Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği C Programlama 5. Bölüm Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları

Transkript

1 Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği C Programlama 5. Bölüm Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları

2 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ 5.1. Atlama Komutları Program akışının yönlendirilmesinde atlama deyimleri kullanılmaktadır. mikroc derleyicisinin desteklediği atlama deyimleri şunlardır: goto break continue return goto goto deyimi, program akışının herhangi bir şarta bağlı olmaksızın yönlendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır (Şekil 5.1). Programı karmaşıklaştırdığı ve mantık hatalarına yol açtığı gerekçesiyle yapısal programlamada kullanılması önerilmemektedir.... Etiket: goto Etiket; goto Etiket; Etiket:... (a) Geri Sapma Şekil 5.1. Şartsız Dallanma (goto) komutu (b) İleri Sapma Program akışının goto deyiminin bulunduğu noktadan daha önceki bir konuma yönlendirilmesi Geri Sapma, daha sonraki bir konuma yönlendirilmesi de İleri Sapma olarak adlandırılmaktadır. 60

3 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (01) Şartsız Dallanma ( goto ) 61

4 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ break break deyimi blok sonundan itibaren program akışının devam etmesi amacıyla kullanılmaktadır. Not: Çevrim Kontrol Komutları konusunda örnek verilmiştir. continue continue deyimi çevrim kontrol blokları içerisinde kullanılarak, kullanıldığı noktadan blok sonuna kadar olan kodların atlanarak o çevrim turunun sonlandırılmasını sağlar. Eğer şart ifadesi True değer üretiyorsa çevrim devam eder. Not: Çevrim Kontrol Komutları konusunda örnek verilmiştir. return return deyimi fonksiyondan geriye değer döndürmek amacıyla kullanılmaktadır. Not: Metotlar konusunda örnek verilmiştir. 62

5 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları 5.2. Karar Kontrol Komutları Karar Kontrol Komutları, program akışının birtakım koşullara bağlı olarak kontrol edilmesi, yönlendirilmesi amacıyla kullanılır. Karar verme işlemlerinde başta Karşılaştırma ve Mantıksal Operatörleri olmak üzere çeşitli operatörlerden yararlanılmaktadır. C# derleyicisi tarafından desteklenen Karar Kontrol Komutları şu şekilde sınıflandırılabilir: Şartlı Dallanmalar (if) (?) Çoklu Dallanmalar (switch) (if / else / else if ) Şartlı Dallanmalar (if) if komutu; belirtilen şarta göre program akışını yönlendirerek, ilgili program satırı ya da bloğunun çalıştırılmasını sağlayan kontrol komutudur. if komutları bloklu yapıda ve iç-içe kullanılabilmektedir. if komut kullanılmasına yönelik akış şeması ve programlama formatı Şekil 5.2 de görülmektedir. KOŞUL FALSE KOŞUL FALSE TRUE TRUE İŞLEM İŞLEM (A) İŞLEM (B)... if (şart_ifadesi) if(şart_ifadesi) else... (a) (b) Şekil 5.2. Şartlı Dallanma (if) komutu 63

6 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ (02) Şartlı Dallanma ( if ) 64

7 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (03) Şartlı Dallanma ( if ) Klavyeden girilen sayının TEK veya ÇİFT olduğunun bulunması. 65

8 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ?:?: koşul operatörü, şarta bağlı olarak çalıştırılacak program kodunun belirtilmesini sağlayan deyimdir (Şekil 5.3). Şart ifadesi true değer üretiyorsa deyim_true, değilse deyim_false çalıştırılır.... (Şart)? deyim_true : deyim_false;... Şekil 5.3. Çoklu Dallanma (?: ) komutu genel formatı (04) Koşul Operatörü (?: ) 66

9 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları Çoklu Dallanma (if / else if / else ) if dallanma komutlarının iç içe kullanılması ile çoklu dallanma yapmak da mümkündür. if komutu ile çoklu dallanma yapılmasına yönelik program kodları Şekil 5.4 te görülmektedir.... if(şart_ifadesi_1) else if (şart_ifadesi_2)... else ; (b) Şekil 5.4. Çoklu Dallanma (if/else if /else ) komutu 67

10 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ if karar kontrol komutunun farklı kullanımları Şekil 5.5 te görülmektedir. Format if (şart) Deyim_1; if (şart) Deyim_1; else Deyim_2; if(x==5) ++a; if(x==5) ++a; else --a; if (şart) if (şart) else if(x==5) if(x==5) else --a; --b; ++a; ++b; ++a; ++b; if(şart_1) Deyim_1; else if (şart_2) Deyim _2; else if (şart_3) Deyim _3; else Deyim _4; if(x==1) a *=2; else if (x==2) a *=4; else if (x==3) a *=6; else a *= 13; Şekil 5.5. Şartlı Dallanma Kullanımları 68

11 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (05) Çoklu Dallanma ( if / else if / else) 69

12 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ Çoklu Dallanma Komutu (switch ) switch çoklu dallanma komutu, program akışının çoklu yönlendirilmesi amacıyla kullanılan bir karar kontrol komutudur. switch komutunun kullanılmasına yönelik program kodları Şekil 5.6 da görülmektedir. switch deyimi, program akışının ifade nin karşılığı case satırına yönlendirilmesini sağlar. case satır sonlarında break deyimi kullanılmadığı taktirde, yönlendirilen case ve altındaki satırlar da çalıştırılır. switch 1 2 n Diğer case 1 case 2 case n default switch (ifade) case Sabit_İfade_1 : Deyim_1; break; case Sabit_ifade_2 : Deyim_2; break;... case Sabit_İfade_n : Deyim_n; break; [default : Deyim;] Şekil 5.6. Çoklu dallanma (switch) komutu 70

13 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (06) Çoklu Dallanma (switch) i=3; switch(i) case 0: case 1: case 2: case 3:++a; break; case 4: case 5:++b; case 6: case 7:++c; default: ++d; Açıklamalar i indis değeri 0, 1, 2 ve 3 olduğunda sadece a nın değeri 1 artırılır. i indis değeri 4 veya 5 olduğunda ise b, c, ve d nin üçünün de değeri 1 artırılır. i indis değeri 7 olduğunda ise c ve d nin değeri 1 artırılır. i indis değeri case ile belirtilen 0-7 arası sabitlerden farklı bir değer ise sadece d nin değeri 1 artırılır. 71

14 C Programlama (07) Çoklu Dallanma (switch) Dr. Serkan DİŞLİTAŞ 72

15 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (08) Çoklu Dallanma (switch) 73

16 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ 5.3. Çevrim Kontrol Komutları Bir program parçasının tekrar tekrar çalıştırılması amacıyla kullanılan çevrim kontrol komutları şu şekilde sınıflandırılabilir: Sayaç Çevrimleri (for) Dışlayıcı Çevrimler (do) Dışlayıcı Olmayan Çevrimler (do / while) Sonsuz Çevrimler Sayaç Çevrimi (for) for sayaç çevrimi sayesinde, bir program bloğu tanımlanan sayı kadar tekrarlanabilmektedir. for çevriminde komutların tekrar edilme sayısı bir sayaç değişkeni (iteratör) yardımıyla kontrol edilmektedir. Şekil 5.7 de for sayaç çevrim komutu kullanımı anlatılmaktadır. Burada i iteratör değeri 1 başlayıp n değerini alana kadar her i değeri için ilgili program bloğu çalıştırılmaktadır. 74

17 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları FALSE for(i=0;i<10;++i) TRUE Çevrim Bloğu for ( Başlangıç_Değerleri ; Şart_İfadeleri ; Sayaçlar )... for( ; ; )... for Çevrimi for(i=0 ; i<=10 ; ++i)... Açıklama (Sonsuz Çevrim) Bu çevrimde blok sürekli çalıştırılır. i'nin değeri 0 dan başlayarak 1 er 1 er artar. i'nin aldığı her değer için blok çalıştırılır. i nin değeri 10 dan büyük olduğunda ise çevrim sona erer. Şekil 5.7. Sayaç Çevrim ( for ) kontrol komutu 75

18 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ (09) Sayaç Çevrimi (for) 76

19 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (10) Sayaç Çevrimi (for) 77

21 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (12) Sayaç Çevrimi (for) 79

23 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları Dışlayıcı Çevrim (while) while dışlayıcı (önceden kontrollü) çevrimler, şart ifadesi true sonuç verdiği sürece program bloğunun çalıştırıldığı çevrimlerdir. while çevrimlerinde şart kontrolü çevrim başında yapılmaktadır. Dolayısıyla şart sağlanmıyorsa çevrim içerisindeki komutlar hiç çalıştırılmayabilir. while komutunun kullanılmasına yönelik program kodları Şekil 5.8 de görülmektedir. FALSE while TRUE Çevrim Bloğu while (şart_ifadesi) Şekil 5.8. Dışlayıcı çevrim (while) kontrol komutu 81

24 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ (14) Dışlayıcı Çevrim (while) 82

25 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları Dışlayıcı Olmayan Çevrimler (do/while) do/while dışlayıcı olmayan (sonradan kontrollü) çevrimlerde şart kontrolü çevrim sonunda yapılmaktadır. Bundan dolayı bu çevrimlerde, program bloğu bir kez çalıştırıldıktan sonra şart kontrolü yapılmaktadır. Dolayısıyla do/while dışlayıcı olmayan (sonradan kontrollü) çevrimler şart ne olursa olsun en az bir kez çalıştırılmaktadır. Çevrim sonundaki şart ifadesi true sonuç verdiği sürece program bloğu yeniden çalıştırılır. do/while komutunun kullanılmasına yönelik program kodları Şekil 5.9 da görülmektedir. do FALSE Çevrim Bloğu while TRUE do while (şart_ifadesi); Şekil 5.9. Dışlayıcı olmayan (do/while) çevrim kontrol komutu 83

26 C Programlama (15) do/while Dışlayıcı Olmayan Çevrimler Dr. Serkan DİŞLİTAŞ 84

27 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (16) do/while Dışlayıcı Olmayan Çevrimler 85

28 C Programlama (17) do/while Dışlayıcı Olmayan Çevrimler Dr. Serkan DİŞLİTAŞ 86

29 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları foreach foreach çevrim yapısında, çevrim değişkeni dizi içerisindeki değerleri sırasıyla alarak ilgili blok çalıştırılır (Şekil 5.10). foreach çevrimi dizi eleman sayısı kadar tekrar edilir. foreach (Çevrim_Degiskeni in Dizi).. Şekil Çevrim (foreach) komutu (18) Çevrimler ( foreach ) 87

30 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ Sonsuz Çevrimler Sonsuz çevrim, bir program bloğunun herhangi bir şart aranmaksızın sonsuz kez tekrarlanmasını sağlamaktadır. Sonsuz çevrimden istenirse; exit fonksiyonu kullanılarak çıkmak mümkün olabilmektedir. Sonsuz çevrim yapılarının kullanılması Şekil 5.11 de görülmektedir. Çevrim TRUE Çevrim Bloğu while (true) do while(true) for ( ; ; ) Etiket: goto Etiket; Şekil Sonsuz Çevrim kullanımları 88

31 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları (19) Sonsuz Çevrimler for ( ; ; ) 89

32 C Programlama Dr. Serkan DİŞLİTAŞ (20) Sonsuz Çevrimler while ( true ) 90

33 5. Bölüm: Karar ve Çevrim Kontrol Yapıları İç İçe Çevrimler (Nested Loop) Şekil 5.12 de iç içe çevrim akış şeması ve kodlama yapıları görülmektedir. FALSE for TRUE for FALSE TRUE Çevrim Bloğu while (şart_ifadesi_1) while (şart_ifadesi_2) for (i=0 ; i<10; ++i ) for (j=0 ; j<5 ; ++j) Şekil İç içe çevrimler 91

34 C Programlama (21) İç İçe Çevrimler (Nested Loop) Dr. Serkan DİŞLİTAŞ 92