FMH İHLAL DAVALARINDA TARAF TEZLERİ, TALEPLERİ VE UZMAN KULLANIMI. İlhami güneş FSHHM HAKİMİ 8 Kasım Berlin

Transkript

1 FMH İHLAL DAVALARINDA TARAF TEZLERİ, TALEPLERİ VE UZMAN KULLANIMI İlhami güneş FSHHM HAKİMİ 8 Kasım Berlin

2 FMH TECAVÜZÜ HALİNDE HAK SAHİBİNİN HAKLARI Tecavüzün men i Ref i Durdurulması Ortadan kaldırılması, sonuçlarının giderilmesi İlan El koyma İmha Mülkiyet hakkının devrini isteme Tazminat(maddi, itibar ve manevi) Delil Tesbit, tedbir.

3 TAZMİNATI DOĞURAN OLAYLAR MarkKHK. 9, 61. md. FSEK md Hak sahibi marka veya telif gibi hakların ihlali halinde hem hukuk hem de ceza davaları açabiliyor.(patent, FM ve Tasarım ayrık) Marka, tasarım ve patent bakımından KHK larda ayrıntılı düzenlemeler yer alıyor. Tescil şartına bağlı koruma, münhasır lisans veya dava hakkı sağlayan lisanslar da lisansöre aynı hakları veriyor. Buna karşılık telif bakımından tescil şartı aranmaz.

4 Farazi Örnek; Alman GERMANYUMfirması Almanya da tescilli patentli ürünün Türkiye de üretimi ve satışı için Türkiye de TÜRKER firmasına ortaklık önerir;türkerfirması üretilen ürünün satışı konusunda münhasır hak sahibi olacaktır. Ürünün Almanya da tescilli olan patenti henüz Türkiye de tescilli değildir. TÜRKER firması bu ürünü sadece Türkiye de satabilecektir. Ürünün kalıp ve projeleri Alman firmanın mühendislerince gerçekleştirilmiş ve master kalıplar üretim için Türkiye de kurulan fabrikaya gönderilmiştir.

5 Olaylar 2012 de Anlaşma sağlanır, Türk firmaya tek satıcılık ve üretim izni verilir. Üretilen ürünler satışa çıkar ve Türkiye de iyi bir pazar elde eder.türker firması bu ürünle ilgili olarak küçük bazı model değişikliği ile bir faydalı model ve tasarım başvurusu yapar. TÜRKER firması çalışanı bu ürünün teknik çizimlerini kopyalar ve işten ayrılarak AÇILIM firmasında çalışmaya başlar. AÇILIM firması ürünün muadilini satmaya başlar. TÜRKER firması ürünü başka bir kardeş şirket PARAVAN üzerinden İran ve Irak a ihraç etmeye başlar. TÜRKER firması ürünün Almanya da tescilli markasına «türkişi» ekini yaparak marka tescili yapar.

6 Davacı ne yapabilir? 2013 da Alman firmanın çalışanları Türkiye deki ortaklarının yaptıklarını haber alır. Dava hakkını nasıl ve ne zaman kime karşı hangi mahkemede kullanacaktır. Hangi hakka dayanabilecektir? -Alman firma sözleşmelerinde tahkim şartı yoksa Uzman FSHHM lerde dava açabilir. Bu sözleşme ile (Taraflar tüzel kişi olduğundan)türkiye de belli bir mahkemenin yetkili olacağını öngörmeleri mümkündür. -Arabulucuya gitme olanağı da var. Yasa yürürlüğe girmiş durumda. -La Haye Adli Yardımlaşma Sözleşmesi gereği, dava teminatı yatırma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ayrıca Alman firmanın Türkiye de tescilli bir sınai mülkiyet hakkı olması halinde üyelik olmasa dahi teminattan muaf tutulması değerlendirilebilir. Ancak teminat ta hak aramayı güçleştirici kapsamda uygulanmamaktadır. -TÜRKER firması üretim ve satış yetkisini bölgesel aldığı halde paravan eliyle ihracata girişerek sözleşmeyi ihlal etmiştir. Bu ihlal için sözleşmede yer alan cezai şart hükmü işletilebileceği gibi, eylem lisans sınırlarını aşarak tecavüz olduğundan kazanç kaybı talep edilebilir. Muhasebeci bilirkişi ile TÜRKER firmasının ticari defterleri, gümrük kayıtları incelenerek zarar hesaplanır. Bizim uygulamamızda hesap teknik bir konudur.

7 Davacı Çareleri: Patentin ihlali nedeniyle açılacak dava Türkiye de patent tescili bulunmaması yüzünden haksız rekabet ilkelerine göre ele alınır.(ttk 54, 55) Muadil ürünün patent ihlali olup olmadığı, delil tespiti yapılarak ilgili alan teknik uzmanının yardımı ile belirlenir. O vakit AÇILIM firmasına karşı da haksız rekabet davası açılır.(üniversite öğretim üyeleri, patent uygulamalarına vakıf uzmanlar) Master kalıpların TÜRKER firmasından AÇILIM A geçen mühendisçe aktarılması da ayrıca telif hakkı ihlali oluşturur. Bilimsel ve teknik esaslara göre çizilen ve belli bir değeri, hususiyeti olan proje ve çizimler FSEK kapsamında korunur. Gerek Firma gerekse kopyalayan mühendis sorumlu olacaktır. Bu davada Alman firma hak sahipliği faraziyesinden yararlanır. Yine üretim tekniğine dair bilgiler de özellik taşıdığı takdirde ticari sır olarak haksız rekabet kapsamında korunur. Çizimlerin eser olarak değeri belirlenir ve rayicin 3 katına kadar tazminat istenebilir, men ve durdurma, el koyma talepleri yanında

8 Davacı Çareleri: TÜRKER firmasının yaptığı marka tescili, ek içerse de kötüniyetli bir tescildir. Temel hukuk ilkeleri ile uluslararası öncelik, üstünlük ilkelerine göre hükümsüzlüğü istenebilir.(mk 2, TTK 54, MarkKHK 35, 42 md) TÜRKER firmasını elde ettiği Faydalı model ve tasarım başvuruları için de hükümsüzlük ve terkin davaları açılması mümkündür.

9 Davacı Çareleri: Davacı Türk Kanunları gereği, Türkiye de baroya kayıtlı bir avukat ile temsil edilmelidir. Açılacak men ve tazminat davalarında dava değeri üzerinden harç ve giderleri karşılamalıdır. İhtiyati tedbirler olanaklıdır. Kanıtların kuvvetine göre teminatlı veya teminatsız olabilir. Yargı giderleri, dava kazanılıp kesinleştiğinde kazanma oranında karşı taraftan tahsil edilecektir. Hükümsüzlük davaları ilgili tesciller devam ettiği sürece açılabilir(patentler ve tasarımlar için süre bitiminden 5 yıl sonraki dönemde de). TÜRKER firmasının aldığı FM tescilinin iptali bakımından Almanya da kayıtlı patent önceki teknik olup, yeniliği bozmuş olabilir. Keza tasarım bakımından da aynı sonuçlar gündeme gelebilir. Marka hükümsüzlüğü için net bir süre düzenlemesi yoktur. Ancak öncelik hakkı ileri sürülecekse vakit geçirilmemelidir. Alman firma kötü niyete dayanarak süre koşulu aranmadan dava açabilir.

10 Davalı Savunmaları; Davalı TÜRKER şirketi ve TÜRKER nin hakim ortaklarının ortak olduğu PARAVAN şirket ihracatı açıklamakta güçlük çekecek ancak, patentin Türkiye de korunmadığı gerçeğini gündeme getirecektir.paravan FİRMA patenti bilmediğini, TÜRKER den aldığı ürünleri ihraç ederek yasal bir ticaret yaptığını ileri sürebilecektir. Davalı AÇILIM ve kaypak mühendis ise çizimler bakımından eser şartlarının bulunmadığını, sıradan ve herkes tarafından üretilebilecek bir çizim olduğunu ileri sürebilecektir. Davalı AÇILIM ayrıca haksız rekabet davasında kendi ürünün farklılığını ileri sürebilecek istemleri, kullanmadıklarını savunacak, patentin ülkemizde korunmayacağına, zaten anonim olduğuna sığınacaktır. Ya da üretimin pek sınırlı araştırma ve deneme amaçlı olduğunu, Üniversite teknoparkında eğitim amaçlı faaliyette bulunduklarını savunabilecektir.

11 Öneriler: Patentin Türkiye de tescilinin sağlanması ve sonrasında lisans verilmesi, Markaların Türkiye de de tescillenmesi ve sonrasında lisansa konu edilmeleri. Cezai şart ve tahkim için net hükümler, Uzman mahkemenin yetki şartı olarak belirlenmesi Örneğin İstanbul da 4 +2 =6 adet uzman FSHHM ve FSHCM ler kurulu bulunmakta. Bu mahkemeler 2000 den beri büyük bir kısmı 2003 den beri faaldir. Türkiye de ayrı bir şirketi kurmaları ve yönetiminin ortaklaşa oluşturulması. Sınai mülkiyet hakları konusunda yetki ve sınırlamaların net düzenlenmesi. Mahremiyet şartı düzenlemeleri.

12 Tecavüz oluşturan eylemlerde ana unsurlar şöyledir: Türkiye de tescilli ve geçerliliği devam eden bir markanın/tasarım/patent/faydalı modelin bulunması, hak sahibinin izninin bulunmaması veya var olan izinin süresinin dolması, geçerliliğini yitirmesi veya geri alınması, yasada tanımlanan eylemlerin işlenmesi, hukuka uygunluk sebeplerinin bulunmaması

13 Marka Sahibinin talepleri 62. md. Devam eden tecavüzü durdurma, men Maddi ve manevi zararın tazmini Yoksun kaldığı kar El koyma Mülkiyet hakkı tanınması İmha, tecavüzlü işaretleri sildirme İlan İtibar zararının tazmini(68. md)

14 FMH sahibinin zararı Genellikle yoksun kaldığı kazanç Fiili zarar; tecavüzün etkilerinin giderilmesi için yapılan harcamalar(ilan, reklam giderleri) Marka sahibinin manevi kaybı Markanın kötü ve kalitesiz biçimde kullanılmasının yarattığı itibar kaybı Haksız eylemden kaynaklanan zarar benzeri MarkKHK, TTK, BK hükümleri ve ilkeleri. Öncelikle özel yasanın uygulanması.

15 Fiili zarar Tecavüzden önceki malvarlığı ile sonraki arasındaki olumsuz fark fiili zarardır. Bu zararın nasıl hesaplanacağı konusunda özel hüküm yok, BK nun genel ilkeleri kullanılacak. Genel ispat kuralları Tecavüzden doğan karışıklık ve yanlış algıların düzeltilmesi için yapılan İlan ve reklam giderleri kanıtlanmalı.

16 İtibar zararı Chanel markasının çamaşır suyu veya kezzap ürününde kullanılması, Kalitesini kanıtlamış bir markanın kalitesiz ürünlerde kullanılması; «Dupont» markası altında mangal yakma aparatı, taşlı fitilli çakmak satma gibi.

17 Yoksun kalınan kar Tecavüz eylemi olmasaydı elde edilebilecek olan kar Olası gelir hesabı, giderlerin düşülmesi Sair faktörler: genel ekonomik sektör şartları, mütecavizin diğer eylemlerinin kazancına etkisi, marka sahibinin markasının satış gücü, Ürünün özellikleri, önceki ve sonraki satış trendleri. İstisnaen toptan fiyatları esas alınır.

18 Yoksun kalınan kar Hangi perakende fiyatı? Marka sahibinin fiyatı veya mütecavizin fiyatı -orijinal ürünle benzer veya aynı olduğu takdirde -taklit fiyatı orjinalin fiyatının %75 nden az değilse -taklidin fiyatının esas alınması gerçek zararın hesabını güçleştirecekse - özellikle markanın ekonomik önemi, - Marka hakkına tecavüz edildiği anda geçerlilik süresi - tecavüz sırasında markaya ilişkin lisansların sayısı ve çeşidi gibi etkenler göz önünde tutulur.

19 Yoksun kalınan kar Tecavüz eyleminin etkisi ile marka sahibi de fiyat düşürmüşse indirim serbest rekabet ortamında ve rekabet için yapılmamak kaydıyla-aradaki fark yoksun kalınan kar hesabına katılabilir.

20 Yoksun kalınan kar YKK=(Tecavüz olmasaydı uygulanacak olan fiyat ) X (Tecavüz sonucu satılan mal)- (gerçekleşen gelir)-(ek maliyetler) Gerçeğe en yakın hesap

21 YKK Yöntemleri 66. md. Marka sahibi tercih etmelidir Haklı sebeblerle tercih değişikliğine engel hüküm yok a) Marka hakkına tecavüz edenin rekabeti olmasaydı, marka sahibinin markanın kullanması ile elde edebileceği muhtemel gelire göre, b) Marka hakkına tecavüz edenin, markayı kullanmak yoluyla elde ettiği kazanca göre, c) Marka hakkına tecavüz edenin, markayı bir lisans anlaşması ile hukuka uygun şekilde kullanmış olması halinde ödemesi gereken lisans bedeline göre.

22 YKK artırımı Markanın satışlarda önemli bir katkısının bulunduğu hallerde uygun (makul) bir miktar eklenmesi Satış analizleri, ekonomik ve istatistiki veriler, anketler Markanın bilinirliği, tanınmışlık düzeyi

23 İspat Konuları Geçerliliği devam eden bir marka/patent/tasarım Ticari kullanma Aynen, benzer veya iltibaslı kullanma olgusu Faaliyet alanı benzerliği Tecavüz Tecavüz süresinin marka geçerlilik süresi dahilinde olması Marka sahibinin rızası veya onayının yokluğu Karıştırma Hukuka uygunluk sebeplerinin bulunmaması Zarar, tutarı ve nedensellik bağı

24 Görev ve Yetki İhtisas mahkemeleri veya yetkilendirilen mahkemeler İl bazında yetki Tecavüz davalarında hak sahibinin ikametgahında dava açma hakkı Hükümsüzlük davaları davalı marka sahibinin ikametgahında açılır. YİDK kararları Ankara FSHHM de

25 Zamanaşımı Tecavüz devam ettikçe işlemez Öğrenmeden itibaren 2 yıl ve her halde 10 yıl (BK 72. md) TTK kapsamında haksız rekabet davalarında ise 1 ve 3 yıllık zamanaşımı. Cezayı gerektiren bir fiilden doğduğunda daha uzun ise ceza zamanaşımı.

26 Örnek dava; BURGERKING / BURGERTURK ABD li marka sahibinin marka koruma girişimi Tescilli «burgerking» marka ve yerel girişimcinin restoranlarının rekabeti Davacı markaları 29, 32 ve 43 sınıflarda Davacı öncelikle tespit ve tedbir istedi ve teminat karşılığında talebi kabul gördü. Karşı taraf dinlenmeden tedbiren men kararı verildi. Tecavüzün meni ve tazminat davası açtı ve yabancılık teminatını karşıladı

27 Davacı kanıtları (2001) tarih ve sayılı BURGER KİNG+şekil tarih ve sayılı BURGER KİNG, tarih ve sayılı BURGER KİNG BURGER KİNG, TPE tarafından özel /00146 sayısı ile tanınmış marka Franchise sisteminde uniform dekorasyon ve tabela, kırmızı ve beyaz renklerle düzenleme

28

29

30 Davalının tabelası

31 Davalının ticari görünümü:

32

33 Davalı savunmaları: BURGER TURK markası farklıdır; Türk damak tadına vurgu «NFS BURGER TURK+ŞEKİL» Başvuru aşamasında Savunmaları: benzerlik, iltibas yok Burger sözcüğü ürün adıdır. Markamız BURGER TURK+ŞEKİLDİR. Dekorasyonda farklılıklar var, logo tamamen farklı

34 Yargılama Mahkeme, iddia ve savunmayı araştırdı; toplanmış deliller, tespit, marka belgeleri, tespit raporu, ticari defter ve belgeleri inceledi. Tespit için bir marka ilkelerinden anlar bilirkişi atandı somut görsel ve numuneleri topladı. Yargılamada ise Muhasip, marka ve reklam uzmanlarından hesap konusunda rapor alındı. Davacı 66/c, Lisans yöntemine göre hesap tercih etti.

35

36 sonuç Sizce? Men, giderme, ilan, maddi ve manevi tazminat. Onanarak kesinleşti.