Erotik Film Tarihi. Alain Delon

Transkript

1 Erotik Filmler Yarattıkları tartışmalar sebebiyle kimi zaman hakları teslim edilmeyen, birbirinden önemli yönetmenlerin imzasını taşıyan sansasyonel filmlerden oluşan bir seçki

2 Sinema, daha beyazperdeye yansımadan erotizmi kullanmaya başladı denebilir. Sinemanın öncülü sayılan, kişiye özel sinema olarak tanımlanabilecek, 1891 de Thomas Edison ve William Dickson tarafından geliştirilen kinetoskop adlı alette en çok dikkat çeken hareketli resimler cinsellik içerenler oldu. Göbeği açıkta dans eden bir kadının görüntüleriydi bunlar. İşin ilginç yanı, sinema daha sinema olmadan cinsellik konusunda ilk sansüre bu görüntüler sebebiyle maruz kaldı. Birkaç yıl sonra 1896 da, Lumiere Kardeşler in sinematoskopu icadından hemen sonra, Edison May Irwin- John C. Rise Kiss 1 adlı yarım dakikadan az süreli bir kısa filmde orta yaşın üzerinde iki insanı ekranda öpüştürdü. Bununla birlikte ekrana sansür de iyice yerleşti. Polis böyle rezillikleri önlemelidir! manşetli gazeteler çıktı. Film birçok eyalette yasaklandı. Daha sonraları kurulan, film kodlama sistemiyle zararlı filmleri belirlemek için, Fransız Katolik Sinema Ofisi hala etkin durumdadır ve seks sahneleri içeren filmleri kodlarken Bu film insanın doğasına, onun Tanrı tarafından yaratılma onuruna karşı gelmektedir. ifadesini kullanmaktadır. Bu iki kurumsal sansürün dışında, her ülkenin genel ahlak kurallarına göre denetleme yapan devlet/ din kurumları da vardır. Amerika da ilk yıllarda bunlar olurken Avrupa da da sinema sanat olmadan cinselliği keşfetti. Fransız sineması ilk filmlerden itibaren erotizmi kullandı; 1897 de George Melies in çektiği Bain Après Le Bal (Balodan Sonra Banyo) filmi sinema tarihinin çıplak sahneler içeren ilk filmi olarak literatüre geçti. Filmde balodan dönen bir hanımefendinin hizmetçisi tarafından banyoya hazırlanması, banyodan çıkışı tüm ayrıntılarıyla verildi; dönemi için cesur sahnelere imza atıldı. İlk Fransız erotik filmleri banyo, dans, striptiz gibi bilinen sahnelere dayandırıldı, yönetmenler yaratıcılıklarını kullanmak yerine, zaten bilinen, gündelik hayatta var olan erotizmi sinemaya aktararak izleyiciyi kolay yoldan kışkırtma yolunu seçtiler İtalyan sineması ise gündelik hayattaki erotizmden ziyade, tarihsel/ dinsel gerçeklere sıkıştırılmış bir cinselliği yeğledi. İmparatorluk döneminin çöküşünün suçunu sekse yükleyen filmler yaptılar 2. Dahası ilk toplu seks sahnelerine, yine tarihi filmlerde ve yozlaşma göstergesi olarak yer verdiler Amerika nın erotizmi sinemada ikinci plana atması ve Avrupa da özgün örnekler ortaya konmasıyla Avrupa erotik sineması Amerika da kendi pazarını yarattı. Bununla birlikte, toplum ahlakını korumak için ilk örgütlü sansür fikri ortaya çıktı da New York valisi, filmlerin emniyet müdürünün izniyle gösterilmesi konusunda bir yasa çıkardı. Alain Delon Böylece erotik sinema (sonrasında pornografi) polis kontrolüne alındı. Bir yıl sonra ise sansür gücünü arttırdı ve National Board of Censorship of Motion Pictures adlı bir komisyonla sadece polisin işi olmaktan çıktı. Sansüre rağmen, işin ticari yönünü kavramış olan yapımcılar erotik filmler üretmeye devam ettiler. Hatta The Birth of a Nation (1915) filmiyle dünyaca ün kazanan D.W. Griffith bile ikinci büyük filmi Intolerance (1916) da yapımcılara taviz vermek zorunda kaldı; çekimlerden sonra filme bazı erotik sahneler ekledi 20 li yıllara gelindiğinde ise sinema artık yedinci sanat olma yolundaydı ve erotizme 30

3 An Andalusian Dog de daha bilinçli yaklaşıyordu. Dönemin ustalarından Cecil B de Mille yine İtalyan tarzı, tarihle birleştirilmiş cinselliği kullanırken; Eric Von Stroheim erotizmi bilinçaltında yaratmak için deneysel sayılabilecek çalışmalar yaptı. Stroheim in özellikle Foolish Wives (1922) filmi erotizmi hissettiren, bilinçaltında oluşturan sayılı filmlerden oldu. Fransa nın Alice Guy dan sonra ikinci kadın yönetmeni, Germaine Dulac da La Coquille et le Clergyman (Denizkabuğu ve Rahip, 1927) filminde erotizmi yoğun şekilde kullandı. İspanya daki ilk denebilecek cesur deneme ise Luis Bunuel ve Salvador Dali nin sürrealist Un Chien Andalou (1929) filmindeki simgesel erotizmi oldu. 30 larda, sinemaya sesin girmesiyle birlikte erotizm de değişti. Ancak bu değişim köklenmeden, Hollywood da Hays Yasaları olarak bilinen United States Motion Picture Production Code of 1930 adlı bildiriyle sinemada cinselliğin kökü kazınmaya çalışıldı. Bu yasayla filmlerde evliliğin mahremiyetinin ihlali, tahrik edici dansların gösterimi, çıplaklık, abartılı öpüşmeler yasaklandı. Yasayla birlikte yapımcılar cinselliği gündelik hayatın akışında vermeye özen gösterdiler ve porno/erotik film ayrımı yapılmaya çalışıldı 50 lere gelindiğinde ise, erotik sinema, yasaklarla geçen dönemin acısını çıkardı denebilir. A Streetcar Named Desire (1951) filmiyle Elia Kazan daha önce Stroheim in yaptığı gibierotizmi göstermeden hissettirmeyi başarıyordu te Fred Zinnemann ın çektiği From Here to Eternity filmi de kumsaldaki sevişme sahnesiyle o yıllardaki erotik sinemada öncü rol oynadı. Bu yıllarda İtalya da Federico Fellini ve Fransa da Roger Vadim 3 erotizmi kendi yorumlarıyla filmlerine yansıttılar. Fellini nin ironik erotizmi özellikle ilerleyen yıllarda kendini göstererek dikkat çekti lerin bir diğer farkı da beyaz perdenin erotik starlarını yaratmış olmasıdır. Marilyn Monroe, Sophia Loren, Anita Ekberg, Brigitte Bardot gibi kadın oyuncular erotik filmlerin arananları oldular. Fransız sinemasında ise Alain Delon, Jean Paul Belmondo gibi erkek oyuncular da erotik filmlerin yıldızları oldular 31

4 32 From Here To Eternity 70 li yıllar ise sinemada erotizmin büyük yükselişine sahne oldu. Bernardo Bertolucci nin 1972 de çektiği Last Tango in Paris filmi yıllarca konuşuldu. Aynı yıl Amerika da Gerard Damiano tarafından yapılan Deep Throat 5 filmi ise oral seks üzerine hardcore porno tarzındaydı; fakat genel gösterime girdiğinde geniş kitleler tarafından izlenip yeni özgürlüğün simgesi sayıldı. Bununla birlikte film ekibi yargılandı. Pier Paolo Pasolini ise erotizmi itici yerlere vardıran filmlerle o yıllarda var oldu lerde pornografik filmler de kendi devasa pazarını kurdu. Amerika da Deep Throat ile büyük maddi gelir elde eden ve modern pornografinin kurucusu sayılan Gerard Damiano, Fransa da Guy Gibert 7, Almanya da Ernst Hofbauer 8, İsveç te Armand Weston 9 gibi yönetmenler, bu yıllarda, porno film üretiminin ülkelerindeki ilk önemli örneklerini verdiler; filmleriyle uluslararası üne kavuştular. Müşterisi hazır, maliyeti ucuz ve kolay filmler olarak bakıldığı için sinematografik kaygılar gütmeden çekilen bu filmlerle büyük maddi kazançlar elde edildikçe pornografi sinemaya daha da yerleşti Pornolarda kadına bakış da feministleri harekete geçirdi ve tartışılmaya başlandı. Çünkü pornoda kadın nesne oyuncuydu, hareket özgürlüğü yoktu. Porno yıldızı olan kadın başka bir filmde oynayamazdı; meslek yaşamındaki bu çıkmazın sebebi de yetenek eksiği değil seyircinin ona karşı oluşturduğu bakıştı. Kadınlar pornolarda, erkek bakışının ürünü/objesi olarak var oluyorlardı. Diğer tarafta, 70 lerde, özellikle Amerika da pornoyu savunan feministlerin de bir anti tezi vardı. Onlar, pornoyu kutsuyorlardı; çünkü onlara göre bu tür, toplumun ezberlettiği, edilgen, namuslu kadın rolünü yıkan, bunun yerine aktif/güçlü kadın figürü yaratan filmlerdi Böylece, erotik film, sanat filmi/ porno film tartışmalarının artık sosyal/ideolojik bir düzlemde de devam ettiği yıllar başladı 70 li yılların sonunda artık yapımcılar, suç/ sanat/para üçlüsü arasında kaldılar. İsyan etmek için, toplumsal tabuları yıkarak kahraman olmak için porno çekenler; para kazanmak için porno çekenler ya da sanat arzusuyla erotik

5 filmler yapanlar Bunların sonunda da toplum tarafından istenmeyen adam, ahlaksız ilan edilme; yargılanma riski Türkiye de ise 70 lerde videonun çıkışıyla krize giren sinema sektörü sırtını önce erotik/ sonra porno filmlere dayadı. Bu dönem Aydemir Akbaş, Ali Poyrazoğlu, Zerrin Egeliler, Banu Alkan gibi porno yıldızlarının yılları oldu. 70 lerdeki soft pornolardan sonra, 1979 da Naki Yurter in çektiği Öyle Bir Kadın Ki filmiyle birlikte ilk defa hardcore seks sahneleri çekildi. Bu filmle birlikte Türkiye, İslam ülkeleri arasında yasal olarak hardcore porno üretimine izin veren ilk ülke oldu. Sonraki yıllarda yönetmenin adının bile yer almadığı, klişeleşmiş bu oyuncularla çekilen, salt kar amacı güden bir zihniyetin ürünü olan pornolar ardı ardına çekilmeye devam etti. 80 e gelindiğinde ise askeri darbeyle birlikte ahlakı korumak adına Yeşilçam ın erotik filmcileri/pornocuları bir bir sorgulandı ve bu filmler yasaklandı lerde Türkiye pornosu Şahin K. nın (Şahin Yılmaz) komedi-pornolarıyla tanıştı. Aktör, Amerikan porno yıldızı Ronald Jeremy e benzerliğiyle diğer ülkelerde de tanındı. Toplamda 200 den fazla film çeken Şahin K., Hizmetçi Kız filmiyle 2002 de Berlin Porno Filmler Festivali nden En İyi Film, En İyi Yönetmen ödülleriyle döndü. Böylelikle ilk kez Türkiye pornografi sineması da uluslararası alanda tanınan bir yıldıza/yönetmene sahip oldu! Şahin K. bir röportajında 10 ise: Çek Cumhuriyeti nde dünyaca ünlü erotik yıldızı Dolly Buster, Avrupa Parlamentosu için aday gösteriliyor, biz ise hala Sibel Kekilli nin ailesi tarafından reddedilmesini tartışıyoruz diyerek yerleşik bakışı sorgulayan sözler sarf etti Bugün onca tartışmaya, sansüre rağmen porno dünyadaki en büyük sektörlerden biri konumunda. Dijital teknolojinin gelişimiyle başka mecralarda yoluna devam etse de sektör yapımcılar için her zaman karlı oldu. Amerika da 70 lerde açılan porno sinema salonu sayısı 1250 iken, bugün 250 civarında; ancak diğer taraftan Amerika da yılda üretilen normal film sayısı 500 ü bulmazken; her yıl den 11 çok resmi pornografik içerikli film üretiliyor; bu da sadece Amerika da- haftada 200 den fazla pornografik film üretimi demek. İnternette saniyede dolar porno için harcanıyor, her saniye kişi porno sitelerine giriyor, her 39 dakikada bir Amerika da yeni bir porno video kayıt ediliyor ve pornografik içerikli sayfa sayısı ise 420 milyon civarında. 12 Dünyadaki porno sektörünün ise takip edilebilen para döngüsü yıllık 5 milyar dolar civarında. 13 Dünyadaki en önemli uluslararası porno filmler festivali ise her yıl Berlin de düzenleniyor Çıplaklığı, etin sömürüsünü esas alan bu sektör erotizmi bayağılaştırırken, erotik filmin sınırlarını da belirginleştiriyor denebilir. Salt seksin, etin çıplaklığının dışında sinematografik kaygı, sosyolojik/sanatsal altyapı, öykü/karakter gelişimi var olduğu ölçüde film boyut değiştiriyor. Erotizmi estetik bir biçimde, sinema dilinin olanaklarını zorlayarak aktarıyor Can Sever Notlar 1 Film video.google.com dan izlenebilir. 2 Gli ultimi giorni di Pompei (1908), Quo Vadis (1912) ilk dönem İtalyan tarihi/erotik filmlerinin örneklerindendir. 3 Vadim, And God Created Woman (1956) filmiyle Brigitte Bardot u erotik sinemaya kazandırırken kendine özgü bir cinsellik teması kullandı. 4 La Città delle Donne (1980) filmi Fellini nin ironik erotizmine örnek olabilir. 5 Filmle ve filmin yarattığı etkiyle ilgili geniş bilgi Deep Throat kısmında yer almaktadır. 6 Pasolinin bu filmlerine Decameron (1971), Salò o le 120 giornate di Sodoma (1975) örnek olabilir. 7 Les Baiseuses (1975) filmiyle. 8 Schulmädchen-Report: Was Eltern nicht für möglich halten (1970) filmiyle. 9 Expose Me Lovely (1976) filmiyle. 10 Hürriyet gazetesi. 26 Şubat Hollywood dan bazı rakamlar. Sadece Amerika da 2002 de 467 Hollywood filmine karşılık; pornografik film üretildi 12 wikipedia.com sitesinden alınan bilgiler. 13 Dijital ve Basılı medyada toplam * Tarihsel bilgilerde Burçak Evren in Sinemada Erotizm (1995) kitabından yararlandım. 33