KONU 5 CİNSİYET BELİRLEME VE EŞEY KROMOZOMLARI
|
|
- Nesrin Çalık
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 İnsan X-kromozomları Floresan in situ hibridizasyon (FISH) tekniği ile boyanmış. Yeşil renk sentromer bölgesine, kırmızı renk Duchenne kas distrofisi hastalığına sebep olan DNA dizisini göstermektedir KONU 5 CİNSİYET BELİRLEME VE EŞEY KROMOZOMLARI ASLI SADE MEMİŞOĞLU
2 KONULAR 1. Yaşam döngüleri eşeysel farklılaşmaya bağlıdır 2. X ve Y kromozomları ilk olarak cinsiyet belirlemesi ile ilişkilendirilmiştir 3. Y kromozomu insanlarda erkek cinsiyetini belirler 4. İnsanlarda dişi/erkek oranı 1.0 değildir 5. Dozaj dengelenmesi X-genlerinin fazla ifadesini engeller 6. Drosophila da X kromozomlarının otozom setlerine oranı cinsiyeti belirler 7. Sürüngenlerde sıcaklık değişimleri cinsiyeti belirler
3 Giriş Biyoloji dünyasında oldukça geniş üreme modelleri ve yaşam döngüleri mevcuttur. Eşeyli ürediklerine dair herhangi bir kanıtın olmadığı organizmalar vardır. Diğer bazı türler kısa bir eşeyli üreme dönemi ile uzun bir eşeysiz üreme arasında değişiklik gösterir. Birçok diploid ökaryot eşeyli üreme ile ürer. Eşeyli üremenin temelinde yatan güç mayoz bölünmedir 3
4 Giriş Eşey belirten semboller Diploid organizmalarda eşey aşağıdaki simgeler ile ifade edilir. Erkek eşeyi sembolize eden simge kalkan ve mızrak ucu anlamına gelir, demiri ve Mars ı sembolize eder. Dişi eşeyi sembolize eden simge ise ayna anlamına gelmektedir, bakır ve Venüs ü sembolize eder. 4
5 Giriş - Heteromorfik kromozomlar X-Y çifti gibi birbirine benzemeyen kromozomlara heteromorfik kromozomlar denir. Bu kromozomlar üzerinde bulunan genler ile eşeyin belirlenmesi gerçekleştirilmektedir. Eşeyin belirlenmesinde görev alan genlerin bazıları eşey kromozomları üzerinde yer alırken, bazıları da otozomlar üzerinde yer alır. Eşey kromozomları üzerinde yapılan araştırmalar, yakın akraba olan organizmalarda bile geniş çeşitlilik olduğunu göstermiştir. 5
6 1. Eşeysel farklılaşma Çok hücreli organizmalarda, sadece gametlerin oluşturulduğu ve gonadları (eşey organları) da içine alan aşamaya birincil eşeysel farklılaşma adı verilir. Meme bezleri ve dış genital yapı gibi organlardaki farklılıkları da kapsayan tüm organizmaların görünümünün belirlendiği aşamaya ise ikincil eşeysel farklılaşma adı verilir. 6
7 1. Eşeysel farklılaşma Tek cinsiyet-dioekus-gonokorik Bitki ve hayvanlar için kullanılan bu terimler, bir bireyin sadece dişi ya da sadece erkek üreme organlarına sahip olduğunu ifade eder Çift cinsiyet-monoekus-hermafrodit Bir bireyin, dişi ve erkek üreme organlarının her ikisine de sahip olduğunu ifade eder Bu durum hem bitkiler hem de hayvanlar aleminde çok yaygın görülmektedir. Bu organizmalar, her iki cinsiyete ait dölleme kabiliyetine sahip gametleri üretebilirler. 7
8 1.1 Chlamydomonas ta yaşam döngüsü B i r y e ş i l a l g t ü r ü Chlamydomonas, kısa dönemli eşeysel üreme gösteren organizmaların bir temsilcisidir. Yaşamlarının büyük bir kısmını haploid fazda geçirirler. 8
9 Eşeysiz olarak, mitotik bölünmelerle oğul hücreleri meydana gelirler. beslenme koşulları uygun olmadığında (örn; azot eksikliği) bazı oğul hücreler gamet gibi iş görürler. Döllenmeyi takiben uygun olmayan koşullara dayanabilen diploit zigot oluşur. Şartlar uygun hale geldiğinde mayoz bölünme olur ve haploid vejetatif hücreler üretilir. 9
10 1.1 Chlamydomonas ta yaşam döngüsü Çiftleşme sırasında birleşen iki gamet arasında morfolojik olarak belirgin bir ayırım gözlenmez. Bu tür gametlere izogamet denir ve bu gametleri üreten türlere de izogamik adı verilir. 10
11 1.1 Chlamydomonas ta yaşam döngüsü 1945 yılında, Ruth Sager ve Sam Granik, Chlamydomonas ta gametlerin iki alt eşleşme tipinde olduğunu gösterdiler. Hücreler mt + ya da mt - kategorilerine ayrılmaktadırlar. (+) hücreler sadece (-) hücrelerle birleşebilmektedir. Gametlerin (+) ve (-) versiyonları arasında kimyasal farklılık bulunmaktadır. Bu nedenle, bu organizmada morfolojik bir gösterge bulunmasa da ilkel anlamda bir eşeysel farklılık vardır. 11
12 1.2 Zea mays (mısır) yaşam döngüsü Yetişkin birey, dişi ve erkek yapıların her ikisini de üzerinde barındırır. Stamen (püsküller) diploid mikrospor ana hücrelerini oluştururlar. her biri mayoz geçirerek dört haploid mikrosporu oluşturur. Her haploid mikrospor, olgun erkek polen tanesi haline gelir ve benzer genotiplere sahip iki sperm çekirdeği taşır. 12
13 (Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece) Dişi diploid hücreler sporofitin pistili içerisinde bulunur ve megaspor ana hücreleri olarak bilinir. Mayozu takiben, dört haploid megaspordan sadece biri yaşamaya devam eder. Bu megagametofit üç kez mitotik olarak bölünür. Sonuçta embriyo kesesi içerisinde genetik olarak benzer sekiz haploid çekirdek oluşur 13
14 1.2 Zea mays (mısır) yaşam döngüsü Tozlaşma, polen tanelerinin pistil stigmasıyla temas etmesiyle olur. Böylece polen tüpü gelişerek embriyo kesesine doğru uzanır. İki sperm çekirdeği embriyo kesesine girer. 14
15 1.2 Zea mays (mısır) yaşam döngüsü Dişi ve erkek gametleri oluşturan dokuların genetik yapısı aynıdır Cinsiyet nasıl belirlenir? İki gen: 1. Homozigot ts/ts mutasyonu stamenleri tamamen pistillere dönüştürür böylece tamamen dişi bir bitki oluşur 2. sk ve ba mutasyonları pistil oluşumunu engeller tamamen erkek bitki oluşturur Tamamen aynı genetik dizilime sahip bir bitkide bu tip genlerin etkileşimi cinsiyet belirlemeyi sağlamaktadır 15
16 1.3 Caenorhabditis elegans yaşam döngüsü Genetik çalışmalarda, özellikle gelişimin genetik temelinin araştırılmasında yaygın olarak kullanılan bir model organizmadır. Hermafrodit ergin bir birey 959 hücre içerir ve her biri gelişim evrelerinde takip edilebilir İki temel eşeysel fenotipi vardır: Sadece testisleri olan erkekler Hem testis hem de ovaryum içeren hermafroditler 16
17 1.3 C. elegans Kendi kendini dölleme sürecinde, depo edilen spermler kullanılır. Oluşan bireylerin büyük bir kısmı (% 99) hermafrodit olur. Erişkin erkekler hermafrodit bireylerle çiftleşirse yaklaşık yarısı (% 50) hermafrodit olur. 17
18 1.3 C. elegans Erkek olmayı belirleyen genetik sinyal, hem X hem de otozomal kromozomlar üzerinde bulunan genlerle sağlanır. C. elegans ta Y kromozomu bulunmaz. Hermafroditler iki X kromozomuna, erkekler ise bir X kromozomuna sahiptir. X kromozomlarının otozomal kromozom takımı sayısına oranının cinsiyeti belirlediği düşünülmektedir Oranın 1.0 olması durumunda hermafrodit (2 X ve 2 otozom), 0.5 olması durumunda (1 X ve 2 otozom) ise erkek bireyler oluşur. 18
19 2. X ve Y kromozomlarıyla cinsiyet belirlenmesi Protenor modeli cinsiyet tayini (XX/XO) Protenor böceğinin dişi somatik hücrelerinde 2'si X olmak üzere 14 kromozom bulunduğu gösterilmiştir. Oogenez sırasında biri X olmak üzere 7 kromozomlu gametler üretilmektedir. Ama erkeklerde birisi X olmak üzere 13 kromozomlu somatik hücreler bulunmaktadır. Spermatogenez ile X taşımayan 6 kromozomlu ya da X taşıyan 7 kromozomlu gametler oluşur. 19
20 2. X ve Y kromozomlarıyla cinsiyet belirlenmesi Lygaeus modeli cinsiyet tayini (XX/XY) Lygaeus tricus (zarkanatlı bir böcek) Her iki cinsiyet de 14 kromozoma sahip. Bu kromozomlardan 12 tanesi otozomaldır. Dişiler 2 adet X, erkekler de bir X bir de Y kromozomuna sahiptir. Dişiler tek tip gamet üretirken (6A+X), erkekler eşit oranda 6A+X ve 6A+Y gametlerini üretir. 20
21 2. X ve Y kromozomlarıyla cinsiyet belirlenmesi Heterogametik-Homogametik eşey Protenor ve Lygaeus böceklerinde erkekler farklı yapılarda gametler oluşturur. Bu tür erkek bireylere heterogametik eşey adı verilir. Bu gametler oğul neslin cinsiyetini belirler. Dişi bireyler ise genellikle tek tip gamet üretir. Bu durumdaki eşeye ise homogametik eşey adı verilir. 21
22 2. X ve Y kromozomlarıyla cinsiyet belirlenmesi ZW sistemi Erkekler her zaman heterogametik olmayabilir. Diğer bazı organizmalarda dişiler farklı gametler oluşturabilir. Dişinin heterogametik eşey olduğunu belirtmek için araştırmacılar ZW harflerini kullanır. Kuşlar, yılanlar, kelebekler Dişi ZW erkek ZZ 22
23 3. İnsanlarda cinsiyet kromozomları 23 çift insan kromozomu içinde yalnızca bir çifti erkek ve dişilerde farklılık gösterir. Dişi birey iki X kromozomu, erkek birey ise bir X ve bir Y kromozomu taşır. 23
24 3. İnsanlarda cinsiyet kromozomları Hatalı cinsiyet oluşumları Bilim adamları 1940 larda hatalı cinsiyet oluşumlarıyla ilgili iki önemli anormalliği tanımlamışlardır: Klinefelter sendromu Turner sendromu 24
25 3.1 Klinefelter sendromu (47, XXY) Bireyler genellikle erkektir. Genital organlara ve iç kanallara sahip olmalarına rağmen testisleri körelmiştir. Genellikle uzun boy, kol ve bacaklı olup, büyük el ve ayaklara sahiptirler. Her ne kadar bazı erkeksi gelişmeler olsa da, kadınımsı cinsel gelişim yapısı tam olarak baskılanmamıştır. Bu durum sosyal gelişimde de anormalliğe neden olabilmektedir. Zeka düzeyi genelde normalin altındadır. 25
26 3.2 Turner sendromu (45, XO) Etkilenen bireyler dişi dış genital organlarına ve iç kanallarına sahiptir. Yumurtalıklar körelmiştir. Kısa boyluluk, gelişmemiş meme, boynun arka kısmında kanatlı deri yapıları (flap) görülür Zeka düzeyi genelde normaldir. 26
27 3.3 Y kromozomu insanlarda eşeyi belirler Klinefelter ve Turner karyotipleri ve bunların eşeysel fenotipleri bize, Y kromozomunun insanlarda erkek cinsiyetini belirlediğini ifade etmektedir. Y kromozomunun yokluğunda bireyin cinsiyeti dişidir. Klinefelter sendromunda Y kromozomunun varlığı, gelişimi tam olmasa da erkek cinsiyetini belirlemek için yeterlidir. 48,XXXY, 48, XXYY, 49,XXXXY ve 49,XXXYY karyotipleri fenotipik olarak 47,XXY ye benzer. Ancak hastalığın belirtileri X kromozomu sayısı fazla olan bireylerde daha şiddetlidir 27
28 3.4 47,XXX sendromu Her yeni doğan 1200 dişi bireyden birinde görülmektedir. Bu genotipe sahip kadınlar normaldir. Bazı durumlarda gelişmemiş ikincil eşey özellikleri, kısırlık ve zeka geriliği oluşabilir. Nadir durumlarda 48,XXXX ve 49,XXXXX karyotipleri oluşabilir. İlave X kromozomunun varlığı, normal dişi gelişimini sağlayan genetik bilginin hassas dengesini bozmaktadır. 28
29 3.5 47,XYY durumu Particia Jobs, 1965 de, İskoçya da bir hapishanedeki 315 erkeğin 9 unun XYY karyotipi taşıdığını buldu. Bu erkeklerin boyları ortalamanın çok üstünde idi. Antisosyal (şiddet içermeyen) suçlardan dolayı hapsedilmişlerdi. Bu dokuz erkekten yedisinin zekası normalin altında idi. Hepsi kişilik bozukluğu göstermekte idi. Yapılan geniş araştırmalar sonucunda, cezaevleri ve akıl hastalıkları enstitülerinde bu karyotipe sahip olanların oranlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. 29
30 3.5 47,XYY durumu Stanley Walzer ve Park Gerald, 47,XYY bireyleri doğumdan hemen sonra tanımlamak ve ergenlik öncesi ve ergenlik gelişimi esnasındaki davranışlarını takip etmek için bir çalışma başlattılar. Ancak büyük baskılar sonucunda çalışmalarını yarıda bıraktılar. Herhangi bir antisosyal davranış göstermeyen ve normal yaşamlarına devam eden birçok XYY erkeği toplumda bulunmaktadır. Ekstra Y kromozomu ile erkeklerde davranış bozuklukları gösterme eğilimi arasında yüksek fakat sabit olmayan bir ilişki vardır. 30
31 3.6 Y kromozomu ve erkek cinsiyet gelişimi Uzun süre Y kromozomunun genetik olarak hemen hemen boş olduğu düşünülmüştür. Ancak şimdi Y kromozomunun da genler içerdiği bilinmektedir. Y kromozomu üzerindeki bazı genlerin X kromozomu üzerinde homoloğu varken, diğer bazılarının ise yoktur. Yalancı otozomal bölgeler (pseudoautosomal regions, PARs) bunlardan birisidir. X kromozomundaki bölgeler ile homoloji göstermektedir. Mayoz sırasında bu bölgelerle bağlantı (sinaps) kurup rekombinasyona uğramaktadırlar. 31
32
33 3.6 Y kromozomu ve erkek cinsiyet gelişimi Kromozomun yaklaşık % 95 lik geri kalan kısmı X kromozomu ile sinaps veya rekombinasyon yapmaz. Y'nin rekombinasyona uğramayan bölgesi (NRY, nonrecombining region of the Y) olarak bilinir. Son dönemde araştırıcılar bu bölgeyi, Y nin erkek özgül bölgesi (MSY, male-specific region of the Y) olarak tanımlarlar. MSY, işlevsel genleri içeren ökromatik bölgeler ve gen içermeyen heterokromatik bölgelerden oluşmaktadır. 33
34 (Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece) Y kromozomu bölgeleri Erkek cinsiyet gelişimini kontrol eden cinsiyet belirleyen Y bölgesi (SRY, sex determining region of Y) bulunmaktadır. Y kromozomu ve bu bölgenin yokluğu insanlarda dişi gelişimi ile sonuçlanır. Bu bölge X kromozomunda bulunmaz. SRY, testislerin oluşturulmasını başlatan bir gen ürününü şifrelemektedir. 34
35 3.6.2 İstisnai bazı örnekler Insanlarda iki X e sahip olup, Y kromozomu taşımayan erkek bireyler vardır. Bu durumda Y kromozomunun SRY bölgesi X kromozomlarından birisinin yapısına katılmıştır. Bir X ve bir de Y kromozomu taşıyan dişi bireyler de mevcuttur. Ancak bu dişilerin Y kromozomunda genellikle SRY bölgesi kayıptır. 35
36 3.6.3 SRY ye yardımcı diğer genler Insanda diğer bazı otozomal genlerin de SRY tarafından başlatılan ardışık genetik ifadelerin oluşturulmasından sorumlu olduğuna inanılmaktadır. SOX9 (transkripsiyon faktörü) WT1 (böbrek ve gonadları etkiler) SF1 (steroid metabolizmasını etkileyen enzimlerin düzenlenmesinde görev alır) 36
37 4. İnsanlarda eşey oranları 1.0 değildir Iki eşey tipi de gelişim esnasında eşit olarak yaşama şansına sahiptir. Sonuçta erkek ve dişi yavru bireylerin oranı 1:1 olacaktır. Eşey oranı iki şekilde ölçülebilir: Birincil eşey oranı: Bir popülasyonda hamilelik sırasında erkeklerin dişilere oranını yansıtır. İkincil eşey oranı: Her bir eşeyin doğumdaki oranını yansıtır. 37
38 4.1 İkincil eşey oranı istatistikleri ikincil eşey oranı, insan populasyonunda 1969 da dünya genelindeki nüfus sayımı verileri kullanılarak saptanmıştır. Sonuçta oranın 1.0 a eşit olmadığı bulunmuştur. Birleşik Devletler de beyaz ırk popülasyonunda ikincil eşey oranı (erkek/dişi) 1.06 dan biraz düşüktür de bu oran 1.05 in biraz altına düşmüştür. Birleşik Devletler de Afrikalı-Amerikan populasyonunda bu oran dir. Diğer ülkelerdeki erkek birey doğumu bu değerlerden daha büyüktür. Örn; Kore de ikincil eşey oranı 1.15 dir. 38
39 4.1 İkincil eşey oranı istatistikleri Neden? Eşit olmalarını düşündüren varsayımlar: 1. gamet oluşumu sırasında X ve Y içeren sperm sayısı eşittir 2. Her iki sperm türü de dişi üreme kanalında aynı hıza sahip olmalıdır 3. Yumurtanın döllenmesinde eşit şansa sahip olmalıdır Y kütle olarak daha küçük olduğundan daha hızlı spermler oluşabilir mi??? Henüz buna dair bir kanıt yoktur
40 5. Dozaj ayarlaması Normal bir kadında iki X, normal bir erkekte ise sadece bir X kromozomu vardır. Bu eşitsizlik, bütün X e bağlı genler için erkekler ve kadınlar arasında genetik doz sorunu yaratır. 40
41 5.1 Barr cisimcikleri Murrary L. Barr ve Ewart G. Bertram ın dişi kediler üzerinde yaptığı deneylerde X kromozomu doz eşitsizliğinin dengelenmesi için genetik bir mekanizmanın bulunduğu gösterilmiştir. Araştırmacılar, dişi kedilerin interfaz evresindeki sinir hücrelerinde koyu boyanan cisimcikler saptamışlardır. Bu cisimcikler erkek kedilerin aynı tip hücrelerinde bulunmamaktadır. 41
42 5.1 Barr cisimcikleri Eşey kromatin cisimciği ya da Barr cisimciği olarak bilinen bu yapı inaktive edilmiş X kromozomudur. Eğer dişi bireylerin hücrelerindeki iki X kromozomundan biri inaktif olursa, dişi ve erkek bireylerde ifade edilen genetik bilginin dozajı eşit olur. Turner sendromu (45,X) bireylerde Barr cisimciği görülmez. 42
43 5.1 Barr cisimcikleri Kaç tane X kromozomu olduğuna bakılmaksızın, bir tanesi hariç, tüm X kromozomları inaktive olabilmektedir. 47,XXX dişilerde iki tane, 48,XXXX dişilerde üç tane Barr cisimciği görülür. 43
44 Birkaç soru soralım!!! Memeli dişi bireylerindeki X kromozomlarından biri anneden diğeri babadan gelir. Bunlardan hangisi inaktive edilir? Inaktive edilme rastgele midir? Bütün somatik hücrelerde aynı kromozom mu aktiftir? 44
45 5.2 Lyon hipotezi Marry Lyon ve Liane Russell, 1961 de birbirinden bağımsız olarak bu soruları cevaplayan bir hipotez önerdiler. X kromozomu inaktivasyonunun, embriyonik gelişimin erken evrelerindeki somatik hücrelerde rastgele olduğunu, Ve bütün oğul hücrelerde aynı X kromozomunun inaktive edildiğini ileri sürdüler. X e bağlı kürk rengini belirleyen genler yönünden heterozigot olan dişi farelerde yapılan gözlemler: Heterozigot olan dişilerin pigmentasyonu beneklidir. Büyük beneklerin rengini veren allel bir X in ve diğer benek rengini oluşturan allel de diğer X kromozomunun üzerindedir. 45
46 5.2 Lyon hipotezi Bu şekildeki bir fenotipik yapılanma, bitişik benek hücrelerindeki farklı X kromozomlarının inaktive olmasının sonucu ortaya çıkmaktadır. Benzer durumlar kediler için de geçerlidir: Siyah ve sarı-turuncu benekli kara kaplumbağa desenli dişi kediler Calico denilen beyaz-siyah-turuncu renkli dişi kediler X e bağlı kürk rengi desenleri erkek kedilerde oluşmaz. Onların tüm hücreleri anneden gelen tek bir X kromozomu içermektedir. Erkek kediler X e bağlı kürk rengi alleli için hemizigottur. 46
47 5.2 Lyon hipotezi - insan Biyopsi yoluyla elde edilen insan fibroblast hücreleri laboratuvarda kültüre alınmıştır. Glukoz-6-fosfat dehidrogenaz (G6PD) enzimi X e bağlı bir gen tarafından kontrol edilir. Heterozigot bir kadından alınan 14 klon. Bunlardan 7 si enzimin yalnızca bir formunu, diğer 7 si ise diğer formunu göstermiştir. Klonların hiçbirisi, enzimin her iki formunu da birlikte üretememiştir. Lyon hipotezine göre memeli dişi bireyler tüm heterozigot X e bağlı alleller için mozaik yapıdadırlar. Vücudun bazı bölgelerinde sadece anasal kökenli alleller ifade edilirken, diğer bazı bölgelerinde babaya ait alleller ifade edilir. 47
48 Örnekler: Kırmızı-yeşil renk körlüğü X e bağlı çekinik bir hastalıktır. Hemizigot erkekler, tüm retinal hücrelerinde tamamen renk körüdürler. Heterozigot dişiler, bozuk renk algılaması olan bölgeler ile onun çevresinde normal renk algılayan bölgeler bulunan mozaik yapılara sahiptirler. 48
49 Örnekler: Anhidrotik ektodermal displazya Hemizigot erkekler dişlerin olmaması, seyrek saç ve ter bezlerinin olmaması gibi özellikler gösterirler. Heterozigot dişi bireylerin derilerinde rastgele dağılım gösteren ter bezleri bulunan ve bulunmayan bölgeler vardır. 49
50 5.3 İnaktivasyon mekanizması Tam olarak aydınlatılamamıştır. Kontrol birimi, X kromozomunun X-inaktivasyon merkezi (Xinactivation center, Xic) denilen bir bölgesidir. Bu bölgedeki genlerin ifadesi ile X kromozomunun inaktivasyonu sağlanmaktadır. Önemli genlerden birisi olan X-inaktif spesifik transkript (Xist), Xic bölgesi içerisindedir. Bu genden transkribe edilen RNA nın translasyonu olmaz. Xist in RNA ürünlerinin yayılarak X kromozomunu ceket gibi örttüğü düşünülmektedir. Kromozomu kapatır ve onu inaktive eder. 50
51 6. Y kromozomu Drosophila da eşeyi belirlemez!!! Drosophila da erkek ve dişiler, insanlardaki gibi aynı genel eşey kromozomlarına sahiptir (XX ve XY). Ancak Y kromozomu cinsiyeti belirlemez XXY sineklerinin normal dişiler ve XO sineklerinin ise kısır erkekler olduğunu bulmuştur. Kritik ve en önemli faktör, X kromozomlarının mevcut haploid otozom (A) takımına oranıdır. 51
52 52
53 7. Sürüngenlerde cinsiyetin belirlenmesi Birçok sürüngen türünde cinsiyetin belirlenmesi eşey kromozomlarının bileşimleriyle sağlanmaktadır. Tüm timsahları, birçok kaplumbağayı ve bazı kertenkeleleri içeren diğer sürüngen türlerinde cinsiyeti embriyonik gelişimin kritik bir döneminde yumurtaların inkübasyon sıcaklığına göre belirlenir. 53
54 7.1 Sıcaklığa bağlı eşey belirlenmesi (TSD) Temperature-dependent sex determination (TSD) olarak da bilinir. üç farklı TSD modeli: 54
55 Peki sıcaklık neyi etkiler? Sıcaklığın, yumurta inkübasyonu sürecinde steroidleri (örn; östrojen) ve onları sentezleyen enzimleri etkilediği düşünülmektedir. Sıcaklık; östrojenler, androjenler ve bunların sentezini kontrol eden enzimlerin engelleyici proteinleri üzerine de etki göstermektedir. Bu etki, ovaryum ve testislerin eşeysel farklılaşmasında rol oynamaktadır. 55
GENETİK I BİY 301 DERS 7
GENETİK I BİY 301 DERS 7 İçerik Kısım 1: Genler, Kromozomlar ve Kalıtım Kısım 2: DNA-Yapısı, Replikasyonu ve Varyasyonu Kısım 3: Genetik bilginin ifadesi ve düzenlenmesi Kısım 4: Genomik Analiz Kısım 5:
DetaylıEŞEYİN BELİRLENMESİ VE EŞEY KROMOZOMLARI
EŞEYİN BELİRLENMESİ VE EŞEY KROMOZOMLARI Giriş Biyoloji dünyasında oldukça geniş üreme modelleri ve yaşam döngüleri mevcuttur. Eşeyli ürediklerine dair herhangi bir kanıtın olmadığı organizmalar vardır.
DetaylıKALITIMIN GENEL İLKELERI. Modern Genetik Eşeye Bağlı Kalıtım-1
KALITIMIN GENEL İLKELERI Modern Genetik Eşeye Bağlı Kalıtım-1 Eşey Tayini Kromozoma dayalı eşey saptanması çok hücreli canlılarda gerçekleştirilebilir. Otozomal kromozomlar üzerinde her iki eşeye ait özellikleri
DetaylıA. EġEYĠN BELĠRLENMESĠ
Modern Genetik Biyoloji Ders Notları A. EġEYĠN BELĠRLENMESĠ Bazı omurgasız hayvanlarda ve tam çiçek bulunduran bitkilerin büyük çoğunluğunda hem dişi hem de erkek organ birlikte bulunur. Bazı canlılarda
DetaylıEşem tayini ve eşeme bağlı kalıtım
Eşem tayini ve eşeme bağlı kalıtım Eşem tayini Bir çok taksonda eşem kromozomları eşem tayininde görev alırlar. Memeliler X ve Y eşem kromozomlarını taşırlar. XX = Dişi, XY = Erkek Diğer kromozomlar otozom
DetaylıLABORATUVAR-6 KONU-2 Hücre - IV.Kromozomlar ve Genler
LABORATUVAR-6 KONU-2 Hücre - IV.Kromozomlar ve Genler Biçimlenmiş ve yoğunlaşmış kromatin materyaline kromozom denir. Kromozomlar Mitoz ve/veya Mayoz bölünmenin Profaz safhasında görülmeye başlar ve Metafaz
DetaylıAyxmaz/biyoloji. Şekil 2.
Şekil 1. 1) Yukarıdaki üreme süreci aşağıdakilerden hangisine örnek gösterilir: a) hermafroditlik b) oogami c) sporlanma d) patenogenez e) izogami 2) Aşağıdakilerden hangisi eşeysiz üreme özelliği değildir?
DetaylıMayoz Bölünmenin Oluşumu
MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? 03 Ocak 2012, 23:39 Osman BEDEL MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulması mayoz bölünme ile sağlanır. Mayoz özel bir hücre bölünmesidir. Bu bölünme ile
DetaylıCANLILARDA ÜREME. Üreme canlıların ortak özelliğidir. Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir
CANLILARDA ÜREME EYLÜL 3.HAFTA MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir Üreme canlıların ortak özelliğidir 3 4 Canlılar hücrelerden meydana gelir
DetaylıCİNSİYETE BAĞLI KALITIM
CİNSİYETE BAĞLI KALITIM *Cinsiyetin belirlenmesi: Eşeyli üreyen hayvanlarda cinsiyetin belirlenmesi farklı şekillerde olabilmektedir. Bazı hayvanlarda cinsiyetin belirlenmesi, çevre koşulları tarafından
DetaylıLYS ANAHTAR SORULAR #6. Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme
LYS ANAHTAR SORULAR #6 Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme 1) 2n = 40 kromozomlu memeli türünde, Dişinin ovaryumlarında yumurta hücresi oluşurken anafaz I evresinde gonozomların
DetaylıHAFTA II Mendel Genetiği
GENETĐK 111-503 HAFTA II Mendel Genetiği Doç. Dr. Hilâl Özdağ 1865 Gregor Mendel kalıtım kurallarının temellerini attı. http://www.dnaftb.org/dnaftb/1/concept/ 1 Seçilen Özellikler Hartl DL, Jones EW,
Detaylıayxmaz/biyoloji 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki ana DNAdan yeni DNA molekülleri hangi sonulca üretilir A B C D
1. DNA replikasyonu.. için gereklidir A) sadece mitoz B) sadece mayoz C) mitoz ve mayoz D) sadece gamet oluşumu E) sadece protein sentezi 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki
Detaylı1- Aşağıda verilen mayoz bölünme geçirmekte olan hücrelerin evrelerini ve her birinin kromozom sayısını yazınız. (6*1,5=9 ) 5- Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitliliği sağlayan olaylar nelerdir? (2*4=8 ) Profaz_I
DetaylıMutasyon: DNA dizisinde meydana gelen kalıcı değişiklik. Polimorfizm: iki veya daha fazla farklı fenotipin aynı tür popülasyonunda bulunmasıdır.
Allel: Bir genin seçenekli biçimi Wild Tip: Normal allel. Bireylerin çoğunda bulunan Mutasyon: DNA dizisinde meydana gelen kalıcı değişiklik Polimorfizm: iki veya daha fazla farklı fenotipin aynı tür popülasyonunda
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI. 10. Sınıf
YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI 10. Sınıf 1) Hücre döngüsünün interfaz evresini yeni tamamlamış bir hücre ile bu hücrenin döngü sonunda oluşturduğu yeni hücrelerde; I. DNA miktarı II. Gen Sayısı III. Gen
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof.Dr. Filiz AYDIN
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof.Dr. Filiz AYDIN Fertilizasyonda 46 kromozom Her bir kromozom çift kromadit-(92) Hücre bölündükten sonra her hücre de 46 kromozom bulunur Mitoz bölünme G1
DetaylıLABORATUVAR-6 KONU-2 Hücre - IV.Kromozomlar ve Genler
LABORATUVAR-6 KONU-2 Hücre - IV.Kromozomlar ve Genler Biçimlenmiş ve yoğunlaşmış kromatin materyaline kromozom denir. Kromozomlar Mitoz ve/veya Mayoz bölünmenin Profaz safhasında görülmeye başlar ve Metafaz
DetaylıO Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme
BİREY GELİŞİMİ O Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimidir. O Gelişim; organizmanın
DetaylıMAHMUT ASLAN - FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ
1. Mayoz bölünme aşağıda verilenlerden hangisinde gerçekleşebilir? A) B) Yumurta Polen ana C) D) Mide Deri 4. Üreme ana hücrelerinde, biri anneden, biri babadan gelen iki takım (2n) kromozom bulunur. Aşağıda
DetaylıAyxmaz/biyoloji. Hayvansal organizmalarda gamet ve gamet oluşumu oluşumu:
MAYOZ BÖLÜNME Mayoz-1 evreleri: Mayoz bölünme homolog kromozomların ve kardeş kromatidlerin ayrılmasını sağlayan ardışık iki bölünme bütünüdür. Homolog kromozomların ayrılmasına neden olan birinci evreye
DetaylıAABB X aabb F1 ler daima AaBb
Mendel kurallarına uymayan durumlar: BAĞLI GENLER Mendel in dihibrid çaprazlamasına göre İki farklı karakter ile ilgili olarak, farklı kromozomlarda bulunan iki farklı gen varsa P AABB X aabb F1 ler daima
DetaylıMEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI
2014 2015 MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI Ödevin Veriliş Tarihi: 12.06.2015 Ödevin Teslim Tarihi: 21.09.2015 1. Bir canlının mitoza hazırlanan hücresinde
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın X kromozomu üzerindeki genler için; Erkekler X e bağlı karakterler için hemizigottur Dişiler iki X kromozomuna sahip oldukları için mutant
Detaylı2n n. Kromozom sayısı. Zaman
Mitoz Döllenme Mitoz MAYOZ BÖLÜNME 10. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 10.1.2. ve Eşeyli Üreme 10.1.2.1. u açıklar. a. un evreleri temel düzeyde işlenir. Evreler açıklanırken mikroskop, görsel
DetaylıBiyoteknoloji ve Genetik I Hafta 13. Ökaryotlarda Gen İfadesinin Düzenlenmesi
Biyoteknoloji ve Genetik I Hafta 13 Ökaryotlarda Gen İfadesinin Düzenlenmesi Prof. Dr. Hilal Özdağ A.Ü Biyoteknoloji Enstitüsü Merkez Laboratuvarı Tel: 2225826/125 Eposta: hilalozdag@gmail.com Gen İfadesi
DetaylıİNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME
İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME Canlıların kendine benzer yavrular oluşturmasına üreme denir. Üreme tüm canlılar için ortak özellik olup canlının neslinin devamlılığını sağlar. Canlılar neslini devam
DetaylıMAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ
MAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ Kalıtıma giriş Ebeveynler yavrularına gen adı verilen kodlanmış bilgileri verirler. Genler DNA parçalarıdır. Çoğu gen, hücreyi özgün enzimler ve diğer proteinleri sentezlemesi
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın Farklı germ hücrelerinin orijini arasında fark var mı? Gonadlar ne zaman farklılaşmaya başlar? XX/XY karyotipi cinsiyeti doğru olarak belirlemeye
DetaylıCanlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür.
HÜCRE BÖLÜNMELERİ Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür. I. MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar bir çok canlı grubu
Detaylıa-spermatogenez:erkek bireylerde testislerde spermlerin meydana gelmesidir: Özellikleri:
MAYOZ BÖLÜNME Mayoz-1 evreleri: Mayoz bölünme homolog kromozomların ve kardeş kromatidlerin ayrılmasını sağlayan ardışık iki bölünme bütünüdür. Homolog kromozomların ayrılmasına neden olan birinci evreye
DetaylıKROMOZOM HARİTALARI ve MAYOZ BÖLÜNME HATALARI
KROMOZOM HARİTALARI ve MAYOZ BÖLÜNME HATALARI MBG 111 BİYOLOJİ I Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER GİRİŞ Mendel kalıtımında eğer genler bağımsız ise kalıtıldıklarında kabaca belli oranlarda ve sıklıkla
Detaylı10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ
10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ Eşeysiz Üreme ile ilgili, I. Canlının yararlı özelliklerinin korunmasını sağlar. II. Canlının değişen ortam koşullarına uyumunu artırır. III.
DetaylıÜNİTE I HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1.1 HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi canlılar aleminde görülen en önemli biyolojik olaylardan biridir.
ÜNİTE I HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1.1 HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi canlılar aleminde görülen en önemli biyolojik olaylardan biridir. Hücre büyürken, hücre zan genişler, hacmi artar. Ancak hücrenin
DetaylıŞekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi.
KONU 9. HÜCRE BÖLÜNMESİ MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar birçok canlı grubu tarafından gerçekleştirilebilir. Mitoz bölünme sonunda bölünen hücrelerden
Detaylı1. BÖLÜM: GENETİK BİLİMİNE GİRİŞ 2. BÖLÜM: MENDEL VE KALITIMIN İLKELERİ
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: GENETİK BİLİMİNE GİRİŞ 1.1. Genetiğin Tanımı... 1 1.2. Genetik Biliminin Tarihçesi... 2 1.2.1. Mendel Öncesi Dönem... 3 1.2.1.1. Linne ve Türlerin Değişmezliği Doktrini... 3 1.2.1.2.
DetaylıÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 1.ÜNİTE: Hücre bölünmesi ve Kalıtım. Bir hücreden, birbirinin aynısı iki hücre oluşur.
ÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 1.ÜNİTE: Hücre bölünmesi ve Kalıtım Üreme: Canlıların kendilerine benzer bireyler oluşturarak nesillerini devam ettirmeleri olayı üreme olarak adlandırılır. Üreme olayı;
Detaylı*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir.
Fen ve Teknoloji 1. Ünite Özeti Hücre Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme. *Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. *Hücrenin temel kısımları: hücre zarı, sitoplâzma ve
DetaylıKROMOZOM DÜZENSİZLİKLERİ
KROMOZOM DÜZENSİZLİKLERİ KROMOZOM ANOMALİLERİ 1- Sayısal kromozom anomalileri 2- Yapısal kromozom anomalileri SAYISAL KROMOZOM ANOMALİLERİ 1- Öploidi: Bir organizmanın hücrelerinde normal kromozom sayısının
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME. Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1
HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1 Hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren onu takip eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen zaman aralığına hücre döngüsü denir. Hücreler belli
DetaylıArtan bilgi ile birlikte hasta ve ailelerin bilinçlendirilmesi
Bugün gelinen noktada genetik Artan bilgi ile birlikte hasta ve ailelerin bilinçlendirilmesi «Genetik bilgiden hastaların ve ailelerin yararlanması için tüm sağlık çalışanları insan genetiğinin temelinde
DetaylıAşağıda mitoz bölünme safhaları karışık olarak verilmiştir.
2015/2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖRNEK 8.SINIFLAR 1.DÖNEM 1.YAZILI Adı Soyadı : No: Sınıf: Resimdeki türlerin bazı hücrelerindeki kromozom sayılarını yazınız. (4x2p) Aşağıda mitoz bölünme
DetaylıArtan bilgi ile birlikte hasta ve ailelerin bilinçlendirilmesi
2 Artan bilgi ile birlikte hasta ve ailelerin bilinçlendirilmesi «Genetik bilgiden hastaların ve ailelerin yararlanması için tüm sağlık çalışanları insan genetiğinin temelinde yatan prensipleri anlamalıdır»
Detaylı8. Sınıf Fen ve Teknoloji
Canlı vücudunu oluşturan karakterleri üremeyle nesilden nesile aktarılmasını inceleyen kalıtım birimine genetik denir. Anne ve babadan gelen eşey hücreleri zigotu oluşturur. Bu hücrelerle birlikte gelen
DetaylıHer canlının neslini devam ettirmek üzere kendine benzer yeni bireyler meydana getirmesi olayına üreme denir.
ÜREME ve ÇEŞİTLERİ Her canlının neslini devam ettirmek üzere kendine benzer yeni bireyler meydana getirmesi olayına üreme denir. A. EŞEYSİZ ÜREME Eşey hücrelerinin oluşumu ve döllenme olmadan, bir atadan
DetaylıPopulasyon Genetiği. Populasyonlardaki alel ve gen frekanslarının değişmesine neden olan süreçleri araştıran evrimsel bilim dalı.
Bu dersin içeriği, Populasyonun tanımı, Alel ve genotip frekansı, Gen havuzu, Gen frekansı, Gerçek/Doğal populasyonlar ve ideal populasyonlar, Populasyon genetiğinin çalışma alanları, HW kanunu -giriş,
Detaylı10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3
10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3 Mayoz Bölünmenin Genel Özellikleri Üreme ana hücrelerinde görülür. Üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. Sadece 2n kromozomlu hücrelerde görülür. 4 yeni hücre
DetaylıADIM ADIM YGS LYS 64. ADIM EŞEYSİZ ÜREME 2
ADIM ADIM YGS LYS 64. ADIM EŞEYSİZ ÜREME 2 4) Partenogenez Döllenmemiş yumurtadan mitoz bölünmeler ile canlı gelişimine PARTENOGENEZ denir. Arı, karınca, su piresi ve bazı kertenkele gibi canlılarda görülür.
DetaylıÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ
ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ Seçici gen ifadesi embriyonun gelişmesini sağlayan 4 temel işlevi denetler: 1. Hücre çoğalması 2. Hücre farklılaşması 3. Hücre etkileşimleri 4. Hücre hareketi HÜCRE
DetaylıEŞEYLİ ÜREME EŞEY HÜCRELERİ VE DÖLLENME (FERTİLİZASYON) Eşeysel üreme haploit ve diploit hücrelerin her ikisini de gerektirir.
EŞEYLİ ÜREME EŞEY HÜCRELERİ VE DÖLLENME (FERTİLİZASYON) Eşeysel üreme haploit ve diploit hücrelerin her ikisini de gerektirir. Mayoz ve mitoz bölünmelerin olduğu yaşam evreleri vardır. EŞEYLİ ÜREMENİN
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM
HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM Mitoz Bölünme Hücreler neden mitoz bölünme geçirir? 1 Büyüme ve gelişme için 2 Yıpranan doku ve organların onarılması için 3 Eşeysiz üreyen canlılarda üremenin sağlanması için.
DetaylıTEOG1 DENEME SINAVI 2 ( DNA, Mitoz,Mayoz Kapsamlı)
1. TEOG1 DENEME SINAVI 2 ( DNA, Mitoz,Mayoz Kapsamlı) Yukarıdaki şekil için aşağıda yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Hücre 2 kere mitoz bölünme geçirmiştir. B) Oluşan yavru hücreler ana hücrenin
DetaylıÜNİTE:1 CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME
ÜNİTE:1 CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME HÜCRE: Canlıları oluşturan en küçük yapı birimine hücre denir.bütün canlılar hücrelerden oluşmuştur. * İnsanlar, hayvanlar, bitkiler, tek hücreli canlıların
DetaylıB unl a r ı B i l i yor mus unuz? MİTOZ. Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı,
MİTOZ Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir. Hücreler büyüme ve gelişme sonucunda belli bir olgunluğa
DetaylıISPARTA HALIKENT ANADOLULİSESİ ÖĞRETİM YILI 9 A-B-C-D-E SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ 2. DÖNEM 3. YAZILI SINAVI RAKAMLA YAZIYLA PUAN
1. Doğal sınıflandırmada aşağıdakilerden hangisi göz önünde bulundurulmamıştır? A) Genetik (soy) benzerliği B) Anatomik benzerlik C) Dünyadaki dağılımları D) Akrabalık derecesi E) Embriyonik benzerlik
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof.Dr. Filiz AYDIN
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof.Dr. Filiz AYDIN G1 kromozomu S sonu G2 kromozomu Genler Sentromer Kardeş kromatid Dublike olmamış Dublike olmuş Mitoza girerken kromozomlar iki kromatid halindedir.
DetaylıMitoz. - Mitozda 2 yavru hücre oluşur ve bunların genetik yapısı birbirinin ve ana hücrenin aynıdır.
Mitoz - Mitozda 2 yavru hücre oluşur ve bunların genetik yapısı birbirinin ve ana hücrenin aynıdır. - 2n --- 4n (anafaz) ------2n - İdentik kardeş kromatidler ayrılarak yavru hücrelere giderler. - Somatik
Detaylı10. Sınıf II. Dönem Biyoloji Dersi 1. Yazılı Sınavı
Ad Soyadı: No: Tarih: 10. Sınıf II. Dönem Biyoloji Dersi 1. Yazılı Sınavı 1) Modern genetik veya biyoteknoloji çalışmalarına 4 örnek veriniz. İstediğiniz birini açıklayınız. (10p) 2) Diploit bir erkek
DetaylıADIM ADIM YGS LYS Adım EVRİM
ADIM ADIM YGS LYS 191. Adım EVRİM EVRİM İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER Evrim, geçmiş ile gelecekteki canlıların ve olayların yorumlanmasını sağlayarak, bugün dünyada yaşayan canlılar arasındaki akrabalık derecesini
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #20
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #20 1) Canlı birey sayısı 2) Kalbin Odacık Sayısı Ortama uyum Solunum şekli Döllenme ve Gelişme X Y B A Zaman Aynı ekosistemdeki sayısal değişimleri şekildeki grafikte gösterilen
DetaylıHardy Weinberg Kanunu
Hardy Weinberg Kanunu Neden populasyonlarla çalışıyoruz? Popülasyonları analiz edebilmenin ilk yolu, genleri sayabilmekten geçer. Bu sayım, çok basit bir matematiksel işleme dayanır: genleri sayıp, tüm
Detaylı2.Fotosentez sırasında bitkiler: 1 p./ 4. Karbondioksit havadan bitkinin yaprağına nereden girer? 1 p./
6. iyoloji dersi bölgesel yarışma 23.02.2019 IX sınıf CEVAPLAR 1-12 arası verilen soruların doğru cevabını sarınız. ütün sorularda sadece bir taen doğru cevap vardır. 1. Su bitkinin yaprağına nerden girer?
DetaylıGENEL BOTANİK PROF. DR. BEDRİ SERDAR
GENEL BOTANİK PROF. DR. BEDRİ SERDAR Bedri SERDAR - 2008 BİTKİLERDE ÜREME Üreme Canlılar, şekil ve fonksiyon bakımından kendilerine benzer bireyler meydana getirerek nesillerini devam ettirirler ki bu
Detaylı3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir?
1) 3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir? A) Genetik yapısı aynı hücreler oluşur. B) Tür içi çeşitliliğin ortaya çıkmasını sağlar. C) Eşeyli üreme için
DetaylıGenetik Kavramlar Sekizinci baskıdan çeviri Klug, Cummings, Spencer
Genetik Kavramlar Sekizinci baskıdan çeviri Klug, Cummings, Spencer 1 Genetiğe Giriş Copyright 2006 Pearson Prentice Hall, Inc. 1-Genetiğe giriş 1.1 100 yıldan daha kısa zamanda Mendel den DNA ya 1.2 İkili
Detaylı22.04.2015 MBG 112 BİYOLOJİ II BİTKİLERDE ÜREME VE BİYOTEKNOLOJİ YRD. DOÇ. DR. YELDA ÖZDEN. Döl almaşı
MBG 112 BİYOLOJİ II BİTKİLERDE ÜREME VE BİYOTEKNOLOJİ YRD. DOÇ. DR. YELDA ÖZDEN Döl almaşı Angiospermlerde; Baskın döl sporofit, Gametofit indirgenmiş, Sporofit üreme yapısı olan çiçeği oluşturur. Ovaryum
Detaylı8. SINIF KAZANIM TESTLERİ 2.SAYI. Ar-Ge Birimi Çalışmasıdır ŞANLIURFA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DİZGİ & TASARIM İBRAHİM CANBEK
8. SINIF ŞANLIURFA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 2016-2017 KAZANIM TESTLERİ TÜRKÇE MATEMATİK T.C İNKİLAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK FEN VE TEKNOLOJİ DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ İNGİLİZCE Ar-Ge Birimi Çalışmasıdır
DetaylıKALITIMIN KROMOZOMAL TEMELİ
KALITIMIN KROMOZOMAL TEMELİ Mendelizmin kromozomlarla bağlantısı Mikroskobi tekniklerinin gelişmesi ile 1875ʼ de mitoz, 1890ʼ da ise mayoz aydınlatılmıştır. 1900ʼ lü yıllarda sitologlar, Mendel faktörlerinin
DetaylıLYS ANAHTAR SORULAR #7. Kalıtım
LYS ANAHTAR SORULAR #7 Kalıtım 1) Bir bitki türünde mavi çiçek rengi geni (A), gri çiçek rengi genine (a) baskındır. Bu bitki türünde çiçek rengi karakteri açısından farklı fenotiplere sahip bitkilerin
Detaylı2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI
2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. BÖLÜM 1. I. Adaptasyon II. Mutasyon III. Kalıtsal varyasyon Bir populasyondaki bireyler, yukarıdakilerden hangilerini "doğal seçilim ile kazanır? D) I veii E)
DetaylıHÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ
HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ *Hücrenin yaşam döngüsü: Hücrenin; bir bölünme sonundan, ikinci bir bölünme sonuna kadar olan zaman sürecinde; geçirdiği yaşamsal olaylara hücrenin yaşam döngüsü denir. Hücreler,
DetaylıMAYOZ BÖLÜNME ve EŞEYLİ ÜREME
MAYOZ BÖLÜNME ve EŞEYLİ ÜREME MBG 111 BİYOLOJİ I Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER Türe ait genetik özelliklerin soylar arası aktarılmasına kalıtım adı verilir. Bu işleyişte türlerin genetik bilgisinin
DetaylıAyxmaz/biyoloji. genotipine sahip organizma kaç çeşit gamet. yapılabilir? a. 4 b. 8 c. 16 d. 32 e. 64
Mor çiçekli bir bitki kendini polenleri ile tozlaştırıldığında, sadece mor çiçekli yeni nesil üretilmiştir. Bu çaprazlama.. örnektir 1. hibridleşmeye. 2. eksik baskınlığa 3. Trihibrid kalıtıma. 4. ayrılma
DetaylıMayoz ve Eşeyli Üreme Biyoloji Ders Notları
A. Mayoz Bölünme Mayoz ve Eşeyli Üreme Biyoloji Ders Notları Eşeyli üremenin temelidir. Eşey ana hücrelerinden (2n), eşey hücrelerini (n) oluşturan özelleşmiş bölünme şeklidir. Mayoz I ve II olarak birbirini
DetaylıÜREME. Canlıların kendilerine benzer canlı fertler (yavrular) meydana getirerek neslini devam ettirmesine üreme denir.
1 ÜREME Canlıların kendilerine benzer canlı fertler (yavrular) meydana getirerek neslini devam ettirmesine üreme denir. *Eşeysiz üreme: EŞEYSİZ ÜREME Tek bir ata bireyin, kendisiyle aynı genetik özelliklere
DetaylıKILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji
MİTOZ -. Ünite 6. Deniz yıldızının kopan parçasının yenilenmesi (onarım), ağaç gövdesinin büyümesi (büyüme) ve zigotun embriyoya dönüşmesi mitoz bölünme ile gerçekleşirken insanlarda yumurta hücresinin
Detaylı10. SINIF KONU ANLATIMI. 16 ÜREME BÜYÜME GELİŞME Döllenme ve Aile Planlaması Soru Çözümü
10. SINIF KONU ANLATIMI 16 ÜREME BÜYÜME GELİŞME Döllenme ve Aile Planlaması Soru Çözümü DÖLLENME Dişi üreme sistemine giren sperm hücreleri yumurta hücresinin salgıladığı FERTİLİZİN sayesinde yumurta hücresini
DetaylıBunları Biliyor musunuz? MİTOZ
MİTOZ Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir. Hücreler büyüme ve gelişme sonucunda belli bir olgunluğa
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #12
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #12 1) İnsanda döllenme sırasında, I. Spermdeki çekirdek, sentrozomun yumurtaya geçmesi II. Spermdeki akrozomun patlayarak zona pellusidayı eritmesi III. Yumurtadaki salgı maddelerinin
DetaylıBİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2
İÇİNDEKİLER Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 CANLILARIN OLUŞUMU... 5 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ... 9 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI... 11 SİSTEMATİK... 13 BİTKİ VE HAYVANLARIN
Detaylı2014-2015 II.DÖNEM BİYOLOJİ 10. SINIF ÇALIŞMA SORULARI (I )
2014-2015 II.DÖNEM BİYOLOJİ 10. SINIF ÇALIŞMA SORULARI (I ) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. Kahverengi gözlü anne ve babanın ilk çocukları yeşil gözlü
DetaylıKromozom Mutasyonları: Kromozom Sayısı ve Düzenindeki Değişiklikler. Aslı Sade Memişoğlu 1
Kromozom Mutasyonları: Kromozom Sayısı ve Düzenindeki Değişiklikler Aslı Sade Memişoğlu 1 Başlıklar 1. Kromozom sayılarında değişim: Terimler ve kökeni 2. Monozomi ve trizomi 3. Poliploidi 4. Değişimler,
DetaylıMitoz aynı sayıda kromozom içeren iki hücrenin oluşumuyla sonuçlanır. Oluşan hücrelerin kromozom sayısı, ana hücrenin yarısı kadardır.
MİTOZ VE MAYOZ Çekirdekli hücrelerde genetik maddenin bir nesilden diğer hücre nesline aktarımı mitoz ve mayoz bölünmeleri içerir. Mayoz gametlerin (eşey hücrelerinin) oluşumunu sağlar. Oluşan hücrelerin
DetaylıDNA ve Genetik Kod Akıllı Ödev - 1
DN ve enetik Kod kıllı Ödev - 1 dı Soyadı:... Sınıfı:... No:... Soru 1 şağıdaki sorulara uygun cevapları seçip, numaralarını cümlenin başındaki boş kutucuklara yazınız. 1 en 2 Kromozom 3 Nükleotid 4 imin
DetaylıThis information (23) on X-linked genetic disorders is in Turkish X bağlantılı Genetik Hastalıklar (İngilizce'si X-linked Genetic Disorders)
This information (23) on X-linked genetic disorders is in Turkish X bağlantılı Genetik Hastalıklar (İngilizce'si X-linked Genetic Disorders) Genetik (genetic) hastalıklara bir veya daha fazla hatalı gen
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13 1) Canlılarda özelliklerin genlerle kontrol edildiği ve her genin en az bir özellikten sorumlu olduğu bilindiğine göre, I. Diploid canlılarda her özellik için iki gen bulunması
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21 1) Aşağıda bazı dönüşüm tepkimeleri gösterilmiştir. a 2) Enzimlerin çalışma hızına etki eden faktörlerle ilgili; RH RH ADP + Pi ATP I II b Buna göre a ve b yönlerindeki değişimlerle
DetaylıKalıtım. Mendel in Çalışmaları
Canlı vücudunu oluşturan karakterleri üremeyle neilden neile aktarılmaını inceleyen kalıtım birimine genetik denir. Anne ve babadan gelen eşey hücreleri zigotu oluşturur. Bu hücrelerle birlikte gelen kromozomlar
DetaylıADI SOYADI SINIFI - NO TENZİLE ERDOĞAN ANADOLU LİSESİ 2014 2015 ÖĞRETİM YILI 10. SINIFLAR SEÇMELİ BİYOLOJİ DERSİ I. DÖNEM II. YAZILI SINAVI PUAN GRUP B RAKAMLA YAZIYLA 1- Aşağıda verilen mayoz bölünme
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ A) MİTOZ BÖLÜNME a) Hazırlık evresi:
HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen ortak bir özelliktir. Hücre büyüyüp gelişirken madde ve enerji gereksinimleri artar. Sitoplâzma hücre zarına oranla daha hızlı büyümesinden dolayı,
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #5
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #5 Miktar 1) I.Hemoglobinin yapısındaki karbon atomu sayısını tespit etmek II. Solunumda kullanılacak gazların hangi molekülle taşınacağını tespit etmek III. Kanın ph ını tespit
DetaylıHAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111
HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ
DetaylıSayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2
İÇİNDEKİLER Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 CANLILARIN OLUŞUMU... 6 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ... 11 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI... 13 SİSTEMATİK... 34 BİTKİ VE
DetaylıKALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA
KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA BİYOTEKNOLOJİ Canlılara temel bilimlerin ve mühendislik ilkelerinin uygulanmasıdır. Gen mühendisliği, genetik madde lan DNA üzerinde yapılan
DetaylıFizik Antropoloji Anabilim Dalına ait dersler, Antropoloji Lisans Programı dahilinde verilmektedir. Fizik Antropolojiye Giriş.
Fizik Antropoloji Anabilim Dalına ait dersler, Antropoloji Lisans Programı dahilinde verilmektedir. Fizik Antropolojiye Giriş Bu ders içerisinde, Fizik Antropolojinin tarihsel gelişimi, çalışma alanları,
Detaylı1. ÜNİTE : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM
1. ÜNİTE : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1 DNA (Deosiribo Nükleik Asit) Kalıtım maddesi hücre çekirdeğinde bulunur. Kalıtım maddesi iğ ipliği (Yumak) şeklinde bir görünümdedir. İğ ipliğindeki kalıtım maddesi
DetaylıHAYVANLARDA ve İNSANLARDA ÜREME
HAYVANLARDA ve İNSANLARDA ÜREME I. HAYVANLARDA ÜREME Gerek omurgalılarda gerekse omurgasızlarda üreme organlarına gonad denir. Genellikle dişi organ ovaryum, erkek organ testis olarak adlandırılır. Omurgasız
DetaylıKalıtımın kromozomal temeli
Kalıtımın kromozomal temeli Mendel kalıtımının temeli, kromozomların davranışında yatmaktadır. Eşeye bağlı genler, özgün kalıtım tarzı sergiler Bağlı genler aynı kromozom üzerinde bulunduğundan birlikte
DetaylıYAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI BİYOLOJİ
YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI BİYOLOJİ CEVAP 1: (TOPLAM 9 PUAN) 1.1: Eğer terleme ve su emilimi arasındaki ilişkide ortam sıcaklığının etkisini öğrenmek istiyorsa; deneyi aynı sayıda yaprağa sahip aynı tür
DetaylıKonu 4 Mendel Genetiğinin Uzantıları
Konu 4 Mendel Genetiğinin Uzantıları Copyright Copyright 2009 Pearson 2009 Pearson Education, Education, Inc. Inc. Konular 4.1 Alleller fenotipi farklı şekillerde etkiler 4.2 Eksik baskınlık 4.3 Eşbaskınlık
Detaylı