ÇEVİRİ İŞLETMELERİ DERNEĞİ

Transkript

1 ÇEVİRİ İŞLETMELERİ DERNEĞİ ÇEVİRİDE KALİTE. AHMET ÇALLI ES Dil Hizmetleri ve Danışmanlık A.Ş. 1

2 Kalite Tanımları TDK sözlük karşılığı: Nitelik 2

3 Kalite Tanımları Kökeni: Latince qualis, nasıl oluştuğu anlamına gelmektedir. 3

4 Kalite Tanımları Basit tanımı: Müşteri isteklerine cevap verebilmek 4

5 Kalite Tanımları Genel tanımı: Bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamı. 5

6 Kalite Tanımları Diğer bazı tanımlar: Kullanıma uygunluk Sistemin şartlara ve talebe uygunluğu Bir mal ya da hizmetin belirli bir gereksinimi karşılayabilme yeteneklerini ortaya koyan karakteristiklerin tümü 6

7 Kaliteye etki eden faktörler İç faktörler: Yönetim İnsan gücü Motivasyon Malzeme Makine Üretim yöntemleri Ölçüm araç ve gereçleri 7

8 Kaliteye etki eden faktörler Dış faktörler: Tüketici özellikleri Pazarın yapısı Sermaye ve finansal kaynaklar Teknoloji 8

9 Kalite yaklaşımları Üstünlük bazında yaklaşım 9

10 Kalite yaklaşımları Değer bazında yaklaşım 10

11 Kalite yaklaşımları Üretim bazında yaklaşım 11

12 Kalite yaklaşımları Tüketici bazında yaklaşım 12

13 Çeviri Kalitesi Denetimi Amaç Çevirinin kalite düzeyini belirlemek Çevirmenlerin ve editörlerin yeterlilik düzeyini belirlemek 13

14 Çeviri Kalitesi Denetimi Gerekenler Temel referanslar Örnekleme yöntemi / kuralları Ölçüm sistemi Matematiksel kriterler Değerleme sistemi 14

15 Çeviri Kalitesi Denetimi Asla UNUTMAYIN!!!!!! HİÇBİRŞEY KURAL DEĞİL, HERŞEYİ BİZ BELİRLİYORUZ 15

16 Çeviri Kalitesi Denetimi Çeviri Projesi Kalite Denetimi Örneği Kullanılan yöntem LISA Kalite Denetimi Yöntemi 16

17 Çeviri Kalitesi Denetimi 1. Referanslar Terimce Stil Kılavuzu Temel sözlükler (TDK sözlüğü gibi) Temel dil kuralları Varsa diğer referanslar (çeviri belleği gibi) 17

18 Çeviri Kalitesi Denetimi 2. Örnekleme < 1000 sözcük % % % %7 >50001 %5 18

19 Çeviri Kalitesi Denetimi 3. Ölçüm Sistemi - Hata kategorileri Doğruluk hataları Terimce Yanlış çeviriler hataları Eksik Sözlüklerle çeviriler tutarsızlık Özgün Bağlama metinde aykırılık olmayan eklemeler Çapraz Ürün/yardım, Dilbilgisi başvuru hataları ürün/kullanıcı hataları kılavuzu tutarsızlıkları Basılı Sözdizimi belgelerde hataları üstbilgi/altbilgi, bölüm başlığı, dizin tutarsızlıkları Genel üslup hataları Belirli bir jargonu yansıtan sözcüklerin Noktalama Tarih, saat, işaretlerinin hatalı kullanımı veya sayı argo biçimi, sözcüklerin para birimi, kullanımı ölçü veya birimleri kullanılmaması gibi bilgilerin Yazım hataları Çevirinin ülke özgün standartlarına metne fazla uygun bağlı hale kalması getirilmemesi (çeviri kokması) Stil Örneklerin kılavuzunda yerelleştirilmemesi belirtilenlere uymamak Gerekli olduğunda ülkelere özgü bilgilerin yerelleştirilmemesi Dil hataları Stil hataları Ülke Düşük standartları cümleler hataları Kritik hatalar Ürünün çalışmamasına veya işlevlerinin yanlış anlaşılmasına neden olacak hatalar Hukuki açıdan zararlı sonuçları olabilecek hatalar Çevrilmemiş sözcük veya sözcük grupları Bir önceki Kalite Denetimi düzeltilerinin girilmemiş veya eksik girilmiş olması Belgenin çok göze batan bölümlerinde (kitap/cd kapağı, menü çubuğu, hoş geldiniz ekranı, içindekiler tablosu, bölüm başlığı gibi) yapılan hatalar 19

20 Çeviri Kalitesi Denetimi 3. Ölçüm sistemi - Hataların ağırlıkları Doğruluk hatası: 2 puan Terminoloji hatası: 2 puan Dil kalitesi hatası: 1 puan Stil hatası: 1 puan Ülke standartları hatası: 4 puan Kritik hata: 40 puan 20

21 Çeviri Kalitesi Denetimi 4. Matematiksel kriterler Hata yüzdesi esas alınarak yapılan değerlendirme %100 => Ortalama kalite 20 puan /1000 sözcük => Ortalama kalite 21

22 Çeviri Kalitesi Denetimi ÖRNEK Çeviri miktarı kelime Kalite denetimi yapılan sözcük 1500 kelime Bulunan hatalar: 2 doğruluk (2), 1 ülke standartları (4), 6 stil hatası (1) Hata puanı toplamı: (2x2)+(1x4)+(6x1)=14 Ortalama puan 30 (1000 sözcükte 20) 14 hata puanının % karşılığı: (14x100)/30=46.66 Kalite denetimi sonucu %47 22

23 Çeviri Kalitesi Denetimi 5. Değerleme sistemi % 0 30 : Mükemmel % : Çok iyi Çeviri ise, sadece okuma yapılabilir Redaksiyon ise, müşteriye gönderilebilir Çeviri ise, kalite denetimi sonuçlarının benzerleri düzeltilir Redaksiyon ise, müşteriye gönderilebilir Çeviri ise, hızlı redaksiyon yapılabilir Redaksiyon ise, müşteriye gönderilebilir Çeviri ise, redaksiyon yapılabilir Redaksiyon ise, müşteriye gönderilebilir % : İyi % : Kabul edilebilir % : Ortalama % 101 Çeviri 140 ise, : mutlaka Geliştirilmesi redaksiyon yapılır gerekiyor Redaksiyon ise, tekrar redaksiyon yapılır % 141 Çeviri 199 ise, : mutlaka Yetersiz redaksiyon yapılabilir Redaksiyon ise, tekrar redaksiyon yapılır Çeviri ise, ayrıntılı redaksiyon ile düzeltilip >% 199 : Başarısız düzeltilemeyeceğine karar verilir % arasında ise çevirmene geri gönderilir Redaksiyon ise, tekrar çeviri ve redaksiyon yapılır veya farklı çevirmene tekrar yaptırılır >%250 ise çeviri ve redaksiyon farklı kişilere tekrar yaptırılır 23

24 Bizim Belirlediğimiz Değişkenler Örnek miktarları kelime arası %10 değil %15 olabilir Hata kategorileri Özgün metne bağımlılık istenmeyebilir Hataların ağırlıkları Terminoloji hatası 2 değil 4 puan olabilir Hata puanı hesaplaması 1000 sözcükte 20 değil 10 olabilir 24

25 Bizim Belirlediğimiz Değişkenler Puanlama sonucu Mükemmel %0-30 değil, %0-10 olabilir Puanlama sonucu yapılması istenenler %71-85 Kabul edilebilir sonucunda, çeviri için redaksiyon yeterli kabul edilmez, çevirmenin tekrar gözden geçirmesi istenebilir 25

26 NE? KALİTEYİ NE BELİRLER? 26

27 KİM? KALİTEYİ KİM BELİRLER? 27

28 FİYAT KALİTE - FİYAT İLİŞKİSİ İstenen kalite, maliyeti ve fiyatı belirler Fiyat kaliteyi belirlemez 28

29 SONUÇ ÇEVİRİ KALİTESİ Müşteri isteklerine Kullanılan kaynaklara Kullanılan araçlara ve sistematiğe Müşterinin ödediği fiyata göre DEĞİŞİR/BELİRLENİR 29

30 Sorular??? Kaynaklar: David Garvin, "Kalite Yönetimi", 1988 Aykut Kibritçioğlu, Firma ve Ürün Kalitesi: Nedir? Neden Önemlidir?, 1998, Ankara, URL erişim:13 Aralık 2011 [1] Banu Durukan, Aysun Kapucugil İkiz, Denetim Kalitesi, Kalite ve Hizmet Kalitesine İlişkin Modeller: Kavramsal Çerçeve, İSMMMO Yayın Organı, 2007, Sayı:82, s: Birol Bumin, Hakan Erkutlu, Toplam Kalite Yönetimi ve Kıyaslama İlişkileri, G.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 2002, Sayı: 1, s: Özlem İpekgil, Mert Topoyan, İstatistiksel Kalite Kontrol, n.d.,url erişimi:28 Aralık