Kosova Meclisi Medyalarla Ýliþkiler Kurma ile Yayýnlama Dairesi

Transkript

1 UNITED NATIONS United Nations Interim Administration Missionin Kosovo NATIONS UNIES Mission d'administration Intérimaire des Nations Unies au Kosovo KUVENDI I KOSOVËS SKUP{TINA KOSOVA ASSEMBLY OF KOSOVO BÜLTEN Temmuz, Nr. 9 Kosova Meclisi Medyalarla Ýliþkiler Kurma ile Yayýnlama Dairesi

2 MECLÝS BAÞKANI DACÝ, HIRVATÝSTAN BAÞKANI MESÝÇ'Ý KABUL ETTÝ Statü, Kosova halkýnýn isteði üzere çözümlensin Ekonomik, politik ve kültür alanlarýnda iþbirliði yapmalýyýz.-orta Doðudan yollar, Kosova ve Hýrvatistan'dan geçmeketdir Daci - Mesiç görüþmesinden bir an Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci, bugün kabul etmiþ olduðu Hýrvatistan Baþkaný Stipe Mesiç ile Kosova ve yöredeki politik geliþmeler ve iki ülke arasýndaki genel iþbirliði konularýný görüþtüler. Daci konuþmasý sýrasýnda, bütün alanlarda, dolayýsýyla ekonomik, politik ve kültür alanlarýnda iþbirliðinde bulnmak ilgi gösterdik diyerek, yöredeki iþbirliði karþýsýnda iki Meclis arasýndaki iþbirliðinde geride kalmaktayýz. Kosova Meclisi Baþkaný, Makedonya, Karadað, Bosna Hersek ve Hýrvatistan üzerine Orta Doðu'dan yolun inþaatý konusundaki düþüncesini ortaya atarak, bu yolun daha güvenli ve doðal olduðunu belirtti. Hýrvatistan Baþkaný Stipe Mesiç, Hýrvatistan'da çok sayýda Arnavut'un yaþayýp çalýþtýðýný göz önünde bulundurarak, iki ülke arasýnda daha güçlü baðlarýn kurulmasý gerektiðini ileri sürdü. Ancak Kosova'daki Hýrvat azýnlýðýndan konuþurken (genelde onlar Letniça ve Yanova'da yaþýyorlar) Mesiç, Hýrvatistan azýnlýðýnýn Kosova toplumuna entegre olduðunu ve çoðunluðun kaderini paylaþtýðýný vurguladý. Kosova statüsü ile ilgili olarak Mesiç, bunun çözümünün zamaný geldiðini vurguladý. Bu sorunun çözümü ile ilgili yöntemlerle konuðun ilgilenmesi dolayýsýyla Daci, Kosova'nýn, Avrupa ile ABD'nin baþarýlý bir öyküsü olduðunu ileri sürdü ve statüsün, Kosova halkýnýn özgür ifadesinin göz önünde bulundurulmasýyla çözümlenmesi gerektiðini vurguladý. Daci bu konuda kararlý bir þekilde, Kosova statüsü konusunda, hiç kimseyle, özellikle ise Sýrbistanla sözleþmeyeceðiz. Daci mecazi bir þekilde konuþurken þunlarý vurguladý: Sýrp yönetimi Kosova'ya gelse ve Skenderbey anýdý önünde Kosova baðýmsýzlýðýný ilan etse bile, Kosova'nýn geleceði konusunda Sýrbistan'ýn karar alamýyacaðýný bildikleri için, hiçbir Arnavut karþýlamak için çýkmazdý. Yeni karþýlaþmalarýn gerçekleþmesi dileðiyle Daci, Hýrvat konuðuna, gelecek seferki geliþinde, bu sefer olduðu gibi Belgrad üzerinden deðil, Priþtine hava alanýna naklen gelebileceðine inandýðýný da vurguladý. ÝÇERÝÐÝ: Proje gerçekleþebilir, ancak ikilemler çok... 3 Forum, temsilcilik deðil, o yerli enstitülerin yardýmcýsýdýr... 6 Bir ülkenin Politik açýsýndanki yetiþkinliði sadece alýnan oy çoðunluðuyla ölçülemez... 8 Çabalarýnýzdan dolayý Kosova yurttaþlarýnýn tümü kalplerinden teþekkürlerini sunulmaktadýrlar Ýki yeni Bakanlýðýn yetkileri adým adým geniþleyecek Politik önyargýlarýnýn yaratýlmasýna neden olabilecek politik davranýþlarýn yapýlmamasý gerek...21 Redaksiyon: Sherif Konjufca, Shefqet Rexhepi, Celal ÝIyas, Edona Fetahu Ýrtibat telefonlarý: , , , Tel/fax: E- mail: media@assembly-kosova.org Web sayfasý: 2

3 KOSOVA MECLÝSÝ'NDE YEREL ÝDARENÝN REFORME EDÝLMESÝ ÝLE ÝLGÝLÝ TARTIÞMANIN BÝR BÖLÜMÜ Proje gerçekleþebilir, ancak ikilemler çok Kökten reform ve gerçek ademi merkezcilik ancak, Kosova'nýn nihayi statüsünün çözümlenmesi, yasalar ve bütçe hazýr olunca, istikrarlý Kosova devlet idaresi saðlanýnca gerçekleþebilecektir.- Kamuoyunda meydana gelen tansiyonlu durumlar ve yorumlar, çeþitliydi, çünkü Kosova'nýn hayati konularý hakkýnda tartýþmalarýn normal sýralamasý deðiþti 19 ve 20 Mayýs toplantýsýnda, yerel idarenin reforme edilmesine ait Kosova Hükümet Programý görüþüldü. Baþlangýçta Kosova Meclisi Baþkaný, bu konuyla ilgili bugünkü tartýþmalar için þu esas malzemelerin daðýtýldýðýný bildirdi: 1. Bundan önceki görev süresinde yani 23. Temmuz 2004 tarihinde Hükümet tarafýndan kabul edilen Evrak Çerçevesi; 2. Çalýþma programý, 22. Þubat 2005 yani þimdiki Hükümet tarafýndan kabul edilen yerel idarenin reforme edilmesi çalýþma programý. Bu konuyla ilgili giriþ konuþmasýný, Baþbakan Bajram Kosumi sundu, Projeyi ise Yerel Ýdare Bakaný Lytfi Haziri tanýttý. Bajram Kosumi, konuþmasýnýn baþlangýcýnda, yerel idare reformunun, hemen hemen bütün Avrupa ülkeleri tarafýndan benimsenen bir süreç olduðunu vurguladý. Özellikle bu konuyla son on yýl içerisinde, geçiþ süresinden yani komünizmden demokratik sistemine geçen ülkeler meþgul olmuþlardýr. Bu konu artýk bütün yöreye yayýlmýþ ve Kosova'ya varmýþtýr. Kosova'da yerel idare, yakýn olarak elli yýllýk bir geleneðe sahiptir ve bileþik bir politik tarihi vardýr. Bu sistem, sosyalist Yugoslavya esasýndan kaynaklanmaktadýr. Politik sisitemin ve demgrafik durumun deðiþmesi, dolayýsýyla Kosova'nýn Avrupa'ya entegrasyon geleceði, reformlarýn yapýlmasý yönüne ayak uydurmanýn nedenleridir. Bu etmenler, bu ayrýcalýðý ve reformlara tabi tutulma sürecini gerekli kýlmaktadýr. Kosova'da yerel idare reform süreçleri konusundaki giriþim, Avrupa Danýþtayý tarafýndan gelen önergelerle birlikte, Rexhepi'nin Hükümeti tarafýndan baþlatýlmýþ ve kabul edilmiþti. Bu çerçevenin ayrýcalýðýndan biri ise ademi merkezcilik ve pilot-belediyeler projesidir. Bu etkinliklerden dolayý, bir zamanki Baþbakan Rexhepi ve aleni hizmetler bakaný Jakup Krasniçi'ye teþekkür etmeliyim. Ademi merkezcilik, Kosova'nýn toprak bütünlüðüne olumsuz etkisi yoktur Ademi merkezcilik, yerel idare reformlarýnýn sadece bir ayrýcalýðýný teþkil etmektedir. Onun amacý, yurttaþlarýn yerel idare dairelerine daha kolay eriþmelerinin saðlanmasý ve hergünkü yaþamlarý ve administratif konularý hakkýnda yurttaþlarýn dolaysýz karar almalarýdýr. Bu, Kosova'nýn bütün yurttaþlarýna bir talebidir. Ademi merkezcilik, administratif ve Anayasa sürecidir. Bu çeþit tasarýsýyla kendinde, Kosova'nýn toprak bütünlüðüne olumsuz etkisi yoktur. Bu, Ademi merkezciliðin baþlatýlmasý için ilk özürli nedendir. Ademi merkezcilik, diðer taraftan, Kosova'daki daha küçük topluluklar için daha bir ciddi talebdir. Bazý belediye birimlerinde, yurttaþlarýn çoðunu Sýrplar, Türkler ve diðer topluluklar oluþturacaktýr ve bunun sonucu olarak belediye meclislerinin çoðunluðunu Sýrplar, Türkler, Romlar, Aþkalýlar, Boþnaklar ve diðerleri oluþturacaktýr. Meclis Baþkaný da bu topluluklarýn sýralarýndan olacaktýr. Tüm bunlar, Kosova'daki etnik topluluklara, özellikle ise Sýrplar'a, Kosova Hükümeti'nin, onlara sorunlarýný çözmek için çözüm yolunu sunduðu ve özgür ve demokratik bir Kosova'da yaþamalarý ile ilgili vizyonu önerdiðine dair bir mesajdýr. Biz onlara, onlarý köþeye sýkýþtýrýlmýþ bir azýnlýk olarak deðil, aksine bütünlüðün bir saygýn parçasý, Kosova yönetiminin bir bölümü olarak bildiðimizi inandýrmak amacýyla bütün somut adýmlarý atmaktayýz. Bu süreç ile biz, Sýrplar'ýn Kosova'da güvenli olduklarýný, Kosova Hükümeti'nin, onlar için gerekli çözüm yollarýný bulmak ve bu çözüm yollarýnýn gerçekleþemsini garenti etmek için yetenekli olduðuna dair mesajýmýzý göndermek istiyoruz. Bu ise, ademi merkezciliðin uygulanmasýnýn gerekli olduðu konusundaki ikinci özürlü nedendir. Bu fýrsatla, aleni olarak ademi merkezcilik hakkýnda konuþulanlar, yani Hükümetin bunun gerçekleþemsi yönünde çalýþmadýðýna dair söylentiler konusunda birkaç söz söylememe müsade ediniz. Demek ki ilk sýrada: - Yapay, yani tek etniteli belediyeler olmayacaktýr; - Belediyeler parçalanmayacak ve yeni yerleþim birimleri oluþmayacaktýr. Kosova'nýn toprak bütünlüðü konusunda Temas Grubu'nun tutumu, bizim bu konudaki inancýmýzý daha da güçlendirmektedir. Ademi merkezciliðin amacý, yarleþim yerlerinin açýlmasý ve onlarýn, Kosova bütünlüðüne entegre olmasýdýr. 3

4 - Özel yerel polis ve özel mahkemeler olmayacaktýr. Polis ve mahkeme sistemi, bütün Kosova topraklarýnda yekvücutlu olacaklardýr. - Belediye sýnýrlarýnýn yasadýþý deðiþmesi yapýlamýyacaktýr. Siz, belediye yörelerinin deðiþmesi ile ilgili son kararýn sadece ve sadece, Kosova Meclisi tarafýndan getirileceðini biliyorsunuzdur. Yerler idareye ait Yasa, bu yýl içinde hazýrlanacaktýr Projeyi takdim ederken Lytfi Haziri Ademi merkezciliðinin, yöredeki bütün demokrasilerin geçtikleri bir süreç olduðunu vurguladý ve çok uzun, çok bileþik ve çok pahalý olan süreci gerektiren yerel idare reformuna ait uluslararasý görgüye dayandýðýný ileri sürdü. Yerel administrasyona ait Bakanlýk, Kosova enstitüleri arasýndaki sorumlu baþ organ olarak, safhalara göre yanaþýmý önermektedir, bunun amacý ise, yerel idare ile ilgili reformunun tamamanýn 2008 yýlýna kadar uygulanmasýdýr. Geçen görev süresinde kabul edilen çaerçeve evrakýndaki zayýflýklarýn ortadan kaldýrýlmasý yönünde yoðun çalýþmalar yapýldý. Ýlk safha süresinde ve yeni yerel idare birimlerinin yaratýlmasýyla birlikte, var olan birimlere ve yerel idarenin yeni birimlerine, hýzlý adýmlarla, çerçeve evraký ile belirtilen idare yetkileri ve öngörülen ödevler teslim edilecektir yýlýndaki çalýþmalar, þu yönde akacak ve þu esasa dayanacaktýr: dizayn planýnýn ilerletilmesi- yani reformlarýn bütün safhalarýný kapsayan projelerin ilerletilmesi, belediyelere fiskal yetkilerin yavaþ yavaþ devredilmesi, yöredeki görgüleri ve Kosova'da yerel idare gereksinmeleri ile ilgili en baþarýlý pratikleri göz önünde bulundurarak bunun gerçekleþmesi; yeni yasamanýn hazýrlanmasý ve öncüllüklü yasamanýn deðiþtirgelere tabi tutulmasý. Yerel idare Yasasý, bulunduðumuz yýl içerisinde hazýrlanacaktýr ve en yakýnda Kosova Meclisi tarafýndan kabule dilmesini ümit ediyoruz. Yerel finansilere ait Yasanýn hazýrlanmasý, bu yýl içinde hazýr olacak ve yýlýn sonlarýnda tanýtýlacaktýr, bundan sonra ise yerel seçimlerin gelecek yýlýn Kasým ayýnda düzenlenmesinin öngörülmesi nedeniyle, bulunduðumuz yýlýn sonlarýnda kabul edilmesi gereken Yerel seçimlere ait Yasa gibi diðer yasalar da kabul edilmelidir. Aynýca bulunduðumuz yýl içerisinde, yasal enfrastrüktürün yapýlanmasý yaný sýra, pilot-projelerin acil bir þekilde uygulanmasý, yetkilerin devredilmesinin baþlamasý, önemli ve gerekli olan insani ve administratif kapasitelerin inþaatý yönünde çalýþmalar yürütülecektir yýlý süresinde, tüm yasama çalýþmalarý yapýlmýþ olmalýdýr. Birimlere, yeni yetkiler verilecek; nüfus sayýmý yapýlacak ve seçimlere ait yeni Yasa esasý üzere yerel seçimler düzenlenecektir ve böylece, ek sorumluluklarla yüklenmeye yetkili olacak organlar kurulacaktýr. Pilot-birimleri-Kosova'nýn geçmekte olduðu bu önemli süreç testinin bir bölümüdür Bakanlýðýn çalýþmalarý, önceki Hükümetin evraklarýna ve Anayasa Çerçevsi'ne dayanmaktadýr.2004 yýlýnda kabul edilen Çerçeve evraký, pilotprojelerin kurulmasýný öngörmektedir, 7. sayfa, 5. tutum. Pilot-projelerin önde gelen amacý, yerel idarenin yeni birimlerinin kurulmasýný denemektir. Ayný zamanda pilot-projeler, varolan paralel oluþumlarýn daðýtýlmasýný ve tüm enstitülerin, Kosova enstitüsel çerçevesine tam 2007 yýlý süresinde Yerel administarsyona ait Bakanlýk, Hükümet adýna, 2008 yýlý Ocak ayonda, Kosova'da tam olarak yerel administrasyon reformlar sürecinin baþlamasý için olanaklarýn yaratýlmasý amacýyla, reformlarýn tamamýyla uygulanmasý yönünde gerekli olan tüm teknik hazýrlýklarý yapacaktýr. (L. Haziri) 4 Köklü reform ve tam analmýyla ademi merkezcilik, Kosova'nýn nihayi statüsünün belirlenmesi, yani, yasalarýn hazýr olduklarý, bütçe ve Kosova Devleti'nin stabil idaresinin saðlanmasýndan sonra gerçekleþebilecektir. (B. Kosumi). anlamýyla entegre olmalarýný körükleyecek; bu paralel strüktürler, geçen yýllarda, ignore edilmiþlerdir, ayný zamanda onlar topluluklarýn tam anlamýyla entegre olmalarý yönünde daha çok etki etmek ve bu yönde çalýþmalarý engellemiþtir. 18 aylýk denetleme yoluyla, yasanýn uygulanmasý ve yerel idare özyönetimin gerçekleþmesi yakýndan takip edilecek, varýlacak olan sonuçlar esasýnca ise, Hükümetin çalýþma gruplarý, kabul edilecek olan yasa ile uyumlu olarak, ilerideki süreçler konusunda karar alacaklardýr. Pilot-projeleri, belediye pilot-birimleri olarak önerileceklerdir, ki bunlar, varolan belediye sýnýrlarýnýn zeddelenmesi ile deðil, var olan belediyelerin sýnýrlý olarak belirli sayýsý çerçevesinde kurulmuþtur. Belediye pilot-birimlerinin sýnýrlarýnýn yönetilmesi, var olan sýnýrlarýn deðiþmesini belirten evraktaki yanlýþlýðý kaldýrarak, çerçeve evraðýndaki kriterileri göz önünde bulundurarak kurulmaktadýr, buna, nüfus sayýsý, coðrafya özellikleri, enfrastrüktür, ekonomik canlýlýðý, kültür, dil ve sivil kayýda uyumlu olarak, kadasro yöresi içindeki oy kullananlar sayýsý göz önünde bulundurulacaktýr. Bu olanaklar da daha güzel sonuçlarýn bulunmasý yönündeki çabalar Alush Gashi, son yýllarda özel bir dikkat ile, ancak uzaktan, ademi merkezcilik ve yerel idare reformlarý ile ilgili Hükümetin etkinliklerini takip ettiðimizi söyledi. Biz sürece inanýyoruz, süreci destekliyoruz ve Kosova yurttaþlarýnýn hizmetine yararlý olmasý için en iyi bir yolun bulunmasý için çaba harcýyoruz. Bu konuda iyiniyetimiz var, ve daha baþlangýçtan beri, yasa önünde tam anamýyla hakeþitliliðin saðlanmasý ve Kosova'nýn bütün yurttaþlarý için kalkýnma olanaklarýnýn sunulmasý yönünde enstitüsyonel olarak etkin olmak için yönelimimizi bir daha vurguluyoruz.

5 Þansýmýza, tranzisyondaki ülkeler gibi demokratik bir kalkýnma safhasýna girmekteyiz. Kosova'nýn tüm yurttaþlarýna, yaþamakta olduðumuz zamanýn demokratik koþullarýný sunmak için çaba harcýyoruz, dolayýsýyla, yerel idare yetkilerinin tanýmlanmasý yönünde emek veriyoruz. Tranzisyonda olan ülkelerin baðýmsýz ülkeler olduðu, uluslararasý bakýmdan kabul olunmuþ olduklarý ve Birleþmiþ Milletler'in üyelesi olduðu bakýmýndan fark var. Diðer taraftan ise Kosova, hala uluslararasý tanýnmýþ teðildir, ancak, özyönelim hakkýnýn gerçekleþmesi yönünde güçlü çabalar mevcut, buysa Kosova yurttaþlarýnýn en büyük sayýsýnýn amacý-baðýmsýzlýktýr. Þu anda Kosova, geçici demokratik enstitülere sahiptir, ki burada Kosova'da BMÖ Genel Sekreteri Özel Temsilcisi'nin son sözü geçerlidir, ki o ayný zamanda, Kosova'daki Birleþmiþ Milletler Misyonu'nun baþýnda bulunmaktadýr. Böylece o, geçici görev süresi olan uluslararasý misyon olarak ilk yýlýnda ve tahmin ettiðim gibi son yýlýnda da baþarýlý olmuþtur. Ancak uluslararasý politik amacýn, yerli amaçtan farklý olduðu bir sýr deðildir. Kosova yurttaþlarýnýn en büyük bir çoðunluðu ve onlarýn seçtikleri kiþilerin etkinlikleri, baðýmsýzlýk yönüne akmaktadýr. Ancak, Kosova'daki uluslararasý enstitüler, bizim burada, Kosova Meclisi'nde aldýðýmýz kararlarý, tarafsýz çerçeve amacýyla düzenlemekteler. Sýrp azýnlýðýnýn, bu safhada, baðýmsýzlýða karþý olduðu belli. Onlar "Sýrp Ordusu ve Polisi'nin Kosova'ya dönmesini ve Sýrbistan ile anayasa baðýmlýlýðýný istiyorlar", Arnavut çoðunluðu ise: bunu sað olarak kabul etmiyor. Sýrp azýnlýðý, bu amaçlarýnýn yerine getirilmemesi takdirinde, onlarýn hepsinin burasýný terk edeceklerine dair ifadelerde bulnmaya devam ediyorlar. Bu üç farklý politik tutum safhasýnda, Arnavutlar, azýnlýklar ve Sýrp olmayan etnik gruplar-baðýmsýzlýðý isterken, uluslararasý enstitülerin-adil davranma çabasý ve Sýrp azýnlýðýnýn baðýmsýzlýða karþý tutumlarý, yerel idare reformlarýnýn gündem sýrasýna alýnmýþtýr, ancak hala, Birleþmiþ milletler misyonundan, Kosova demokratik enstitülerine yetkiler hala devredilmemiþ ve nüfus sayýmý hala yapýlmamýþtýr. Kosovalýlara, yerli enstitülerin hazýrladýklarý reformlar elveriþlidir Jakup Krasniçi, bir yýldan beri politik sahnede, yerel idare reformlarýndan konuþulduðunu, bunlar özel olarak bunun için belirlenmiþ olan uzmanlarýn hazýrladýklarý Avrupa Danýþtayý'nýn önergelerinden sonra yapýldý. Onlar beþ önerge önerdiler, bunlardan en kabule diliri ise her açýdan, üçüncü önergedir, buna demografik, ekonomik, finansi ve coðrafya etmeni de eklenmelidir. Bajram Rexhepi'nin Hükümeti, UNMÝK Þefi Holkeri'nin iþyerinde politik parti liderlerinin ilk olumlu cevabýndan sonra, çalýþma grubunun kurulmasý kararlýný aldý. Bu grubu ben yönetmeliydim, çünkü o dönemde Aleni Hizmetler Bakanlýðý'nda Bakan görevindeydim. Ki bu Bakanlýk çerçevesinde zaten, yerel idare Departamenti de bulunuyordu. Çalýþma grubunun, Kosova Hükümet temsilcileri, UNMÝK, Avrupa Danýþtayý, USAÝD, azýnlýk topluluklarý ve sivil toplum temsilcilerinin iki aylýk sistematik çalýþmalarýndan sonra, yerel idare reformuna ait çerçeve tasarýsý hazýrlandý. Baþlangýçta çalýþmalara Kosova Sýrplarý'nýn temsilcisi de katýlýyordu, ancak daha geçlerde katýlmadý, çünkü herhalde, onlarýn isteklerini çalýþmalara sokanlarýn olmasý nedeniyle onun nkatýlamsýna gerek de yoktu. O zamanlarda Kosova Meclisi milletvekilleri tatilde bulunuyorlardý, öyleki, önceki yapýda bu konunun Mecliste görüþülmesi olanaksýzdý. Görüþümesi amacýyla bu konuyu, 23 Ekim 2004 yýlýndaki seçimlerden de çýkan Hükümet Meclis'e sunmayacaktýr. Hükümette yapýlan deðiþmelerden sonra sonuncusu, çalýþma grubun tüm üyelerini deðiþtirdi. Baðýmsýz Kosova'da, Kosova'nýn tüm yurttaþlarýna gerekli ve uygun hizmetlerde bulunma görevimizi ihmal edeceðimiz korkusu olmamalýdýr. Ülkemizde, hiçbir çeþit diskriminasyona müsade etmeyeceðiz. Biz, bilimsel ve görgü bilgilerine dayanan yerel idare reformlarýn taraftarýyýz. Ülkemizin þimdiye kadarki görgülerini, bundan baþka komþu ülkelerin görgülerini ve diðer demokratik ülkelerin görgülerini kullanabiliriz. Reformlarýn, kýsa zamanda gerçekleþemiyeceði konusunda bizi herkes uyarýyor. Biz, en iyi ve güvenilir yolun bulunmasý yönündeki amacýmýzda sadýkýz. Bundan dolayý, yasalarýn getirilmesinden önce, ülkemizin ve diðerlerinin gereksinmelerinin iyice incelenmesi gerekir, daha doðrusu önceden yasama çerçevesinin saptanmasý ve bundan sonra bunun pratikte uygulanmasý gerekir, tabi ki bunlar, Kosova'daki hergünkü yaþamýn bunu kabul edebiril olmasý gerekir. (A Gashi). / 16. sayfada devam edecek / 5

6 6 MECLÝS BAÞKANI NEXHAT DACÝ NÝN GÖRÜÞMELERÝNDEN Forum, temsilcilik deðil, o yerli enstitülerin yardýmcýsýdýr Meclis ve UNMÝK'in Hukuk dairesi arasýnda daha baþarýlý bir koordinasyon olmalýdý Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci, Kosova'da BMÖ Genel Sekreteri Özel Temsilcisi Seren Jessen- Petersen'i kabul etti ve Kosova statüsü konusunda görüþmelerin hazýrlýklarý yönünde Forumun genel rolü baþta olmak üzere Kosova'daki genel geliþmeler görüþüldü. UNMÝK ve Meclis Baþkaný, Forumun, temsilci,lik olmadýðý, yerli enstitülerin yardýmcýsý olduðu ve çalýþmalarýnýn daha ilk gününden, Kosova'da politik raporlarýnýn esnekliðine etki ettiði konusunda oydaþ oldular. Toplantýda aynýca, yasamanýn yasalarýn gecikmeden imzalanmasý UNMÝK'in Hukuk Dairesi kabul edilmesi ve Kosova gereksinimi ile ilgili arasýndaki koordinasyon da Meclisi'nde kabul edilen konulara deðinildi. Meclis ve deðerlendirildi. Dünya Bankasý'nýn, Kosova'nýn yeniden yapýlanmasý yönündeki yardýmý deðerlendirildi Ülkenin kalkýnma safhasýna geçilmelidir.-daci, Lepenaç su depolanmasýna yatýrýmlarý muþtularken, Kosova'nýn hasarlý termosantrallarýna yardýmýn yapýlacaðýna söz vermedi.-statüsün belirlenmesinden sonra Kosova, ilk sýrada Yunanistan'a doðru yol koridorlarýna baðlanamsý gerekir Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci, Kosova'daki Dünya Bankasý temsilcisi Kanthan Shankar'ý kabul etti ve bu bankanýn, þimdiye kadar gerçekleþtirdiði çalýþmalarý ve gelecekteki projeleri hakkýnda konuþtu. Sayýn Shankar, Kosova energetik kapasitelerinin yeniden yapýlandýrýlmasý için sona ermiþ projeleri, bütçenin hazýrlanmasý ve enfrastrüktüre yardýmlar için bazý bakanlýklarýn destekleri ile ilgili projeleri takdim etti. Dolayýsýyla o, Kosova'da Dünya Bankasý'nýn on sekiz aylýk projesi ile ilgili planýný da vurguladý. Meclis Baþkaný Daci, Þtýrpçe, Ferizovik, Kaçanik, Gilan, Vitiya ve Dardane'nin içecek su ile tedarik edilmeleri yönünde Lepenaç su akumulasyonlarý için Dünya Bankasý'na yatýrýmlarýn yapýlmasý gerektiðine iþaret etti. Ki bu yatýrým sonucu, Kosova'nýn iyi bir bölümünde tarýmcýlýðýn da kazançlý çýkacaðýný vurguladý. Daci, Kosova amortisörlerindeki termosantrallarý için herhangibir yatýrýmlarýn yapýlacaðýna dair söz vermedi. Kosova Meclisi Baþkaný Daci, Dünya Bankasý'nýn, Kosova'nýn yeniden yapýlanmasý safhasýndan, onun genel kalkýnma safhasýna geçmesini istedi, ki bunun için uzun vadeli ulusal projeleri ile desteklenemsi gerektiðini de vurguladý. Bu yönde Daci, statüsünün saptanmasýndan sonra Kosova'nýn, ilk sýrada Yunanistan'a doðru olan yol koridorüne baðlanamsýnýn çok önemli olduðunu da ileri sürdü.

7 MECLÝS BAÞKANI NEXHAT DACÝ NÝN GÖRÜÞMELERÝNDEN Standardlarýn gerçekleþmesinde Yasama özel önem verecektir Görüþme sýrasýnda, milletvekillerinin yýllýk iznine çýkmalarýndan önce Kosova Meclisi toplantýlarýnýn gündem sýrasýndan konuþuldu.-wnendt, temmuz ayý içerisinde iki Meclis toplantýsýnýn düzenleneceðinden ve bu toplantýlardan birinde iktisadideki durumun görüþüleceðinden memnuniyetlik duyduðunu belirtti.-meclis Baþkaný Nexhat Daci, ülke için önemli olan konular Meclis guruplarý tarafýndan önerildiðinde, onlarýn hepsinin Meclis'te görüþüleceðini vurguladý Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci bugün, Kosova'daki AGÝT Þefi Werner Wnendti kabul edip, milletvekilleri yýllýk iznine çýkmazdan önce Kosova Meclisi'nin ilerideki etkinliklerinden, temmuz ayý içerisinde düzenlenmesi öngörülen iki Meclis toplantýsýnýn gündem sýrasýndan ve ikili iþbirliðin devam etmesinden konuþtu. Kosova'daki AGÝT Þefi Werner Wnendt, Avrupa Parlamentosu'nun sekizinci gayri formal Parlamentolararasý toplantýsýnda, Meclis Baþkaný Nexhat Daci'nin sunmuþ olduðu bildirgesini övgüyle anýp, Brüksel'deki karþýlaþma sonuçlarýnýn Kosova için oldukça önemli olduðunu deðerlendirdi. Konuþmasýnýn devamýnda Werner, temmuz ayý içerisinde iki Meclis toplantýsýnýn düzenleneceðinden ve bu toplantýlardan birinde ORA Meclis Gurubu'nun istemi üzere ekonomi durumun görüþüleceðinden memnuniyetlik duyduðunu belirtti. Meclis Baþkaný Nexhat Daci, Kosova'ya ait standartlarýn yerine getirilmesi amacýyla Meclis tarafýndan gereken önemin verileceðini ve ülke için önemli olan konular Meclis guruplarý tarafýndan önerildiðinde, onlarýn hepsinin Mecliste görüþüleceðini vurguladý. Kosova Meclisi'nde neden hala elektronik oylamanýn kullanýlmadýðýyla ilgili Wernerin sorusuna Baþkan Daci, sözkonusu sistemin oldukça pahalý olmasýna raðmen, sistemin çalýþmasýnda bazý belirli arýzalarýn olduðu yanýtýný verdi. AGÝT'in Kosova Meclisi'ne sunmuþ olduðu þimdiye kadarki desteðini deðerlendiren her iki taraf, bu iþbirliðin ileride de devam etmesinin gerekli olduðu görüþüne vardýlar. Sýrp ordusu hiçbir zaman Kosova'ya dönmeyecektir KFOR, Kosova enstitüleri ve yurttaþlarý tarafýndan en deðerli enstitüdür Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci, bu yýlýn Eylül ayýnda gerçekleþecek olan KFOR Komutaný'nýn deðiþmesi öncesinde KFOR'un gelecek Komutaný General Ciuseppe Valleto'yu, KFOR'UN þimdiki generalý Yves de Kermabon'un eþliðinde kabul etti. Kosova Meclisi Baþkaný Daci, General Valetto'yu selamlarken, Kosova'da KFOR'un çalýþmalarý ve etkinlikleri, dolayýsýyla daha da derinleþtirilmesi istenen Kosova enstitüleriyle iþbirliðinin seviyesiyle memnuniyetini belirtti. Kosova þu anda, son altý yýl içinde yürüttüðü tüm süreçlerin son aþamasýndadýr. O yöredeki barýþla derinden ilgilenmektedir. Ancak, Sýrp Ordusu'nun Kosova'ya yine döneceðini ileri süren Sýrplar'ýn ifadeleri, Kosova'daki süreçlere asla katký sunmuyor. Onlarýn amacý, Kosova'daki düzenein bozulmasýdýr. Bu amaçlar kötü niyetlidir, yani Kosova enstitüleri ve yurttaþlarý tarafýndan en çok deðerl verilen KFOR'u da bu amaçlarýna dahil etmeye çaba göstermeleri de istenmeketdir. Bu deðerlendirmelerle oydaþ olan General Valetto, Kosova'daki durumun çok iyi olduðunu vurguladý. Sýrp Ordusu'nun geri dönmesiyle ilgili söylentilere deðinirken o, Kosova'ya bundan böyle hiçbir zaman Sýrp Ordusu'nun geri dönmeyeceðini ileri sürdü. KFOR'un Kosova yurttaþlarý ile iliþkisi, nizam ve intizamýn korunmasý yönündeki etkinliði, bir uluslararasý ordunun, halkýn korunmasý ve kriminaliteye karþý savaþmasý gerektiðine dair bütün dünyaya en güzel mesajdýr. 7

8 KOSOVA MECLÝSÝ BAÞKANLIK KURULU'NUN ETKÝNLÝKLERÝNDEN Bir ülkenin Politik açýsýndanki yetiþkinliði sadece alýnan oy çoðunluðuyla ölçülemez Standartlarýn deðerlendirmesine ait kendi misyonu çerçevresinde Eide, enstitülerdeki çok ulusluluðun canlanmasý ve yetenekli profesyonel ile gay ripolitik kadronun iþe alýnmasýyla ilgilendi Standartlarýn deðerlendirmesine ait Genel Sekreterin Özel Temsilcisi Kai Eide bugün, Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci ve Kosova Meclisi Baþkanlýk Kurulu üyeleriyle görüþtü. Üyeler arasýnda, diðerleri yaný sýra SLKM temsilcisi Oliver Ývanovi? de bulunmaktaydý. Kai Eide'nin bu toplantýya katýlmasýnýn amacý, Kosova'ya ait standartlarýn yerine getirilmesi fonksiyonundaki yerli yasamacýlýkta yürütülen iþler hakkýnda ek bilgilere sahip olmaktý. Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci, yasalarýn getirilmesi planýyla ilgili düzenlenen birinci ve ikinci toplantýda, Kosova Meclisi'nin üstün baþarý kaydettiðini belirterek, Mecliste onaylanan yasalarýn Kosova'ya ait BMÖ Genel Sekreter'in Özel Temsilcisi tarafýndan imzalanmasýnda gecikmenin kaydedildiðini ve sözkonusu temsilci tarafýndan yasalarýn imzalanmamasý yüzünden onlarýn uygulanmasýnda 8 güçlüklerle karþýlaþtýklarýný dile getirdi. Konuþmasýnýn devamýnda Baþkan Daci, Peterse'nin UNMÝK Þefi görevine gelmesiyle çalýþmalarýn iyiye doðru gittiðini bir kez daha doðruladý. Kosova'daki etnik topluluklarýn, özellikle Sýrplar'ýn durumundan konuþurken Baþkan Daci, onlarýn pozitif ayrýmcýlýðýný ortaya attý. Baþkan Daci'nin sözlerine göre, Mecliste azýnlýklara ayrýlan 20 sandalyeden 10-u Sýrplara aittir. Meclisin iki temel komisyonundan birini Sýrplar yönetmektedir, 10 Meclis Komisyonu'ndan dördünde ise Sýrplar Asbaþkanlýk görevini yapmaktadýr. Standartlarýn deðerlendirmesine ait BMÖ Genel Sekreter'in Özel Temsilcisi Kai Eide, enstitülerdeki çok ulusluðun canlanmasý ve Kosova Meclisi'nde yetenekli profesyonel ile gayripolitik kadronun iþe alýnmasýyla ilgili daha fazla bilgi edinmek istedi. Ayný zamanda Eide, bu planda uluslararasý topluluk tarafýndan daha fazla yardýmýn sunulabileceðini ve güçlü temellerin kurulmasý yönindeki çalýþmalarýn sürdürüldüðünü hatýrlatarak, buna özel ilginin gösterilmesinin gerekli olduðunu belirtti. Eide'nin deðerlendirmesine göre, bir ülkenin politik yeteneði sadece oylarýn hesaplanmasýyla ölçülmez, herþeyden çok sözkonusu yetenek diðer olaylara, yani azýnlýklarýn oylarýna da baðlýdýr. Konuþmasýnýn devamýnda Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci, sadece kýsa süreli uluslararasý misyonlarýn baþarý kaydettiklerini belirterek, Kosova'daki Uluslararasý topluluk misyonunun baþarýyla gerçekleþmesinin gerekli olduðunu vurguladý. Bu görüþme sýrasýnda, Baþkanlýk Kurulu üyeleri Oliver Ývanovi} ile Dezair Murati de söz alarak, temsil ettikleri topluluklarýn þimdiye kadar karþýlaþmýþ olduklarý güçlükleri dile getirmeye çalýþtýlar. Zaman darlýðý yüzünden ise Baþkanlýk Kurulu'nun diðer üyeleri ise söz alamadýlar.

9 KOSOVA MECLÝSÝ BAÞKANLIK KURULU'NUN ETKÝNLÝKLERÝNDEN Ülkenin geleceði için bu karar verici yýl içinde Kosova'ya yardým sunulmalýdýr Uluslararasý finansi mekanizmalarýna üye olmak için olanaklar saðlanmalýdýr Ýspanyalý Carlos Sanchez de Boado, Ýrlandalý Brendan Morand, Lihteþtayn prensesi Maria Pia Kothbauer, Norveçli Mette Kongshem'den oluþan bir Heyet, Kosova'da AGÝT þefi Werner Whendt'in eþliðinde, Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci ve Meclis Baþkanlýk Kurulu üyeleri tarafýndan aðýrlandý. Batý Balkan ülkelerine bir ziyaret turnesini gerçekleþtirmekte olan AGÝT büyükelçilerinden oluþan heyet, Kosova'daki devinimler, ülkede enstitü ve demokrasi yaþamýnn iþlevliliði ve genel bir istikrarlýðýn saðlanmasý amacýyla, Arnavutlar ile Sýrplar, dolayýsýyla Priþtine ve Belgrad arasýnda diyalogun gerçekleþmesi olanaklarla ilgilendiler. Meclis Baþkaný Daci, savaþ sonuçlarý (Sýrp kuvvetleri tarafýndan yakýlan ve hasara uðrayan 130 bin ev, yaðma edilen banka ve emeklilik fonlarý, hasara uðrayan ekonomi ve diðer konular) ve savaþtan üç yýl sonraki dönemde baþarýlý yeniden yapýlanma konusunda konuþtu. Diðerleri arasýnda Kosova'daki uluslararasý mekanizmalar ve ülkedeki enstitüler, dar yetkilerle, ülkenin ekonomik canlanmasýný gerçekleþtiremediklerini vurguladý. Daci, böylece ülkenin politik istikararlýðý rizikoya uðrayýp Kosova'daki yaþam yüzünden gelecekleri konusunda özellikle halkýn kararmsarlýða düþme ihtimalinin olma rizikosunun var olduðunu ileri sürdü. Daci, uluslararasý finansi mekanizmalarýna üye olmasý için Kosova'ya olanaklarýn yaratýlmasý ve Kosova'da kapital yatýrýmlarýn yapýlmasý için kolaylýklarýn tanýnmasýný istedi. Kosova'nýn kalkýnmasýyla ilgili en önemli engellerin, ülkenin statüsünün belirlenmesindeki gecikmeden kaynaklandýðýný da vurgulayan Daci, BMÖ'nýn GK ve Kosova Temas Grubu'nun tutumunu deðerlendirirken, standardlarýn yerinme getirilmesi konusunda iyimser olduðunu vurgularken, AGÝT ve diðer uluslararsý faktörlerin, kalkýnma ve daha güzel bir gelecek konusunda, Kosova halkýnýn ümitlenemsi yönünde çaba harcamalarýný istedi. AGÝT büyükelçileri, savaþ sonrasý dönemde Kosova'da elde edilen baþarýlarý deðerlendirirken, Kosova enstitüleri ile tam partnör iliþkilerinde olacaklarýna dair söz verdiler. Son on yýl içierisinde Kosova'da meydana gelenlerden sonra, barýþmak konusundaki zorluklarý anlayýþla karþýladýklarýný (Güney Ýrlanda'daki çatýþmalarýn sonuçlarýný da andýlar), düþmanlýklarýn atlatýlmasý atlatýlmasý için diyalogun baþlatýlmasý gerektiðinive Kosova ve yörede diyalogun körüklenemsinin çok elveriþli olduðunu da szölerine eklediler. Meclis Baþkaný Daci ve Baþkanlýk Kurul'un diðer üyeelri de, demokrasinin ve yurttaþlarýn özgürlüðünün gittikçe derinleþtirilmesi, özellikle göç edenlerin geri dönmesi ve Kosova'nýn her yerinde, ilk sýrada Sýrplar olmak üzere yurttaþlarýn serbest devinmesi gerektiði konularýnda oydaþ oldular. Ayný zamanda onlar, Belgrad rejiminin, Kosova Sýrplarý'ný, ülke enstitülerine entegre olmalarýna ve Arnavutlarla çalýþmaya izin vermediklerine dair gerçeði de belirttiler. Sýrp öðretmeneleri, doktorlarý ve diðerlerinin, Kosova Bütçesi'nden ve Sýrbistan'dan ayný zamanda aylýk aldýklarýný, ayný zamanda ise Kosova enstitülerini tanýmayýp boykot ettiklerini de ileri sürdüler. Kosova Meclisi üyeleri, AGÝT büyükelçilerine, yasal bir devlet ve politik yönelimleri ve etnik mensubiyetlerine bakmadan, bütün yurttaþlarýna garanti edilmiþ haklarýn hüküm süreceði bir devlet istediklerini vurguladýlar. Ancak, ülkenin geleceði için bu karar verici yýl içinde Kosova'ya yardýmýn sunulmasýný da istediler. Çek hükümeti, ilgili taraflarýn kabul edecekleri her statüs sonucunu desteklemektedir Baþkanlýk Kurulu üyeleri Fatmir Sejdiu, Xhavit Haliti, Naim Maloku, Gazmend Muhaxheri, Dezair Murati ve Sýrp Listesi'nin Milletvekilisi Oliver Ývanovi}, Belgrad Çek Büyükelçisi Ývan Yastrab'ý kabul ederek, Kosova'daki geliþmeler, enstitülerin çalýþmalarý (özellikle Meclis çalýþmalarý), demokrasinin derinleþtirilmesi, yurttaþlarýn serbest devinimi ve göç edenlerin geri dönmesi yaný sýra ülkenin ekonomik ilerlemesi konularýný ele aldýlar. Görüþmenin baþýnda Fatmir Sejdiu, Kosova Meclisi'nin yapýsal durumu, on yedi özne tarafýndan temsil edilen politik ve etnik çeþitliliðine deðindi. Devamýnda o, Kosova Meclis çalýþmalarýna, en kýsa bir zamanda Sýrp Listesi'nin meilletvekillerinin de katýlacaðýna dair ümidini belirtti. Belgrad Çek Büyükelçisi Ývon Jastrab, farklý politik ve etnik özne temsilcilerinin, beraberce oturup Kosova'da ortak bir yaþamla ilgilenmelerinden duyduðu memnuniyetini belirtti. O aynýca Kosova'nýn, statüs hakkýnda çözüm yolunun bulunmasý konusundaki görüþmelerin son safhasýna ayak bastýðýný ve kendi ülkesi ve ülkesinin de üye olduðu Avrupa Birliði'nin, Kosova'da olumlu geliþmelerle ve statüsün çözümlenemsi için mecburi önkoþul olan standardlarýn yerine getirilmesi ile yakýndan ilgilendiklerini vurguladý. Çek diplomatý, son görüþmelerin sonucunun hala bilinmediðini, ancak Çek Hükümeti'nin, Kosova statüsünün, ilgili taraflarýn kabul edecekleri her çözüm yolunu kabul edeceklerini destekleyeceðini de ileri sürdü. Ývon Jastrab devamýnda, biz zamanki Çekoslovakya halkýnýn, barýþ yoluyla ayrýlmasýna raðmen, Avrupaya entegrasyon için ortakça yolu bulduklarýný ve Çek ve Slovak askerlerinin, Kosova KEYFOR'unda ortak bir batalyonda görev yaptýklarýný da vurguladý. Dolayýsýyla bu görüþmeye katýlan Kosova Meclis Baþkanlýk Kurulu üyeleri tarafýndan bu batalyonun etkinlikleri de övgüye layýk görüldü. 9

10 FATMÝR SEJDÝU, MALEZYA'NIN ULUSAL ÝSLAM ÜNÝVERSÝTESÝ HEYETÝNÝ KABUL ETTÝ Bilim alanýnda iþbirliði olanaklarý saðlanmalý XHAVÝT HALÝTÝ, BMÖ'NÜN ULUSLARARASI SPRDO ÖRGÜTÜ GENEL SEKRETERÝ IFTÝKHAR AHMAD QAÝSRANÝ ÝLE GÖRÜÞTÜ Kosova yatýrýmlar için açýktýr Kosova Meclisi Baþkanlýk Kurulu üyesi Fatmir Sejdiu bugün, üç profesörden oluþan Malezya'nýn Ulusal Ýslam Üniversitesi Heyetini kabul etti. Sözkonusu heyetin baþýnda, Priþtine'deki Malezya Bürosu Þefi Rastan Abdul-Randil bulunmaktaydý. Kabul sýrasýnda, Kosova ile Malezya arasýndaki iþbirliðin, özellikle eðitim alanýndaki iþbirliðin saðlanmasý olanaklarý hakkýnda konuþuldu. Bu doðrultuda, Malezyanýn Ulusal Ýslam Üniversitesi'nin etkinlikleri, islam bilimleri ve bununla birlikte toplumsal ile doða bilimleri alanýnda dünya gençlerinin öðrenimi ve eðitimiyle ilgili daha geniþ olanaklarýn saðlanmasý gerekliliði ortaya atýldý. Yapýlan tanýtým sonucu, sözkonusu Üniversitenin, dünya bilimi ile teknolojisinin en yeni çalýþmalarýyla uyumlu olarak, oldukça elveriþli öðrenim görme koþullarýný saðladýðý farkýna varýldý. Kosova ziyaretinde bulunduðu sürece Malezya Heyeti, çeþitli yoklamalar yaparak, genç Arnavutlar'ýn sözkonusu Üniversiteye katýlmalarý olanaðýný da araþtýrmaktadýr. Konuþmasýnýn devamýnda Milletvekili Fatmir Sejdiu, savaþtan yeni çýkan Kosova'ya yardýmlarýný esirgemeyen Malezya devletini takdir etti. Zor koþullara raðmen Kosova yine de eðitim alanýnda önemli sonuçlar kaydetmiþtir. Þimdi Kosova'da, Priþtine Üniversitesi yaný sýra, özel üniversiteler de çalýþmalarýný baþarýyla sürdürmektedir. Ve bu þekilde rekabet, bilgi kalitesine oldukça olumlu etkide bulunmaktadýr, dedi konuþmasýnýn sonunda Milletvekili Fatmir Sejdiu. Kosova yurttaþlarýna ekonomi-insancýl yardýmýn sunulmasý ve bu yönde Priþtinede Pakistanla iktisadi iliþkilerde bulunma bürosunun açýlmasý olanaklarý, bugün Kosova Meclisi Baþkanlýk Kurulu üyesi Xhavit Haliti'nin, Azýnlýklarýn haklarýna ait Uluslararasý Örgütü BMÖ'nün SPRDO Örgütü Genel Sekreteri Ýftikhar Ahmad Qaisrani ile yapmýþ olduðu görüþmenin ana konusunu oluþturmaktaydý. Xhavit Haliti'nin belirttiðine göre, bu görüþme sýrasýnda, Pakistan sermayesinin Kosova'ya yatýrýlmasý ve Kosovalýlarýn da yatýrýmlardan faydalanmasý için gereken alanýn saðlanmasý hakkýnda konuþuldu. Kosova yatýrýmlar için açýktýr, Sýrbistan Hükümeti'nin bazý temsilcilerinin ileri sürdüklerine göre ise yatýrým ruhsatlarýnýn Belgradtan alýnmasýnýn gerekli olduðu savlarý yüzünden kaygýlanmak yersizdir diyen Haliti, Priþtine'de sözkonusu büronun açýlmasý misyonunun baþarýyla tamamlanacaðýný belirtti. Sözkonusu örgütün Genel Sekreteri Ýftikhar Ahmad Qaisrani'nin sözlerine göre, Pakistan Devleti Kosova'ya insancýl ile ekonomi yardým sunmak istiyor. Savaþ sýrasýnda Pakistan Kosovalýlar'ýn yanýndaydý ve þimdiki yeni koþullar altýnda Kosova'nýn geliþmesi için deðiþik yardýmlarda bulunmasýný amaçlamaktadýr. Yakýnlarda Priþtine'de, Pakistanla iktisadi iliþkilerde bulunma bürosunun açýlmasý öngörülmektedir ve bu büronun açýlmasýndan hemen sonra Priþtine'de, Pakistan iþ adamlarýyla bir karþýlaþma örgütlenecektir. 10

11 BAYAN MEDLÝN OLBRAYT KOSOVA MECLÝSÝ'NDE Çabalarýnýzdan dolayý Kosova yurttaþlarýnýn tümü kalplerinden teþekkürlerini sunulmaktadýrlar DACÝ: Siz olmasaydýnýz bugün dünya çok farklý olurdu ve bugün Kosova bu kadar özgür olmazdý, ayný zamanda düþlerimizin gerçekleþmesi imkansýz olurdu OLBRAYT: Düþlerinizin gerçekleþmesinde sizler baþarýlý sonuçlar kaydetmiþ oldunuz. Bu yönde üstün çabalar sarfetmenize raðmen, artýk bu sorunlarla karþýlaþmýþ olmayacaksýnýz, çünkü Birleþmiþ Milletler Örgütü, Avrupa Birliði, ABD ve birçok Devletdýþý Örgütler sizleri desteklemektedir 5 Temmuz tarihinde Kosova Meclisi, ABD'nin Eski Devlet Sekreteri Bayan Medlin Olbrayt'ýn onuruna törenli toplantý düzenledi. Kosova halkýnýn yeni tarihinin bu ünlü þahýzýný selamladýktan sonra, bugün Kosova halkýnýn en büyük temsil organý önünde-kosova Meclisi'nde, ABD'nin Eski Devlet Sekreteri Bayan Medlin Olbrayt'ýn aramýzda bulunmasýndan ve bu salonda hazýr bulunan milletvekillerine seslenmesinden gurur duymaktayýz, sözleriyle toplantýyý açan Kosova Meclisi Baþkaný Akademik Nexhat Daci, kendi tarihinin en zor günleriyle karþý karþýya gelen, kendi halkýnýn ulusal benliðinin zeddelendiði ve xx yüzyýlýn sonunda soykýrýma uðradýðý Kosova'nýn bugün en mutlu günlerden birini yaþadýðýný vurguladý. ABD'nin siyaseti, Avrupa Birliði ülkelerinin siyaseti ve NATO güçlerinin seferberliði sayesinde, bugün, özgürlüðe kavuþan Kosova'da hepimiz ayný þekilde yaþýyor, çalýþýyor, eðitim görüyor, kültürümüzü ilerletiyor ve hergünkü görevlerimiz ile etkinliklerimizi her normal ülkede olduðu gibi baþarýyla yerine getirmekteyiz. Ýnsanlýk tarihinde ilk olarak bütün dünya biraraya gelip, insancýl felaketi engellemek, soykýrýmý durmak ve Kosova'dan kovulan milyonlarca vatandaþýn geri dönmesi yönünde üstün çaba sarfetmiþtir. Bu çabalarýn hepsinde, Bayan 11

12 Olbrayt'ýn sunmuþ olduðu katkýsý oldukça büyüktür. Kendi çalýþmalarýnýn tümünde, örnek olarak Rambuyedeki Konferansta, özgürce ve barýþ içinde yaþamayý amaçlayan Kosova ile onun halkýnýn düþlerinin gerçek olmasý doðrultusunda elinden gelen katkýyý sunmaya çalýþmýþtýr. Uluslararasý toplulukla birlikte barýþý saðladýk Kosova halkýnýn seferberliði, Kosova Kurtuluþ Ordusu'nun savaþý ve bu savaþ sýrasýnda Kosova'nýn en iyi evlatlarýnýn þehit olmasý ve bununla birlikte ülkenin kalkýnmasý ile ilerlemesinde tüm yurttaþlarýn çaba sarfetmesi sayesinde, bu gibi düþler gerçeðe dönüþmüþtür. Kosova halký, ABD ile onun halkýna en derin dostluk ve minnettarlýk hisslerini dile getirmektedir. Kosovalýlarýn bu minnettarlýðý daimi olup, böyle bir duygu her Kosova yurttaþýnýn kalbinde yatmaktadýr. Sizin katkýnýz ile seferberliðiniz, daimi dostluðun saðlanmasýna olumlu etkide bulunmuþ ve bu dünyanýn ister çocuklarýmýz, ister de ilerideki nesiller için daha iyi olmasýný güven altýna alan demokrasi ile özgürlük ilkelerinin korunmasý amacýyla sizin yapmýþ olduðunuz insancýl ile uygarca davranmanýz yüzünden sizin adýnýz her yerde saygýyla anýlmaktadýr. Özgürlüðe kavuþan Kosova'ya ilk ziyaretinin yapan Baþkan Klinton, her zaman Kosova halkýnýn hatýralarýnda kalacak olan þu sözleri söylemiþtir: "Uluslararasý topluk Kosova'daki savaþý kazandý, Kosova yurttaþlarý ise barýþý kazanmalýdýr". Oysa bizler bu barýþý, uluslararasý toplulukla birlikte kurduk. Þöhrete layýk ya da memnun edici olmayan safhalarý da beraberce yaþadýk. Fakat, o kadar baþarýlý sonuçlar elde ettik ki, bugün Bayan Olbraytýn katýlýmýyla birlikte Kosova Meclisi'nde etnik açýsýndan bütün Kosova yer almaktadýr. Meclis'te, Kosova'da çoðunluðu 12 oluþturan Arnavutlar yaný sýra, Kosova'da yaþayan tüm diðer azýnlýklar da bulunmaktadýr. Tek sözle Kosova Meclisi'ni 17 siyasi parti temsil etmektedir. Statüsün çözümlenmesinin baþlatýlmasý için hep birlikte standartlarýn yerine getirilmesinin son safhasýnda bulunmaktayýz ve aynýlarýnýn bir an önce çözümleneceðine inanmaktayýz. Kosova Meclisi adýna, Kosova yurttaþlarý adýna ve kendi adýma, barýþ ile ilerlemenin saðlanmasý yönünde Kosova halký ve onun yaþamý ile mülkünün korunmasý amacýyla sunmuþ olduðunuz tüm katkýlarýnýzdan dolayý derin þükranlarýmý sunmak istiyorum. Siz olmasaydýnýz, bugün dünya çok farklý olurdu ve bugün Kosova bu kadar özgür olmazdý, ayný zamanda düþlerimizin gerçekleþmesi imkansýz olurdu. Tanrý sizi, ailenizi ve dostlarýnýzý korusun! Ömrünüz uzun olsun! Sizin eserleriniz, dünyanýn daha iyi olmasýný amaçlayan tüm iyi insanlar için esin kaynaðý olacaktýr. Konuþmamý tamamladýktan sonra, þu anda Bayan Olbrayt sizi kürsüye davet etmekten gurur duymaktayým, dedi Kosova Meclisi Baþkaný Nexhat Daci. Meclis Baþkaný Akademik Nexhat Daci'nin konuþmasýndan sonra kürsüye geçen Bayan Medlin Olbrayt, misafirperverliklerinden dolayý Baþkan Ýbrahim Rugova, Baþbakan Bajram Kosumi, Meclis Baþkaný Nexhat Daci ve Kosova Meclisi'nin Baþkanlýk Kurulu'na teþekkürlerini sundu. Bu özel toplantýda bu demokrasi organ önünde sizlere konuþmada bulunmam için imkan tanýdýðýnýzdan ötürü son derece gururluyum. Sizin misafirperverliðinize son derece deðer veriyor ve bu gün en çok sevdiðim dostlarým arasýnda bulunduðuma inanmanýzý istiyorum. Herþeyden önce bana kendimi kendi evimde gibi hissetmeme neden oldunuz ve bununla birlikte oldukça büyük deðer verdiðim sayýsýz dostlarýmla dostluðumu pekiþtirmemi saðladýnýz. Bu münasebetle aynýca, Kosova'daki ABD Dairesi Þefi Filip Golberg ve Özel Temsilci'nin yardýmcýsý Lari Rosini de selamlamak istiyorum. Bugün onlarýn burada yer almasý ve onlarýn önemli çalýþmalarý, Kosova'nýn geleceði için dünyada sürekli ilgiyi uyandýrmaktadýr. Bana göre ikisi de çalýþkan iþçileridir ve beraber çalýþmaktadýr, diðer yanadan onlar benim iki samimi dostumdur. Kosova halký artýk ebediyen korkuyu yaþamayacaktýr Biz Kosova'da, gece ortasýnda elinde silahla belirebilecek insanlarla hiçbir zaman karþýlaþmayacaðýmýza dair sözümüzü beraber verdik. Artýk ebediyen evler ve köyler yakýlmayacak ve hiç kimse teröre tabi tutulmayacak ve toplu mezarlar olmayacaktýr. Kosova halký ebediyen korku içinde yaþamayacaktýr. Bütün yöreye yeni devirin baþlamasýný muþtulayan bu ülkeye yeni sayfanýn açýlmasý için zaman çatmýþtý. Altý yýl önceki Temmuz'undan çok þeyler deðiþmiþtir. O dönemde ben göðüsleri zýrhlý askerlerle sarýlýydým, dün akþam ise, bütün Avrupa'dan gelmiþ olabilecek ve kalplerinde sonsuz ümit ve gözlerinde özgürlük hevesi fýþkýran çok sayýda gençlerin katýldýðý bir konsere katýldým. Ben bugün, kendi özgürlüðüne adanmýþ ve Kosova için gözle görünen baþarýlara imza atmýþ yeni demokratik enstitünün kürsüsünden konuþuyorum. Son altý yýl süresinde siz, Kosova halkýnýn tam bir mimar olduðunu, daha doðrusu aleni bina ve strüktürlerin mimarý olmakla birlikte, yeni demokratik enstitülerin de mimarý olduðunuzu dünyaya gösterdiniz. Her yaþta kadýn ve erkekler ve etnik mensuplarý-demokrasinin temellerinin kurulmasýna katkýlarýný sunmuþlardýr. Siz politik partileri kurdunuz, seçimleri düzenlediniz, baðýmsýz medyalara ve uygun yargýtayýnýza sahip oldunuz. Merkez ve yerek seviyede idare organlarýnýzý

13 kurdunuz ve uluslararasý toplulukla yepýcý bir þekilde iþbirliðinde bulundunuz. Siz öne doðru öenmli adým attýnýz ve uzun zamandan beri dilediðiniz aydýnlýða yaklaþmýþ durumdasýnýz, buysa Kosova'nýn politik satatüsünün saptanmasýyla gerçekleþecektir. Ben elde ettiðiniz baþarýlarýnýzdan dolayý sizi tebrik ederim. Bu baþarýlar, daha güzel ve geliþmiþ bir toplumun inþa edilmesine katký sunan Arnavut, Sýrp, Türk, Boþnak, Rom ve diðerlerinin yani bütün Kosova halkýnýndýr. Siz þu anda, yeni iþyerlerinin açýlmasýný saðlayacak ve atalarýnýn yüzyýllýk ocaðýnda kendi geleceðini inþa edebileceklerine dair insanlarýn kendine özgüveni saðlayacak ve umutlandýracak bir saðlam iktisadinin yapýlanmasý ile ilgili sorun ve uðraþla karþý karþýyasýnýz. Kosova önünde baþka bir görev durmaktadýr, buysa, düzen me yasanýn hüküm süreceði bir toplumun kurulmasýdýr. Daha birçok ülkenin de sýkýntýsý olan, kriminel ve rüþfetin büyük bir sorun olduðu aþikardýr. Bu gerçeklerin varlýðýný yadsýyanlar var, çünkü rüþfetçi devlet ünvanýna hiçbir devlet sahip olmak istemez. Ancak, bu belirtilerin varlýðýný açýk olarak kabul etmeden ve baðýmsýz ve parti dýþý yargý organlarý ve polis tarafýndan amansýz savaþ yürütülmediði takdirde bu sorun asla ortadan kalkamaz. Dolayýsýyla yargý organlarý ve polis, ister iktidar, ister de muhallefete ait olsun yargýlanan kiþinin mevkiine bakýlmadan, örgütlü kriminalite ile savaþmak için herzaman hazýr olmalýdýr. Çalýþmak ve yasalar konusundaki istemler kamuoyundan, daha doðrusu halktan geliyor, Kosova halký, bunu hak ediyor, bundan azý olmaz. Üçüncü ve daha basit iþ, her etnik grubun katýlabileceði ve katkýsýný sunabileceði yekvücutlu bir toplumun kurulmasýdýr. Ancak, Sýrplar'ýn Kosova'da yaþayabileceklerini söylemek yetmez. Siz, herkese, yani Arnavut, Sýrp, Türk, Boþnak, Rom, Aþkalý, Goran ve diðerlerinin bütün Kosova'da rahat yaþamalarý için koþullarý iyileþtirmelisiniz. Gençler, demokratik ve diðer süreçleri öne itecekler Uçakta iken, çok sayýda camilerin tamir edildiðini gözlemledim. Ancak, dikenli tellle sarýlý olan bazý yýkýlmýþ kiliselerin de var olduðunu gördüm. Ait olduklarý etniteye bakmadan kültürel mirasýn ve tarihi binalar, yani kutsal emanetlere saygýnýn gösterilmesi için çaba harcamalýsýnýz. Bununla siz, sizi eleþtirenlere kahlý olmadýklarýnýzý göstereceksiniz. Bu, Miloþeviç'in rejimine ve onun arkasýnda kalan herþeye karþý galibiyetinizin günü olacaktýr, çünkü tüm bunlarý siz elde edeceksiniz. Buna göre, Kosova halkýnýn, özgürlüðe ve geleceðe baðlý olarak hayalet ve geçmiþin yükünden uzak anlamýyla güven içinde yaþadýðýný dünyaya inandýrmalýsýnýz. Bu, Koosva'da tam anlamýyla ve saðlam bir demokrsinin saðlanmasý yönünde ileriye doðru atýmýþ olan bir adým olacaktýr. Dolayýsýyla demokrasinin iþlevliliði son sýnavdýr. Bu Meclis'in en önemli ödevi, Kosova'nýn geleceðinin saðlanamsýdýr. Öyle ki siz milletvekilleri, sizin Hükümetinizin gerçekleþtirmesi gerekenözel politik konular dolayýsýyla kararlý ve delili olan tartýþmalarýn yürütülmesinde baþ rola sahipsiniz. Aynýca uzlaþmalarýn da yapýlmasý gerekir, çünkü siz çalýþtýðýnýz zaman bunu sadece kendiniz ve partiniz için yapmýyorsunuz, bunu herkesin çýkarý için yapmaktasýnýz. Bu Meclisin milletvekillerine inanç büyüktür, öyle ki, bu Meclisi, özel, sorumlu ve demokratik bir modele çevirme olanaðýndasýnýz. Ben ve bütün uluslararasý topluluk, 1999 yýlýndan kalan büyük sorunlarla karþýlaþtýklarýnýzý biliyoruz. Siz, hayallerinizin gerçekleþemesinde olaðanüstü baþarýlara imza attýnýz. Verdiðiniz çaba ve yaptýðýnýz iþ karþýsýnda siz, bu sorunlarla kendi baþýnýza mücadele etmeyeceksiniz, çünkü Birleþmiþ Milletler, Avrupa Birliði ve çok sayýda hükümet dýþý örgütlerin desteðine sahipsiniz. Ulusal demokratik enstitünün, politik partilerin güçlenmesi ve bu Meclise desteðin sunulmasý, yaný sýra sivil toplumun kalkýndýrýlmasý yönünde beraber çalýþma fýrsatýnda bulunduðundan dolayý ben gurur duyuyorum. Ben, her anlamda size ileride de her çeþit yardýmda bulunacaðýmýza dair söz veriyorum. Biz özellikle, bugünkü liderler nesiline, yeni yüzyýlda tam anlamýyla özgürlük ve sýnýrsýz ümitler içinde yaþamalarý için bu bileþik sorunlarýn çözümlenmesi konusunda süreçleri ileriye götürecek gençler inanmaktayýz. Altý yýl önce siz, özgürlüðe sahip oldunuz, þimdi ise bu özgürlüðü en iyi bir þekilde kullanmanýzýn zamaný çatmýþtýr. Ýlerideki yýllarda siz, demorasinin gerçekleþmesi sürecinde devamlý cezbedici durumlarla karþý karþýya olacaksýnýz. Gelecek aylarda uluslrararasý topluluk, bütün vatandaþlarý için açýk ve güvenli bir Kosovanýn saðlanmasýný amaç edinen halkýn iyiliðine olan baþarýlar ve yapýlanlarý dikkatlý bir þekilde denetleyecektir. Bunlar, size zorla kabul ettirilmiþ olarak gözükebilmesine raðmen, karþýlaþabileceðiniz çok yüksek standardlardýr. Ancak, Kosovanýn önemli baþarýlara imza attýðýný unutmamalýsýnýz. Gelecek size aittir. Bu böyle olmalýdýr. Ben, Sizin arkadaþlarýnýzýn size ileride de yardým edeceðinize inanýyorum, siz ise, burada yani Kosova'da, Kosova toplumunun herkesin haklarýna saygý göstereceðine dair tanýk olacaksýnýz, böylece dünyanýn bütün ülkelerinin ulus ile Hükümetlerinin saygýsý saðlanacaktýr. Ben her zaman, Kosova'nýn ilerlemesi ve daimi barýþ ve özgürlük içinde yaþamasýný isteyerek her zaman kendimi Kosovalý olarak bileceðim, diye vurguladý konuþmasýnýn sonunda Albright. 13

14 MECLÝS'ÝN TOPLULUKLARIN HAK ÝLE ÇIKARLARI VE GERÝ DÖNÜÞ KOMÝSYONU, BMÖ GENELSEKRETERIN ÖZELTEMSÝLCÝSÝ KAÝ EÝDE ÝLE GÖRÜÞTÜ Sorunlarý gizlemek ya da onlarla karþýlaþmaktan kaçýnmak iyi deðil Uluslararasý enstitülerin arkasýnda gizlenmeyin, onlarýn daha fazla seferber olmalarýný isteyin, açýk yürekli olun, dedi konuþmasý sýrasýnda Kai Eide Yaþam sorunlarý, güvenlik ve Kosova toplumu ile enstitülerdeki azýnlýklar durumunun düzeltilmesi yönünde sarfedilen çabalar, Komisyon Baþkaný Randjel Nojki}"in baþkanlýðýnda düzenlen Meclis'in Topluluklarýn Hak ile Çýkarlarý ve Geri Dönüþ Komisyonu toplantýsýnýn ana konularýný oluþturmaktaydý. Bu toplantýya diðerleri arasýnda, Standartlarýn deðerlendirmesine ait BMÖ Genel Sekreterin Özel Temsilcisi Sayýn Kai Eide de katýldý. Eðitim ile iþbulma en kaygý verici unsurlardýr Goralý, Mýsýrlý, Rom ve Boþnak topluluðu temsilcilerinin özel kaygýsý, bu topluluklarýn karþýlaþmýþ olduðu aðýr ekonomi durumu ve ayný zamanda eðitim ile iþbulma alanýnda karþýlaþtýklarý güçlüklerdi. Þimdiye kadar Goralýlarýn çoðu göç etmiþ ve geri dönme niyetinde deðillerdir. Þu anda yaþamýný Kosova'da sürdürenler bile, kendi anadilleri üzere eðitim göremediklerinden ve mülklerinin geri çevrilmediðinden ötürü ileride göçetmeyi düþünmektedir. Mýsýrlý temsilcisi, bu topluluk mensuplarýnýn Batýlý ülkelerden zoraki olarak geri dönecekleri yüzünden kaygýlandýðýný ve onlarýn geri dönmesiyle Kosova'da diðer kamplarýn da kurulacaðý tehlikesinin var olduðunu ortaya atarak, þu anda Kosova'da Romlara ait kamplarýn mevcut olduðunu vurguladý. Yasalar hiçbir topluluklarýn hak ve çýkarlarýný zeddelemez Bunlarýn tümü, standartlarýn yerine getirilmesi amacýyla bu sorunlarýn giderilmesi doðrultusunda, Kosova ve bununla birlikte uluslararasý enstitülerin de daha fazla seferber olmasýný gerektirmektedir. Fakat, ekonomi geliþme ile Kosova'nýn nihayi statüsünün çözümlenmesi, bu yönde oldukça katkýda bulunacaktýr. Bu görüþme sýrasýnda, sözkonusu Komisyon toplantýlarýnda görüþülen toplam 135 Yasa Tasarýsý'ndan hiçbirinin topluluklarýn hak ve çýkarlarýný zeddelemediði, Kosova'nýn merkezi administrasyonunda çalýþanlarýn yüzde 10,2- sinin azýnlýklar sýralarýndan olduðu, yerel administrasyondaki iþ yerlerinin yüzde 12,45-nin azýnlýklara ait olduðu, Kosova Polis Hizmetleri'nde 700'den çok Sýrp Polisi'nin çalýþtýðý ve medyalarýn azýnlýklarýn dilleri üzere açýlmasýnda önemli sonuçlarýn kaydedildiði verileri de ortaya atýldý. Sorunlarý gizlemek ya da onlardan karþýlaþmaktan kaçýnmak iyi deðildir Sorunlarý gizlemek ya da onlardan karþýlaþmaktan kaçýnmak iyi deðildir. Uluslararasý enstitülerin arkasýnda gizlenmeyin, onlarýn daha fazla seferber olmalarýný isteyin, açýk yürekli olun. Komünizmde de baþarýlý yasalar vardý, ama ne yazýk ki yaþam sadece onlara baðlý deðildi. Çoðunluk olarak sizler, sorunlarýn aydýnlatýlmasý ile giderilmesi yönünde baþta olmalýsýnýz. En büyük yükü siz taþýmalýsýnýz ve entegrasyon amaçlarý size baðlýdýr, dedi Meclisteki çoðunluk temsilcilerine hitapta bulunan Standartlarýn deðerlendirmesine ait BMÖ Genel Sekreterin Özel Temsilcisi Kai Eide. Ýki yeni Bakanlýðýn yetkileri adým adým geniþleyecek Bugün, Komisyon Baþkaný Hydajet Hyseni'nin baþkanlýðýnda, Kosova Meclisi'nin Adalet konularý, Yasamacýlýk ve Anayasa Çerçevesi Komisyonu'nun çalýþma toplantýsý düzenlendi. UNMÝK'in Birinci Taban yöneticisi Jean Dussourd ve beraberindeki iþbirlikçileri Nick Booth ile Thomas Monaghan'ýn da hazýr bulunduðu bu toplantýda, yetkilerin Kosova Polisi ile Adalet enstitüsüne aktarýlmasý planý hakkýnda konuþuldu. UNMÝK'in Birinci Taban yöneticisi Jean Dussourd, sözkonusu Komisyon üyelerini, polis ile adalet alanýndaki yetkilerin yerli enstitülere aktarýlacaðý planýyla tanýttý. Bu münasebetle Dussourd, içinde bulunduðumuz yýlýn sonunda Adalet Bakanlýðý ile Ýçiþleri Bakanlýðý'nýn kurulacaðýný ortaya atarken, tüm yetkilerin hemen yerli enstitülere aktarýlmayacaðýný belirtti. Dussourd'un sözlerine göre, 2006 yýlýnýn baþlangýcýnda yeni kurulacak olan Bakanlýklarýn çalýþmasý deðerlendirilecek ve böylece þubat ile mart aylarýnda kalan yetkiler yerli enstitülere akatarýlacaktýr. Konuþmasýnýn devamýnda Dussourd, egemenlik özelliðini taþýyan ya da Genel Sekreter'in Özel Temsilcisi'nin kapasitelerine dokunmadan aktarýlmasý imkansýz olan yetkilerin yeni Bakanlýklara aktarýlmayacaðýný dile getirdi. Ayný zamanda, sorumluluklarýn aktarýlmasýnýn, gereken kapasitelerin saðlanmasýyla belirli enerji ile sorumluluk gerektiren siyaset esasýnca denetleneceðini belirtti. UNMÝK'in Birinci Taban Þefi Jean Dussourd'un tanýtmýþ olduðu planda, Ýçiþleri Bakanlýðý kurulduðunda, Polisin Komser yardýmcýsý, UNMÝKin Politik Komiserine sorumlu olacaktýr. Bu planla azýnlýk topluluklarý için özel garantiler öngörülmüþtür. Örneðin, mahkemelerle iþbirliðinde bulunma bürolarýnýn açýlmasý, topluluklarýn güvenliðine ait belediye kurumlarýnýn kurulmasý ve Polis Komseri'nin önerdiði listeye göre belediye tarafýndan polis komutanýnýn seçilmesi vb. UNMÝK-in Birinci Taban Þefi Jean Dussourd aynýca, bu toplantýda tanýtýlan planla ilgili sözkonusu Komisyon üyelerinin soru ve uyarýlarýný da yanýtladý. 14

15 Sivil savunuma ait Tugayýn iki þirketi her zaman, yurttaþlarýn çeþitli tabi affetlerden korunmasý için acil müdahale sunmaya hazýrdýr Komisyon Baþkaný Naim Maloku'nun baþkanlýðýnda düzenlenen Kosova Meclisi'nin Acil müdahale Komisyonu bugün, Sivil Savunuma ait Kosova Savunma Kolordusu Tugayý temsilcileriyle görüþtü. Bunlarýn arasýnda, Tugay Komutaný Yarbay Xhevahir Geci ve Kurmay Þefi Yarbay Skender Hoxha bulunmaktaydý. Bu münasebetle, Baþkan Naim Maloku ile Komisyon üyeleri, yurttaþlarýn sivil savunumuna ait bu önemli enstitünün geliþmesini dikkatle izlediklerini belirterek, kendi görevlerini yerine getirmeleri yönünde karþýlaþmýþ olduklarý maddi güçlükler hakkýnda daha önceden bilgi edindiklerini vurguladýlar. Büyük önem taþýyan bu enstitünün güncel devinimleri ile strüktüründen bahseden Kurmay Þefi Yarbay Skender Hoxha, sözkonusu Tugayda gerçekleþen bazý öncelikli çalýþmalara deðindi. Hoxha'nýn sözlerine göre, daha baþlangýçta rölyef, jeoloji, meteoroloji, salgýn faktörler ve mayýnlar gibi tehlikenin nerden geldiðinin daha ayrýntýlý deðerlendirmesi yapýldý. Bu Tugayýn baþta gelen amaçlarýndan biri, Kosova'nýn bütün yöresinde meydana gelen tabi affetler olaylarýnda acil hizmetlerin profesyonelce sunulmasý, insancýl yardým, doktor yardýmý ve besin yardýmýnýn sunulmasýdýr. Bu Tugayýn iki þirketi, halkýn korunmasý amacýyla her zaman acil müdahalede bulunmaya hazýrdýr. Sözkonusu Tugayýn özel ekiplerinin hergünkü seferberliði ise, Kosova'daki mayn bölgelerinin temizlenmesine yöneliktir. Ortaya atýlan verilerden, bu Tugayýn baþarýlý sonuçlar kaydettiði görülmektedir, ama eðer bu gibi sayýsýz etkinliklere maddi durum engel olmasaydý, o zaman iþler daha da iyi olurdu. Bundan ötürü de bu Komisyon, sözkonusu Tugayýn projeleri esasýnca ileride çeþitli baðýþçýlardan gereken araçlarýn saðlanmasý yönünde üstün çaba sarfetmeleriyle üstlendiler. Bununla, bu Tugay temsilcilerinin yeni donatýmla tedarik edilmesi ve çalýþmalarýn normal bir þekilde sürdürülmesi saðlanmýþ olacaktýr. BÜTÇE VE FÝNANSÝ KOMÝSYONU, ÝPEK ZÝYARETÝNÝ GERÇEKLEÞTÝRDÝ Belediye araçlarýnýn aktarýlmasý engelleniyor Ulaþým ile Telekomunikasyon Bakanlýðý, Loca-Dobýrdol yolunun asfaltla döþenmesi için söz verdiði araçlarý vermiyor Komisyon Baþkaný Naser Osmani'nin baþkanlýðýnda Kosova Meclisi'nin Bütçe ile Finansi Komisyonu'nun dört kiþilik heyeti, tarihinde, pazartesi günü Ýpek Belediyesini ziyaret ederek, belediye yöneticileriyle geliþme amaçlarýnýn yerine getirilmesi, özellikle bütçe parametrelerinin saptanmasý ve aynýlarýnýn kullanýlmasý hakkýnda görüþmede bulundu. Özürlü nedenlerden ötürü Ýpek Belediye Baþkaný'nýn olmamayýþý yüzünden, sözkonusu heyet Asbaþkan Smajl Shala, Belediye'nin yüksek görevlisi Ramiz Seka ve Bütçe ile Finansi Müdürü Musa Rexha tarafýndan kabul edildi. Sözkonusu Meclis Komisyonu üyeleri, bu belediyedeki bütçe konularýyla ilgilenerek, bu plandaki geliþmeler hakkýndaki gerçek bilgilerin, 2006 yýlýna ait Kosova'nýn Konsolidasyon Bütçesi'nin görüþülmesi sýrasýnda gerekli olacaðýný vurguladý. Bu ziyaret sýrasýnda, Kosova Meclisi'ne ait Bütçe ile Finansi Komisyonu'nun, Bütçe'nin hazýrlanmasýna etkin bir biçimde katýlacaðý belirtildi, bundan ötürü de, belediye tarafýndan gerçek bilgilerin verilmesi bütçenin real olarak görüþülmesinin ve aynýsýnýn gerektiðince bölüþülmesini saðlayacaktýr. Ýpek Belediyesi yöneticilerinin sözlerine göre, bütçenin yýllýk bölüþümü açýsýndan belediyenin karþýlaþmýþ olduðu en önemli sorunlardan birini, nüfus sayýsý teþkil etmektedir, çünkü Ýpek belediyesinin nüfus sayýsý, UNMÝK administrasyonu tarafýndan saptanan sayýdan daha çoktur. Öyleki, UNMÝK-in verilerine göre Ýpek Belediyesi'nin nüfus sayýsý , belediye tarafýndan yapýlan istatistiklere göre ise yaklaþýk 'dýr. Sözkonusu belediye yöneticilerinin deðerlendirmesine göre, bu belediyenin ikinci önemli sorunlarýndan birini belediye araçlarýnýn aktarýlmasý oluþturmaktadýr. Yöneticilerin belirttiklerine göre, öngörülen sürede belirli belediye masraflarýnýn karþýlanmasýna adanan, çeþitli kurumlar, mahkemeler ve trafik cezalarýndan toplanan araçlardan belediye faydalanamýyor, çünkü bu araçlarýn belediye bütçesine aktarýlmasý, Priþtine'deki merkezi birim tarafýndan engelleniyor. Ve bu, belediye ile merkezi organlar arasýnda gereken koordinasyonun varolmadýðýný göstermektedir. Diðerleri arasýnda Ýpek Belediyesi'nin diðer önemli sorunlardan birini, Loca-Dobýrdol yolunun asfaltla döþenmesi yönündeki çalýþmalarýn yarýda býrakýlmasý teþkil etmektedir. Sözkonusu yolun asfaltla döþenmesiyle ilgili ihale düzenliydi, ihaleyi kazanan da belirlenmiþti, ama ne yazýk ki Ulaþým ile Telekomunikasyon Bakanlýðý tarafýndan verilen söz yerine getirilmedi, yani paralar verilmedi, oysa bu yolun asfaltla döþenmesi için vatandaþlardan da euro toplanmýþtý. Ýpek Belediyesi'nin karþýlaþmýþ olduðu bu ve diðer tedirgin sorunlarýnýn çözümlenmesi için Ýpek Belediyesi yöneticileri, sözkonusu Meclis Komisyonu üyelerine, ortaya attýklarý sorunlarý merkezi seviyeye de aktarmalarý ve bu sorunlara çözümlenmesi þekillerinin bulunmasý için çaba sarfetmeleri isteminde bulundular. Kosova Meclisi'nin Bütçe ve Finansi Komisyonu üyeleri, bu ziyaret sonucu aldýklarý bilgilerin oldukça önemli olduðunu dile getirerek, bunlarýn aynýlarýný belirli seviyelere de aktaracaklarýna söz verdiler. 15

16 / 5. sayfanýn devamý / Kosova Demokratik Partisi, bu süreci baþlattýktan sonra, Kosova'daki çoðunluk ve azýnlýk arasýnda gerekli politik cevabýn bulunmasý gerektiðini düþünüyordu, ki bu esasa göre, yerel idareye ait Avrupa Beyyanamesi ve yerel idare reformlarýna ait Avrupa Danýþtayý önergeleri esasýnca olmasý gereken bu sürecin gereçekleþemesi için anayasa ve yasa esasýnýn kurulmasý gerektiðini düþünmektedir.o dönemde KDP'nin önerisi, þu anda koalisyonda olan politik partleri tarafýndan kararlý bir þekilde red edilmiþti. Uluslararasý topluluk, Temas Grubu ve Avrupa Birliði, yerel özyönetim idaresi reformuna yol açacak çerçeve evrakýn hazýrlanmasýný istemiþlerdi. Ýyinmiyetin var olmasýna raðmen evrak, mükkemel deðildi. Ben hala, Kosova'da idarenin örgütlenmesi konusunda karar alma hakkýnýn sadece Kosova Meclisi'ne ait olduðunu düþünüyorumi, çünkü Kosova yurttaþlarýna sorumlu olan tek enstitü odur. Ben ayný zamanda Kosova'da, yerel idarenin derin reformlara ihtiyacý olduðuna ya da zamana ihtiyacý olan süreç olarak ademi merkezciliðin yapýlmasýna inanmaktayým. 30 belediyede yerel idare örgütlenmesi, yurttaþlarýn gereksinmelerine uymuyor Gjylnaze Syla, yerel idare reformnun, tranzisyonda bulunan birçok ülkede hala sürmekte olan bir süreç olduðunu ileri sürdü, ancak bazý kalkýnmýþ devletlerde uygulanmakta olduðunu vurguladý. Bu reformun amacý, tüm topluluklarýn istemlerinin karþýlanamsý, güvenlik ve korunma konularýnda onlarýn gereksinmelerini görüþmesi ve Kosova demokratik strüktürlerine tüm topluluklarýn entegre olmalarýna katký sunmaktýr, bu evrakýn esas ilkesi ise, Kosova'daki tüm topluluklarýn güvenlik ve hayati koþullarýnýn iyileþtirilmesine olan isteði yansýtmaktadýr. Çerçeve evraký, reformun uygulanmasýndan önce gerekli olan Kosova'da yerel özyönetim reformunun son altý ay içerisinde gerçekleþmemesine etki eden etmenler þunlardýr: Kosova'da yerel idare geleceði hakkýndaki vizyonun olmayýþý; Kosova'nýn genel iç kalkýnmasý ile uyumlu olmayan kýsmi ve tektaraflý deðiþmelerin yapýlmasý çabasý; UNMÝK administrasyonu ve özgür seçimlerden çýkan yerli enstitüler karþý Belgrad'ýn finanse ettiði paralel strüktürler arasýndaki rekabet ve kalan Arnavut-Sýrp iliþkileridir. (J. Krasniqi). yasal çerçevenin kabule dilmesinden önce sürecin baþlatýlmasý amacýyla pilot-projelerin kurulmasýný öngörmektedir. Bundan dolayý, esas evrakýn içerdiði ölçütler esasý üzere, buna uygun yasama da kurulacaktýr. Bu þekil, Kosova için standardlar çerçevesi ile öngörülen bu sürecin uzamamasý amacýyla seçilmiþtir. Diðer sözlerle, Hükümetin diðer evraký, yerel özyönetime ait çerçeve evrakýnýn somulaþtýrýlmýþ þeklini teþkil etmektedir. Ademi Merkezcilikten konuþurken iki özelliði göz önümüzde bulundurmalýyýz: Yerel özyönetim reformu ve merkezden yerel seviyeye idarenin ademi merkezciliði. Birinci özellikle ilgili olarak, 30 belediyedeki þu andaki yerel idare örgütlülüðünün, yurttaþlarýn gereksinmelerine uygun olmadýðýný kabul etmeliyiz. Toplumun strüktürü ve örgütlülüðü, özellikle son yýllarda olmak üzere büyük deðiþmlere tanýk oldu. Yurttaþlarýn kentlere akýn etmesi, belediyelerin strüktürünün tam analmýyla deðiþmesine neden oldu. Priþtine'yi örnek alýrsak, önceki yerel idare örgütlülüðü ile saptanmýþ ölçütlere göre örgütlenmiþ bir belediyeden artýk söz edemeyiz, çünkü Priþtine þimdi büyük bir kent, daha doðrusu bir metropol. Belediye yönetimi artýk, bu kadar büyük sayýda yurttaþlarýn isteklerine cevap verecek durumda deðil. Sýnýrlý olanaklar yüzünden büyük kalabalýklar ve kaosun hüküm sürdüðü belediye enstitülerine bir göz atmamýz yeterlidir. Etkili bir özyönetim, idarenin uygulanmasýnda belirli balansýn yaratýlmasýyla ancak saðlanabilir. Prizrenli bir yurttaþýn, ya da Kosova'daki herhangi baþka bir yerin yurttaþýnýn, kendi iþyerini kayýt etmek için Priþtine'ye mecburen gelmesi gerektiði gibi örneklerin tanýðýyýz. Kültür, yaþam çevresi, ekonomik ve sosyal konular hakkýnda sadece Priþtine'de, daha doðrusu merkezi seviyede karar alýndýðýný görmekteyiz. Þu an belediyelerin, ekonomik kalkýnma, yaþam çevresinin korunmasý, ormanlar, tarýmýn kalkýnmasý ve diðer konularda kendilerine öz hiçbir giriþimleri mevcut deðil. Durumun böyle olmasýna, Kosova Bütçesi'nin, merkezi seviyede yönetilmesi gerçeði de etki etmektedir. Fonksiyonel devlet-en önemli ilke Veton Suroi, ORA'ya göre, yerel idare reformunun, toplumumuzda kobsenzual konuyu teþkil ettiðini söyledi ve mecburen oybirliðinde olmamýz gereken üç,dört ya da beþ konulardan biri olduðunu söyledi. Aynýca, yapmýþ olduðu bu büyük çalýþmalarý için Bakan Haziri'yi, bundan baþka bu reformun ne kadar zor olduðunu ve onun gerçekleþtirilmesi için ne kadar çalýþmamaýz gerektiðini ayan olarak göstermesinden dolayý, bu süreci baþlattýðý için bundan önceki Hükümeti övmeliyim. Bana göre, yerel idare reformu, tek bir ilkeden oluþmaktadýr, yani fonksiyonel devletten ibarrettir. Reform ile, bazý politik gereksinmeler yerine getirilemez, aslýnda bir bütün olarak iþlevliliðini saðlamasý ve bu fonksiyonel çerçeveye yurttaþlarýný entegre etmesi amacýyla Kosova'nýn gerekli gereksinmelerinin yerine getirilmesi olasýldýr. Bundan önceki Hükümetin çerçeve evrakýna ait olan birinci büyük eksikhukuk esasýn olmayýþýdýr. Yerel idare reformu, idarenin genel reformundan baðýmsýz olarak anlaþýlamaz. Kendi 16

17 anayasa düzenini yapýlandýran idare, merkezi seviyedeki yetkileri ve yerel idaredeki yetkileri gözönünde bulundurmalýdýr. Buna göre, yerel idare reformu, Kosova'da genel idare reformundan ayrý olarak uygulanamaz, Kosova'da yeni anayasa sisiteminin yapýlanmasý olanaksýzdýr. Bu Hükümetin en büyük sorunu, real olarak bulunmadýðý yerlerde bile merkezi idareyi reform ve vekalet etmeye çalýþmasýdýr. Tüm etnik, politik ve diðer konularý kenarda býrakalým. Eðer örneðin, mülkiyet ve mallara sahip çýkma konusunda, bu merkezi idare, yerel seviyede herhangibir þeyi vekalet etmek için olanaðý yok, çünkü mülkiyetin yönetilmesi için hukuki enstrümanlara sahip deðil. Yasama ve politik gereksinmeler Þu anda bütçe araçlarýnýn en önemli kaynaðýný, Elez Handaki sýnýr geçididir. Kosova'da, ek deðer vergisinin horizontal ödetilmesi mevcut deðil. Buna göre, yeni belediyeler ve var olanlar, hükümetin verdiði miktara baðlý olacaklardýr. Bundan dolayý, horizontal toplama veya ek deðer vergisinin ödetilmesi saðlanmadan, yerel idarenin iþlevliliði olanaklý deðildir. (V. Suroi). arasýndaki uyumsuzluk içindeki en belirgin örneði pilot-projeler, yani pilot-belediyeler oluþturmaktadýr, ki bu belediyeler aslýnda, bizim anayasa sistemimiz içerisinde yeni hukuki birimleri teþkil etmektedirler, ki bununla politik çýkarlar yüzünden yasama ve anayasaya saygýsýzlýk edilmektedir. Bunu derken bunu politik çýkar olarak suçlamak istemiyorum, aslýnda Kosova'nýn hukuki yapýsý bünyesinde olmadýðýný ileri sürmek istiyorum. Yerel idarenin anayasal reformunun, bütün ülkelerde, özellikle ise doðu ülkelerinde, yerel özyönetime ait Avrupa Beyyanamesi'ne saygý gösterdiklerinden dolayý, pilot-projelerin kurulmasý konusunda Kosova Hükümeti'nin yanaþýmý, bu Beyyaname'nin 5. noktasýný tam analmýyla zeddelemektedir. Ki bu Beyyanamede, yeni birimlerin kurulmasý için idarelerin, oybirliði ve danýþmalarda bulunmalarý gerektiði, belirli durumlarda ise toprak bölüþülmesi konusunda referandumun yapýlmasýný gerektirdiði ileri sürülüyor. Bu önerinin ikinci eksiði ise, ekonomik etmenin gözardý edilmesidir. Yerel idare reformu, Kosova'nýn aslýnda, kendi aleni araçlarýný yönetmekle devamlý fakirleþtiði ve bizim fiskal sistemimizin, çok sayýda göze çarpan zayýflýklarýnýn olduðu dönemde yapýlarak bunlar, sözkonusu reformlarýn baþarýsýna olumsuz etki etmektedir. Bunu politik çýkar olarak sýnýrlandýrmak istemiyorum, sadece bunun Kosova'nýn varolan hukuki bölümünde yer almadýðýný belirtmek istiyorum. Herþeyden çok, tüm ülkelerde ve özellikle Doðu ülkelerdeki yerel yönetimin Anayasa reformu, yerel özyönetime ait Avrupa Beyannamesi'ne saygý gösterdiðinden ötürü, Kosova Hükümeti'nin pilot-projelerin kurulmasýna yapmýþ olduðu yanaþýmý de faktoyu teþkil etmekte, yani sözkonusu Beyanname'nin 5. maddesini benimsemediðini göstermektedir, çünkü bu Beyanname'ye göre, hükümetin yeni birimlerinin kurulmasý anlaþma ile danýþmalarý, belirli durumlarda ise yöresel bölünmeyle ilgili Referandumu gerektirmektedir. Bu önergedeki ikinci eksikliði, ekonomi anlaþmanýn olmadýðý teþkil etmektedir. Yerel yönetim reformu, Kosova'nýn kendi kamu araçlarýnýn kullanýmýnda devamlý olarak fakirleþtiði ve fiskal sistemimizin sayýsýz kayýtlý eksikliklerin mevcut olduðu dönemde yapýlmaktadýr ve bu sözkonusu reformun baþarýyla gerçekleþmesine olumsuz etkide bulunmuþ olabilir. Mahir Yaðcýlar- Somut olarak bu konu, temsil ettiðimiz Türk ve Boþnak topluluklarý için de çok önemlidir. Reformalrýn, yerel seviyedeki hizmetleri canlandýracaðýna dair gerçekten baþlanarak, þu konularda baþarý bekliyoruz: - Kosova'da daha elveriþli yaþam ve özyönetim koþullarýnýn saðlanmasý, - Kosova'daki tüm topluluklarýn daha etkili entegrasyonu, - Kosova'daki iþlevsel demokratik enstitülerin kurulmasý ve pekiþtirilmesi. Ortakça anlaþtýðýmýz ve aldýðýmýz karar üzere, bizim tarafýmýzdan pilot projeye Mamuþa'nýn dahil olmasý, projenin ilerideki safhalarýnda ise Reçan ile Vitomiriça ve daha bazýlarýnýn kapsanmasýný öngördük. Bizim tutumlarýmýz, geliþigüzel önerilerden ibaret deðil, bu projenin derin ve temelli incelemelerinin sonucudur. Bizim topluluklarýmýz bu projeyi, Kosova demokratik enstitülerine daha yoðun ve güçlü entegrasyonu için bir þans olarak görüyor. Amacýmýz, yerel yönetimin reformu sayesiyle baþarýlý olduðumuzu tasdýklamak ve bununla Kosova'da, Kosova'nýn kalkýnmasý yönünde tam destek sunmak ve Kosova ile kendi topluluklarýnýn geleceði hakkýnda sorumlu olmaya da hazýr olduðumuzu tasdýklamaktýr. Emrush Xhemajli- Önceleri, yani Kosova'nýn iþgal edildiði dönemde, Sýrbistan, çoðunluðu Sýrplar'ýn oluþturduðu yeni belediyeler kurmuþtu. Öyleki, o dönemde Sýrplar'ýn yaþadýðý Zveçan, Zubin Potok, Kosova Ovasý, Þýtýrpse, Obiliç ve Novobýrda kasabalarýnda yeni belediyeler kurulmuþtu, fakat Sýrp olmayan halklara ait hiçbir yeni belediye kurulmamýþtý. Yeni belediyeler kurulmuþsa da, o ademý merkezcilik deðildi, yerel yönetimin güçlenmesi, daha doðrusu daha büyük bir merkezleþmeydi. Bu münasebetle, Arnavutlar'ý yönetmek ve Kosova'yý iþgal etmek yönünde Kosova'daki etnik yapýnýn deðiþmesi amacýyla, strateji amaçlarý olan ayrýmcýlýk kriterileri baþ göstermeye baþladý. Neden bunlarý söylüyorum? Çünkü, bu gibi pratik bir an önce ortadan kaldýrýlmalý. Yerel yönetim refor- 17

18 munu yapmamýz için bizler bu kriterilerden hiçbirini kabul edemeyiz. Kosova'nýn sadece bazý yurttaþlarýnýn bütçenin araçlarýndan özürsüz ve haksýz olarak yaralanmasý için, etnik esaslarýna göre küçük belediyeleri kurma pratiðini devam ettirmeyiz. Diðer yandan, özne olarak bizler, devamlý olarak, özellikle 2001 yýlýna ait seçim proðramýnda yerel yönetim reformun yapýlmasýný istemiþtik. Gjergj Dedaj- Bir belediye yöresinin kimin tarafýndan ve nasýl tanýmlandýðý, ekonomi bakýmýndan bütçeden nasýl destekleneceði ve Kosova Bütçesi'nin birçok yeni belediyenin kurulmasý için masraflarýn karþýlanmasýný saðlayabileceði hakkýnda ikircimliðini dile getirmeye çalýþtý. Onun düþüncesine göre, Priþtine gibi büyük kentlerin de beþten çok yeni belediyeye sahip olmasýnýn gerekli olduðu görüþler de fena deðil, ama bu konunun iyice ortaya atýlmasý gereklidir. Ferid Agani- Bu durumda, yani politik geliþmelerin belirli durumlarýnda, özellikle Kosova statüsüyle ilgili görüþmelerin baþlayacaðý dönemde, örnek olarak Graçanisa ve Parteþ gibi yeni pilot-birimlerinin, Kosova'nýn bu bölümlerinde politik, iktisat ve enstitüsyonel yaþamý abluka altýna alabilmeleri amacýyla, yeni administratif ile politik yetkileri kullanabileceklerini beklemek oldukça mantýklýdýr. Merkezi Hükümet'in ayan olarak açýklanmayan yetenekler proðramýnýn uygulanmasýyla, ki bunlar toplumsal yaþamýn birçok önemli alanlarýnda uluslararasý administrasyon için ayrýlan yeteneklerin hala bir parçasýný oluþturmaktadýr, çoðunluðu Sýrplar'ýn oluþturduðu belediyelerde yeni administratif ile politik strüktürlerin kurulmasýyla, Kosova'nýn parçalanmasýna yol açýlmaktadýr. Numan Bali}- Eðer sözkonusu ademi merkezçilik ise, o zaman iki sorunun aydýnlatýlmasý gerek. Kosova'nýn ademi merkezçiliðine ihtiyacý var mý sorsunu ise evet var diye yanýtlayarak, bir an önce 18 gerçekleþtirmek gereklidir. Tabi ki, ademi merkezçilik en iyi bir þekilde yapýlmasý gerekli ve ayný zamanda adaletli ve tüm topluluklarýn çýkarýndan olmalýdýr, çünkü Kosova'da yaþayan tüm topluluklarýn gereksinmeleriyle uyumlu olarak ademi merkezçilik amacý budur ve bununla uyumlu olarak tüm topluluklara eþithaklý davranýþ ile ayný yanaþýmýn saðlanmasý gereklidir ve tabi ki ademi merkezçilik olayýnda, yeni kurulan belediyelerde ekonomi, coðrafya, kültür ve diðer kriteriler yaný sýra, etnik kriterilerin de gözönünde bulundurulmasý þarttýr. Düþünceme göre, bir süreci oluþturmasý ve uzun sürmesi gereken bu iþler çerçevesinde bazýlarýnýn alýnmasý yersizdir. Öyleki, eðer Türkler, Boþnaklar, Romlar, Haþkaliler,Goralýlar ve tabi ki Sýrplar için belediyeler kurulursa, bundan hiç kimse üzüntü duymamalýdýr. Birazdan iþitmiþ olduðumuz bu polemiklere girmek istemiyorum. Bizim elimizde, ilk safhada onaylanacak olan belediyeler arasýnda Vitomiriça Belediyesi'nin de bulunmasý gerekliliðiyle ilgili yazýlý önerimiz var, çünkü Vitomiriça bu ünvaný daha önceleri haketmiþtir. Tabi ki, Mamuþa da kalabilir, çýkarýn demiyorum. Sabit Rrahmani- Bu süreçte, Haþkali topluluðunun entegrasyonu konusu hakkýnda bahsedildiðini farketmediðini belirtti. Örneðin, Ferizovik Belediyesi'ne baðlý Dubrava köyü için de bir belediye pilot-projesi daha öngörülebilirdi. Çünkü sadece bu köyde 2 bin, Salahane semtinde aynýca 2 bin ve Sheretta semtinde 5 bin Haþkali yaþamaktadýr. Bundan ötürü de, sözkonusu köyün belediyeye dönüþmesi, hem Arnavutlarýn, hem Haþkali topluluðunun, hem de Kosova yurttaþlarýnýn yararýndan olurdu. Sabri Hamiti- Kosova Meclisi'nde görüþülmesi öngörülen konu, enstitüsyonel olmadan önce aleniliðe dönüþen bir konudur. Düþünceme göre, kamuoyunda ortaya çýkan fikirler ile görüþlerin özeliði deðiþikti, daha doðrusu Kosova'ya ait fundamental konularla ilgili tartýþmalarýn normal sýrasý deðiþmiþti. Bu konunun bir tarihi vardýr ve ben bunun tamamýný tekrarlamak istemiyorum, ben sadece giriþimde bunlarýn, Kosova'daki belediye þeflerinin isteði olarak meydana geldiðini ortaya atmak istiyorum, çünkü eðer hükümetin ademi merkezcilik edilmesi düþünüldüyse, o zaman onlarýn daha büyük hükümeti olacaktýr, ki bu oldukça enayice yapýlan bir davranýþtý ve ben bunu Kosova'daki sistemli deðiþmelerin bir istemi olarak adlandýrabilirim. Terminolojinin kendisi, tartýþmalar ile tartýþmacýlara baðlý olarak çeþitli þekillerde ortaya konuldu. Bazan bu, yerel hükümetin reformu olarak adlandýrýlýyor, ki gerçekte bu, sistemli bir konu ya da örgütleme sisteminin deðiþmesi anlamýna gelmektedir. Bazan ise ademi merkezcilik olarak adlandýrýlmakta, ki bu, hükümetin bir merkezden baþka bir merkeze taþýnmasý ve hükümetin azýnlýklar birimden merkezden alýnmasý anlamýna gelmektedir. Bazan bu ademi merkezcilik olarak adlandýrýlýyor, genelde, Kosova statüsüyle ilgili görüþmelerin baþlamasý amacýyla, Kosova'daki uluslararasý faktörlerin tanýmlanmasýnda bir koþul, bir koþullandýrma ve bir görevi teþkil etmektedir. Öyleki, sorunlarýn daha baþlangýcýnda, biz deðiþik þekillerde bu konuya yanaþmaktayýz ve þu ana kadar yapýlan 11 tartýþma esasýnca bu gibi yanaþým bu bu gün de mevcuttur, bunlarýn hepsini ben Baþbakan ve Yerel Hükümet Bakanýnýn önerilerinden de iþittim. Her iki belge, þimdiye kadar Kosova'nýn en yüksek organý olarak Meclis'te görüþülmedi, ama Kosova'nýn politik ile yapýcý sisteminin hücresini zeddelemiþ ise de, bazýlarý UNMÝK'in danýþmalarýyla tatmin edildi. Bajram Rexhepi- Þunu bilmemiz gerekir ki, neticeler Kosova için zararlý olabilir. Sözkonusu pilotbelediyeler baþarýlý olmazsa, bu yönde oldukça dikkatli olmalýyýz. Düþünceme göre, eðer Yunik, Elez-

19 Han ya da Mamuþa çalýþmalarýnda baþarý saðlayamazsa ya da faydalý olmazsa, belediye ünvaný geriye alýnabilir. Ama eðer Graçanisa ve Parteþ, deneme projesi olsa bile, belediye statüsüne sahip olursa, baþarýsýzlýklarý yüzünden bu ünvanýn elinden alýnmasý imkansýzdýr. Fatmir Sejdiu- Ýlk projede pilot-birimleri, ikinci projede ise pilotbelediyeler olarak adlandýrýlan bu projelerin kurulmasýnýn genelde neyi teþkil ettiðini iyice arþtýrmamýz gerek, çünkü ikisi de hemen hemen ayný anlamý taþýmaktadýr. Düþünceme göre, hiçbir yasal destek olmadan, Kosova belediyelerinin yapýsal kurulmasý süreçlerinde, belediye seviyelerinden yetkilerin bunlara aktarýlmasý mantýklý deðildir. Hydajet Hyseni- Acaba Kosova'nýn merkezi hükümetinin ademi merkezciliðine gereksinimi var mý? Daha önceleri ademi merkezcilik edilen henüz tamamlanmamýþ bir hükümet, nasýl olur da ademi merkezçilik yapabilir? UNMÝK- Kosova belediyesinin yönündeki ademi merkezçilik projesi neleri sunuyor? Örneðin, Þýtýrpse ve ona benzer belediyeler ademi merkezçilik olabilir mi? Bu gibi belediyelerin ademi merkezçilik olmasý, Kosova ve onun geleceði için neyi teþkil edebilir? Kosova'da Sýrplar'ýn yaþadýðý belediyede-belgrad relasyonundaki ademi merkezçilik projesi neleri sunuyor? Düþünceme göre bu, bir azýnlýk yöresinin yapmacýk olarak bir administratif merkezine dönüþmesinin teþkile etmekte ve bununla o yörenin etnik benliðini ya güçlendirmekte ya da zarara uðratmaktadýr. Diðer sözlerle, Gila'nýn þimdiki modeli bir çözümdür ya da Kosova'nýn kuzeyidir. Lulzim Zeneli- Yerel hükümetin reformu ve belediye-pilot birimlerinin kurulmasý, propagandalara göre etnik esaslarýna göre yörelerin kurulmasý görüþü olarak asla kabul edilmemelidir. Kosova yurttaþlarýna, bu süreci gereken þekilde kabul etmelerini saðlamak ve bu sürecin çýkarýnýn ne olduðu ile bundan neyi kazandýklarýný açýklamak gereklidir. Zylfije Hundozi- Bu belgenin 16. sayfasýndaki Arnavutça verziyonunda ve 14. sayfasýndaki Sýrpça verziyonunda belediyedeki güvenliðe ve bununla birlikte topluluklarýn güvenliðine yer verilen bölümde, yerel seviyede kurulan kamu güvenlik konseyinden söz edilmektedir, oysa bunlarýn yönetim organlarý çeþitli güvenlik acentalara ve Kosova Polis Hizmeti olacaktýr. Acaba Kosova Polis Hizmeti yaný sýra, topluluklar güvenliðinin saðlanmasý yönünde belediyeye yardýmda bulunacak çeþitli güvenlik acentalarýn kurulmasýna izin verebilir miyiz? Bu acentalar kime hesap verecek? Eðer halkýn güvenliði için Kosova Polis Hizmeti yaný sýra, diðer strüktürlerin de uðraþmasýna izin verirsek, o zaman elde etmek istediðimiz amaçlarýmýzdan karþý etki saðlanmýþ olacaktýr. Bilnindiði gibi þu anda Kosova Polis Hizmeti multietnik bir organdýr ve bu, azýnlýklarýn yaþadýðý yörelerde de onlarýn baþarýyla çalýþtýðýný gösteren yeterki delili oluþtursa gerek. Þimdilik güncel konulardan biri pilot-projelerin gerçekleþmesidir, yerel hükümet reformunun uzun süreç olmasýna raðmen, bu uzun bir zaman ve üstün çaba sarfetmeyi gerektirmektedir.pilot-birimlerin þimdiki seçimi, yöresel sýnýrlara ait bir definisyon esasýnca yapýlmýþtýr ve bu pilot-birimler coðrafya bölgeleri, bazý coðrafya özelliklerine göre köylerin gruplaþmasý, ortak gereksinimler ile çýkarlar, kültür geleneði ve ortak dil esasýnca kurulacaktýr. Bu gibi tanýmlamayla, sözkonusu belediye birimlerinin etnik açýsýndan temiz olmasý saðlanmaktadýr. Pilot-projelerinin kurulmasýnýn amacý, yerel hükümet reformu sürecine ait amaçlarýn denetlenmesidir, örneðin, etnik açýdan temiz olan Graçanisa'nýn pilot-projeye alýnmasý, Prokuple'nin pilot-porojeye alaýnmasý gibidir. Ortaya atýlan amaçlar sadece, etnik açýdan yemiz olmayan belediye birimlerinin pilotprojeyi kapsamasý sayesinde gerçekleþebilir. Dezair Murati- Hükümete önerilen belge sunuldu. Yani, 5 pilot-proje ya da 5 yeni belediyenin kurulmasýyla ilgili belge. Bundan sonra bu projeye göre, öneri olarak, çoðunluðu oluþturanlara 2, Sýrplara 2 ve diðer topluluklara 1 belediyenin verilmesi ortaya atýldý. Þunu açýk olarak belirtmek istiyorum ki, diðer topluluklar iki belediyenin verilmesini bekleyemezdik. Oysa önerilerde Mamuþa ve Vitomiriça köyleri vardý. Eðer elimizde varolan dellileri ve yurttaþlarýn çýkarlarýný gözönüde bulundurursak bu yönde gerçekleri söylememiz gerek, çünkü Vitomiriça köyü Ýpek Belediyesi'ne çok yakýn olduðundan ötürü Ýpeðin bir parçasý sayýlýr. Oysa Mamuþa köyü Prizre'nin 20 kilometre uzaklýðýnda ve bununla birlikte çevre köyleriyle beraber Reçane Prizren Belediyesi'nden 20 kilometre uzaklýkta bulunmaktadýr. Öyleki, ortaya atmýþ olduðum deliller oldukça ayandýr bence ve düþünceme göre bu gün burada ileride Kosova'nýn baðýmsýzlýk sürecini destekleyeceðini iddia etmekle insanlarý vatansever olduðuyla kandýrmak isteyen bireylerle uðraþmak yersizdir. Sanýrým bu çok ucuza mal olmaktadýr. Böylece, kendine güvenen bu gibi yurttaþlara birer büst baðýþlayabiliriz, ama bu gibi konularda, daha doðrusu sözkonusu sürecin baþarýyla gerçekleþmesi için bizler hepimiz daha ciddi ve sorumlu bir þekilde davranmalýyýz. Öyleki ben iyimser olduðum için, bu açýdan bugünkü toplantýda önemli sorunlara parmak bastýðýmýzý düþünmekteyim. Nekibe Kelmendi- Kendi düþüncesini ortaya atarak, yerel otonomilere ait Avrupa Beyannamesi esasýnca hazýrlanan bu belgede, sözkonusu Beyannamedeki ilkelere saygýnýn göstermediðini dile getirdi. Oysa düþünceme göre, Avrupa Konseyi'nin belgesi devletler tarafýndan imzalanmýþ, Anayasa Çerçevesi'ne göre ise Kosova sadece bir yöreyi ya da entiteyi oluþturmaktadýr. Ve baþka hiçbir þeyi. Avrupa Beyannamesi'nin ilkelerine saygý gösterilmiþ olsaydý, o zaman bu durumda yeni belediyeler 19

20 deðil, yurttaþlara gereken yönü gösteren ve faydalý olan belirli yararlý sorumluklarla yerel topluluklar kurulurdu. Pilot projelerle ilgili bu belgeyle, daha doðrusu eksperimental belediyelerin kurulmasýyla ilgili sunulan öneriler, Avrupa Beyannamesindeki gibi yerel topluluklarý teþkil etmiyor, bunlar tamamýyla baþlý baþýna belediyelerdir. Çünkü bu belgenin içeriðinde þunlar denilmektedir: "2005 yýlýnda çalýþmalar pilot-projelerin desteklenmesi ve gerçekleþmesi yönünde sürdürülecektir". Bununla prensipte þu soru ortaya çýkmaktadýr: Acaba pilot-projelerin kurulmasý sayesiyle merkezleþmenin hemen baþlamasý olanaklý mý? Oysa düþünceme göre, bunun için henüz yasal esas yok, örneðin Yerel Hükümet Yasasý ve bu toplantý süresince öne sürülen diðer bazý yasalar. Bu esas uyarýyý, 19 Temmuz 2004 yýlýnda Yerel yönetime ait Çalýþma gurubunun ortaya atmýþ olduðu görüþleri de kapsamaktadýr, çünkü orada 12 yasanýn yeniden iþlenmesiyle ilgili UNMÝK Tarafýndan 18 hükümün deðiþmesi istenilmektedir. Buna göre, yerel hükümetin desentralizasyon konusu, önce yasal esasýn saðlanmasýný, daha doðrusu yeni yasal düzenin hazýrlanmasýný gerektiren bir süreçtir. Her reform için belirli yasal düzenin hazýrlanmasý gereklidir, öyle ki, Kosovadaki yerel yönetim reformu için de buna benzer yasal düzen hazýrlanmalýdýr. Ramë Buja- Bu pilot-projelerle, ne maddi, ne yöresel ne de demografi öngörülen yerine getirilmemiþtir. Bunun ne gibi þekilde gerçekleþeceðini en iyi sözkonusu projeyi hazýrlayanlar ve onun uygulanmasýný ýsrar edenler bilir. Düþünceme göre, etnik belediyelere ayrýlma, Kosova toplumuna entegre olmak deðil, tamamýyla ayrýmcýlýktýr. Eðer etnik belediyeleri kurarsak ve bu gibi oyunlarý sürdürürsek, o zaman tabi ki hem Haþkaliler, hem Goralýlar, hem de Boþnaklar için tekuluslu belediyelerin kurulmasý gereklidir ve bu þekilde önümüze Kosova'ya ait çok deðiþik bir resim 20 çýkmýþ olacaktýr. Þunu belirtmek isterdim ki, bizler bölünmelerle hiçbir yere entegre olamayýz. Kosovada sayýsý çok olanlardan azýnlýklara daha fazla ayrýmcýlýðýn yapýldýðý da ayandýr. Kosova Demokratik Partisi'nin kendi projesinde 8 büyük kent, 47 belediye ve 390 yerel topluluk yer almaktadýr. Altbelediye birimlerinin bir yýllýk baþarýlý çalýþmasýndan sonra, bunlardan bazýlarý belediye birimleri olarak kurulabilir, fakat ne hemen, ne de belirli pilot- projelerle deðil. Gazmend Muhaxheri- Separatizm hareketlerinin mevcut olduðu ülkelerde bu gibi yönetim reformunun istenilmeyen ve tehlikeli olduðu farkýna vardý. Sözüm genelde, somut siyaseti garanti eden merkezi hükümetim mevcut olmadýðý pratik olmayan eyleme aittir. Önceleri Bajram Rexhepi'nin Hükümeti ve þimdi Bajram Kosumi'nin Hükümeti tarafýndan sunulan ademi merkezçiliðe ait çevresel belgelerde, bu önemli belgeyi hazýrlayan Çalýþma gurubu uzmanlarýnýn adlarý yer almýyor. Ayný zamanda, yerli ile uluslaraarasý Çalýþma gurubu ve bununla birlikte onlarýn politik ile profesyonel özellikleri belirlenmemiþ. Tüm uluslararasý normlar ile görgüler, Kosova'daki yerel hükümet reformuyla ilgili ilkelerin esas dayanaklarýnýn kurulmasý için basit bir esasý sunmaktadýr, ki bunlar, hükümetin sorumluluðu, görevleri, kaynaklarý ve iliþkileri düzenleyen önemli aðlardan biridir. Ademi merkezçiliðin sürecinde, henüz fonksiyonda olmayan koalisyon-yönetici anlaþamasý deðil, Mecliste varýlan anlaþmayla birlikte politik istek yer almalýdýr. Bislim Hoti- Biz hepimiz, ademi merkezçilik ile yerel özyönetim reformunu destekliyoruz, fakat etnik esaslarý üzere deðil. Topluluk olarak bizler hiçbir zaman belediyelerin topluluk adýna kurulmasý isteminde bulunmayacaðýz, tam aksine bunun daha geniþ çevrede olmasýný isteyeceðiz. Yakýn bir gelecekte bizlerin de tamamýyla entegre olmamýzý istiyoruz. Konuþmasýnýn devamýnda Hoti, bu konuda bir Meclis komisyonunun kurulmasýný önerdi, çünkü ona göre, eðer böyle bir komisyon zamanýnda kurulsaydý, ilk belediyeler ya da önerilen köyler, sahip olduðumuz köylerden önce sýraya gelemezlerdi. Bunun için biz birkaç sefer Yerel Hükümet Bakaný Lytfi Haziri'ya baþvuruda bulunup, ademi merkezçiliðinin bu safhasýnda, çevre köyleriyle birlikte nüfusu 20 binden çok olan Has yöresindeki en büyük köyün kapsanmasý istemimizi dile getirmiþtik. Hashim Thaçi- Düþünceme göre, hükümet reformu, teknik deðil, tam aksine politik bir süreçtir. Politik bir süreç için anlaþmanýn saðlanmasý gereklidir ve bu anlaþmaya en iyi bir þekilde Mecliste varýlabilir. Bana ve tartýþmaya katýlan milletvekillerinin konuþmalarýna göre, bu pilot-proje, Yasa dýþý, Anayasa dýþý ve legal olmayan bir projedir ve farkettiðim kadarýyla Kosova Meclisi'nin bugünkü toplantýsýnda hazýr bulunan hemen hemen bütün tartýþmacýlar tarafýndan gereken desteði alamamýþtýr. Bu gün burada saatlerce tartýþtýk ve Hükümetin pilot-projesiyle ilgili Kosova Meclisinde güzel söz iþitemedik. Aksine, toplantýda bu projenin kimin tarafýndan daha fazla lekeleneceði yarýþý iþerisindeydi. Hepsi yerel yönetim reformu ile ademi merkezçilik süreci hakkýnda konuþtu, fakat süreç ile bu proje arasýnda fark yapýlmalý, hepimiz ademi merkezçilik ile yerel yönetim reformun yapýlmasýndan yanayýz, fakat bu gün Kosova Meclisi'nde hiç kimse, milletvekillerine tanýtýlan ve saatlerce tartýþýlan bu pilot-projeyle oydaþ olmadý. Öyleki bu proje, Anayasa esasý olmayan, kavgalara yol açan, entegre olmayý engelleyen, uygarlýk deðerleri esasýnca deðil etnik esaslarýnca kurulan, Kosova'nýn parçalanmasýna neden olan politik bir belgedir. Bana göre, ilk önce Anayasa Çerçevesi deðiþmeli ve bunun sayesinde ilk sýrada statüs, bundan sonra ise ademi merkezçilik çözümlenmelidir.