Sadıklara izzet olan bir gün ola bizi ana Dost ilinin erenleri zikrile dolu dilleri Haktandürür haberleri bir gün ola bizi ana Üftade düşmüş firkate ir görür Allah vaslına Müminler ile izzete bir gün ola bizi ana

35 Ey aşıkan ey sadıkan İsterseniz düşten haber Bak kim vücudun şehrine Gayriye kılmagil nazar Ta kim acayip göresin Maksudu sende bulasın Bir ulu bahre dalasın Bulmayasın anda kenar Bir olasın ol bir ile Var olasın ol var ile (22)Kalmayasın ağyar ile Bulmayasın andan eser Her yandan gele nida Ya tâbi menem Huda Bak gil cemalden yana Yoktur sana ayruk sefer Ey Üftade matlup sana Hâsıldır önden sona Vasıldır cümle ana Budur hakikatten haber Gönül ayrı değilsin sen O yarın sen visalinden Nice bir zarı kılarsın Anın her dem firakından Kimi sever senin yarın İşitip ah ile zarın Anınçün inlesen daim Budur anın rızasından

36 Hicabım kalmadı her giz Begli (benden?) refolup benlik Bu gün mestane-veşgeldim İçip vahdet şarabından İçenler vahdetin hamrin Saladır anlara gelsin Girip sahra vahdetinde İçip dostun zülâlinden Ne gam Üftade sana bes Erişti vuslat mahcup Sonuldu cur ayı vahdet Anın lûtfu atâsından Boyalı (Yuvalı?) gönlümü aşkın Geri nam ü nişanımdan Taşar taşra düşer oldu Haber sırr-ı nihanımdan Ol aldı çünbeni benden Götürdü perdeyi candan Hemen divan-ı aşk oldu Okunan cismü candan Bana istediğim benden Yakın imiş bu hod zahir Nedendir nale vü zarım Benim ol mihribanımdan Şunu kim görmedi gözler Beyan eylemedi sözler (23)Gönülden geçmeyen yüzler Göründü gülistanımdan

37 Olaydın vale vicdan Kalaydın mest ü sergerdan Ne ad koyaydın ne nişan Bilip esma-i hüsnadan Benim gibi kamu âşık Olaydı yoluna sadık Eğer zahid eğer fasık Duyaydı bu lisanımdan Ben ol sarraf-ı misk im kim Cevahir gencini buldum Hakikat bahrine daldım Alan alsın dükkânımdan Ne gam Üftade ya sana Erişti vuslata mahbub Sunuldu cur a-i vahdet Ânın lütfu atâsından İlahi dilerim senden visalin Kerem edip bize göster cemalin Yakubdur bizi nâr-ı firakın Kerimen ya rahima Medet bu derde derman eyle Mevla Firakın oduna nisbet behey can Ki bir zerredürrübu nâr-ı nirân Doyamaz ki zayıftır buna insan Kerimen ya rahima

38 Medet bu derde derman eyle Mevla Etibba bulmadı bu derde derman Ki sendendir bunun derdine derman Kerem edip ayâ sultan u sübhan Kerimen ya rahima Medet bu derde derman eyle Mevla Garibim gurbete düştüm ölmeden Zayıfım nesne gelmez hiç elimden Meğer bu sözünle daim dilden Kerimen ya rahima Medet bu derde derman eyle Mevla Ey Üftade dilersen vasl-ı yar i Yere çal şişe-i namusu u ar ı Firak od una derman eyle yâr i Keriman ya rahima Medet bu derde derman eyle Mevla (24) Bilmek istersen gönül sırrı pinhanından haber Götürüp yüzden hicabı gayriye kılma nazar Feyzi rabbani erişip nur-ıyezdanı gele Görüne maşuk hicabı buluben andan eser Erişesin bir hayata ki içip ab-ı hayat Denile ol-gil müebbed leyse min mevti hazer Nur-u maşuk ol kadar vüs at vere sana gönül Cümle mahlûkat edinmişler anı daim makarr Kalmaya gönülde ey Üftade hiçbir ızdırap Zira maksut hâsıl ola duyuben andan eser

39 Gel beri ey gönlümün şehrini bünyad eyleyen On sekiz bin âlemi emrine münkad eyleyen Gece gündüz aşk oduna ciğerim püryan olup Varlığım dağlarını kesmekte Ferhat eyleyen Hasret odu yüreğim yakuben kül eyledi Daima zevki ile gönlümde abad eyleyen Aşıkın bu gözleri giryan olup yandı tamam Cümlesin hayran edip aşkın bünyad eyleyen Geceler ta subhadek zari kılıp eylerdi ah Ta nasip ola deyi gönlümü irşad eyleyen Dem bu dem feryat edip âşıklara edip sala Vadesidir bunları şevkiyle abad eyleyen DerdmendÜftade nin budur muradı ta ebed Göstere ol Hub cemalin gönlümüz şadeyleyen Yine düş oldu gönül yârin cemali şem ine Götürüp yüzden nikabı gark olup envarına Nice yıllar muntazır olmuşken görem deyu Nagehan kıldı tecelli vasıl oldu yârine İçip mahbup elinden cam-ı vahdetten şarap Vakıf oldu çün enelhak sırrının esrarına Kab-ı kavseyn manisin anlayuben fehmeyledi Kani olmadı anınla erdi ev ednasına

40 Kalmadı gönülde Üftade asla ızdırap Zira matlubu buluben erdi ol mevlasına Görmez isem cemalini Güzel adın işideyim Ermez isem vaslına Güzel adın işideyim Bir gün görem cemalini Seyreyleyim kemalini Kesp eyleyeyim visalini Güzel adın işideyim Erem visale şevk ile Görem cemalin zevk ile Cümle âşıklarla bile Güzel adın işideyim Güzel adın rehber bize Aşkın dahi server bize Cümle adın ezber bize Güzel adın işideyim (25) Ne dilde kim ola zikrin Erişe gönle fikrin Ede daim senin fikrin Güzel adın işideyim Gönül bulur cilasını Dahi hakkın rızasını Cemalinin sefasını Güzel adın işideyim

41 Üftade nin budur yolu Hak yoluna dedi belî Zikr eyleye daim dili Güzel adın işiteyim Ey dost seni nice bulam Güzel cemalini görem Visale bir gün erem Reddetme kapından bizi Derdin beni yakıp durur Gönlüm sana akıp durur Varlık beni yıkıp durur Reddetme kapından bizi Aşkın erişe canıma Kuvvet vere imanıma Ere hayat bu tenime Reddetme kapından beni Kudretten al-gil elimiz Zikreylesin bu dilimiz Rızana varsın yolumuz Reddetme kapından bizi Seyrim erişe zatına Kuvvet ola imanıma İhsan ola seyranıma Reddetme kapından bizi Bâtında bulmuştuk seni Terk eyleyip can u teni Lûtfedubenya Gani Reddetme kapından bizi

42 Derdi budur Üftade nin Mahvola nurunda senin Budur sefası çün canın Reddetme kapından bizi Gel beri ey gönlümün şehrinde seyran eyleyen Daima âşıkları sermest u hayran eyleyen Firkatten dûr edip bu ellere salan beni Çar unsurdan mürekkep şekli insan eyleyen (26) İsteyen daim beni haberler gönderen Bu havada gezdirip üryan ü püryan eyleyen Sen mekânlardan münezzehsin sana yoktur mekân Kande bulsunlar seni kendini pinhan eyleyen Derdinin teessürüdür bu gönlümün görmek seni Yoksa kim görür seni bu derdi ihsan eyleyen Yakut gül olmasın âşıklara rahmeyleyip Perde-i envarla bunları handan eyleyen Ger dilersen vasıl olmak derdmend Üftade sen Kendini mahveyle gel baki heman var eyleyen Gel beru ey gönlümün sahnında seyran eyleyen Zerrece bir katreyi aşkınla umman eyleyen On sekiz bin âleme sığmaz iken bu aşkla Bir haberi berr ile (haber verile?) ana dünyayı zindan eyleyen

43 Canıma vermişken bir kez hitabın zevkini Düşürüp bu âleme hem zar u giryan eyleyen Varlığımdır zerre zerre seddolan yolun bana Al elim kurtar bu sedden lûtf u ihsan eyleyen Ehli irfan dediler sen çıkmayınca aradan Bilemezsin kimdürür kendini pinhan eyleyen Varmayınca şehr-i kıble anda halvet eyleyip Görürsün kimdürür sırrını seyran eyleyen Bilmek istersen nazar kıl sır ile Üftade sen Ta bilesin kimdürür sırrını seyran eyleyen Gel beri ey gönlümün şehrini bünyad eyleyen Onsekiz bin âlemi emrine münkad eyleyen Kurbetindendûr edip bu ellere salan beni Vade-i ferda ile bu gönlümü şad eyleyen Gönlümü yağmalayıp aklım alıp mecnun eden Varlığım dağlarını kesmekte Ferhat eyleyen Zahir iken gün gibi âşıklara sırrın senin Perde-i envarla bunları irşad eyleyen Firkatin teessürünü âşıklara zindan edip Vuslatın ihsan edip bunları azad eyleyen Ta cemalin görmeye layık ola âşıkların Can gözün açmağıyla âşıkları yâd eyleyen Gönlünü Üftade nin sevginle irşad eyle kıl Sevgini âşıkların canlarına zad eyleyen

44 Gel beri ey gönlümün derdine tımar eyleyen Ta ezelden canımı aşkla bimar eyleyen Vuslatındır derdine derman olan âşıkların Ey cemalin görmeyi uşşaka ikrar eyleyen Olmasa idi cemalin vadesi âşıklara Kim karar ederdi bunda âşıkı zar eyleyen Canlarını inleten bunda senin zikrindürür Zikr içinde canlarını gark-ı envar eyleyen Gördüler âyinede bunlar cemalin nurunu Anladılar kimdir yok eyleyip var eyleyen Bağrı yanık gözü yaşlı ciğeri delik delik On sekiz bin âlemi âşıklara dar eyleyen (27) Derdmend Üftade nin budur muradı ta ebed Gönlünü o yâre ver eşyayı izhar eyleyen N oldun inlersin gönül bir bi-bedel yârın mı var On sekiz bin âleme hükmedici hanın mı var Ölmeyince âşıka keşfetmez hergiz cemali Hem-çü İsmail kurban etmeye canın mı var Gece gündüz kendini atmak dilersin ateşe Od a yanmaz hem-çü İbrahim acep tenin mi var

45 Bir nazarda yok eder cümle cihanın varını Ol cemale doyucu bir sırrı pinhanın mı var Aşiyan-ı asla varmağa dilersin ey gönül Ruh-u kutsiden yetişmiş perile balın mı var Anda varmaktan nedir bilsem muradın ben senin Ten türabından dokunmuş bağrına yarın mı var Ne acep remz eyledin ey derdmend Üftade sen Nur-u hakka vasıl olmuş zerrece halin mi var N oldun inlersin gönül bir bî-bedel yarın mı var Zarizari inlemekten gayri hiç kârın mı var Nar-ı aşka kendini atmak dilersen her nefes Od a yanmaz kim Halilullah gibi tenin mi var Canımı verem deyi arzu edersin daima Ruh-u İsmail e benzer kim acep canın mı var Gözü yaşlı bağrı yaşlı ciğeri delik delik Hem belaya doyucu Eyüp gibi sabrın mı var Masivadan geçüben dost iline azmetmeğe Ruh-u kutsiden erişmiş çeşmine nurun mu var Ruzuşeb arzu edersen dost cemalin görmeğe Sırr-ı Ahmed den erişmiş çeşmine nurun mu var Ne acep cüret edersin sözlere Üftade sen Nur-u hakka vasıl olmuş zerrece halin mi var

46 N oldun inlersin gönül aslın mı yâd eyledin Ayrılığın zikredip dert ile feryat eyledin Ehl-i irfandan haber mi duydu canın bir nefes Ol sebepten gece gündüz işini zar eyledin Dost elinden yoksa bir bûmu erişti canına Har-ı dünyadan geçip arzuyu gülzar eyledin Bir nazar mı vaki oldu sırrına ol yardan Can u baş terkini urup kendini yoğ eyledin Ya cemali pertevinden bir şua mı erdi sana Sırrını faş edüben hem yerini dar eyledin Nur-u vahdetinden eğer bir nur olursa aşikâr Bilmiş ol ey derdmend işlerini sağ eyledin Deme bu sözleri ey derdmend Üftade sen Ehl-i hali ta gönülden cümle bizar eyledin Remz-iuşşakı duyalıdan kalmadı sabr u karar Masivadan göz yumup bu canım eyledi firar Firkatini sezeli arzu-i vuslat eyledim Elim ermez nideyim çok âh-uzâr (28) Bir gün olur himmet edip davet eduben kulu Gel beru ey derdmend cananı eyle gel nisar Vermeyince can ki görmeye yoktur mecal Ta ezelden aşıka böyle sunuldu ihtiyar İrir isen canını sen gözlerin açıverem

47 Perdelerden geçesin derdine ireler tımar Diler isen yârini ey derdmend Üftade sen Kendini mahveylegil yokluğu eyle aşikâr Aslını bilen kişi etmez bu yerlerde karar Onun çün masivadan bu gönül eyler firar Şol gönül ki yâd ede bunda iken o aslını Tiz erişir menzile olup aşka süvar Bulur ol maksudunu erişip mabuduna Ayrılıktan kurtulur vaslını eyler aşikâr Yok eder kendisini komaz vücudunda nişan Zira varlık perde olur vuslat olmaz aşikar Herki bu menzile ile yitirse kendi özünü Bulmaz ol kendiyi ararsa dahi leylü nehar Gark olup envarına tevhidin ol sahib-i kemal Çok cevahir çıkarıp taliplere eyler nisar Katre ki deryaya atkılderdmendüftade sen Ta ki umman olu ben dertler bulunabî-şümar Ya ilahi zikrinle ver gönüllere cila Görüne tevhid içinde Hub cemalin ey Huda Rehber eyle zikrini olsun vesile zatına Zikr içinde erdiler cümle erenler hep sana

48 Canımıza zikrin ile ver hayat-ı Cavidan Kim fenadan kurtulup zikrinle bulsun beka Görünüp gözden cemali açıla envar-ı zat Nuruyla gark eyle kıl âşıklarını ey Huda Kim cemalin vadesidir bunlara veren sükût Anın için daima hamd ile ederler sena Muntazırdırlar bu günü güzel cemalin görmeye Bundan özge yoktur arzuları önden sana DerdmendÜftade nin kurtar gayriden Ta cemalin nuruna vasıl olup bula sefa Derdimin dermanı sensin gayriden yoktur deva Âşık olan kimselere gayra bakmalık hata Ne bakarlar dertlerine ne umar bulur şifa Bunların maksudu sensin ey kerim zü-l atâ İstemez ağyar gelmek hatırına bunların Çün cemalin görmek oldu yaralarına şifa On sekiz bin âleme ger malik olsalar bunlar Zerrece gelmez olurlarsa cemalinden cüda Gönlünü bu gayriden ey derdmend Üftade sen Can kulağına erişe âlemi gaybdan nida

49 Derdimin dermanı sensin yüce sultanım medet Canımın cananı sensin yüce sultanım medet Gurbete düştü elinden firkat odu yaktı ah Vaslını eyle müyesser yüce sultanım medet Elim ermez bir kadem varmağa yoluna senin Al elim kurtar bu dertten yüce sultanım medet Firkat oduyla ciğer püryan olup yandı tamam Yanmağa kalmadı takat yüce sultanım medet (29)Enbiyanın gurbetine evliyanın hürmetine Cümle âşıklar dilinden yüce sultanım medet On sekiz bin âleme bir kez kılar isen nazar Cümle maksuda erişir yüce sultanım medet Derdmend Üftade nin muradı daima Hub cemalin görmek ister yüce sultanım medet Dost cemalin görmeğe müştak olan zikreylesin Canını pervane-veş şem e uran zikreylesin Hak yoluna sadık olan canını vermek gerek Canını vermekliğe layık olan zikreylesin Can u dilden zakir olan erer ol mezkûruna Zikr içinde kendini yok eyleyen zikreylesin Her ki diler zikr-i Huda ola her demde gıda Şeksiz ol sultanı buldu şevk eden zikreylesin Derdmend Üftade nin budur muradı daima Gayriyi terk eyleyip dosta bakan zikreylesin

50 Sevenler zatını Allah ın Gelin zikredelim Hakkı Erişe gönüllere ahın Gelin zikredelim Hakkı Gülistana varalım Hakkın zikrini soralım Ne var gönülde görelim Gelin zikredelim Hakkı Gönülden yollar açıla Hakkın rahmeti saçıla Şarabı Kevser içile Gelin zikredelim Hakkı Hakkın zikrindedir yolu Bezen zikr ile dili Budur âşıkların hali Gelin zikredelim Hakkı Cemalinin delilidir Nebilerin sebilidir Velilerin halilidir Gelin zikredelim Hakkı Demiştir beni ananı Anarım ben dahi anı Erişip vaslıma canı Gelin zikredelim Hakkı Garip Üftade nin derdi Ger daim zikr ola virdi Erenler zikirle erdi Gelin zikir eldim Hakkı

51 (30)Şükür Allah a ey dostlar Bugün zikredelim hakkı Güzel güzel dedik Allah Dilimize kolay geldi Kabul eyleye ol sultan Bugün zikredelim hakkı Elimizden gelen oldur Ki tevhid ederiz daim Gönülden adını alıp Bugün zikredelim hakkı Edenler Halık ın zikrin Ki anları sever Allah Melekler de bile erer Bugün zikredelim hakkı Dileriz daim Allah tan Gire kalbimize nuru Gönüllerden bozulmaya Olur iken ola sabit Delil ola cemaline Bugün zikredelim hakkı Eya derviş Üftade Açıla yağlı kapılar Seçile cümle muinler Bugün zikredelim hakkı

52 Göster cemalin nurunu Şevk eylesin âşıkların Kes gayriden gönüllerin Zevk eylesin âşıkların Aç gözlerinin perdesin Gark eyle gel envarına Göster cemalin yolunu Azmeylesin âşıkların Bahri muhite gark olup Ummana sal canlarını Umman içinde kendini Bûy eylesin âşıkların Acep görmeye kim kadir Senin cemalini Sensin yine seni bilen Sabreylesin âşıkların Doymadı dağlar nuruna Yanuben mahvoldular Yanuben kül olmağı Daim diler âşıkların Olan cemaline hicap Varlığıdır dervişlerin (31)Bunların al varlığın Bulsun fena âşıkların Her kes diler senden seni Üftade nin umar canı Lütfedip ayağını Görsün yüzünü âşıkların

53 Yürürken sağ ve salim Tedbirin eyle-gel daim Hakkın zikrine ol kaim Dilersen hak cemalini Çalış beş vakit namazına Ki bakma kış ve yazına Erişesin niyazına Dilersen dost cemalini Gözet dilde orucunu Ki pak eyle vücudunu Hakka eyle sücudunu Dilersen dost cemalini Var ise kudretin haccet Beriye yolunu geç git Gönülden niyetin terk et Dilersen dost cemalini Medine şehrini özle Resulün yolunu gözle Anın sünnetini izle Dilersen dost cemalini Gözet Üftade yolunu Ki o gün zikre dilini Duaya kaldır elini Dilersen hak cemalini

54 Yürürken kendi halimde Onulmaz derde düş oldum Gezerken il ü şarımda Onulmaz derde düş oldum Kamu bildiklerim şaştı Visalim firkatine düştü Cemi dostlarım kaçtı Onulmaz derde düş oldum Yolum arşa erişmişken Ululara yetişmişken Meleklere katışmışken Onulmaz derde düş oldum Çok ettim ahla zarı Ki yok edem kamu varı Umar edem görem yâri Onulmaz derde düş oldum (32)Tedarik etmeye aklım Erişmez oldu hiç fikrim Dilimde budur zikrim Onulmaz derde düş oldum Kamu ariflere sordum Bilir var mı benim derdim Cevap verme diye gördüm Onulmaz derde düş oldum Garip Üftade bu derdi Gönülde saklasan yeğdi Sana senden cevap değdi Onulmaz derde düş oldum

55 İlahi yari kıl bana ki senden gayri yarım yok Ne yüzle varayım sana günahtan gayrı kârım yok Ki gül yâd etti sübhanı gözüm yaş ile kanı Komuş baş ile canı bu yolda ihtiyarım yok Yine bir menzile erdim nedamet bahrine daldım Hayal-i aşka düş oldum saba gibi kararım yok Ne dervişim feragatte ne taç u taht-ı devletde Bu fani dar-ı gurbette garip oldum anarımyok Benim asi yüzü kara garip Üftade biçare Tutuşmuşum ki bir nara yanmaca bir niyazım yok Ya ilahi düştüğüm yerde koma kaldır beni Nice demdir ağlarım bir demde de güldür beni Vuslatın sevdasına verdim bütün ben varımı Müflis ve biçareyim nurun ile doldur beni Padişahım şol zamanki davet edersin beni Zatın ile kıl tecelli badehû öldür beni Bir kerem-i kân-ihudasın ya kerim ü ya rahim Rahmet ü gufranının deryasına daldır beni Bahr-ı hayrette gezer Üftadeyim yar bana Rüzgârım kıl muvafık vaslına er gör beni

56 Hayf benim bunca geçen ömrüme Dervişlik ne güzel sultanlıkmış Derviş olan giyer hırka taçla Bahsim yoktur kimse ile öcle Gel derviş ol demem güçle Dervişlik ne güzel sultanlıkmış Dervişler bulunca aba biçerler Aşk şarabın kana kana içerler Ebu Bekir Ali böyle geçerler Dervişlik ne güzel sultanlıkmış Derviş giyer ayağına nalını Yürür cennette salını salını Allah bilir her dervişin halını Dervişlik ne güzel sultanlıkmış Dervişlerin kadrini bir bileydin Gece gündüz dervişlerle olurdun Arayıp Mevlamızı bulurdun Dervişlik ne güzel sultanlıkmış Dervişin biri Bayezid Bestam Dervişlikle buldu derdine derman Tacu tahtın kodu İbrahim Edhem Dervişlik ne güzel sultanlıkmış TEMMET Bİ AVNİLLAH

57 LÜGATÇE

58 -A- abâ : ekseriyetle yünden yapılmış, bol giyimli bir libas, elbise âbad : mâmur, şen, bayındır abd : kul, köle âb-ı hayât : (hayat suyu) içene ebedî hayat bağışlayan efsânevî su acâib : Şaşırtacak ve hayret verici şeyler ağ : beyaz, ak ağyâr : yabancılar, başkalar, eller ahad : (ehad) tek, bir andelîb : bülbül arabiyyü l-ibare : arapça asfiyâ : samîmî, saf, içi temiz, tuttuğu yol doğru olanlar aşiyan : Kuş yuvası; ikâmetgâh, ev, mesken atâ : bağışlama, bahşiş âyâ : ey! (şüphe ve tereddüt bildiren edât; hayret ve taaccüb, soru ile beraber ümid ifâde eder) acabâ? âyine : ayna ayn-ı sefa : göz sefası, göz zevki ayruk : başka, gayri -Bba'dehû : (badehu) ondan sonra bahr : deniz; büyük göl veya nehir bâl ü per : kol ve kanat bâtın : iç, dâhilî; gizli, içyüz; sır, esrar; aslı ve zâtı itibarı ile gizli belî (belâ ) : evet berr ü bahr : kara ve deniz bes : kâfi, yeter, yetişir beşaret : müjde, sevindirici haber, hayırlı haber bezen : bezeyin, süsleyin bîçare : çaresiz, zavallı, şaşkın bî-güman : şeksiz, şüphesiz bihî : iyilik, üstünlük bile : beraber bîmâr : hasta bî-şümar : hadsiz, sayısız, pek çok; hesapsız, sayısız bîzar : bıkmış, usanmış, fütur getirmiş

59 bû (bûy) : koku bulucak : bulunca bünyad : temel, esas; yapı, binâ -C- can u dilden : can ve gönülden cavidan : daimi kalacak olan, sonrasız, ebedi cemal : yüz güzelliği, fertteki güzellik cinan :cennetler cur a : tek yudum, bir içimlik, bir yudumluk cûş : coşmak, kaynamak, taşmak cüda : ayrı, ayrı düşmüş, ayrılmış -Ççâk : yarık, çatlak, yırtmaç çâr : dört (cihâr) çerağ : Yağ kandili, lamba, mum çün : gibi, zira, çünki, madem ki -Ddâmen : etek, kenar, taraf, zeyl; elbise veya dağ eteği dâr-ı dünya : bu dünya memleketi, dünya; dâr-ı fenâ dâr-ül-celâl : yücelik yeri dayak : dayanak, destek debreşur : depreşir; titrer derdmend : tasalı, kaygılı, dertli. dildar : kalbi hükmü altında tutan; sevgili, mâşuk dûçar : yakalanmış, çatmış, mübtelâ dûr : uzak, ırak dü âlem : iki âlem ( dünya ve ahiret ) dürr : inci dürüşmek : beraberce dürülmek, katlanmak; gayret sarfetmek düş oldu : düştü düş olmak : uğrama, düşme, rastlama

60 -Eebed : sonu olmayan gelecek zaman ebyat : beyitler, şiir ednâ : pek aşağı, en alçak. edna : pek aşağı, en alçak; pek az, pek cüz'i efgan : ıztırap ile haykırma, bağırıp çağırma; inleme, bağırışma efham : (Fahim. den) Çok büyük, pek büyük. eflâk : felekler, kâinat ehl-i hâl : hâlden anlayıp, duruma göre idâre eden; ilâhi tecellilere ve mânevi feyze mazhar olan ekvan : âlemler, mahluklar; varlıklar, oluşlar envar : nurlar erden : erkenden erişevüz : erişiriz erşed : Doğru yola diğerlerinden daha yakın olan. esma-ül hüsna : Allah'ın isimleri; Cenab-ı Hakk'ın güzel isim ve sıfatları etibba : tabibler, tıb ilmini bilenler, doktorlar etkıya : çok takvâ sâhibi olanlar, takiler eyu : iyi -Ffariğ : vazgeçmiş, çekilmiş; rahat, asude fâsık : Allah'ın emirlerine aykırı hareket eden, günahkâr faş : meydana çıkma, duyulma, açığa vurma, dile verme fena : (beka'nın zıddı) yokluk, yok olma fena : erime, yok olma ferd : tek, bir, yekta; eşi, benzeri olmayan ferda : yarın ferş : yer, yeryüzü firak : ayrılık, ayrılmak; hicran fukarai kanian : kanaat sahibi fakirler -Ggâni : zengin, kimseye muhtaç olmayan gark : batmak, suda boğulmak geçüben : geçerek geda : fakir, kimsesiz, dilenci genc : hazine, define

61 ger : eğer, şayet gidevüz : gideriz gılman : Cennet'te hizmet gören delikanlılar giriftar : tutulmuş, yakalanmış, esir; düşkün, uğramış, tutkun giruben : girerek giryan : gözyaşı döken, ağlayan görklü : güzel, gösterişli, mübarek, mukaddes; temiz, iyi gussa : keder, tasa; gam. guzat : gaziler -Hhâk : toprak halâs : kurtulma, kurtuluş halâs : kurtulma, kurtuluş halık : yaratan halil : samimi dost, sâdık dost halvet : yalnızlık, tek başına kalmak, tenhaya çekilme hamr : ekşi, şarap; içki olup sarhoşluk veren şey hâzık : mehâretli, işinin ehli, mütehassıs (hekim) hem-çü : onun gibi. hergiz : aslâ, kat'iyyen; hiçbir suretle hidayet : doğruluk, İslâmlık; hakk'ı hak, bâtılı da bâtıl olarak görüp doğru yola girmek hil'at : makam sahiplerinin beğendiği ve takdir ettiği zevata giydirdiği kıymetli, süslü elbise; kaftan hod : kendi, bizzat, özü; hattâ, zâten hûb : (hub) hoş, güzel, iyi hubbu l- vatan minel iman : Vatan sevgisi imandandır hûri : Cennet kızı -İihtiyar : seçme, tercih etme; istediği gibi hareket edebilme, hür irade ikrar : açıktan söylemek; kabul ve tasdik etmek ilâhiyat : ilâhiler, dinî ve İlâhî fikirleri havi şiirler. inşad : şiir okuma; şiiri kaidesine uygun ahenk ile okuma irfan : bilmek, anlayış, tecrübe ve zekâdan ileri gelen zihnî kemal irmiş : ermiş, ulaşmış irşad : doğru yolu göstermek; gafletten uyandırıp hidâyet yolunu göstermek

62 irtihal : dünyadan âhirete göç, vefat, ölüm istimdad : medet ve yardım istemek işrak : güneş doğmak; ışıklandırmak, parlatmak. izhar : açığa vurma, meydana çıkarma,göstermek izzet : değer, kıymet; yücelik, ululuk; kuvvet, kudret; hürmet, saygı; ikram, îzâz -Kkab-ı kavseyn : imkân ve vücub ortasında bir makam; iki yay uzaklığı mesafesi kâdir : gücü yeten kâim : ayakta duran, vaktini ibadetle geçiren kamu : hep, bütün, tamamen kân : Bir şeyin menbaı, kaynak. kande : nerde ka'r : derinlik, dip kat' : kesme, ayırma; geçme, yol alma kevn : varlık, var olmak. vücud, âlem, kâinat. mevcudiyet. kim dürür : kimdir kimesne : hiç kimse kurbet : yakınlık kutbu l-aktab : kutupların kutbu kübra : büyük, daha büyük, en büyük -Llâmekân : yeri ve mekânı olmayan, mekândan münezzeh (Allah) leyl ü nehar : gece ve gündüz liva : bayrak, sancak; Hz. Peygambere (A.S.M.) âit sancak -Mmahbûb : (mahbub) muhabbet edilen, sevilen mahcub : utanan, utangaç; perdeli, örtülü, kapalı mahkûk : hakkolunmuş, sert bir şey üzerine kazılmış. makarr : karar edilen, durulan yer, karargâh; oturulan yer ma'mur : (mamur) harab olmayan, sağlam ve bakımlı, bayındır, abadan masivâ : Allahtan başka bütün varlıklar; dünyâ ile ilgili olan şeyler matlub : (matlab) istek, istenilen şey meded : (medet) inayet, yardım, imdad, eman.

63 medfun : defnedilmiş, gömülmüş mefad : fayda vermek mekîn : temkinli; nüfuz ve iktidar sahibi; yerleşmiş, oturmuş, sâkin, muhkem. mekr : hile, düzen, aldatma melamiyye : sofiye mesleklerinden biri melûl: usanmış, bıkmış, bezmiş, mahzun menakıp : (menkıbe) meşhur kimselerin ahvâline dair hayat hikâyesi; kıssa, hikâye menazil : menziller, inecek yollar, duraklar, konak yerleri menem : benim merâtib : mertebeler, basamaklar, kademeler, dereceler merkad : uyku yeri, yatacak yer; mezar, kabir mesabih : lâmbalar, fenerler, siraclar mesacid : mescidler, namazgâhlar mesrur : Sevinçli, sürurlu, meserretli meşayih : şeyhler mev'ud : söz verilmiş, vaadedilmiş; vâdeli mezkûr : zikri geçen, zikredilmiş mihriban : (mihrban) merhamet ve şefkat sahibi; muhabbetli, sevimli, yumuşak huylu ve güleryüzlü muallâk : asılmış, asılı. muattar : Itırlı, güzel kokulu. muîn : yardımcı, iane eden muin : yardımcı muntazır: bekleyen, gözleyen; birisinin gelmesini bekleyen mutahhar : Temiz. Pâk. Kudsi, pâklanmış. mübîn : açık, vâzıh, âşikâr; ayân kılan, beyan ve izah eden; dilediğine doğru yolu gösteren müdâmî : dâimî. müebbed : (müebbet) ebedî, dâimî; sonsuz; ömrün sonuna kadar müflis: iflas etmiş, parasız kalmış münkad : inkiyad eden, boyun eğen, muti olan, itaat eden müsemma : isimlendirilen, ad verilmiş olan, bir ismi olan müstağrak : gark olmuş, dalmış, batmış, kendinden geçmiş. müstean : (Avn. dan) Kendisinden yardım beklenen, yardım istenen. müsteban : vâzıh, âşikâr, beyanı açık olarak anlaşılan, açıklanmış. müşkilat : (müşkülat) zorluklar, güçlükler, çetinlikler

64 müştak : şevkli, arzulu, özleyen müteallik : alâkalı, bir yere bağlı, bir şeye mensub müyesser : kolaylıkla olan, kolay gelen, âsân olan, nasib -Nnâgehan : ansızın, birdenbire nâle : inleme, inleyiş, inilti, feryat, figan nâr : ateş, cehennem nihan : gizli, saklı; bulunmayan, mevcut olmayan; sır. nik : iyi, hoş, güzel nikab : yüz örtüsü, peçe, perde nirân : ateşler, nârlar nisar : saçmak, dağıtmak; i'ta etmek, vermek nûş : içen, içici -Ood : ateş oldukta : olunca -Öögden : önden, önceden -Ppâk : temiz, saf, katıksız; hep, tamam, mübarek, kudsi per ile bal : kanat ile kol pertev : (Pertav) ziya, ışık pinhan : gizli, saklı, hafi, mahfi püryan : tandırda susuz pişirilen kebap -Rragıb : isteyen, rağbet eden. rah : (Reh) yol, tarz, usûl, meslek râsih : sağlam, temeli kuvvetli; bilgisi (din bilgisi) çok geniş olan refref : manevi binek rehnümâ : yol gösteren, kılavuz remz : işaret, işaretle anlatmak; güç anlaşılır; gizli ve kapalı söyleme rihlet : geçmek, göç etmek, göçmek, ölmek ruz u şeb : gündüz ve gece

65 -Ssafâ' : gönül şenliği, eğlence; duru olmak, itmi'nan ve meserret üzere olmak sâim : oruç tutan, oruçlu saladur : haber sal (emir) salmak : (haber) göndermek, yollamak, sevketmek, ulaştırmak samed : her şey kendine muhtaç olup, kendisi hiç kimseye ve hiç bir şeye muhtaç olmayan sarraf : sarfeden; para işleri ile uğraşan; cevherci, kuyumcu savm : oruç sâye : gölge; himaye, sahip çıkma, koruma; muavenet, yardım sena : medihle tarif; medhetmek, övmek ser : baş, kafa sergerdan : başı dönmüş, şaşkın; hayran. server : reis, baş; seyyid settar : Allah'ın sıfatlarından: kullarının kusurlarını, ayıplarını sitreden, örten sîret : iç, hâl, tavır, gidiş, ahlâk subh u şâm : sabah ve akşam suğra : daha küçük, en küçük. suleha-i salihan : salihlerin salihleri suzî : yanma ile, tutuşma ile ilgili sücud : secdeler, secde edenler sülûk : bir gruba girme, bir yolu takib etme, bir tarikata bağlanma süvar : ata binmiş, binici -Şşad : sevinçli, ferahlı, memnun, mesrur, şen, bahtiyar şahbaz : iri ve beyaz doğan kuşu; çevik ve becerikli; yiğit, şanlı, kahraman şâkir : şükreden şar : şehir şefi' : şefaatçı, suçların affı için yardım eden şek : şüphe, tereddüt şem' : mum, ışık şûrîde : karışık, perişan; âşık, tutkun, şühud : şâhidler. görme, şahid olma, müşahede etme, var olma, görünme, görünür olma -T-