AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ

Transkript

1 BİLİM ve İNSAN VAKFI ELMALILI HAMDİ YAZIR KUR AN AKADEMİSİ KUR ÂN-I KERÎM EĞİTİM ve ÖĞRETİM PROGRAMLARI TASHÎH-İ HURÛF DERSLERİ AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak 1

2 5. HAFTA : 25 EKİM 2014 CUMARTESİ DERS : AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ SÛRE : MERYEM ÂYETLER :

3 I) SÛRENİN ÂYETLERİYLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER : Sûrenin Âyetlerinin bulunduğu bölümde öldükten sonra dirilmeyi inkâr eden, Allah'a evlât ve ortak izafe eden Mekkeli müşriklerin bu tür tavırları sert bir şekilde eleştirilmekte, müminlere inkârcıların bütün çabalarına rağmen kendilerinin başarılı olacakları konusunda müjde verilmektedir. Sûrenin başlarında yumuşak bir üslûpla reddedilen şirk burada daha açık bir şekilde ortaya konmuştur. Bu bölümde yer alan, "İnsan 'ben öldükten sonra diri olarak mı çıkarılacağım diyor" meâlindeki 66. âyetin, Mekke müşriklerinden Übey b. Halefin eline bir kemik parçası alıp ufaladıktan sonra, "Muhammed, öldükten sonra dirileceğimizi zannediyor" demesi üzerine nâzil olduğu ifade edilmektedir. Aynı bölümde yer alan, "Âyetlerimizi inkâr edip 'bana mal ve evlât verilecek diyen kişiyi gördün mü?" meâlindeki 77. âyetin nüzul sebebiyle ilgili olarak da şu olay aktarılmaktadır: Müslümanlardan Habbâb b. Eret, Mekkeli müşriklerden Âs b. Vâil'den borcunu ödemesini isteyince Âs ona, "Muhammed'i inkâr etmedikçe borcumu ödemem" demiş, Habbâb da, "Allah'a yemin olsun ki sen ölüp tekrar dirilinceye kadar Muhammed'i inkâr etmem" şeklinde cevap vermiştir. Âs b. Vâil'in, "Öyle ise ben öldükten sonra tekrar dirildiğim zaman sen bana gelirsin; o zaman benim malım ve evlâdım çok olacaktır, orada sana borcumu öderim" demesi üzerine bu âyet nazil olmuştur. 3

4 Sûre, inanıp yararlı işler yapanlara Allah'ın sevgi bahşedeceğini ve Kur'ân'ın takva sahipleri için bir müjde, inatçı toplum için uyarı vesilesi olduğunu ifade eden âyetlerle sona erer 1. II- ÂYETLERİN AÇIKLAMALI MEÂLİ : و ي ق ول اا ل ناس ان ء ا ذ ا م ا م ت ل س ا وف ا ا خر ج ح ي ا İnsan der ki : Ben öldüğüm zaman mı ileride diri olarak çıkarılacağım. Öldükten sonra dirilmeyi tasdik etmeyen 2 Mekkeli müşrik Übey b. Halef yerde bulduğu çürümüş kemik parçalarını eliyle ufaladıktan sonra Hz. Peygamber in öldükten sonra gerçekleşecek dirilişle ilgili sözlerine atıfla bunun bir iddiadan ibaret olduğunu ifade ediyor ve inkârcı bir edâ ile 3 diyor ki : Demek ben öldükten sonra tekrar diriltileceğim, öyle mi? ا و ل ي اذك ر اا ل ناس ان ا ن ا خ ل اقن اه م ا ن ق ا بل و ل ا ي ك ش ي ا ئ ا O insan, kendisi daha önce yok iken onu yarattığımızı düşünmez mi? Öldükten sonraki dirilişi büyük bir hayretle karşılayıp inkâr eden bu insan henüz dünyada yok iken kendisini var eden ve tam bir beşer olarak yaratan Allah ın, onu öldükten sonra diriltmeye de kâdir olduğunu; bir şeyi yoktan var eden ilâhî kudretin o şeyi 1 Yaşaroğlu, M. Kâmil, Meryem Sûresi, DİA, XXIX, Câmiu l-beyân an te vîl-i âyi l-kur ân, VII, el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s

5 öldükten sonra tekrar diriltmekten âciz olmayacağını hiç düşünmüyor mu 4? ف و ر ب ك ل ن ا حش ر ن ه ا م و الش ي اطني ث ل ن ا حض ر ن ه ا م ح ا ول ج ه ن م ج ث ي ا Rabbine yemin olsun ki onları ve şeytanları mahşerde toplayacağız, sonra onları muhakkak ve muhakkak cehennemin etrafında diz üstü çökmüş olarak hazır tutacağız. Ey Muhammed! Senin rabbine yemin olsun ki, Demek biz öldükten sonra yeniden diriltileceğiz, öğle mi? diyenleri kendilerini saptırmış dost ve yakınları olan şeytanları 5 ; âhiretin olmadığını, hayatın sadece dünya hayatından ibaret olduğunu iddia ederek kendilerini aldatıp saptıran önderleri ile birlikte 6 kıyamet günü kabirlerinden diriltip mahşerde bir araya getireceğiz 7. Sonra onları mahşerden cehennemin kıyısına ayrı ayrı topluluklar halinde ayakları üzerinde yürüyerek değil, dizleri üstüne çökmüş bir vaziyette, şiddetlice sürüklene sürüklene getirip orada hazır bulunduracağız 8. ث ل ن ان ن م ا ن ك ل شيع ة ا ي ه ا م ا ش د ل ى الر ا ح ن ت ي ا Sonra her gruptan Rahmân a en çok âsî olanlar (küfürde daha cesur ve şiddetli) hangileri ise çekip alacağız. 4 Câmiu l-beyân an te vîl-i âyi l-kur ân, VII, Câmiu l-beyân an te vîl-i âyi l-kur ân, VII, 781; el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s Câmiu l-beyân an te vîl-i âyi l-kur ân, VII, el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 88 vd. 5

6 Sonra her bir ümmet ve her bir din mensubundan Allah a karşı inkâr ve isyanda haddi aşanları çekip alacağız, haklarındaki cezayı vermeye onlarla başlayacağız 9. İçlerinde ileri derecede azgın olanları mertebelerine göre ayırıp, ceza verme işine isyânı en şiddetli olanlardan başlayıp daha sonra mertebe olarak onlardan sonra gelenlere geçeceğiz 10. ث ل ن ا حن ا ا ل م ب ال ذين ه ا م ا ا و ل ب ا ص ل ي ا Sonra oraya atılmayı kimlerin daha çok hak ettiğini elbette en iyi biz biliriz. Sonra bu çekip aldığımız gruplar içinde kimlerin cehennem azabını daha çok hak ettiğini, şiddetli azabı öncelikli olarak kimlerin tadacağını şüphesiz en bilen biziz 11. و ا ان م انك ا م ا ل و ار د ه ا ك ان ل ى ر ب ك ح اتم ا م اقض ي ا İçinizden oraya varmayacak hiçbir kimse yoktur, (bu) rabbinin üzerine hükmü kesinleşmiş bir vecîbe olmuştur. Ey insanlar (Ey Kâfirler)! İçinizden cehenneme varmayacak hiçbir kimse yoktur. Ve ey Muhammed! Onların oraya vardırılması senin rabbinin kendisine vacip kıldığı kesinleşmiş bir hükümdür 12. Âyette geçen vürûd kelimesi uğrayıp geçmek anlamında bir girme veya varmayı ifade eder. Bu çerçevede âyet ile kasıt mümin 9 Câmiu l-beyân en te vîl-i âyi l-kur ân, VII, el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s Câmiu l-beyân an te vîl-i âyi l-kur ân, VII, Câmiu l-beyân an te vîl-i âyi l-kur ân, VII,

7 olsun kâfir olsun her insanın sırat köprüsünden geçme zorunluğu bulunduğundan bu geçişte cehenneme uğramış olmasıdır ki kötülükten sakınan oradan esirgenirken, zâlim kişi orada diz üstü bırakılır. Eğer âyetten kasıt kâfirler ise onların cehenneme gireceği kesin olan bir husustur. Bir başka yoruma göre ise herkes ameline göre cennete olduğu kadar cehenneme de girebilecek durumdadır 13. ث ن ن ج ي ال ذ ين ات ق ا وا و ن ذ ر الظ ا ل ين ف يه ا ج ث ي ا Sonra biz takva üzere olanları kurtarır, zâlimleri diz üstü çökmüş vaziyette orada bırakırız. Sonra onların hepsinin cehenneme varmasının ardından takva üzere olup, farzları edâ eden ve günahlardan kaçınanları kurtarır; nefislerine zulmedip Allah tan başkasına ibâdet eden, emir ve yasaklarına muhâlefet etmek suretiyle rablerine isyân edenleri dizleri üzerine çökmüş olarak cehennemle baş başa bırakırız 14. و ا ذ ا ت اتل ى ل ا يه ا م ا ي ات ن ا ب ي ن ات ق ال ال ذ ين ك ف ر وا ل ل ذ ين ا م ن وا ا ى الاف ر يق اني خ ا ير م ق ام ا و ا ا حس ن ن د ي ا Âyetlerimiz kendilerine açık açık okunduğu vakit küfredenler iman edenlere dediler ki : İki zümreden hangisi makam yönünden daha hayırlı, topluluk olarak daha güzel?! Şimdi o kâfirlere âyetlerimiz bütün açıklığıyla tebliğ edildiği zaman, onlar müminlere şöyle derler : Bırakın bu boş lafları da, bir 13 Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s Câmiu l-beyân an te vîl-i âyi l-kur ân, VII,

8 bize bakın, bir de kendi halinize. Söyleyin bakalım bu iki zümreden hangisi, siz mi yoksa biz mi, makam-mevki açısından daha iyi, toplum nezdinde daha itibarlı?! 15 و ك ا م ا ا هل اكن ا ق ا بل ه ام م ا ن ق ا رن ه ا م ا ا حس ن ا ث اث ا و ر ئاي ا Hâlbuki biz onlardan önce metâ ve manzara bakımından daha güzel nice kavimleri heyâk ettik. Oysa ki biz onlardan önce mal-mülk ve refah seviyesi bakımından kendilerinden daha yüksek seviyede nice kavimleri 16, (Âd ve Semûd kavmi gibi) toprağı işleyerek bayındır ülkeler meydana getiren, varlıklı ve daha gösterişli nice nesilleri helâk ettik 17. ق ا ل م ا ن ك ان ف الض ل ل ة ف الي ا مد اد ل ه الر ا ح ن م د ا ح ت ا ذ ا ر ا ا وا م ا ي و د ون ا م ا الاع ذ اب و ا م ا الس ا ة ف س ي ا عل م ون م ا ن ه و ش ر م ك ان ا و ا اضع ف ج اند ا De ki : Dalâlet içinde olana Rahman bir müddet (daha) süre versin. Nihayetinde kendilerine va dolunanı, azap ya da kıyameti gördüklerinde kimin konumu daha kötü, ordusu daha zayıf, bilecekler. Ey Peygamber! De ki : Dalâlet batağına saplananlara Rahman bu dünyada varsın biraz daha mühlet versin, ne çıkar?! Nasılsa onlar uyarıldıkları azap ve cezâyı da kıyâmeti de yarın bir gün 15 Öztürk, Mustafa, Kur ân-ı Kerîm Meâli (Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri), Düşün Yayıncılık, İstanbul, Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s

9 görecekler ve işte o zaman kimin itibarının daha düşük, kimin zayıf ve güçsüz olduğunu öğrenecekler 18. و ي يد الل ه ال ذ ين ا ا هت د ا وا ه د ى و الاب اق ي ات الص ا ل ات خ ا ير اند ر ب ك ث و اب ا و خ ا ير م ر د ا Hidâyeti kabul edenlere da Allah daha ziyâde hidâyet verir ve bâkî kalacak olan sâlih ameller rabbinin katında sevap bakımından da sonuç bakımından da daha hayırlıdır. Allah doğru yolda olanların imanlarını güçlendirir. İmanın meyvesi olan kalıcı/hayırlı işler ise rabbinin nezdinde hem mükâfat yönünden daha değerli, hem de netice/semere bakımından daha güzeldir 19. ا ف ر ا ي ا ت ال ذ ي ك ف ر ب ا ي ات ن ا و ق ال ل وت ني م ا ل و و ل د ا Âyetlerimizi inkâr eden ve Bana muhakkak mal ve evlat verilecektir diyen adamı gördün mü? Ey Peygamber! Âyetlerimizi inkârda direnen ve kendisinden alacağını isteyen mümine (Habbâb b. Eret) borcunu ödememek için alaycı bir üslûpla, Mademki öldükten sonra diriltileceğiz, o zaman nasıl olsa bana mal-mülk de verilir evlat da. İşte o zaman sana olan borcumu öderim diyen adamı 20 (Âs b. Vâil) görüyorsun değil mi 21? Bu rivâyet için bkz., Buhârî, Tefsir,

10 ا ط ل ع الاغ ا يب ا م ا ت ذ اند الر ا ح ن ا هد ا O gayba mı muttali oldu, yoksa Rahmân ın nezdinde bir söz mü aldı? O gaybı mı biliyor 22, âhirette olup bitecekleri öğrenmenin bir yolunu mu bulmuş 23? Yoksa Allah ın katından bir söz mü aldı 24? Rahman dan bu konuda bir söz mü almış ki, böyle konuşuyor 25? ك ل س ن اكت ب م ا ي ق ول و ن د ل ه م ن الاع ذ اب م د ا Hayır, aslâ! Biz onun dediğini yazacağız ve cezasını uzattıkça uzatacağız. Kesinlikle hayır! Onun gayba dair ne bir bilgisi ve ne de kendisine verilmiş bir söz vardır. Biz onun bu sözlerini amel defterine kaydedeceğiz; azabını da artırdıkça artıracağız 26. و ن ر ث ه م ا ي ق ول و ي ات ين ا ف ا رد ا Ve söylediğine biz vâris olacağız ve o bize tek başına gelecektir. 22 Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s

11 Onun sözünü ettiği şeyler sonunda bize kalacak 27 ; ikide bir sözünü ettiği malı-mülkü de evlâdı da elinden alacağız. O bizim huzurumuza yapayalnız gelecek 28. و ا ت ذ وا م ا ن د ون الل ه ا ل ة ل ي ك ون وا ل ا م ا Kendilerine bir itibar ve güç vesilesi olmaları için Allah tan başka ilâhlar edindiler. O kâfirler/müşrikler kendilerine güç ve destek sağlasın diye Allah ın yanı sıra bir takım sözde tanrılar edindiler 29. ك ل س ي اكف ر ون ب ع ب اد ت ا م و ي ك ون ون ل ا يه ا م ض د ا Hayır, aslâ! O ilahlar onların ibâdetlerini inkâr edecekler ve aleyhlerine zıd olacaklar. Hayır, asla! O putlar onların ibadetini tanımayacaklar ve kendilerine hasım olacaklar 30 ; tanrı edindikleri şeyler/putlar kıyamet günü hem onların tapınmalarını reddedecek hem de onlara düşman kesileceklerdir Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s