BEŞĐNCĐ BÖLÜM TĐCARET UNVANI, ĐŞLETME ADI ve MARKA-

Transkript

1 BEŞĐNCĐ BÖLÜM TĐCARET UNVANI, ĐŞLETME ADI ve MARKA- 1- GENEL OLARAK Ticari hayatta taciri, ticari işletmeyi, ürünleri, buluşları, model ve tasarımları diğerlerinden ayırmak ve bunların sahiplerine hukuki ve ekonomik koruma sağlanmak amacıyla çeşitli ticari adlar ve işaretler kullanılır. Ticaret unvanı, işletme adı, marka, patent, faydalı model, endüstriyel tasarım ve coğrafi işaretler başlıca ticari isim ve işaretlerdir. 2- TĐCARET UNVANI 1- Genel Olarak Ticaret unvanı, taciri diğer tacirlerden ayıran ve tacirin ticari işletmesiyle ilgili işlemlerinde kullandığı isimdir. Tacir bir ticaret unvanı seçmek, ticaret siciline tescil ve ilan ettirmek, ticari işletmesiyle ilgili işlemleri yaparken kullanmak ve işletmenin görünür bir yerine asmak zorundadır. Ticaret unvanı kural olarak ticari işletmeyi değil, taciri hedef alır. 2- Ticaret Unvanı Seçmede Sistemler Serbestlik Sistemi: Bu sistemde tacir dilediği gibi bir unvan seçebilir. Unvanın gerçeği yansıtması şart değildir. Almanya, ABD gibi ülkelerde uygulanmaktadır. Gerçeklik Sistemi: Bu sistemde tic. Unvanı tamamen gerçek durumu yansıtmalıdır.mesela, gerçek kişilerin ticaret unvanında, tacirin adı soyadına ve işletmenin durumuna tamamen uygun ibarelere yer verilebilir; fantezi ve hayali ekler yapılamaz. Fransa. Karma Sistem: Bu sistemde ticaret unvanının çekirdek kısmının oluşturulmasında gerçeklik, ek kısmının oluşturulmasında serbestlik sitemi geçerlidir. Türkiye. 3-Ticaret Unvanının Yapısı a- Çekirdek: Bir ticaret unvanında bulunması kanunen zorunlu asgari unsurlardır. Mesela; gerçek kişilerde işletme sahibinin adı soyadı, ticaret unvanının çekirdeğidir. Çekirdeğinde zorunlu olarak bir gerçek kişi adını taşıyan unvanlara, şahıs ticaret unvanı; zorunlu olarak konuya yer veren ticaret unvanlarına da konu ticaret unvanı denir. b- Ek: Bir ticaret unvanının çekirdeği ile birlikte bulunması bazen sorunlu bazen de ihtiyari ibarelerdir. Ek Seçme Serbestisi ve Sınırları : Ek seçmede esasen serbestlik ilkesi geçerlidir.bununla beraber, bazı sınırlamalar da vardır; Yanlış kanaat uyandırmamak, Gerçeğe uygunluk, Kamu düzenine uygunluk, Tek başına ticaret yapan gerçek kişiler, ticaret unvanlarında bir şirketin mevcut olduğu zannını uyandıran ekler kullanamazlar, Türk, Türkiye, Cumhuriyet ve Milli gibi kullanılması izne bağlı olan ekler kullanamazlar. Ek Seçme Zorunluluğu: Üç durumda bahsedilebilir; Ayırt Edici Ekler: Gerçek kişilerin ticaret unvanına, aynı ticaret sicilinde daha nce tescil edilmiş olan unvanlardan açıkça ayırt etmeye yarıyan ilavelerin yapılması mecburidir. Başka bir ticaret siciline daha önce tescil edilmiş olan aynı isim ve soyisim ihtiva eden bir ticaret unvanı sahibinin haksız rekabetten doğan hakları saklıdır. Şube Ekleri: Ticari işletmelerin şubelerinin ticaret unvanına merkez şube ilişkisini ifade eden eklerin yapılması zorunludur. Akbank T.A.Ş. Manisa Şubesi Tasfiye Eki: Tasfiye halinde Đhlas Finans 1

2 4- Ticaret Unvanının oluşumu a- Gerçek Kişilerde Ticaret Unvanı: bu kişilerde ticaret unvanı tacirin adı, soyadı ve buna yapılacak eklerden oluşur. Çekirdek kısmı oluşturan isim ve soyisim kısaltılmadan yazılır. Aynı sicilde daha önce tescil edilmiş aynı isi ve soyisimden oluşan bir unvan varsa, ek yapılması zorunludur. Bir gerçek kişinin aynı sicile kayıtlı birden fazla işletmesi varsa, ikinci ve sonraki işletmeleri için kullanacağı ticaret unvanına ek yapması zorunlu değildir. b- Tüzel Kişilerde Ticaret Unvanı Ticaret Şirketleri Kolektif Şirketler: Kolektif şirketin ticaret unvanı ortaklardan en az birinin adı ve soyadı ile şirketin türünü gösteren ibareyi içermelidir (çekirdek kısım). Ahmet Ak Tekstil Kolektif Şirketi Komandit Şirketler: Bu şirketlerin ticaret unvanı komandite (sınırsız) sorumlu ortaklardan en az birinin adı ve soyadıyla şirketi ve şirketin türünü gösteren ibareden oluşur. Komanditer ortakların adının unvana koyulması açıkça yasaktır. Anonim Şirketler: A.Ş. ticaret unvanının çekirdek kısmı, şirketin konusunu gösteren bir ibare ile anonim şirketi ibarelerinden oluşur. Zorunlu veya ihtiyari olarak ek kullanılabilir. Bu şirketlerde ortakların ad ve soyadına yer vermek zorunlu değildir, ek olarak verilebilir. Limited Şirketler: Limited şirketin ticaret unvanının çekirdek kısmı, anonim şirkette olduğu gibidir. Limited şirket unvanıyla birlikte sermaye miktarının da gösterilmesi şarttır ancak kanuna aykırılığı pek savunulmaz. Kooperatifler: Ticaret unvanının çekirdek kısmı kooperatif konusunu gösteren ibare ile kooperatif ibarelerinden oluşur. Yapı Kooperatif Anonim ve limited şirketlerle ilgili ek seçme zorunluluğu, serbestisi ve sınırlamalar geçerlidir. Kamu kurum ve kuruluş isimlerine unvanlarında yer veremezler. S.S. Beyazşehir Yapı Kooperatifi Ticari Đşletme Đşleten Diğer Tüzel Kişiler: TTK ya göre ticari işletmeye sahip olan dernek veya diğer tüzel kişilerin ticaret unvanları adlarının aynıdır. Nihat Sayar Vakfı Đktisadi Đşletmesi Kızılay Afyonkarahisar Maden Suyu Đşletmesi c- Donatma Đştirakinde Ticaret Unvanı: Ticaret unvanı müşterek donatanlardan en az birinin adı ve soyadını veya geminin adını ihtiva eder. Kısaltma yapılamaz. Ayrıca donatma iştirakini gösteren bir ibare de bulunur. Ali Ak Donatma Đştiraki d- Adi Şirkette Ticaret Unvanı: Ticari işletme işleten adi şirketlerde, ticaret unvanının çekirdek kısmı ortaklardan birinin adı soyadıyla ortaklığı gösteren ibareden oluşur. Bunlara ek yapılması mümkündür. 5- Ticaret Unvanının Tescili Her tacir işletmenin açıldığı günden itibaren 15 gün içinde, ticari işletmesini ve seçtiği ticaret unvanını işletme merkezinin bağlı bulunduğu yerdeki tic. Siciline tescil ve ilan ettirmeye mecburdur. Şube niteliğindeki ticari işletmeler de ticaret unvanı ve imza örnekleriyle ilgili tasdik ve tescil yükümlülüklerine tabiidir. Merkezi yurt dışında bulunan tic. Đşletmelerin Türkiye deki şubeleri, kendi ülke kanunlarının tic. Unvanı kanunları mahfuz kalmak şartıyla, yerli ticari işletmeler gibi tescil olunur. Bu işlem için Tam yetkili bir ticari mümessil tayini zorunludur. Ticaret unvanı bakımından ticaret siciline tescil, kurucu değil açıklayıcı niteliktedir. Tescil ile unvana aleniyet ve özel koruma sağlanmaktadır. Gerçek kişilerin ticaret unvanı tescil edilirken aynı sicilde daha önce tescil edilmiş unvanlardan açıkça ayırt etmeye yarayacak eklerin yapılması mecburidir. Aynı hüküm tüzel kişilerde Türkiye genelinde uygulanır. 2

3 6- Ticaret Unvanının Devamlılığı (için gerçeklik sisteminden ayrılınılan noktalar) Ticari işletme sahibinin yada bir ortağın, ticaret unvanında yer alan adı kanunen değişir veya yetkili makamlar tarafından değiştirilirse unvan olduğu gibi kalabilir.(evlenme gibi) Kolektif ve komandit şirkete, donatma iştirakine yeni ortakların girmesi halinde ticaret unvanı olduğu gibi kalabilir. Kolektif ve komandit şirkette, donatma iştirakinde ayrılan ortağın adı da yazılı izni alınarak şirket unvanında kalabilir. Kolektif ve komandit şirketlerde adı unvanda yer alan ortağın ölümü üzerine, mirasçıları onun yerine geçerek şirketin devamını kabul eder veya şirkete girmemekle beraber yazılı izin verirlerse unvan olduğu gibi kalabilir. Gerçek kişi tacirin ölümü halinde mirasçıların unvanı kullanıp kullanamayacağı ile ilgili TTK da düzenleme yoktur. Ancak hakim görüş kullanılabileceği yönündedir. 7- Ticaret Unvanının Devri ve Đntikali Ticaret unvanı işletmeden ayrı olarak başkasına devredilemez, işletme devri açıkça Hariç bırakılmadıkça unvanında devrini kapsar. TTK da işletmeyi devralanın, eski unvanı aynen kullanıp kullanamayacağı yönünde bir hüküm yoktur, ancak yaygın görüş kullanması gerektiği yönündedir. Tacirin iflası veya ölümü durumunda da, unvanın işletme ile beraber iflas masasına girip girmeyeceği ve işletme ile başkasına devredilip edilmeyeceği, mirasçıların unvanı kullanıp kullanamayacağı yönünde hüküm yoktur. Hakim her üç durumda da unvanın işletmeyle bütün olarak kalacağı yönündedir. 8- Ticaret Unvanının Korunması Tekel Hakkı: Ticaret unvanını önce tescil ettirenin hakları, GK tacirler için sicil çevresinde, TK tacirler için Türkiye genelinde korunur. G. Kişilerin ticaret unvanı kayıtlı olduğu sicil çevresi dışında haksız rekabet hükümlerine göre (zarar görmüş yada görme tehlikesi varsa) korunur. Tescilli Ticaret Unvanına Tecavüz Halinde Unvan Sahibinin Hakları: Kanuna aykırı olarak kullanmanın önlenmesini istemek (tedbir kararı), Unvanın kanuna uygun şekilde değiştirilmesini istemek. Kanuna aykırı şekilde kullanılan unvanın tamamen sicilden silinmesini istemek. Kanuna aykırı kullanım sebebiyle uğradığı maddi ve manevi zararın tazminini istemek. 2- ĐŞLETME ADI (ĐLE TĐCARET UNVANININ KARŞILAŞTIRILMASI) UNVAN ZORUNLUDUR SAHĐBĐNĐ GÖSTERĐR. TACĐRLER KULLANIR. YAPI AÇISINDAN, ÇEKĐRDEĞĐ GERÇEĞE UYGUN OLMALI, EK KISMI ĐSE SERBESTTĐR.. KORUNMA AÇISINDA, GK ĐÇĐN SĐCĐL ÇEVRESĐNDE, TK ĐÇĐN TÜRKĐYE GENELĐNDE KORUNUR. DEVĐR AÇISINDAN,N ĐŞLETMEDEN AYRI DEVREDĐLEMEZ. ĐŞLETME ADI ĐHTĐYARĐDĐR, KULLANILIRSA TESCĐLĐ GEREKĐR. ĐŞLETMEYĐ GÖSTERĐR. ESNAFLARDA KULLANABĐLĐR, AYNI ŞEKĐLDE TESCĐLĐ GEREKĐR. TAMAMEN SERBESTTĐR. SADECE SĐCĐL ÇEVRESĐNDE KORUNUR. ĐŞLETMEDEN AYRI DEVREDĐLEBĐLĐR, HARĐÇ BIRAKILABĐLĐR. 3

4 I. Marka kavramını tanımlayarak, özelliklerini açıklayınız? Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlayan kişi adları, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların veya ambalajların biçimi gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen, ve çoğaltılabilen işaretlerdir. Marka bir mal veya hizmetin hangi işletme tarafından üretildiği, pazarlandığı veya yapıldığını gösterir. Özellikleri ve kalitesi bakımından emin oldukları mal ve hizmetleri teşhis ve temin etme imkanı vererek, müşterileri kötü mal ve hizmetlere karşı korur. Diğer yandan, özellikle kalitesi ve standardı yüksek mal ve hizmet üreten ve pazarlayanlar için önemli bir reklam aracıdır. II. Markanın tescilini açıklayarak, mutlak ret nedenlerinden kısaca 5 tanesini sayınız? Marka tescili, Sanayi ve Ticaret bakanlığı, Türk Patent Enstitüsü, Markalar daire başkanlığına başvurularak yapılır. Başvuru, şekil, başvuru yapma hakkı ve mutlak red nedenleri bakımından incelenir. Gerekli şartları taşıyan başvurular Resmi Marka Bülteninde yayınlanır. Mutlak ret nedenleri; Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak markalar tescil edilemez. Paris sözleşmesine taraf olan devletlerin arma, bayrak ve diğer resmi işaretleri ilgili merciden izin alınmadan tescil edilemez. Paris sözleşmesine taraf olan ülkelerin tamamı veya bir kısmıca tanınmış markalar aynı tür veya farklı mal ve hizmetler için marka olarak tescil edilemez. Dini değerleri ve sembolleri içeren markalar tescil edilemez. Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı markalar tescil edilemez. III. Markanın tescilini açıklayarak, nispi ret nedenlerinden kısaca 5 tanesini sayınız? Marka tescili, Sanayi ve Ticaret bakanlığı, Türk Patent Enstitüsü, Markalar daire başkanlığına başvurularak yapılır. Başvuru, şekil, başvuru yapma hakkı ve mutlak red nedenleri bakımından incelenir. Gerekli şartları taşıyan başvurular Resmi Marka Bülteninde yayınlanır. Mutlak ret nedenleri; Tescil için başvurusu yapılan marka, tescil edilmiş veya tescil için daha önce başvurusu yapılmış bir marka ile aynı ise ve aynı mal veya hizmetleri kapsıyorsa tescil edilemez. Ticarette kullanılan bir işaretin sahibine, bu işaretin marka olarak kullanılmasını yasaklama hakkı tanınmışsa marka tescil edilemez. Tescil için başvurusu yapılmış markanın, başkasına ait kişi ismi, fotoğraf, telif hakkı veya herhangi bir sınai mülkiyet hakkını kapsaması halinde hak sahibinin itirazı üzerine başvuru reddedilir. Ortak ve garanti markalarının sona ermesinden itibaren üç yıl içinde ortak marka veya garanti markası ile aynı veya benzeri olan marka tescil başvurusu itiraz üzerine reddedilir. Bir markanın yenilenme nedeniyle koruma süresinin dolmasından sonra iki yıl içerisinde aynı veya benzer markanın, aynı veya benzer mal ve hizmetler için yapılan tescil başvurusu itiraz üzerine reddedilir. IV. Marka hakkının sona erme sebeplerini üçe ayırarak sayınız? Marka hakkının sona ermesi 3 şekilde olur. Markanın Hükümsüzlüğü Đptali-: Mutlak veya nisbi red nedenlerinin mevcut olması, Markayı kullanma yükümlülüğüne aykırı davranılması gibi nedenlerle mahkeme tarafından marka hakkı sona erdirilebilir. Koruma Süresinin Dolması: Marka hakkı koruma süresinin dolması ve süresi içinde marka hakkının yenilenmemesi halinde sona erer. Marka hakkından Vazgeçme: TPE ye bildirilip sicile işlendikten sonra geçerli olur. 4

5 V. Haksız rekabet kavramını tanımlayarak, unsurlarını açıklayınız? Haksız rekabet; rekabet hakkının aşırı şekilde kötüye kullanılması, aldatıcı hareket veya Hüsnüniyet kaidelerine aykırı sair suretlerle iktisadi rekabetin her türlü susitimalidir. Unsurları: Đktisadi rekabet, Đktisadi rekabetin kötüye kullanılması, Aldatıcı hareketler Dürüstlük kurallarına aykırı diğer davranışlar, Kusur ve Zararın Gerekmemesi. (Ayrıntılı bilgi bkz. S.252) VI. Önemli haksız rekabet hallerini sayarak, bunlardan.. ı açıklayınız? Kötüleme Gerçeğe aykırı bilgi verme Yanlış ve Yanıltıcı tanıtım Müstesna kabiliyet imajı yaratmak Đltibas (karışıklığa sebep olmak) Başkalarının çalışanlarını ayartarak haksız menfaat emin etmek Başkalarının imalat ve ticaret sırlarını ele geçirmek Haksız yollarla elde edilen sırlarda yararlanmak Gerçeğe aykırı belge vermek Đş hayatı şartlarına uymamak. (Ayrıntılı bilgi bkz. S ) VII. Haksız rekabet sebebiyle açılabilecek olan hukuk davaları nelerdir? Haksız rekabet sebebiyle açılabilecek hukuk davaları: Tespit davası Önleme davası Düzeltme davası (Eski hale iade) Maddi tazminat davası Manevi tazminat davası (Ayrıntılı bilgi bkz. S ) VIII. Haksız rekabet sebebiyle açılabilecek olan hukuk davalarında tarafları açıklayınız? Davacılar: Rakip, Müşteriler, Mesleki Teşeküller. Davalılar: Haksız rekabet eden, Đstihdam eden, Basın ayın kuruluşları ve yöneticileri. (Ayrıntılı bilgi bkz. S ) IX. Haksız rekabetten kaynaklanan hukuk davalarında yetkili mahkemeyi belirterek, hukuk davalarındaki zaman aşımını anlatınız? Haksız rekabet davaları ya davalının ikametgahındaki mahkemede ya da fiillerin işlendiği yerdeki mahkemede açılır. Zaman aşımı ise, dava açma hakkı olan tarafın zararı veya fiili öğrendiği tarih itibariyle bir yıl, fiilin işlenmesinden itibaren üç yıl, ceza kanunlarına tabii bir fiil ise ceza zaman aşımı geçerlidir. 5