9.Sınıf Biyoloji. Yaşam Bilimi Biyoloji. cevap anahtarı

Transkript

1 9.Sınıf Biyoloji 1 Yaşam Bilimi Biyoloji cevap anahtarı 1

2 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ *Canlıların temel bileşenleri: Canlıların temel bileşenleri; organik ve inorganik bileşikler olmak üzere ikiye ayrılır. 1. vermezler 2. fotosentez A.İnorganik bileşikler kaç çeşittir? Yazınız. B. Organik bileşikler kaç çeşittir? Yazınız. **İnorganik bileşikler: Canlılar tarafından sentezlenemezler. Dışarıdan hazır olarak alınırlar. Sindirilmezler. Hücre zarından, doğrudan geçerler. Enerji (1). Canlı vücudunda düzenleyici olarak görev yaparlar. *İnorganik bileşikler açlık anında enerji verici olarak kullanılabilir. *Su enerji vermez. *Bitkiler inorganik bileşikleri sentezleyebilir. ***Su: Ortalama olarak canlıların kütlesinin %70 i sudur. Suyun görevleri: Vücut sıcaklığını ayarlar. Sindirimde görevlidir. Zararlı maddelerin vücut dışına atılmasını sağlar. (Boşaltım olayı) Zehirli maddelerin zehir etkisini azaltır. Bitkilerde ve bazı bakterilerin (2) yapabilmesi için suya ihtiyaç vardır. Mükemmel bir çözücüdür. Dokulara besin, oksijen ve hormonların taşınmasında görev alır. Su molekülleri hidrojen ğları ile birbirine bağlanarak bir arada kalır ve kararlı bir apı oluşturur.su moleküllerinin birbirie bağlanmasına kohezyon denir. Kohezyon olayı sonucu suyun yüzeyinde oluşan yüzey gerilimi bazı böceklerin suyun yüzeyinde durabilmesini ve yürüyebilmesini sağlar. Suyun bulunduğu yüzeye bağanmasına adezyon denir. Suyun bir havluyu veya

3 peçeteyi ıslatması adezyon olayı sonucudur. 1. buharlaşma (1) ısısı yüksek olduğu için terleme olayı ile vücut ısısının yükselmesini önler. 2. yoğunluk A.Donan su neden suyun yüzeyinde yüzer?. B. Suyun en yoğun olduğu sıcaklık derecesi kaçtır? *su buharlaşırken çevreden ısı alır. *terleme olayı canlıların seerinlemesini sağlar. Suyun yoğunluğu +4 0 C de en yüksektir. +4 santigrat dereceden sonra ısınmaya veya soğumaya başlarsa (2) düşer. Su donduğunda buzun yoğunluğu suya göre daha az olduğundan buz dibe batmaz ve suyun yüzeyinde kalır. Suyun bu özelliği donan su yüzeyinin altında canlıların yaşamasını mümkün kılar. *Su donduğunda yoğunluğu artar. Kışın sıcak olan su dipte, donmuş buz tabakası ise yüzeydedir.

4 ***Asit ve bazlar: Suda iyonlaştıklarında; (1) iyonu (H + ) veren maddelere asit, hidroksil iyonu (OH - ) veren maddelere bazdenir. Örnek: HCl (Hidroklorik asit) > H + + Cl - H 2 O NaOH (Sodyum hidroksit) > Na + + OH - H 2 O 1. hidrojen 2. ph Asit ve bazların görevleri: Sitoplazma ve vücut sıvılarının (2) ' nın ayarlanmasında görev alırlar. A.Bir çözeltinin asidik veya bazik olduğunu nasıl anlarız?. B. Asit nedir? *Asidik çözeltilerde H iyonu çoktur. *Enzimler ph Böylece enzimlerin çalışabilmesi için uygun ortam oluşturmuş olurlar. değişimlerinden oluösuz etkilenir. *Mide nin ph I baziktir. ***Mineraller (tuzlar): Bunlardan en önemli olanları; Na, Cl, Mg, Ca, P, K, Fe, I, F ve N ' dur. Minerallerin görevleri: Yapıcı-onarıcı ve düzenleyici olarak görev yaparlar. Bazı bileşik enzimlerin yapısına katılırlar. (kofaktör olarak) Hücrenin ve vücut sıvılarının osmotik basıncının ayarlanmasında görev alırlar. Na (Sodyum): Sinir hücrelerinde uyartıların taşınmasında görev alır. (impuls iletimi) Kasların kasılmasında görev alır. Cl (Klor):

5 Sindirim sistemin çalışmasında görev alır. Mg (Magnezyum): Klorofil molekülünün yapısına katılır. Kemiklerin yapısına katılır. Kasların kasılmasında görev alır. Ca (Kalsiyum): Kanın pıhtılaşmasında görev alır. Kemiklerin yapısına katılır. Kasların kasılmasında görev alır. P (Fosfor): DNA, RNA, ATP, kemik, bazı protein ve bazı lipidlerin yapısına katılır. K (Potasyum): Sinir hücrelerinde uyartıların taşınmasında görev alır. Fe (Demir): Hemoglobin molekülünün yapısına katılır. Eksikliğinde kansızlık görülür. Klorofil molekülün sentezlenebilmesi için gereklidir. I (İyot): Tiroksin hormonunun yapısına katılır. Eksikliğinde basit guatr hastalığı oluşur. F (Flor): Kemik ve dişlerin gelişimi için gereklidir. N (Azot): DNA, RNA, ATP, kemik, bazı protein ve bazı lipidlerin yapısına katılır.

6 ORGANİK BİLEŞİKLER **Organik bileşikler: Canlılar tarafından sentezlenirler. Yapılarında C, H, O atomlarını bulundururlar. Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik asitler olmak üzere beş gruba ayrılır. 1. O 2. geçebilirler A_Bir molekülün organic olabilmesi için yapısında hangi atomlar bulunmalıdır? B.Monosakkaritlerin özelliklerini yazınız. ***Karbonhidratlar: Yapılarında C, H, (1) atomlarını bulundururlar. Karbohidratlar; monosakkaritler, disakkaritler ve polisakkaritler olmak üzere üç gruba ayrılır. *Karbonhidratlar enerji veren bileşiklerdir. *Karbonhidratlar suda çözünmezler. Monosakkaritler: Tek bir şeker molekülünden oluşmuşlardır. Genel formülleri CnH2nOn şeklindedir. Sindirime uğramazlar. Hücre zarından (2). Suda çözünürler. Yapılarında; en az 3, en fazla 8 karbon atomu bulunur. Canlılar için en önemli olanları; 3,5 ve 6 karbon atomu taşıyanlarıdır.

7 Pentozlar: Yapılarında (1) karbon atomu bulunur. Pentozlar; riboz ve deoksiriboz olmak üzere iki gruba ayrılır. 1. beş 2. fotosentez A_Doğadaki glikozun kaynağı nedir? B.Monosakkaritleri kendi Riboz: RNA, ATP moleküllerinin yapısında bulunur. Deoksiriboz: DNA molekülünün yapısında bulunur. içinde hangi özelliklerine göre sınıflandırırız? C.Heksoz şekerlerin tamamının kapalı formülü, yani kimyasal formülü aynı olduğu halde (C6H12O6) neden farklı isim alırlar? Heksozlar: Yapılarında 6 karbon atomu bulunur. Genel formülleri C6H12O6 dır. Hekzoslar; glikoz, früktoz ve galaktoz olmak üzere 3 gruba ayrılır. *ATP nin yapısında deoksiriboz şekeri bulunur. *Deoksiriboz şekeri riboz şekerinden daha ağırdır.d / Y Glikoz: (2) ve kemosentez yapan canlılar tarafından sentezlenir. Meyvelerde ve kanda bol miktarda bulunur. Früktoz: Bitkiler tarafından üretilir. Meyvelerde bol miktarda bulunur.

8 En tatlı heksoz fruktozdur. Galaktoz: Memeli hayvanlar tarafından üretilir. Sütte bulunur. Not: Bütün hekzoslar aynı atomlardan oluşmasına karşın, atomların dizilişleri farklı olduğundan; farklı kimyasal özelliklere sahiptir. Bunun gibi kapalı formülleri aynı, açık formülleri farklı olan bileşiklere izomer bileşik denir. 1. glikozit 2. iki A_İzomer bileşik nedir? B.Disakkaritlerin arasında hangi bağ bulunur? Disakkaritler: İki monosakkarit molekülünün birleşmesinden oluşur. Yapılarında (1) bağı bulunur. Sindirilmeden hücre zarından geçemezler. Suda çözünürler. Disakkaritler; maltoz, sakkaroz, ve laktoz olmak üzere 3 gruba ayrılır. C.Disakkaritleri kendi aralarında neye göre sınıflandırırız? *İki monosakkarit birleşirken bir molekül su açığa çıkar *Maltoz bir iki molekül glukozun birleşmesinden meydana gelir. Maltoz: (2) glikoz molekülünün birleşmesinden oluşmuştur. Bitkiler tarafından sentezlenir. Arpa şekeri olarak bilinir.

9 Sükroz (sakkaroz): Bir (1) ve bir früktoz molekülünün birleşmesinden oluşmuştur. 1. glikoz 2. süt Bitkiler tarafından sentezlenir. Çay şekeri olarak bilinir. A_Tüm disakkaritlerin oluşumunu çizerek gösteriniz. B.Hangi disakkaritler Laktoz: Bir glikoz ve bir galaktoz molekülünün birleşmesinden oluşmuştur. sadece bitkilerde bulunur? C.10 maltoz molekülü sentezi sırasında kaç molekül su açığa çıkar? *sükroz çay şekeridir *Laktoz bitkilerde bulunur. D / Y Memeli hayvanlar tarafından sentezlenir. (2) şekeri olarak bilinir. Not: Maltoz ve sükroz, hayvan hücrelerinde bulunmaz. Maltoz ve sükroz, otçul ve hem otçul-hem etçil beslenen hayvanların bağırsaklarında bulunur.

10 Polisakkaritler: Çok sayıda (1) molekülünün birleşmesinden oluşmuşlardır. n(glikoz) > Polisakkarit + (n-1)h 2 O Sindirilmeden hücre zarından geçemezler. Yapılarında (2) bağı bulunur. Glikozit bağı sayısı = H 2 O sayısı Polisakkaritler; nişasta, selüloz, glikojen ve kitin olmak üzere dört gruba ayrılır. 1. glikoz 2. glikozit A_Polisakkaritlerin yapısında hangi bağ buluur? B.Polisakkarit çeşitlerini yazınız. C.100 glikoz molekülünden meydana gelen nişasta sentezi sırasında kaç Nişasta: Bitkiler tarafından sentezlenir. α-glikozidik bağ taşır. Dallanmış yapıdadır. Suda az çözünür. Bitkilerde yedek besin deposu olarak görev yapar. molekül su açığa çıkar? *Nişasta yapıya katılır *Selülöz bitkilerde yedek besin olarak depolanabilir. Selüloz: Bitkiler tarafından sentezlenir. β-glikozidik bağ taşır. Düz zincir yapısındadır. (dallanma yok) Suda çözünmez. Bitkilerin hücre çeperinin yapısına katılır.

11 Glikojen: Hayvanlar tarafından sentezlenir. α-glikozidik bağ taşır. Dallanmış yapıdadır. (dallanma nişastadan fazla) Suda nişastadan daha fazla çözünür. Hayvanlarda yedek besin deposu olarak görev yapar. Karaciğer ve kaslarda (1). Not: Glikojen bitkiler haricindeki tüm canlılarda yedek besin deposu olarak görev yapar. 1. depolanır 2. azot A_Tüm disakkaritlerin oluşumunu çizerek Kitin: Hayvanlar ve mantarlar tarafından sentezlenir. Yapısındaki glikoz moleküllerinde, (2) bulunur. β-glikozidik bağ taşır. Düz zincir yapısındadır. Suda çözünmez. Eklem bacaklıların dış iskeletini oluşturur. Mantarların hücre çeperini oluşturur. Not: Kitin, ameliyat ipliklerinin yapımında kullanılır. Bütün polisakkaritler glikoz moleküllerinden oluşmalarına karşın, glikoz moleküllerinin dizilişi farklı olduğundan; farklı kimyasal özelliklere sahiptir. gösteriniz. B.Glikojen ve nişasta molekülünün özelliklerini kıyaslayın. C.Kitinin yapısında hangi bağ bulunur? *glikojeni hayvanlar sentezleyebilir. *Kitin bitkisel kökenlidir.