DİĞER SERT KABUKLULAR. Prof. Dr. Nurgül TÜREMİŞ , Güz Dönemi

Transkript

1 DİĞER SERT KABUKLULAR Prof. Dr. Nurgül TÜREMİŞ , Güz Dönemi

2

3 Macadamia, çiçekli bitkilerden Proteacea familyasından 4 türü içine alan bir cinstir. Bu cinsin doğal yaşam alanı 4 türün içinde birbirine çok yakın bir halde Avusturalya'dadır. Takım: Proteales Familya:Proteaceae Cins:Macadamia Tür:Macadamia integrifolia Macadamia jansenii Macadamia ternifolia Macadamia tetraphylla

4 MACADAMİA TERNİFOLİA 18 metre boylanabilen ağaçlara sahip olup floş pembe çiçeklidir. Küçük ve yoğun acılıkta meyveleri bulunmaktadır.

5 MACADAMİA TETRAPHYLLA 20 m boylanabilen ağaçlara sahiptir. Pembe çiçekli kaba yapraklı makadamya türüdür. Dikenli Makadamya olarak da bilinir. Daha çok Kenya ve Kaliforniya da yetiştirilmektedir.

6 TÜR:MACADAMİA İNTEGRİFOLİA Ağaçları 25 m kadar Büyür. Avustralya nın ana ticari ürünüdür. Çiçekleri krem renkli, Meyveleri düzgün kabukludur.

7 MACADAMİA JANSENİİ 1991 yılında keşfedilen bu türün fındıkları küçük düzgün yenilebilir özellikte değil ancak diğer türlerle melezlemelerde kullanılabilir. Ağacı 8 m. boylanabiliyor.

8

9 Küçükten büyüğe herdem yeşil ağaçlar cinsine göre 2 12 m arası bir boya kadar büyüyebilmektedir. Yaprakları cinsine göre 3 ile 6 halka dizilişli olabilmekte, yaprak türleri eliptik veya mızrak veya ters yumurtamsı şekilde 6 30 cm uzunluğunda ve 2 13 cm genişliğinde ve dikensi kenarlı olabilir.

10 Çiçekleri ince, 5 30 cm uzunluğunda basit salkım şeklindedir. Çiçekler tek başına mm uzunluğunda, beyazdan pembe veya mor renge kadar değişen 4 ufak tepale sahiptir. Meyveleri çok sert odunsu ve küre şeklinde folikül sivri tepeli bir kabuğun ardında 1 veya 2 tohum içerir.

11 Bilinen adları macadamia, macadamia nut, Queensland nut, bush nut, maroochi nut, queen of nuts veya bauple nut olarak bilinir; Aborjinler ve yerli Avusturalyalılar ise gyndl, jindilli, ve boombera gibi adlarla bilirler. Türkçe Makadamya,Makadamya Fındığı olarak bilinir.

12 Macadamia (Makademya) (Yenilebilen kısımları 100 gr) Besin değeri Enerji 3080 kj (740 kcal) Karbonhidrat 13,8 g - Şeker 4,57g - Lif 8,6 g Yağ 75,8 g - Doymuş yağ 12 g - Doymamış yağ 58 g - Çoklu doymamış yağ 1,5 g Protein 7,9 g Tiamin (Vit. B 1 ) 0.22 mg (%17) Riboflavin (Vit. B 2 ) 0.12 mg (%8) Folik asit (Vit. B 9 ) 81 μg (%20) B 12 vitamini 0.12 μg (%5) C vitamini 0 mg (%0) E vitamini 4 mg (%27) Kalsiyum 64 mg (%6) Demir 2 mg (%16) Magnezyum 0 mg (%0) Fosfor 241 mg (%34) Potasyum 410 mg (%9) Çinko 0.64 mg (%6)

13 Macadamia Cevizi, Avocado, Papaya, mango ve muz yetişen bölgelerde rahatlıkla yetiştirilebilecek bir ağaçtır. Bazı kaynaklarda ise Macadamia fındığı olarak geçer. John Mac Adam tarafından Avustralya nın yağmur ormanlarında keşfedilmiş ve oradan dünyaya yayılmıştır. Çok sert bir ceviz türüdür.

14 Macadamia Cevizi, hiçbir meyvede bulunmayan palmitoleic asit içerir. İnsan vücudu tarafından üretilen bu asit yaşlandıkça daha az üretilir. Nemlendirici bir yağ olduğundan kozmetikte yaygın kullanılır ve diğer ceviz türlerinde olduğu gibi kolesterolün kontrolünde çok önemlidir.

15 Makadamya yağı Çikolata kaplı makadamya fındığı

16 Macadamia Cevizi 3 C ye kadar soğuklara karşı dayanmasına rağmen, verim için için ideal sıcaklık C arasıdır. Teorik olarak, yetişmiş bir Macadamia ağacı -2 dereceye kadar soğuğa dayanabilir.

17 Macadamia da Deniz seviyesinden yukarılara çıkıldığında verim ve kalite ciddi şekilde düşer. 600 m üzeri yüksekliklerde Macadamia Cevizinin büyümesi yavaştır ve verim geç olur. Deniz seviyesinden m gibi yüksekliklerde Mauka, Kau ve Keaau çeşitleri, deniz kıyısında ise ( m) Purvis, Makai ve Keaau çeşitlerinin dikimi tercih edilmelidir. Ayrıca rüzgar da verimi etkileyen en önemli nedenlerdendir.

18 Avustralya makadamya yetiştiriciliğinde dünyada lider konumundadır. İlk ticari işleme tesisi 1954 yılında kurulmuştur. Bugün Avustralya da ton üretimin % 70 i 40 dan fazla ülkeye ihraç ediliyor.. 3 eyalette yaklaşık 850 den fazla üretici var Ülkenin doğusundaki 1000 km lik sahilde yetiştiricilik yapılıyor.

19 Çiftçilere yıllık getirisi 400 milyon Dolar. Avrupa ve Japonya ya çiğ ve kavrulmuş olarak satış gerçekleşiyor. Rakip ülkeler Güney Afrika ve orta Amerika. Ancak Dünya Üretiminin çoğunu Avustralya elinde tutuyor.

20 Tohumdan çıkarılması Macadamya yeterli miktarda neminin düşürülmesi için sert, katı bir yere tohumlar bırakılır. Sonrasında tohumlar sallandığında, kabuğun altındaki iç kısmın sallanırken ses çıkarması nemini kaybettiğini gösterip, kabuk kırılabilir. Sonra metal bir mengene veya çekiç ile hafif bir basınç uygulanarak kabuk kırılarak tohum çıkarılır.

21 Yetiştiriciliği Makadamya ağaçları genellikle tohumdan çoğaltılırlar. Ticari olarak 7-10 yıl sonrasında iyi bir şekilde meyve verirler ve yaklaşık 100 yıl boyunca meyve vermeye devam ederler. Makadamya fındığı iyi drenajlı ve verimli topraklarda yetişir. Yıllık yağışın mm olması istenir. Sıcaklığın 10 C nin altına düşmesi istenmez. İyi gelişen bir ağacı -5 C olan kısa süreli donlara dayanabilir. Fakat yıllık sıcaklık ortalama 25 C olmalıdır. Kökleri gevşek olup, fırtınada ağaçlar kökünden devrilebilir. Ayrıca, Phytophthora kök çürüklüğü hastalığına karşı hassastır.

22 ÇEŞİTLER Beaumont: Macadamia integrifolia x M. tetraphylla melezidir. Avustralya ve Yeni Zelanda da yetiştirilmektedir. Yağ yönünden zengin olup, tatlı değildir. Maroochy: Avustralya kökenli bir M.tetraphylla varyetesidir. Bu tür verimliliği, aroması ve istikrarı ile " Beaumont " türünün tozlanması için kullanılmaktadır. Nelmac II: Güney Afrika kökenli olup, Macadamia integrifolia x M. tetraphylla melezidir. Tohumları tatlıdır. Renown: Macadamia integrifolia x M. tetraphylla melezidir. Ağaçları bodurdur. Tohumlarının pek tadı yoktur.

23 KAJU

24 Sistematiği Takım: Sapindales Familya: Anacardiaceae (Sakız ağacıgiller) Cins: Anacardium Tür: A. occidentale L.

25 Kaju (Anacardium occidentale ), sakız ağacıgiller (Anacardiaceae) familyasından bir tropikal iklim bitkisidir. Brezilya da yetiştirilip Portekizliler tarafından dünyaya tanıtılmıştır. En yoğun bulunduğu bölge Ekvator çevresidir. 16. yy başlarında Portekizliler Brezilya'yı istila ettiklerinde kaju ağacını da keşfetmişlerdir. Portekizli denizciler kaju tohumlarını Brezilya'dan batı Afrika kıyılarına taşıyarak bu topraklara ilk yerleşen Portekizlilerin orada yetiştirmelerini sağlamışlardır.

26 Kaju ağacının yayılımı için yağışlı ve nemli ekvator iklimi çok elverişlidir. İklimi dolayısıyla kaju ağacı batı Afrika kıyılarına kolayca adapte olup hızla yayılmaya başlamıştır. Afrika'nın batı kıyısında Gabon, Angola ve Namibya gibi ülkelerden de doğu Afrika'daki ülkelere, Mozambik, Kenya ve Tanzanya'ya da yayılmıştır.

27 Kaju ağacı Brezilya ve Afrika dışında Hindistan'da da yetiştirilmektedir. Günümüzde dünyanın en büyük kaju üreticisi ve ihracatçısı Hindistan'da Kerala Kaju Birliğidir. Brezilya ise kaju üretimi ve ihracatında dünya ikincisi, Afrika ise bu sıralamada üçüncü sırada yer alır. Hindistan'ın hasat zamanı Mayıs, Brezilya'da ise Ekim ayıdır.

28 KAJU ÜRETİM DEĞERLERİ (FAO, 2012) Ülkeler Üretim (ton) Vietnam Nijerya Hindistan Fildişi sahili Benin DÜNYA

29 Kaju meyvesi çabuk çürüdüğünden ekonomik değere sahip değildir. Kaju fıstığının diğer fıstık çesitlerinden daha pahalı olma nedenlerinden biri her iklimde yetiştirilememesi ve her kaju elmasından ancak bir adet kaju fıstığı üretilebilmesidir. Toplanan kaju elmalarından çekirdekleri ayrılarak üzerlerindeki kabuk çıkartılıp kavrularak yenilir. Dünyanın en büyük kaju ağacı Brezilya'da Parnamirim şehrinde bulunur.

30

31

32 Kaju ağaçları orta boylu olup, 12m ye kadar uzayabilirler. Herdem yeşil olup, yayılıcıdırlar. Tohumdan çıkanlarda kök sistemi kazık köklüdür. Yaprakları; basit, birbirini izleyen sıralı, sert, gençken soluk yeşil veya kırmızımsı, olgunlaştığında ise koyu yeşildir. Çiçeklenmesi; salkım şeklinde olup, erkek ve hermafrodit çiçekleri vardır. Entomofil bir bitki olup, tozlanma arılar ve böcekler yardımıyla olmaktadır.

33

34

35 Yüksek sıcaklıklara gereksinim duyarlar, soğuk havalara karşı hassastır. Yıllık sıcaklık dağılımının C olmasını isterler. Yağışın miktarı değil, dağılımı önemlidir. Yıllık yağışın mm olmasını isterler m yükseklik aralığında yetiştiriciliği yapılabilir. Killi topraklar dışında, kumlu, derin ve verimli birçok toprak tipinde yetişebilirler.

36 Kullanım alanları; çerez hayvan yemi yakıt lif kereste zamk ve reçine tanen veya boya maddesi yağ alkol zehir ilaç

37 Tohumları; Oda sıcaklığında 4 ay süreyle %100 canlı, 10 ay %50 canlı, aydan sonra canlılığını kaybetmektedirler.

38 BREZİLYA FINDIĞI

39 Sistematiği Takım: Plantae Familya: Lecythidaceae Cins: Bertholletia Tür: B. excelsa

40 BREZİLYA FINDIĞI ÜRETİM DEĞERLERİ (fao, 2012) ÜLKELER ÜRETİM (TON) BOLİVYA BREZİLYA FİLDİŞİ SAHİLİ GAMBİYA 820 PERU 315 Dünya üretimi: ton

41 100 g Brezilya Fındığının Besin İçeriği Enerji 656 kcal Karbonhidrat g Nişasta 0.25 g Şeker 2.33 g Lif 7.5 g Yağ g Protein g Vit. B mg Vit. B mg Vit. B mg Vit. B mg Vit. B9 22 µg vit. C 0.7 mg Vit. E 5.73 mg Ca 160 mg Fe 2.43 mg Mg 376 mg Mn mg P 725 mg K 659 mg Na 3 mg Zn 4.06 mg Su 3.48 g Se 1917 µg

42

43 Ağaç boyu 50m, gövde kalınlığı 1-2m ye ulaşabilir. Amazon yağmur ormanlarının en geniş ağaçlarıdır. 500 yıl ve daha uzun süre yaşayabilirler. Bazı kaynaklarda 1000 yaşında ağaçların olduğu söylenmektedir. Gövdesi gri ve pürüzsüzdür. Kuru mevsimlerde yaprağını dökerler. Yaprakları 20-35cm uzunluğunda ve 10-15cm genişliğindedir.

44 Çiçekleri küçük yeşil-beyaz, salkım uzunluğu 5-10cm ve her çiçek 2 kısımdan oluşmuştur. İri arılarla (Bombus, Centris, Epicharis, Eulaema ve Xylocopa gibi) tozlanmaktadır. Tozlanmadan meyve olgunlaşmasına kadar geçen süre 14 ayı bulmaktadır.

45

46 Brezilya fındığının yağı saatleri yağlamada ve sanatçıların makyajlarını yapmak için kozmetik endüstrisinde kullanılırlar. Brezilya fındığının kabukları Bolivya yerli kabileleri tarafından takı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, bazı seramikleri parlatmak için de kabukları aşındırıcı olarak kullanılabilir. Kerestesi çok değerlidir, fakat Brezilya, Bolivyaa ve Peru gibi ülkelerde kerestesinin kullanımı yasaktır.

47 KULLANIM ALANLARI