AKDENİZ BÖLGESİ ORTA YÜKSELTİ KUŞAĞI ( m) KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) ISLAH ZONUNDA DÖL DENEMELERİ (4. YAŞ SONUÇLARI)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AKDENİZ BÖLGESİ ORTA YÜKSELTİ KUŞAĞI (401-800 m) KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) ISLAH ZONUNDA DÖL DENEMELERİ (4. YAŞ SONUÇLARI)"

Transkript

1 Bakanlık Yayın No: 296 Müdürlük Yayın No: 28 ISBN: X AKDENİZ BÖLGESİ ORTA YÜKSELTİ KUŞAĞI ( m) KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) ISLAH ZONUNDA DÖL DENEMELERİ (4. YAŞ SONUÇLARI) (ODC: 165.3) Turkish Red Pine (Pinus brutia Ten.) Progeny Trials in Middle Elevation Breeding Zone ( m) of Mediterranean Region (Fourth Year Results) Dr. Hikmet ÖZTÜRK Sadi ŞIKLAR Dr. Murat ALAN Turgay EZEN A. Gani GÜLBABA Rumi SABUNCU Belkıs KORKMAZ Mümtaz TULUKÇU S.Işık DERİLGEN Semra KESKİN Belma ÇALIŞKAN TEKNİK BÜLTEN : 16 T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ORMAN AĞAÇLARI VE TOHUMLARI ISLAH ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ FOREST TREE SEED AND TREE BREEDING RESEARCH DIRECTORATE ANKARA-TÜRKİYE

2 YAYIN KURULU Editorial Board Ercan VELİOĞLU Süleyman Işık DERİLGEN Dr. Hülya ÖZLER Dr. Gaye KANDEMİR Hacer SEMERCİ YAYINLAYAN Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü P.K. 11, Gazi/ANKARA Published by Forest Tree Seeds and Tree Breeding Research Directorate P.O. Box 11, Gazi/ANKARA Tel: Fax: seed@orthum.gov.tr YIL : 2006 Gündem Ofset Matbaacılık Yayıncılık San. Tic. Ltd. Şti. Tel: Fax:

3 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... ÖZ... ABSTRACT... SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ... iii iv v vii 1. GİRİŞ MATERYAL VE YÖNTEM Deneme Materyali Deneme Alanı Yerleri ve Arazi Hazırlığı Deneme Deseni Biyoistatistiksel Analizler Genetik Parametrelerin Tahmini Temel genetik parametrelerin tahmini Islah değerlerinin tahmini ve genetik kazancın hesaplanması BULGULAR Birinci Seri Denemeler İkinci Seri Denemeler TARTIŞMA Genetik Parametreler Tahmin Edilen Islah Değerleri ve Seleksiyonla Elde Edilecek Genetik Kazanç SONUÇ VE ÖNERİLER i

4 ÖZET SUMMARY KAYNAKÇA EKLER EK-1 EK-2 EK-3 EK-4 5A (Korkuteli-Yazır) ve 5B (Pos-Eğni) Deneme Alanlarına Ait Anova Tablosu Birinci Seri Deneme Alanlarının Ortak Analizine Ait Anova Tablosu A (Korkuteli-Yazır) ve 6B (Pos-Hızar) Deneme Alanlarına Ait Anova Tablosu... İkinci Seri Deneme Alanlarının Ortak Analizine Ait Anova Tablosu EK-5 Birinci Seri Deneme Alanlarının Ortak Analiziyle Boy Karakteri İçin Hesaplanan Ailelerin Genel Birleşme Yeteneği (GCA), Islah Değeri (BV), Mutlak Islah Değeri (MBV), Tahmin Edilen Islah Değeri ile Gerçek Islah Değeri Arasındaki Korelasyonlar (Corr(g,ğ)) EK-6 İkinci Seri Deneme Alanlarının Ortak Analiziyle Boy Karakteri İçin Hesaplanan Ailelerin Genel Birleşme Yeteneği (GCA), Islah Değeri (BV), Mutlak Islah Değeri (MBV), Tahmin Edilen Islah Değeri ile Gerçek Islah Değeri Arasındaki Korelasyonlar (Corr(g,ğ)) ii

5 ÖNSÖZ Tüm genetik ıslah programlarında olduğu gibi 1994 yılında uygulamaya konulan Türkiye Milli Ağaç Islahı ve Tohum Üretimi Programı nda döl denemeleri genetik ıslah çalışmalarının en önemli kısmını oluşturmaktadır. Milli Ağaç Islahı ve Tohum Üretimi Programında entansif ıslah çalışmalarının yürütüleceği kızılçam, karaçam, sarıçam, sedir ve kayın türleri için döl denemelerinin kurulması planlanmıştır. Bununla beraber, mevcut kurumsal kapasite koşulları dikkate alınarak hızlı büyümesi, ağaçlandırma potansiyeli, odunun çeşitli kullanım alanlarına uygunluğu, sahip olduğu genetik varyasyon vb. özellikleri nedeniyle kızılçama öncelik verilmiştir. Kızılçam genetik ıslah programında yedi ıslah zonunda döl denemelerinin kurulmasını öngörülmüştür. Bu çalışma, ıslah zonlarından Akdeniz Bölgesi Orta Yükselti Kuşağı ( m) Islah Zonunu kapsamaktadır. Döl denemeleri; kozalakların toplanmasından, fidanların yetiştirilmesi, denemelerin kurulması, düzenli olarak bakım ile koruma çalışmalarının uygulanması ve denemelerin ölçülmesine kadar çok sayıda kurumun ortaklaşa olmasını gerektiren kapsamlı çalışmalardır. Bu çalışma Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü, Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü ve Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü ile Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolu Genel Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilatlarının katkısıyla gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda çalışmalara büyük katkı koyan Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolu Genel Müdürlüğü nün merkez kuruluşu ile bu çalışmalarda büyük emeği geçen Muğla, Antalya, Adana İl Çevre ve Orman Müdürlüklerinin tüm çalışanlarına sağladıkları bu destek nedeniyle teşekkür ederiz. ANKARA, 2006 Dr. Hikmet ÖZTÜRK Sadi ŞIKLAR Dr. Murat ALAN Turgay EZEN A. Gani GÜLBABA Rumi SABUNCU Belkıs KORKMAZ Mümtaz TULUKÇU S.Işık DERİLGEN Semra KESKİN Belma ÇALIŞKAN iii

6 ÖZ Bu çalışmada, Akdeniz Bölgesi Orta Yükselti Kuşağı ( m) Islah Zonunda bulunan 13 adet tohum meşceresi ile 3 adet gen koruma ormanından seçilmiş 270 adet plus ağaçtan ve tesis edilmiş dört adet klonal tohum bahçesinde yer alan 75 klondan toplanan tohumlarla iki seri halinde döl denemeleri tesis edilmiştir. Denemelerde 4. yaşta boy karakteri ölçülmüş ve bu karaktere ilişkin genetik parametreler hesaplanmıştır. Ayrıca, BLUP yöntemi kullanılarak ailelerin ıslah değerleri hesaplanmıştır. Her iki seride de doğu Akdeniz populasyonları, batı Akdeniz populasyonlarından daha iyi gelişme göstermiştir. Birinci seri denemelerde, bireysel kalıtım derecesi 0.19±0.03, aile ortalamaları kalıtım derecesi 0.56±0.04, ikinci seri denemelerde bireysel kalıtım derecesi 0.42±0.08, aile ortalamaları kalıtım derecesi 0.76±0.05 olarak bulunmuştur. Birinci seri deneme alanları arasında (5A ve 5B), genotip çevre etkileşimi istatistik olarak anlamlı bulunmasına karşın, B tipi genetik korelasyon oldukça yüksektir (0.88). İkinci seri deneme alanları (6A ve 6B) arasında genotip çevre etkileşimi istatistik olarak anlamlı bulunmamıştır. Bu sonuçlara göre, bu ıslah zonunda ilave zonlama yapılmasına gerek yoktur. Sonuç olarak, Akdeniz Bölgesi Orta Yükselti Kuşağı Kızılçam Islah Zonu nda en yüksek ıslah değerine sahip 30 klonla kurulacak 1.5 generasyon klonal tohum bahçelerinin tesisi ile dördüncü yaş ağaç boyu için tahmin edilen genetik kazanç her iki seride de %13 olarak hesaplanmıştır. Anahtar kelimeler: Kızılçam (Pinus brutia Ten.), döl denemeleri, BLUP, kalıtım derecesi, ıslah değeri, genetik kazanç, genotip çevre etkileşimi. iv

7 ABSTRACT In the present study, open pollinated seeds from 270 plus trees (from 13 seed stands and 3 gene conservation forests) and 75 clones (from 4 clonal seed orchards) were used to establish two series progeny tests in Turkish red pine Mediterranean Middle Elevation ( m) breeding zone. At the end of the 4 th growing season, tree heights were measured and genetic parameters were calculated. Parental breeding values were also estimated by employing BLUP method. In both series tests, eastern Mediterranean populations had better growth than western Mediterranean populations. Individual and family heritability values were estimated as 0.19±0.03 and 0.56±0.04, respectively, in overall analyses of the first series progeny tests. Estimated individual and family heritability values were 0.42±0.08 and 0.76±0.05, respectively in the second series progeny trials. Within first series test sites (5A and 5B), although genotype-environment interaction was statistically significant, B type genetic correlation was high (0.88). Within the second series test sites (6A and 6B), genotype-environment interaction was not statistically significant. These results revealed that no additional sub-zones are needed for this breeding zone. As a result, establishment of a 1.5 generation clonal seed orchard by selecting 30 clones with the highest breeding values for the 4 th year tree height character would provide 13% genetic gain in Mediterranean Middle Elevation ( m) breeding zone of Turkish red pine. Key Words: Turkish red pine (Pinus brutia Ten.), progeny trials, BLUP, heritability, breeding value, genetic gain, genotype-environment interaction. v

8 SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ Simgeler BLUP Corr (g,ĝ ) SE hi 2 h 2 f σ 2 f σ t 2 σ 2 s σ 2 fs σ 2 fb σ e 2 σ 2 pi Best Linear Unbiased Prediction tahmin edilen ıslah değeri ile gerçek ıslah değeri arasındaki korelasyon standart hata bireysel kalıtsallık derecesi aile ortalamaları kalıtsallık derecesi aile varyansı deneme alanları varyansı set varyansı aile deneme alanı etkileşimi varyansı aile blok etkileşimi varyansı (plot varyansı) hata varyansı bireysel fenotipik varyans σ 2 p fam aile ortalamaları fenotipik varyansı σ 2 a X sx x f min eklemeli gen etkileri varyansı aritmetik ortalama x karakterinin standart sapması en düşük ailenin ortalaması vi

9 SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ Simgeler x f max en yüksek aile ortalaması σ h x x karakterine ait kalıtsallık derecesinin standart hatası r Bg B tipi genetik korelasyon σ r Bg B tipi genetik korelasyonun standart hatası Kısaltmalar BV GCA ABS_BV ha ıslah değeri genel birleşme yeteneği mutlak ıslah değeri hektar vii

10 1. GİRİŞ Türkiye de nüfus artışı hızı ile orantılı olarak odun hammaddesine olan talep artmaktadır. VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı verilerine göre Türkiye de odun arz açığı ortalama 4.5 milyon m 3 /yıl dır (ANİM 2001). Türkiye gerçeklerinde, odun arz açığının ülke kaynakları ile sağlanabilmesinin yegane yolu; bozuk orman alanlarının verimli orman haline getirilmesi ve orman alanlarında verimliliğin artırılmasıdır (BOYDAK ve DİRİK 1998). Ormanlarda verimliliğin artırılabilmesi iki temel uygulamaya dayanır. Birincisi; yetişme ortamı faktörlerinin ağaç türünün biyolojik ve ekolojik isteklerine uygun hale getirilmesine yönelik müdahelelerin uygulanması, ikincisi; üretim alanındaki genetik kompozisyonun verimliliği yüksek genotiplerden oluşturacak şekilde düzenlenmesidir. Son hasılatın alındığı doğal gençleştirme çalışmaları dahil, mevcut ormanlarda verimliliği artırabilmenin yolu; sayılan bu temel uygulamalardan yalnızca yetişme ortamı faktörleri üzerinde düzenlemeleri kapsayan silvikültürel tedbirlerin uygulanması ile olasıdır. Buna karşılık yapay gençleştirme ve ağaçlandırmalarda verimliliğin artırılmasında kültürel tedbirlerin yanında orman yetiştirme materyalinin (tohum, fidan vb.) genetik kompozisyonunu düzenlemek mümkündür ve bu nedenle verimliliğin artırılması bakımından daha efektiftirler. Nitekim, Pinus taeda da doğal ormanlarda yıllık artım 5 m 3 /ha iken, genetik olarak ıslah edilmiş orman yetiştirme materyali kullanılarak yapılan ağaçlandırmalarda yıllık artımın 25 m 3 /ha a ulaştığı bildirilmektedir (STANTUTH ve ark. 2003). Kızılçam mevcut doğal türlerimiz içinde odun hammaddesi açığının kapatılmasında yararlanılabilecek türlerin başında gelmektedir. Kızılçam ana coğrafik bölgelerdeki çeşitli ekolojik koşullara uyum sağlaması, geniş yayılış alanına sahip olması, hızlı büyümesi ve odun özelliklerinin çok çeşitli kullanım alanlarına uygun olması nedeniyle tesis değeri yüksek bir türdür. Buna bağlı olarak kızılçam ağaçlandırmalarda kullanılan türlerin başında gelmektedir yılı sonuna kadar yapılan ağaçlandırmaların %33 ü ( ha) kızılçam ile ağaçlandırılmıştır (ANİM 2001). Bu özelliklerinin yanısıra kızılçam genetik ıslah çalışmaları açısından uygun özelliklere sahiptir. Kızılçamda populasyonlar arası ve populasyon içi genetik çeşitlilik yüksektir (IŞIK 1986; IŞIK ve ark. 1987; KAYA ve IŞIK 1997; IŞIK 1998; GÜLBABA ve ÖZKURT 1998; IŞIK ve ark. 1999; IŞIK ve IŞIK 1999; GÜLBABA ve ÖZKURT 2001; VELİOĞLU ve ark. 2005). Bunun pratik anlamı; genetik ıslah çalışmalarıyla hem populasyonlar arası 1

11 hem de populasyon içi seleksiyon yoluyla genetik kazancın önemli miktarda artırılabileceğidir. Kızılçamın ağaçlandırmalardaki yaygın kullanımına paralel olarak, ihtiyaç duyulan tohumu genetik olarak ıslah edilmiş kaynaklardan sağlamak üzere Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğünce yaklaşık 35 yıldır genetik ıslah çalışmaları yürütülmektedir. Şimdiye kadar Türkiyenin değişik bölgelerinde ağaçlandırmaların acil tohum ihtiyacını karşılamak üzere 77 adet, ha tohum meşceresi seçilmiştir. Seçilen tohum meşcerelerinden ve diğer doğal ormanlardan 3000 adet plus ağaç seçimi yapılmış ve bunlarla 67 adet 472 ha klonal tohum bahçesi tesis edilmiştir (ANİM 2005). Ancak sözü edilen tüm bu çalışmalar fenotipik özelliklere göre yapıldığından, elde edilecek kazanç oldukça sınırlı olabilmektedir. Örneğin; ÖZTÜRK ve ark. (2004), Akdeniz Bölgesi alçak rakımında tohum bahçelerinden üretilen tohumlarla elde edilen genetik kazancı, 4. yaşta ağaç boyu için % 8 olarak hesaplamışlardır. Fenotipik seleksiyon ile elde edilecek kazancın bu seviyede düşük olmasında ana neden ağaç boyu, çap ve hacim gibi çoğu büyümeye ilişkin karakterlerde fenotipik değer ile genotipik değer arasındaki ilişkinin zayıf olması, diğer bir ifade ile bu karakterlerde kalıtım derecesinin düşük seviyede olmasıdır (WRIGHT 1976; ZOBEL ve TALBERT 1984; CORNELIUS 1994). Bu nedenle genetik çalışmalarda daha fazla kazanç elde edilebilmesi için, ıslah programlarında genotipik değerin ya da ıslah değerinin güvenilir olarak belirlenmesine yönelik çalışmalar ıslah programının en önemli faaliyet alanını teşkil eder (WHITE ve HODGE 1989). Orman ağaçları ıslahında ıslah değerinin bulunması için kullanılan genetik test tipi, döl denemeleridir. Döl denemeleri ıslah programlarının ayrılmaz bir parçasıdır (LAMBETH ve ark. 1983; ZOBEL ve TALBERT 1984; NAMKOONG ve ark. 1988; MIKOLA 1993). Nitekim kızılçam genetik ıslah programında da ıslah populasyonunda yer alan ebeveyn ağaçların ıslah değerlerinin tahmini için 56 ha. döl denemesi tesisi planlanmıştır (KOSKI ve ANTOLA 1993). Türkiye de farklı coğrafik bölgelerde ve yükseltilerde yayılış gösteren kızılçam populasyonlarının tek bir ıslah populasyonu altında toplanmasının yaratacağı sakıncaları ortadan kaldırmak ve programa esnek bir yapı oluşturmak amacıyla tüm ıslah çalışmaları ıslah zonları bazında planlanmıştır. Islah zonları kızılçam genetik ıslah programının temel ünitesidirler. Bu çalışma sözkonusu zonlardan biri olan Akdeniz Bölgesi Orta Yükselti Kuşağı ( m) Kızılçam Islah Zonunu kapsamaktadır. Milli Ağaç Islahı ve Tohum Üretimi Programında her bir ıslah zonunda tesis edilecek açık tozlaşma döl denemeleri ile; seçilen plus ağaçların ıslah değerlerinin bulunması, ıslah değerlerine göre yapılacak 2

12 seleksiyonla birinci kuşak genotipik tohum bahçelerinin (1.5 generasyon tohum bahçelerinin) kurulması ve mevcut klonal tohum bahçelerinde genetik ayıklamaların yapılması öngörülmüştür. Bu hedeflere paralel olarak Akdeniz Bölgesi Orta Yükselti Kuşağı ( m.) Islah Zonu nda açık tozlaşma döl denemeleri tesis edilmiştir. Bu denemelerden elde edilen verilerle bu çalışmada; 1- Akdeniz Bölgesi Orta ( m.) Yükselti Kuşağı Kızılçam Islah Zonu nda tesis edilmiş olan tohum bahçelerindeki klonların ve temel ıslah populasyonuna dahil plus ağaçların boy karakteri için ıslah değerlerinin sağlıklı bir şekilde tahmin edilmesi, 2- Islah çalışmalarının ihtiyaç duyduğu bazı genetik parametrelerin (eklemeli genetik varyans, kalıtım derecesi, genotip çevre etkileşiminin önem derecesi) elde edilmesi, 3- Gözlemlerin yapıldığı 4. yaşta fenotipik tohum bahçelerinden elde edilen genetik kazancın bulunması, 4- Tohum bahçelerinde genetik ayıklamalar ile elde edilecek genetik kazanç ile genotipik tohum bahçeleri kurulmasıyla (1.5 generasyon tohum bahçeleriyle) elde edilecek genetik kazancın tahmin edilmesi, hedeflenmiştir. 3

13 2. MATERYAL VE YÖNTEM 2.1. Deneme Materyali Açık tozlaşma döl denemeleri ya orijinal plus ağaçlardan ya da plus ağaçların genetik kopyalarının bulunduğu klonal tohum bahçelerinden üretilen tohumlarla tesis edilebilir. Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü nce Akdeniz Bölgesi Orta Yükselti Kuşağı ( m) Kızılçam Islah Zonu ndaki meşcerelerden seçilen plus ağaçlardan üretilen aşılı fidanlarla klonal tohum bahçeleri tesis edilmiştir. Bunlardan kozalak hasat edilebilecek olan tohum bahçelerinde yer alan klonlarlar bir seri, orijinal plus ağaçlardan kozalak toplananlar ise diğer bir seri olarak gruplandırılmıştır. Esas olarak gerek tohum bahçelerinde yer alan klonlar, gerekse plus ağaçlar aynı seleksiyon kriterlerine göre seçilmiş olmakla birlikte, tohum bahçelerinde ve meşcerelerde polen bulutları birbirinden farklıdır. Tohum bahçelerinde yeterli izolasyon sağlanması halinde yalnız bahçedeki klonların yani seçilmiş bireylerin ürettiği polenler bahçedeki gen havuzuna katkı koyarlar. Meşcerelerde ise polen bulutu hem seçilmiş hem de seçilmemiş bireylerin polenlerinden oluşur. Polen bulutundaki bu farklılık gen frekanslarının farklı olması sonucunu doğurabilir. Islah değerlerinin belirlenmesindeki olası bu etkiyi yok etmek için denemeler iki seri halinde planlanmıştır. Birinci seri denemeler yeni seçilen orijinal plus ağaçlardan, ikincisi ise aynı zona hitap eden tohum bahçelerinden oluşturulmuştur. Yeni seçim yapılan orijinal plus ağaçlar ıslah zonunda yer alan 16 farklı populasyonda seçilmiştir. Seçim yapılan bu populasyonlar ile seçilen plus ağaç adetleri Çizelge 2.1 de gösterilmiştir. Çizelge 2.1 den görüleceği üzere bir meşcereden seçilen plus ağaç sayıları 7-26 arasında değişmektedir. Birinci seri denemelerde test edilen toplam plus ağaç sayısı 270 adettir. İkinci seride ise dört klonal tohum bahçesinde yer alan 81 adet klondan kozalak toplanmıştır (Çizelge 2.2). Kozalak toplanan bu tohum bahçelerinin orijinleri Çizelge 2.3 de gösterilmiştir. Ancak 10 nolu tohum bahçesinde iki, 21 nolu tohum bahçesinde ise dört klondan denemeler için yeterli fidan üretilemediğinden ikinci seri denemelerde toplam 75 aileye yer verilmiştir. Seçilen bu plus ağaçlardan 1998 ve 1999 yıllarında kozalak toplanmış ve plus ağaç numaraları yazılarak etiketlenmiştir. Kızılçam tohum bahçelerinde, tohum bahçesi dışında, istenmeyen polen kaynaklarından gelen polenler nedeniyle genetik kirlenme oldukça yüksek olabilmektedir (KAYA ve IŞIK 2001). Yabancı polenlerle döllenmiş kozalakların örneklenmesi olasılığını azaltmak amacıyla kozalaklar, mümkün olduğu kadar, her bir 4

14 5 Çizelge 2.1. Tohum toplanan orijinal plus ağaçların orijinleri hakkında bilgiler Table 2.1. Information about the origins of original plus trees in first series progeny trials Meşcerenin Of Stands TM-1 İli (Province) ADANA İşletmesi POS District Şefliği Subdistrict Plus Ağaç Sayısı Number of Selected 10 Plus Trees Rakımı (m) 735 Altitude (m) Bakısı G Aspect Yaşı (Age) 108 Denizden Uzaklığı Distance from the sea Enlemi Latitude Boylamı Longitude Ort. Sıcaklık o C) Aver. Temp. ( o 13.6 C) Yıllık Yağış (mm) 703 Annual Precip. (mm) TM-2 TM-3 TM-4 Meşcerenin Ulusal Kayıt Numarası National Registration Number TM-5 TM-7 TM-11 TM-20 ADANA ADANA ISPARTA ISPARTA ANTALYA ANTALYA ISPARTA POS POS BUCAK BUCAK GÜNDOĞMUS SERİK SÜTÇÜLER SOĞUKOLUK KARSANTI KARSANTI PAMUCAK BUCAK GÜZELBAĞ PINARGÖZÜ KARADAĞ B-KB KB D K K B-GB K km 93 km 88 km 61 km 69 km 22 km 45 km 73 km

15 6 Çizelge 2.1. in devamı. Tohum toplanan orijinal plus ağaçların orijinleri hakkında bilgiler Table 2.1. Continue. Information about the origins of original plus trees in first series progeny trials Meşcerenin Of Stands TM-26 İli (Province) MERSİN İşletmesi (District) GÜLNAR İşletme Şefliği Subdistrict Plus Ağaç Sayısı Number of Selected 19 Plus Trees Rakımı (m) 650 Altitude (m) Bakısı K Aspect Yaşı (Age) 84 Denizden Uzaklığı Distance from the sea Enlemi Latitude Boylamı Longitude Ort. Sıcaklık o C) Aver. Temp. ( o 19.1 C) Yıllık Yağış (mm) 936 Annual Precip. (mm) Meşcerenin Ulusal Kayıt Numarası National Registration No TM-30 TM-40 TM-56 TM-356 GKO-6 GKO-48 GKO-92 MERSİN DENİZLİ DENİZLİ ANTALYA MERSİN MERSİN ISPARTA MERSİN ÇAMELİ ÇAMELİ SERİK ANAMUR TARSUS BUCAK PEMBECİK DAVULTEPE GÖLDAĞ BOYALI PINARGÖZÜ GÖKÇESU BULADAN PAMUCAK G ÇEŞİT K-D G K K KD km 19 km 42 km 41 km 47 km 15 km 35 km 56 km ,2 533,1 1068,2 936,

16 Çizelge 2.2. İkinci seri döl denemesinde yer alan tohum bahçeleri hakkında bilgiler Table 2.2. Information about the seed orchards in second series progeny trials Tohum Bahçesinin Özellikleri Tohum Bahçesi No Properties of Seed Seed Orchard No Orchards Tesis Yeri Establishment Place Tesis Yılı Establishment Year Klon sayısı Number of Clones Ramet Sayısı Number of Ramets Alanı (ha) Area (ha) Dikim Aralığı (m) Spacing (m) Dağıtım Şekli Distribution Type Kadirli Fethiye Fethiye Antalya x9 8x8 8x8 8x8 Rastlantısal Rastlantısal Rastlantısal Rastlantısal klonun tohum bahçelerinin merkezinde bulunan rametlerinden toplanmış ve klon numaraları yazılarak etiketlendirilmiştir. Döl denemelerinde bulunan ailelere ek olarak, her iki seri denemelere ayrı bir işlem birimi olarak kontrol materyali (standart materyal) de konulmuştur. Ağaçlandırmalarda kullanılan altı adet tohum meşceresi kontrol materyali olarak belirlenmiştir (Çizelge 2.4). Bunlardan üç tanesi (Serik-Pınargözü, Anamur-Gökçesu ve Mersin-Fındıkpınarı) bu çalışmaya konu olan ıslah zonundaki tohum meşcereleridir. Birden daha çok sayıda meşcerenin kontrol materyali olarak kullanılmasındaki temel neden, kontrol materyalinin geniş genetik tabanlı olmasını sağlamak ve böylelikle kontrol materyali çevre etkileşimini minimize etmektir. Kozalaklar toplandığı yıl Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü nün kozalak çıkarma fırınlarında açılmış, tohumlar kanatlarından ayrılmış, tohumun rutubeti % 4-7 ye düşürülerek, +4 0 C de çalışan soğuk hava depolarına konulmuştur. 7

17 Çizelge 2.3. Tohum bahçelerinde yer alan klonların orijini (tohum meşcereleri) hakkında bilgiler Table 2.3. Information about the origins of the clones in the seed orchards Tohum Bahçesi Ulusal Kayıt No Tohum Bahçesinin Orijinin Seed Orchard Registration No Origin of Seed Orchard Bölge Müdürlüğü Regional Directorate İşletme Müdürlüğü District İşletme Şefliği Subdistrict Meşcere No Registration No Rakımı (m) Altitude (m) Bakısı Aspect Yaşı Average Age Enlemi Latitude Boylamı Longitude Ort. Sıcaklık ( 0 C ) Annual Mean Temperature ( 0 C ) Ort. Yağış (mm) Annual Rainfall (mm) K.Maraş Muğla Antalya Denizli Antakya Kemer Fethiye Çameli Yayladağı Yapraktepe Geyrandağı Göldağ TM TM Güney Kuzeybatı Düz Kuzey K K K K D D D D Elde edilen tohumlar Muğla Gökova Fidanlığı nda ENSO Tipi olarak adlandırılan 259 cm 3 hacminde, 45 adet plastik tüp içeren fidan tepsilerine 2000 yılının Nisan ayının ilk haftası ekilmiştir. Tüp materyali olarak yalnız turba kullanılmıştır. Ekim yapılan her bir tepsiye klon numaraları yazılmış, ayrıca klon numaralarını belirten etiketler konulmuştur. Fidan yetişme ortamının besi maddesi içermemesi nedeniyle, fidanlara sulama suyu ile birlikte gelişim evrelerine göre değişen dozlarda NPK içeren gübre verilmiştir. Ekimlerde tohumun boş olması ya da çimlenmemesi olasılığı düşünülerek her bir tüpe yaklaşık 2-3 adet tohum ekilmiştir. Birden fazla tohumun çimlendiği tüplerde her bir tüpte bir fidan kalacak şekilde tekleme yapılmıştır. 8

18 Çizelge 2.4. Döl denemelerinde kontrol materyali olarak kullanılan tohumların elde edildiği tohum meşcereleri hakkında bilgiler Table 2.4. Information about the checklots Kontrol Materyali No Checklot Id. Tohum Meşceresi No Seed Stand No Islah Zonu Breeding Zone Bölge Müdürlüğü Regional Directorate İşletme Müdürlüğü District Serisi Subdistrict Rakım (m) Elevation Enlem Latitude Boylam Longitute Mersin Antalya Mersin Antalya Mersin Amasya Silifke Serık Mersin Alanya Anamur Bafra Akdere Pınargözü Fındıkpınarı Kargı Gökçesu Alaçam K K K K K K D D D D D D 2.2. Deneme Alanı Yerleri ve Arazi Hazırlığı Kızılçam Islah Programı nda temel ıslah ünitesi ağaç ıslahı zonlarıdır. Bunun anlamı; her bir ıslah zonunda ayrı bir ıslah populasyonu oluşturulması, eşleştirmelerin bu ıslah populasyonu içinde yapılması, genetik testlerin aynı ıslah zonu içinde tesis edilmesidir. Kızılçam ıslah programında öngörülen genetik test açık tozlaşma döl denemeleri olup, deneme alanlarının ıslah zonunda yer alan çevre koşullarını temsil etmesi hedeflenmiştir. Bunun nedeni denemelerden elde edilen parametrelerin test edildiği çevre koşullarına özgün olması, aynı parametrelerin başka çevre koşulları için geçerli olmamasıdır ((NYQUIST 1991). Bu nedenle Kızılçam Islah Programı na uygun olarak, deneme alanları 5B deneme alanı hariç, Akdeniz Bölgesi Orta Yükselti Kuşağı ( m) Kızılçam Islah Zonu içinde yer alacak şekilde seçilmişlerdir (Çizelge 2.5). Plus ağaçların seçildiği populasyonların ortalama rakımlarının ıslah zonu rakım ortalamasının genelde üzerinde olması nedeniyle 5B deneme alanının zonun dışında olmasının bir sakınca teşkil etmeyeceği düşünülmüştür. 9

19 Çizelge 2.5. Döl denemeleri alanlarına ait bazı bilgiler Table 2.5. Some information about test sites Deneme Alanları Deneme Alanı Özellikleri Test Sites Test Sites Informations Korkuteli-Yazır Pos-Eğni Osmaniye-Ürün Deneme Alanı No Test Site No Dikim Tarihi Planting Date Arazi Tipi Field Type Rakımı (m) Altitude (m) Eğimi Slope Enlemi Latitude Boylamı Longitute 5A, 6A 5B 6B 9-13/02/ /02/ /02/2001 Orman alanı Orman alanı Fidanlık arazisi % 1 % 1 % ' K ' K ' K ' D ' D ' D Dikim öncesi tüm deneme alanlarında tam alan toprak işlemesi yapılmıştır. Antalya-Korkuteli nde bulunan 5A ve 6A nolu deneme alanları ile Pos-Eğni deki 5B deneme alanlarında arazi dozer ile üçlü riper kullanılarak 50 cm derinliğinde işlenmiştir. Osmaniye-Ürün Fidanlığındaki deneme alanında ise toprak işlemesi pullukla yapılmıştır. Daha sonra her bir deneme alanına ağır diskaro çekilmiştir Deneme Deseni Tüm deneme alanlarında rastlantı blokları deneme deseni kullanılmıştır. Blok sayısı 5A, 5B ve 6A deneme alanlarında yedi adet, 6B deneme alanında ise altı adettir. Tüm denemelerde parsel düzenlemeleri dört ağaçlı sıra parseli şeklinde oluşturulmuştur. Rastlantı blokları deneme deseninde sahada mevcut çevresel varyasyon, daha küçük homojen bloklarda kontrol edilmektedir. Ancak orman ağaçları büyük hacimlidirler. Bu nedenle test edilecek aile sayısı, blok adedi ve her bir parseldeki ağaç sayısına bağlı olarak bir blok için gerekli olan alan çok büyük olabilmektedir. Bu durumda çevresel varyans artmaktadır. Çevresel varyansın artması genetik varyansın bir kısmının çevresel varyans tarafından örtülmesine ve sonuçta yapılacak seleksiyonun etkinliğinin azalmasına yol açmaktadır. Bu sakıncanın ortadan kaldırılması 10

20 için her iki seri döl denemelerinde SCHUTZ ve COCKERHAM (1966) tarafından B (set in rep) deseni olarak adlandırılan alt bloklama yapılmıştır. Bu düzenleme ile tüm deneme materyali belirli ailelerden oluşan sabit setlere bölünmüştür. Her bir set içine kontrol materyallerinin tümü dahil edilmiştir. Birinci seri denemelerde aile sayısının fazla olması nedeniyle her biri 54 aile ile 6 kontrol materyalinden oluşan beş adet set, ikinci seri denemelerde ise 37 aile ile 6 kontrol materyalinden oluşan iki adet set oluşturulmuştur (Çizelge 2.6 ve Çizelge 2.7). Çizelge 2.6. Birinci seri denemelerde test edilen ailelerin setlere dağılımı Table 2.6. Distribution of families into the sets in first series progeny trials Meşcere No SETLER (Sets) Stand No TOPLAM Total Kontrol TOPLAM

21 Çizelge 2.7. İkinci seri denemelerde test edilen ailelerin setlere dağılımı Table 2.7. Distribution of families into the sets in second series progeny trials Set (Sets) Tohum Bahçesi No Seed Orchard No Toplam Total Kontrol Toplam Biyoistatistiksel Analizler Deneme alanlarında dikimden sonra çok az miktarda kurumalar olmuştur. Kuruyan fidanlar 5A ve 6A deneme alanlarında yine aynı aileye ait bireyle tamamlanmıştır. Analizlerde bu fidanlar hariç tutulmuştur. Deneme alanlarının tek tek analizlerinde aşağıdaki model kullanılmıştır. Blok içinde farklı yerlerde bulunan setlerin aile ortalamaları üzerinde etkileri, kontrol materyali kullanılarak test edilmiş ve her iki serinin tüm deneme alanlarında da set etkisi istatistik olarak anlamsız bulunmuştur. Bu nedenle set etkisine modelde yer verilmemiştir. değeri, Y ijk =µ+ B i + F j + FB ij + e ijk, Modelde; Y ijk : i. bloktaki j. setteki k. ailesinin l. bireyi üzerindeki gözlem µ : genel ortalama, B i : i. bloğun etkisi, i=1, 2,, 7, F j : j. ailenin etkisi, j=1, 2,, f, FB ij : i. blok ile j. ailenin etkileşimi, e ijk : deneysel hatadır. Bir serideki deneme alanlarının ortak analizlerinde ise aşağıdaki model kullanılmıştır. Y ijkl =µ+ S i + B j(i) + F k +FS ik +FB jk(i) + e ijkl Bu modelde; Y ijkl : i. deneme alanı j. bloktaki k. ailenin l. ağacın gözlem değeri, 12

22 µ : genel ortalama, S i : i. deneme alanının etkisi, i=1, 2, 3, 4, B j(i) : i. deneme alanındaki j. bloğun etkisi, j=1, 2,..., t i, F k : k. ailenin etkisi, k= 1, 2,..., f, FS ik : i. deneme alanı ile k. ailenin etkileşimi, FB jk(i) : i. deneme alanında j. blok ile k. ailenin etkileşimi, e ijkl : deneysel hatadır. Deneme alanı ve blok etkileri varyans bileşenlerinin bulunmasında rastlantısal diğer analizlerde sabit etki olarak alınmış, diğer tüm faktörler rastlantısal etki olarak kabul edilmiştir. Varyans analizleri SAS Proc GLM, varyans bileşenleri SAS Proc VARCOMP prosedürleri kullanılarak elde edilmiştir (SAS 1989) Genetik Parametrelerin Tahmini Temel genetik parametrelerin tahmini Bireysel kalıtım derecesi ( hi 2 ), aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmıştır. h 2 i = 2 σ f 2 k( σ ) Formülde; 2 σ tek analizlerinde 2 σ f pi 2 σ fs 2 σ fb pi 2 σ e = : fenotipik varyans (denemelerin tek σ 2 fs eşitlikte yer almamaktadır) σ 2 f : aile varyansı, σ 2 : deneme alanı aile etkileşimi varyansı, fs σ 2 fb : blok aile etkileşimi varyansı, σ e 2 : hata varyansı, k : döl ile ebeveyni arasındaki genetik kovaryanstır ve bu değer yarım kardeş ailelerde ¼ değerine eşittir (SQUILLACE 1974; BECKER 1992). 2 Aile ortalamaları kalıtım derecesi ( h ) ise aşağıdaki formülle hesaplanmıştır. f 13

Bakanlık Yayın No: 230 ISSN: Müdürlük Yayın No: 24

Bakanlık Yayın No: 230 ISSN: Müdürlük Yayın No: 24 Bakanlık Yayın : 230 ISSN: 975-8273-59-0 Müdürlük Yayın : 24 AKDENİZ BÖLGESİ ALÇAK ISLAH ZONUNDA (0-400 m) KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) DÖL DENEMELERİ (4. YAŞ SONUÇLARI) (ODC: 165.3) Turkish Red Pine (Pinus

Detaylı

EGE BÖLGESİ ALT YÜKSELTİ KUŞAĞI ISLAH ZONU NDA (0-400 m) KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) DÖL DENEMELERİ (8. YAŞ SONUÇLARI) (ODC: 165.

EGE BÖLGESİ ALT YÜKSELTİ KUŞAĞI ISLAH ZONU NDA (0-400 m) KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) DÖL DENEMELERİ (8. YAŞ SONUÇLARI) (ODC: 165. Bakanlık Yayın : 404 Müdürlük Yayın : 35 EGE BÖLGESİ ALT YÜKSELTİ KUŞAĞI ISLAH ZONU NDA (0-400 m) KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) DÖL DENEMELERİ (8. YAŞ SONUÇLARI) (ODC: 165.3) Turkish Red Pine (Pinus brutia

Detaylı

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ) ORMAN AĞACI ISLAHI Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2015-2016 GÜZ DÖNEMİ) ORMAN AĞAÇLARI ISLAH YÖNTEMLERİ Orman ağaçlan ıslah yöntemleri üç ana yöntem altında toplanabilir. 1- Ayıklayıcı nitelikte (selektif)

Detaylı

Enstitü Yayın No: 56 ISBN: 978-605-393-103-4. KIZILÇAM (Pinus brutiaten.) TOHUM BAHÇELERİNDE GENETİK KAZANCIN BELİRLENMESİ (ODC: 232.311.

Enstitü Yayın No: 56 ISBN: 978-605-393-103-4. KIZILÇAM (Pinus brutiaten.) TOHUM BAHÇELERİNDE GENETİK KAZANCIN BELİRLENMESİ (ODC: 232.311. Enstitü Yayın No: 56 ISBN: 978-605-393-103-4 KIZILÇAM (Pinus brutiaten.) TOHUM BAHÇELERİNDE GENETİK KAZANCIN BELİRLENMESİ (ODC: 232.311.3) Assesment of Genetic Gain in Turkish Red Pine (Pinus brutiaten.)

Detaylı

Aksi durumda yabacı bir bölgeden getirilen ırk/ırklar o yöreye uyum sağlamış yerel ırklarla polen alışverişine giriştiklerinde genetik tabanda

Aksi durumda yabacı bir bölgeden getirilen ırk/ırklar o yöreye uyum sağlamış yerel ırklarla polen alışverişine giriştiklerinde genetik tabanda Ağaçlandırma çalışmalarına temel oluşturacak tohum sağlanmasını emniyetli hale getirebilmek için yerel ırklardan elde edilen tohum kullanılması doğru bir yaklaşımdır. Aynı türde de olsa orijin denemeleri

Detaylı

TOHUM. Pof. Dr. İbrahim TURNA

TOHUM. Pof. Dr. İbrahim TURNA TOHUM Pof. Dr. İbrahim TURNA Orman Alanları: 4 milyar ha. DÜNYA DA DURUM Üretilen Odun Hammaddesi: 3.4 milyar m 3 Yakın gelecekteki arz açığı: 800-900 milyon m 3 2050 yılında dünya nüfusunun 10 milyara

Detaylı

Tohum ve Fidanlık Tekniği

Tohum ve Fidanlık Tekniği Tohum ve Fidanlık Tekniği Prof. Dr. İbrahim TURNA (2017-2018 GÜZ DÖNEMİ) TOHUM VE FİDANLIK TEKNİĞİ İÇERİK 1. ORMAN AĞACI TOHUMLARI 1.1. Tohum hasat ve kullanma bölgeleri 1.2. Tohum Kaynakları 1.3. Tohum

Detaylı

Tohum Bahçeleri. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

Tohum Bahçeleri. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Tohum Bahçeleri Tohum bahçeleri irsel (genetik) bakımdan daha yüksek nitelikli tohum elde etmek üzere, bir anlamda damızlık olarak seçilen üstün ağaçlardan alınan aşı kalemleriyle aşılanan fidanlardan

Detaylı

ORMANCıLıK. a r a ş t ı r m a DERGİSİ ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. General Directorate of Forestry JOURNAL OF FORESTRY RESEARCH 2016/1. Sayı Issue.

ORMANCıLıK. a r a ş t ı r m a DERGİSİ ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. General Directorate of Forestry JOURNAL OF FORESTRY RESEARCH 2016/1. Sayı Issue. ORMANCıLıK a r a ş t ı r m a DERGİSİ JOURNAL OF FORESTRY RESEARCH Yıl Year 2016/1 A Cilt Volume 1 Sayı Issue 3 ISSN 2149-0783 e-issn 2149-0775 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ General Directorate of Forestry TÜBİTAK

Detaylı

Marmara Bölgesi Islah Zonu nda ( m) kızılçam (Pinus brutia) döl denemeleri: 12. yaş sonuçları

Marmara Bölgesi Islah Zonu nda ( m) kızılçam (Pinus brutia) döl denemeleri: 12. yaş sonuçları Ormancılık Araştırma Dergisi Journal of Forestry Research 01/1, A, 1:3, 01-13 DOI: http://dx.doi.org/10.175/oad.95017 Islah/Tree Breeding Araştırma makalesi/research article Marmara Bölgesi Islah Zonu

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Ali YILDIZ danışmanlığında, Murat ALAN tarafından hazırlanan bu çalışma 30/03/006 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oybirliği ile Zo

Doç. Dr. Mehmet Ali YILDIZ danışmanlığında, Murat ALAN tarafından hazırlanan bu çalışma 30/03/006 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oybirliği ile Zo A KARA Ü İVERSİTESİ FE BİLİMLERİ E STİTÜSÜ DOKTORA TEZİ EGE BÖLGESİ DE (0-400 M) KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) TOHUM MEŞCERELERİ DEKİ AİLELERİ ISLAH DEĞERLERİ İ TAHMİ İ Murat ALA ZOOTEK İ A ABİLİM DALI

Detaylı

Tohum ve Fidanlık Tekniği. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

Tohum ve Fidanlık Tekniği. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Tohum ve Fidanlık Tekniği Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Gerek ekim ve gerekse dikim yoluyla olsun ağaçlandırmalarda ilk çıkış noktası TOHUM dur. 1997 yılında: 20.703.122 Hektar (Ülke genelinin % 26,6 ' sı),

Detaylı

ORMAN AĞAÇLARI VE TOHUMLARI ISLAH ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ DERGİSİ

ORMAN AĞAÇLARI VE TOHUMLARI ISLAH ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ DERGİSİ Orman Bakanlığı Yayın No : 177 ISSN 1302-8553 Müdürlük Yayın No : 20 ORMAN AĞAÇLARI VE TOHUMLARI ISLAH ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ DERGİSİ Journal of Forest Tree Seeds and Tree Breeding Research Directorate SAYI

Detaylı

DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ OKALİPTÜS ISLAH ÇALIŞMALARI. A. Gani GÜLBABA Orman Yük Mühendisi

DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ OKALİPTÜS ISLAH ÇALIŞMALARI. A. Gani GÜLBABA Orman Yük Mühendisi DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ OKALİPTÜS ISLAH ÇALIŞMALARI A. Gani GÜLBABA Orman Yük Mühendisi Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Estitüsü PK. 18 33401 TARSUS 1. GİRİŞ Okaliptüs, yurdumuza

Detaylı

ORMAN AĞAÇLARI VE TOHUMLARI ISLAH ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ DERGİSİ

ORMAN AĞAÇLARI VE TOHUMLARI ISLAH ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ DERGİSİ Orman Bakanlığı Yayın No : 116 ISSN 1302-8553 Müdürlük Yayın No : 13 ORMAN AĞAÇLARI VE TOHUMLARI ISLAH ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ DERGİSİ Journal of Forest Tree Seeds and Tree Breeding Research Directorate SAYI

Detaylı

Toros göknarı nda (Abies cilicica Carr.) bazı fidecik ve fidan karakterleri bakımından genetik varyasyonlar

Toros göknarı nda (Abies cilicica Carr.) bazı fidecik ve fidan karakterleri bakımından genetik varyasyonlar Turkish Journal of Forestry Türkiye Ormancılık Dergisi 016, 17(1): 1-6 Research article (Araştırma makalesi) Toros göknarı nda (Abies cilicica Carr.) bazı fidecik ve fidan karakterleri bakımından genetik

Detaylı

Çiftlik hayvanları endüstrisinin yapısı elit Çok yönlü ticari Kantitatif genetik formulleri özeti Temel genetik: Genel öneri: Genellikle iki yönlü tablo kullanılır Sorular sorudaki probleme ilişkin verilen

Detaylı

ANADOLU KARAÇAMI (Pinus nigra Arnold. subsp. pallasiana) TOHUM BAHÇESİNDE ÇİÇEK ÜRETİMİ YÖNÜNDEN KLONAL FARKLILIKLAR 1

ANADOLU KARAÇAMI (Pinus nigra Arnold. subsp. pallasiana) TOHUM BAHÇESİNDE ÇİÇEK ÜRETİMİ YÖNÜNDEN KLONAL FARKLILIKLAR 1 Bartın Orman Fakültesi Dergisi 2009, Cilt: 11, Sayı: 15, 25-34 ISSN: 1302-0943 EISSN: 1308-5875 ANADOLU KARAÇAMI (Pinus nigra Arnold. subsp. pallasiana) TOHUM BAHÇESİNDE ÇİÇEK ÜRETİMİ YÖNÜNDEN KLONAL FARKLILIKLAR

Detaylı

Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1, Yıl: 2005, ISSN: , Sayfa: 1-16

Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1, Yıl: 2005, ISSN: , Sayfa: 1-16 Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1, Yıl: 2005, ISSN: 102-7085, Sayfa: 1-16 ANADOLU KARAÇAMI [Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe] NIN BAZI TOHUM MEŞCERELERİ,

Detaylı

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA KULLANILACAK TÜRLER İÇİN ISLAH STRATEJİLERİ VE YÖNTEMLERİ. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA KULLANILACAK TÜRLER İÇİN ISLAH STRATEJİLERİ VE YÖNTEMLERİ. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1 ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA KULLANILACAK TÜRLER İÇİN ISLAH STRATEJİLERİ VE YÖNTEMLERİ Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1 Temel Kabuller Endüstriyel ağaçlandırmaların başarılı olmaları, büyük ölçüde ağaçlandırma

Detaylı

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ) ORMAN AĞACI ISLAHI Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2015-2016 GÜZ DÖNEMİ) MELEZ VE MELEZ GÜCÜ (HETEROSİS): Kalıtsal özellikleri farklı iki bireyin çaprazlanması olayına "Melezleme" denir. Melezleme sonunda ortaya

Detaylı

Faydalanmanın düzenlenmesi

Faydalanmanın düzenlenmesi Faydalanmanın düzenlenmesi Tüm Ormanlarda ortaklaşa Düzenleme Süresi Tesviye (Denkleştirme) Süresi Değişiklik (Tahvil=İntikal) Süresi Amenajman Planı Süresi Kesim Planı Süresi Tüm Ormanlarda Düzenleme

Detaylı

DALLI SERVİ (Cupressus sempervirens var. horizontalis) ORİJİN-DÖL DENEMELERİ (ODC: 232.12)

DALLI SERVİ (Cupressus sempervirens var. horizontalis) ORİJİN-DÖL DENEMELERİ (ODC: 232.12) Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 419 ISSN :1302-3624 Müdürlük Yayın No : 049 DALLI SERVİ (Cupressus sempervirens var. horizontalis) ORİJİN-DÖL DENEMELERİ (ODC: 232.12) Mediterrenean Cypress (Cupressus

Detaylı

Temel İstatistik. Y.Doç.Dr. İbrahim Turan Mart Tanımlayıcı İstatistik. Dağılımları Tanımlayıcı Ölçüler Dağılış Ölçüleri

Temel İstatistik. Y.Doç.Dr. İbrahim Turan Mart Tanımlayıcı İstatistik. Dağılımları Tanımlayıcı Ölçüler Dağılış Ölçüleri Temel İstatistik Tanımlayıcı İstatistik Dağılımları Tanımlayıcı Ölçüler Dağılış Ölçüleri Y.Doç.Dr. İbrahim Turan Mart 2011 DAĞILIM / YAYGINLIK ÖLÇÜLERİ Verilerin değişkenlik durumu ve dağılışın şeklini

Detaylı

Göller Yöresi Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold.) Populasyonlarında Genetik Kazanç

Göller Yöresi Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold.) Populasyonlarında Genetik Kazanç Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 04,4 () 93-00 Göller Yöresi Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold.) Populasyonlarında Genetik Kazanç *Süleyman GÜLCÜ Orhan AKKAYA Nebi BİLİR SDÜ, Orman Fakültesi

Detaylı

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE OKALİPTÜSLERİN YETİŞTİRİLMESİ OLANAKLARI ÜZERİNE YAPILAN ARAŞTIRMA ÇALIŞMALARI. A. GANİ GÜLBABA Orman Yüksek Mühendisi

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE OKALİPTÜSLERİN YETİŞTİRİLMESİ OLANAKLARI ÜZERİNE YAPILAN ARAŞTIRMA ÇALIŞMALARI. A. GANİ GÜLBABA Orman Yüksek Mühendisi GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE OKALİPTÜSLERİN YETİŞTİRİLMESİ OLANAKLARI ÜZERİNE YAPILAN ARAŞTIRMA ÇALIŞMALARI A. GANİ GÜLBABA Orman Yüksek Mühendisi Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü PK. 18 33401

Detaylı

Gruplanmış serilerde standart sapma hesabı

Gruplanmış serilerde standart sapma hesabı Gruplanmış serilerde standart sapma hesabı Örnek: Verilen gruplanmış serinin standart sapmasını bulunuz? Sınıflar f i X X X m i f i. m i m i - (m i - ) f i.(m i - ) 0 den az 3 4 den az 7 4 6 dan az 4 6

Detaylı

Genel olarak test istatistikleri. Merkezi Eğilim (Yığılma) Ölçüleri Dağılım (Yayılma) Ölçüleri. olmak üzere 2 grupta incelenebilir.

Genel olarak test istatistikleri. Merkezi Eğilim (Yığılma) Ölçüleri Dağılım (Yayılma) Ölçüleri. olmak üzere 2 grupta incelenebilir. 4.SUNUM Genel olarak test istatistikleri Merkezi Eğilim (Yığılma) Ölçüleri Dağılım (Yayılma) Ölçüleri olmak üzere 2 grupta incelenebilir. 2 Ranj Çeyrek Kayma Çeyrekler Arası Açıklık Standart Sapma Varyans

Detaylı

Patateste Genotip x Çevre İnteraksiyonları ve Yorumlanması

Patateste Genotip x Çevre İnteraksiyonları ve Yorumlanması Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 2004, 41(3):123-131 ISSN 1018-8851 Patateste Genotip x Çevre İnteraksiyonları ve Yorumlanması Önder ÇAYLAK 1 Celal ÇALIŞKAN 1 Hamdi AYGÜN 2 Summary Genotype x Environment Interactions

Detaylı

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ) ORMAN AĞACI ISLAHI Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2015-2016 GÜZ DÖNEMİ) Hızlı nüfus artışı, sanayi ve teknolojideki gelişmeler, küresel ısınmanın etkileriyle birleşerek ekosistem dengesi üzerinde yoğun baskı

Detaylı

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2014-2015 GÜZ DÖNEMİ)

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2014-2015 GÜZ DÖNEMİ) ORMAN AĞACI ISLAHI Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2014-2015 GÜZ DÖNEMİ) Yukarıda belirtilen hususlar içerisinde yapay yolla orman yetiştirmenin uygulamaları açısından en önemli husus, "Tohum toplanacak orijinlerin

Detaylı

Fatih TEMEL 1. ÖZET

Fatih TEMEL 1. ÖZET III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi 20-22 Mayıs 2010 Cilt: II Sayfa: 775-779 DOĞU LADİNİ NDE (PICEA ORIENTALIS) ISLAH ÇALIŞMALARI Fatih TEMEL 1 1 Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman

Detaylı

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2015-2016 GÜZ DÖNEMİ)

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2015-2016 GÜZ DÖNEMİ) ORMAN AĞACI ISLAHI Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2015-2016 GÜZ DÖNEMİ) 1.2. Bireysel Ayıklama Klonal Ayıklama (Seleksiyon) Klon; bir ağaçtan çelik, aşı kalemi gibi genetik materyallerle üretilen aynı genotipe

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Mühendislikte İstatistiksel Yöntemler Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 1 Araştırma sonuçlarının açıklanmasında frekans tablosu

Detaylı

TOROS SEDİRİ NDE (Cedrus libani A. Rich.) BOY, ÇAP VE HACİM İÇİN YAŞLAR ARASI FENOTİPİK İLİŞKİLER. Nebi BİLİR

TOROS SEDİRİ NDE (Cedrus libani A. Rich.) BOY, ÇAP VE HACİM İÇİN YAŞLAR ARASI FENOTİPİK İLİŞKİLER. Nebi BİLİR Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1, Yıl: 2004, ISSN: 1302-7085, Sayfa: 12-18 TOROS SEDİRİ NDE (Cedrus libani A. Rich.) BOY, ÇAP VE HACİM İÇİN YAŞLAR ARASI FENOTİPİK

Detaylı

BKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 )

BKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 ) 4. SUNUM 1 Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, rastlantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel yöntemlere HİPOTEZ TESTLERİ denir. Sonuçların rastlantıya bağlı

Detaylı

SİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA AMAÇLARI VE ANA İLKELERİ

SİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA AMAÇLARI VE ANA İLKELERİ SİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA AMAÇLARI VE ANA İLKELERİ Prof. Dr. İBRAHİM TURNA Orman Mühendisliği Bölümü Silvikültür ABD, TRABZON MEŞCERE KURULUŞ AMACI BAKIM AMACI GENÇLEŞTİRME AMACI SİLVİKÜLTÜREL AMAÇLAR VEYA

Detaylı

Merkezi eğilim ölçüleri ile bir frekans dağılımının merkezi belirlenirken; yayılma ölçüleri ile değişkenliği veya yayılma düzeyini tespit eder.

Merkezi eğilim ölçüleri ile bir frekans dağılımının merkezi belirlenirken; yayılma ölçüleri ile değişkenliği veya yayılma düzeyini tespit eder. Yayılma Ölçütleri Merkezi eğilim ölçüleri ile bir frekans dağılımının merkezi belirlenirken; yayılma ölçüleri ile değişkenliği veya yayılma düzeyini tespit eder. Bir başka ifade ile, bir veri setinin,

Detaylı

Mühendislikte İstatistik Yöntemler

Mühendislikte İstatistik Yöntemler .0.0 Mühendislikte İstatistik Yöntemler İstatistik Parametreler Tarih Qma.3.98 4..98 0.3.983 45 7..984 37.3.985 48 0.4.986 67.4.987 5 0.3.988 45.5.989 34.3.990 59.4.99 3 4 34 5 37 6 45 7 45 8 48 9 5 0

Detaylı

Ağaçlandırma Tekniği (2+1) Bahar yarıyılı Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

Ağaçlandırma Tekniği (2+1) Bahar yarıyılı Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Ağaçlandırma Tekniği (2+1) 2015-2016 Bahar yarıyılı Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Ülkenin %27.3'si ormanlarla kaplıdır. Bu da 21.403.805 hektar ormana karşılık gelmektedir. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 2 Ağaçlandırma

Detaylı

Hayvan Islahı ve Yetiştirme 2. ders

Hayvan Islahı ve Yetiştirme 2. ders Hayvan Islahı ve Yetiştirme 2. ders Akin Pala akin@comu.edu.tr Seleksiyona cevap Et sığırlarında doğum ağırlığını arttırmak istiyoruz. Ağır doğmuş olan bireyleri ebeveyn olarak seçip çiftleştiriyoruz.

Detaylı

Birsen DURKAYA, Ali DURKAYA ZKÜ Bartın Orman Fakültesi, BARTIN

Birsen DURKAYA, Ali DURKAYA ZKÜ Bartın Orman Fakültesi, BARTIN ZONGULDAK ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ULUDAĞ GÖKNARI-SARIÇAM-DOĞU KAYINI KARIŞIK MEŞCERELERİNİN VERİM GÜCÜ İLE BAZI FİZYOGRAFİK VE EDAFİK FAKTÖRLER ARASINDAKİ İKİLİ İLİŞKİLER Birsen DURKAYA, Ali DURKAYA ZKÜ

Detaylı

AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHIM TURNA

AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHIM TURNA AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHIM TURNA Orman Ağaçları Islah Yöntemleri Islah yöntemleri 1. Selektif Islah 2. Melezleme Islahı 3. Mutasyon Islahı 4. Mukavemet (Reziztant) Islahı 1. Ayıklayıcı Nitelikte (Selektif)

Detaylı

ORMAN AMENAJMANI ( BAHAR YARIYILI)

ORMAN AMENAJMANI ( BAHAR YARIYILI) ORMAN AMENAJMANI (2016-2017 BAHAR YARIYILI) Ağaç Serveti ve Artım Envanteri Ağaç Serveti ve Artım Envanteri Ağaç servetinin; a) ağaç türleri b) yaş sınıfları ya da çap sınıfları, ve c) gövde kalite sınıfları

Detaylı

AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHIM TURNA

AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHIM TURNA AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHIM TURNA TOHUM KAYNAKLARI Ülkemizde tohumlar (OGM); a-tohum Toplama Sahalarından (Kaynağı Belli) b-tohum Meşcerelerinden (Seçilmiş) c-tohum Bahçelerinden (Nitelikli veya Test

Detaylı

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA BAKIM. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA BAKIM. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1 ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA BAKIM Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1 Endüstriyel ağaçlandırmalarda bakım işlemleri, ilk üç yıl bakımları ile Aralama ve Budama İşlemleri olarak isimlendirilmekte ve ayrı dönemlerde

Detaylı

Orman Bakanlığı Yayın No: 189 ISBN: 975-8273-50-7 Müdürlük Yayın No: 22

Orman Bakanlığı Yayın No: 189 ISBN: 975-8273-50-7 Müdürlük Yayın No: 22 Orman Bakanlığı Yayın No: 189 ISBN: 975-8273-50-7 Müdürlük Yayın No: 22 MOLEKÜLER BELİRTEÇLER YARDIMIYLA KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) TOHUM MEŞCERELERİNDE, TOHUM BAHÇELERİNDE VE AĞAÇLANDIRMALARINDA BULUNAN

Detaylı

İbrahim TURNA K.T.Ü. Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, TRABZON

İbrahim TURNA K.T.Ü. Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, TRABZON Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi (2001) : 1 (28-35) DOĞU LADİNİ (Picea orientalis (L.) Link.) TOHUM MEŞCERELERİ GENEL DEĞERLENDİRMESİ İbrahim TURNA K.T.Ü. Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği

Detaylı

AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHİM TURNA

AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHİM TURNA AĞAÇ ISLAHI PROF. DR. İBRAHİM TURNA TOHUM KAYNAKLARI Ülkemizde tohumlar (OGM); a-tohum Toplama Sahalarından (Kaynağı Belli) b-tohum Meşcerelerinden (Seçilmiş) c-tohum Bahçelerinden (Nitelikli veya Test

Detaylı

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA FİDAN ÜRETİM VE DİKİM ÇALIŞMALARI. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA FİDAN ÜRETİM VE DİKİM ÇALIŞMALARI. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1 ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA FİDAN ÜRETİM VE DİKİM ÇALIŞMALARI Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1 Temel Kabuller Endüstriyel ağaçlandırmalarda genellikle topraksız (çıplak köklü) fidanlar dikilmektedir (türe göre

Detaylı

DAR YAPRAKLI DİŞBUDAK TA (Fraxinus angustifolia Vahl.) BAZI TOHUM ve FİDECİK ÖZELLİKLERİ

DAR YAPRAKLI DİŞBUDAK TA (Fraxinus angustifolia Vahl.) BAZI TOHUM ve FİDECİK ÖZELLİKLERİ Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1, Yıl: 2005, ISSN: 1302-7085, Sayfa: 17-24 DAR YAPRAKLI DİŞBUDAK TA (Fraxinus angustifolia Vahl.) BAZI TOHUM ve FİDECİK ÖZELLİKLERİ

Detaylı

Serdar CARUS*, Yılmaz ÇATAL

Serdar CARUS*, Yılmaz ÇATAL SDÜ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ FEN DERGİSİ (E-DERGİ). 27, 2(), - ISPARTA YÖRESİ ANADOLU KARAÇAMI [Pinus nigra Arnold subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe] MEŞCERELERİNDE BÜYÜME ÖZELLİKLERİ Serdar CARUS*, Yılmaz

Detaylı

Hindistan Çay Plantasyonlarında Yürütülmekte Olan Dört Farklı Bitki Islah Programı

Hindistan Çay Plantasyonlarında Yürütülmekte Olan Dört Farklı Bitki Islah Programı Hindistan Çay Plantasyonlarında Yürütülmekte Olan Dört Farklı Bitki Islah Programı Bitki Islahı UPASI Çay Araştırma Kurumu 1 Ocak 31 Aralık 2005 Periyodu, 79. Yıllık Raporu. ISSN : 0972-3129 Botanist Dr.R.Victor

Detaylı

İçindekiler vii Yazarların Ön Sözü xiii Çevirenin Ön Sözü xiv Teşekkürler xvi Semboller Listesi xvii. Ölçme, İstatistik ve Araştırma...

İçindekiler vii Yazarların Ön Sözü xiii Çevirenin Ön Sözü xiv Teşekkürler xvi Semboller Listesi xvii. Ölçme, İstatistik ve Araştırma... İçindekiler İçindekiler vii Yazarların Ön Sözü xiii Çevirenin Ön Sözü xiv Teşekkürler xvi Semboller Listesi xvii BÖLÜM 1 Ölçme, İstatistik ve Araştırma...1 Ölçme Nedir?... 3 Ölçme Süreci... 3 Değişkenler

Detaylı

ORMAN AMENAJMANI ( BAHAR YARIYILI)

ORMAN AMENAJMANI ( BAHAR YARIYILI) ORMAN AMENAJMANI (2016-2017 BAHAR YARIYILI) YETİŞME ORTAMI ENVANTERİ Yetişme Ortamı? Orman toplumu ve onunla birlikte yaşayan diğer canlıların yetişmesini, gelişmesini sağlayan ve onları sürekli etkisi

Detaylı

KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) TOHUM BAHÇELERĠNDE GENETĠK KAZANCIN BELĠRLENMESĠ

KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) TOHUM BAHÇELERĠNDE GENETĠK KAZANCIN BELĠRLENMESĠ Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 269 ISSN: 1302-3624 Müdürlük Yayın No : 029 KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) TOHUM BAHÇELERĠNDE GENETĠK KAZANCIN BELĠRLENMESĠ (ODC: 232.311.3) Realised genetic gain from

Detaylı

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ) ORMAN AĞACI ISLAHI Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY (2015-2016 GÜZ DÖNEMİ) Islah : Islah deyince üstün nitelikli döllerin elde edilmesi ve yetiştirilmesi anlaşılır. Orman Ağacı Islahı : Orman genetiğinin pratiğe

Detaylı

JEODEZİK VERİLERİN İSTATİSTİK ANALİZİ. Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA

JEODEZİK VERİLERİN İSTATİSTİK ANALİZİ. Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA JEODEZİK VERİLERİN İSTATİSTİK ANALİZİ Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA Karadeniz Teknik Üniversitesi, Harita Mühendisliği Bölümü Trabzon, 2018 VERİLERİN İRDELENMESİ Örnek: İki nokta arasındaki uzunluk 80 kere

Detaylı

8.Hafta. Değişkenlik Ölçüleri. Öğr.Gör.Muhsin ÇELİK. Uygun değişkenlik ölçüsünü hesaplayıp yorumlayabilecek,

8.Hafta. Değişkenlik Ölçüleri. Öğr.Gör.Muhsin ÇELİK. Uygun değişkenlik ölçüsünü hesaplayıp yorumlayabilecek, İSTATİSTİK 8.Hafta Değişkenlik Ölçüleri Hedefler Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Uygun değişkenlik ölçüsünü hesaplayıp yorumlayabilecek, Serilerin birbirlerine değişkenliklerini yorumlayabileceksiniz. 2

Detaylı

TOMRUK HACMİNİN TAHMİNİNDE KULLANILAN CENTROID METOD VE DÖRT STANDART FORMÜLÜN KARŞILAŞTIRILMASI

TOMRUK HACMİNİN TAHMİNİNDE KULLANILAN CENTROID METOD VE DÖRT STANDART FORMÜLÜN KARŞILAŞTIRILMASI Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1, Yıl: 2002, ISSN: 1302-7085, Sayfa:115-120 TOMRUK HACMİNİN TAHMİNİNDE KULLANILAN CENTROID METOD VE DÖRT STANDART FORMÜLÜN KARŞILAŞTIRILMASI

Detaylı

Örnek 4.1: Tablo 2 de verilen ham verilerin aritmetik ortalamasını hesaplayınız.

Örnek 4.1: Tablo 2 de verilen ham verilerin aritmetik ortalamasını hesaplayınız. .4. Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri Merkezi eğilim ölçüleri kitleye ilişkin bir değişkenin bütün farklı değerlerinin çevresinde toplandığı merkezi bir değeri gösterirler. Dağılım ölçüleri ise değişkenin

Detaylı

TOHUM BAHÇESİNE DÖNÜŞTÜRÜLECEK (Eucalyptus camaldulensis Dehn.) DÖL DENEMESİNDE KALITIM DERECESİ ve GENETİK KAZANCIN BELİRLENMESİ

TOHUM BAHÇESİNE DÖNÜŞTÜRÜLECEK (Eucalyptus camaldulensis Dehn.) DÖL DENEMESİNDE KALITIM DERECESİ ve GENETİK KAZANCIN BELİRLENMESİ TOHUM BAHÇESİNE DÖNÜŞTÜRÜLECEK (Eucalyptus camaldulensis Dehn.) DÖL DENEMESİNDE KALITIM DERECESİ ve GENETİK KAZANCIN BELİRLENMESİ Heritabilities and Expected Genetic Gain From (Eucalyptus camaldulensis

Detaylı

Bakanlık Yayın No : 188 ISBN : 975-8273-49-3 Müdürlük Yayın No : 21

Bakanlık Yayın No : 188 ISBN : 975-8273-49-3 Müdürlük Yayın No : 21 Bakanlık Yayın No : 188 ISBN : 975-8273-49-3 Müdürlük Yayın No : 21 DOĞU KARADENİZ GÖKNARI (Abies nordmanniana (Stev.) Spach.) KOZALAKLARININ TOHUM VERİMİ ODC: 232.311.1 The Seed Productivity of Cones

Detaylı

TC SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

TC SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TC SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAZI TOHUM MEŞCERELERİ VE BAHÇELERİ TOHUMLARIYLA KURULAN KIZILÇAM (Pinus brutia TEN.) AĞAÇLANDIRMASINDA GENETİK ÇEŞİTLİLİĞİN YAPILANMASI Sultan

Detaylı

Ormancılıkta Planlama kavramı, Planlama sistemleri ve Yaklaşımları

Ormancılıkta Planlama kavramı, Planlama sistemleri ve Yaklaşımları Ormancılıkta Planlama kavramı, Planlama sistemleri ve Yaklaşımları Belirli bir amaca ulaşmada izlenecek yol ve davranış biçimidir. Eldeki verilere, geçmişte edinilen tecrübelere ve geleceğe dair öngörülere

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BÖLÜM 1 Değişkenler ve Grafikler 1. BÖLÜM 2 Frekans Dağılımları 37

İÇİNDEKİLER. BÖLÜM 1 Değişkenler ve Grafikler 1. BÖLÜM 2 Frekans Dağılımları 37 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 Değişkenler ve Grafikler 1 İstatistik 1 Yığın ve Örnek; Tümevarımcı ve Betimleyici İstatistik 1 Değişkenler: Kesikli ve Sürekli 1 Verilerin Yuvarlanması Bilimsel Gösterim Anlamlı Rakamlar

Detaylı

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARI NOTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Tamer Yılmaz, Barış Yılmaz, Halim Sezici 1 ÖZET

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARI NOTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Tamer Yılmaz, Barış Yılmaz, Halim Sezici 1 ÖZET İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARI NOTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Tamer Yılmaz, Barış Yılmaz, Halim Sezici 1 ÖZET Bu çalışmada, Celal Bayar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğrencilerinin

Detaylı

Seleksiyon Islahı. Toplu seleksiyon Teksel seleksiyon Klon seleksiyonu

Seleksiyon Islahı. Toplu seleksiyon Teksel seleksiyon Klon seleksiyonu Seleksiyon Islahı Toplu seleksiyon Teksel seleksiyon Klon seleksiyonu Seleksiyon Doğal olarak meydana gelmiş bir varyabiliteye sahip populasyonlardan ıslah amaçlarına uygun bitkileri seçip, bunlara daha

Detaylı

REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU

REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU 1- GİRİŞ : 1.1- Projenin Amacı ve Kapsamı : Projesi yapılacak sahanın programa alınma nedenleri, yapılacak faaliyet şekilleri, tesiste ulaşılmak istenilen amaç ve tesisi

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık Ders 8: Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Tanım Tahmin (kestirim veya öngörü): Mevcut bilgi ve deneylere dayanarak olayın bütünü hakkında bir yargıya varmaktır. Bu anlamda, anakütleden çekilen

Detaylı

REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU

REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU 1- GİRİŞ : 1.1- Projenin Amacı ve Kapsamı : Projesi yapılacak sahanın programa alınma nedenleri, yapılacak faaliyet şekilleri, tesiste ulaşılmak istenilen amaç ve tesisi

Detaylı

SİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA-7. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

SİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA-7. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER SİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA-7 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER SILVIKÜLTÜRÜN AMACı: Koru ormanı İşletmelerinin Silvikültürel Planlaması Tıraşlama İşletmesi: Bir alan üzerinde yaşlı ağaçların aynı zamanda kesilmesi

Detaylı

Ölçüm Sisteminin Analizi

Ölçüm Sisteminin Analizi Ölçüm Sisteminin Analizi (Measurement System Analysis) Prof. Dr. Nihal Erginel TOPLAM DEĞİŞKENLİK SÜREÇTEN KAYNAKLANAN DEĞİŞKENLİK ÖLÇÜM SİSTEMİNDEN KAYNAKLANAN DEĞİŞKENLİK Süreç Değişkenlik Kaynakları

Detaylı

REHABİLİTASYON VE RESTORASYON PROJESİ YAPIM ESASLARI. Muharrem MARAZ Orman Mühendisi 24/05/2016 ANKARA 1

REHABİLİTASYON VE RESTORASYON PROJESİ YAPIM ESASLARI. Muharrem MARAZ Orman Mühendisi 24/05/2016 ANKARA 1 REHABİLİTASYON VE RESTORASYON PROJESİ YAPIM ESASLARI Muharrem MARAZ Orman Mühendisi 24/05/2016 ANKARA 1 1. GİRİŞ 1.1- Projenin Amacı ve Kapsamı Projesi yapılacak sahanın programa alınma nedenleri, yapılacak

Detaylı

BÖLÜM 6 MERKEZDEN DAĞILMA ÖLÇÜLERİ

BÖLÜM 6 MERKEZDEN DAĞILMA ÖLÇÜLERİ 1 BÖLÜM 6 MERKEZDEN DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Gözlenen belli bir özelliği, bu özelliğe ilişkin ölçme sonuçlarını yani verileri kullanarak betimleme, istatistiksel işlemlerin bir boyutunu oluşturmaktadır. Temel

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ... İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ... v GİRİŞ... 1 1. İSTATİSTİK İN TARİHÇESİ... 1 2. İSTATİSTİK NEDİR?... 3 3. SAYISAL BİLGİDEN ANLAM ÇIKARILMASI... 4 4. BELİRSİZLİĞİN ELE ALINMASI... 4 5. ÖRNEKLEME... 5 6. İLİŞKİLERİN

Detaylı

Genler ve Çevre fenotipik varyansa ne kadar katkıda bulunuyor?

Genler ve Çevre fenotipik varyansa ne kadar katkıda bulunuyor? Genler ve Çevre fenotipik varyansa ne kadar katkıda bulunuyor? Akin Pala akin@comu.edu.tr Genlerin katkısı Neden aile bireyleri birbirine benzer? Ortak genler paylaşırlar Neden verimlerin genotip tarafından

Detaylı

BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR I. Öğretimde Ölçme ve Değerlendirmenin Gerekliliği... 2 II. Ölçme Kavramı... 3 1. Tanımı ve Unsurları... 3 2. Aşamaları... 3 2.1. Ölçülecek

Detaylı

Endüstriyel Ağaçlandırma Alanlarının Seçimi. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1

Endüstriyel Ağaçlandırma Alanlarının Seçimi. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Endüstriyel Ağaçlandırma Alanlarının Seçimi Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 2 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 3 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 4 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 5 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

Detaylı

TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER

TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Tanımlayıcı İstatistikler ve Grafikle Gösterim Grafik ve bir ölçüde tablolar değişkenlerin görsel bir özetini verirler. İdeal olarak burada değişkenlerin merkezi (ortalama) değerlerinin

Detaylı

OPEN-END İPLİKÇİLİĞİNDE FARKLI ÇAPTA ROTOR KULLANIMININ İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

OPEN-END İPLİKÇİLİĞİNDE FARKLI ÇAPTA ROTOR KULLANIMININ İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, 2004 OPEN-END İPLİKÇİLİĞİNDE FARKLI ÇAPTA ROTOR KULLANIMININ İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ Remzi GEMCİ * Ahmet KAPUÇAM

Detaylı

İstatistiksel Yorumlama

İstatistiksel Yorumlama İstatistiksel Yorumlama Amaç, popülasyon hakkında yorumlamalar yapmaktadır. Populasyon Parametre Karar Vermek Örnek İstatistik Tahmin 1 Tahmin Olaylar hakkında tahminlerde bulunmak ve karar vermek zorundayız

Detaylı

AKVARYUM BALIKLARINDAN LEPİSTESLERİN KALİTATİF VE KANTİTATİF KARAKTERLERİ İÇİN KALITIM DERECELERİNİN HESAPLANMASI*

AKVARYUM BALIKLARINDAN LEPİSTESLERİN KALİTATİF VE KANTİTATİF KARAKTERLERİ İÇİN KALITIM DERECELERİNİN HESAPLANMASI* AKVARYUM BALIKLARINDAN LEPİSTESLERİN KALİTATİF VE KANTİTATİF KARAKTERLERİ İÇİN KALITIM DERECELERİNİN HESAPLANMASI* Estimation Of Heritability For Qualitative And Quantitative Traits In Guppies From Aquarium

Detaylı

Yönetmelik. 02 Şubat 2006 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 26068 Çevre ve Orman Bakanlığından: Çevre ve Orman Bakanlığından:

Yönetmelik. 02 Şubat 2006 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 26068 Çevre ve Orman Bakanlığından: Çevre ve Orman Bakanlığından: 02 Şubat 2006 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 26068 Çevre ve Orman Bakanlığından: Çevre ve Orman Bakanlığından: Yönetmelik Orman Yetiştirme Materyallerinin Ticareti Yönetmeliği (1999/105/Ec) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç,

Detaylı

FARKLI YAŞTAKİ KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) TOHUM BAHÇELERİNDE BUDAMANIN ÇİÇEKLENME ÜZERİNE ETKİLERİ: BİRİNCİ ÜÇ YILLIK SONUÇLAR (ODC: 165.

FARKLI YAŞTAKİ KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) TOHUM BAHÇELERİNDE BUDAMANIN ÇİÇEKLENME ÜZERİNE ETKİLERİ: BİRİNCİ ÜÇ YILLIK SONUÇLAR (ODC: 165. Müdürlük Yayın No: 41 FARKLI YAŞTAKİ KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) TOHUM BAHÇELERİNDE BUDAMANIN ÇİÇEKLENME ÜZERİNE ETKİLERİ: BİRİNCİ ÜÇ YILLIK SONUÇLAR (ODC: 165.3) Effects of Pruning on Strobili of Different

Detaylı

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA KULLANILAN TÜRLER. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA KULLANILAN TÜRLER. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA KULLANILAN TÜRLER Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1 Temel Kabuller 1-idare süresi sonunda, yıllık ortalama kabuksuz gövde odunu artımı 10 m3/ha ve daha fazla olan ağaç türleri, hızlı

Detaylı

Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri

Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri Soru Öğrencilerin derse katılım düzeylerini ölçmek amacıyla geliştirilen 16 soruluk bir test için öğrencilerin ilk 8 ve son 8 soruluk yarılardan aldıkları puanlar arasındaki

Detaylı

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞ NÜN

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞ NÜN www.ogm.gov.tr AĞAÇLANDIRMA VE SİLVİKÜLTÜR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞ NÜN SİLVİKÜLTÜR, AĞAÇLANDIRMA, EROZYON KONTROL VE TOPRAK MUHAFAZA, FİDANLIK ve TOHUM İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIKLARININ TAŞRADAKİ

Detaylı

Kazanımlar. Z puanları yerine T istatistiğini ne. zaman kullanacağını bilmek. t istatistiği ile hipotez test etmek

Kazanımlar. Z puanları yerine T istatistiğini ne. zaman kullanacağını bilmek. t istatistiği ile hipotez test etmek T testi Kazanımlar Z puanları yerine T istatistiğini ne 1 zaman kullanacağını bilmek 2 t istatistiği ile hipotez test etmek 3 Cohen ind sini ve etki büyüklüğünü hesaplamak 1 9.1 T İstatistiği: zalternatifi

Detaylı

ÖRNEKLEME HATALARI EK C. A. Sinan Türkyılmaz

ÖRNEKLEME HATALARI EK C. A. Sinan Türkyılmaz ÖNEKLEME HATALAI EK C A. Sinan Türkyılmaz Örneklem araştırmalarından elde edilen kestirimler (estimates) iki tip dan etkilenirler: (1) örneklem dışı lar ve (2) örneklem ları. Örneklem dışı lar, veri toplama

Detaylı

The Effects of Top Pruning on Flower and Cone Production Turkish Red Pine (Pinus brutia Ten.) Clone Park Established in Antalya, Düzlerçamı in Turkey.

The Effects of Top Pruning on Flower and Cone Production Turkish Red Pine (Pinus brutia Ten.) Clone Park Established in Antalya, Düzlerçamı in Turkey. Orman Bakanlığı Yayın No : 141 ISSN : 1302-857X Müdürlük Yayın No : 19 ANTALYA DÜZLERÇAMI NDA KURULU KIZILÇAM (Pinus brutia Ten. ) KLON PARKI NDA TEPE BUDAMASININ ÇİÇEK VE KOZALAK VERİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Detaylı

Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1

Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Karpelli Sedir Ekim Ağaçlandırması Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Rehabilitasyon çalışması da denilmektedir 2 Ağaçlandırma Çalışması-Mersin Karpelli Sedir ekimi ile kazanılan sahalar

Detaylı

TRAKYA ORMAN ALANLARİ İLE ORMANLARIN AĞAÇ SERVETİ DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELENME

TRAKYA ORMAN ALANLARİ İLE ORMANLARIN AĞAÇ SERVETİ DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELENME Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 127 T.C. ORMAN BAKANLIĞI O.G.M.. Çanakkale Bölge Müdürlüğü Çalışma Programı TRAKYA ORMAN ALANLARİ İLE ORMANLARIN AĞAÇ SERVETİ DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELENME

Detaylı

Ölçüm Sisteminin Analizi Measurement System Analysis. Dr. Nihal Erginel

Ölçüm Sisteminin Analizi Measurement System Analysis. Dr. Nihal Erginel Ölçüm Sisteminin Analizi Measurement System Analysis Dr. Nihal Erginel TOPLAM DEĞİŞKENLİK Süreçten kaynaklanan değişkenlik Ölçüm sisteminden kaynaklanan değişkenlik Süreç Değişkenlik Kaynakları Hammadde

Detaylı

Herhangi bir oranın belli bir değere eşit olmadığını test etmek için kullanılır.

Herhangi bir oranın belli bir değere eşit olmadığını test etmek için kullanılır. Hipotez testleri-oran testi Oran Testi Herhangi bir oranın belli bir değere eşit olmadığını test etmek için kullanılır Örnek: Yüz defa atılan bir para 34 defa yazı gelmiştir Paranın yazı gelme olasılığının

Detaylı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı iii ÖZET Yüksek Lisans Tezi AYDIN EKOLOJĐK KOŞULLARINDA FARKLI EKĐM ZAMANI VE SIRA ARALIĞININ ÇEMEN (Trigonella foenum-graecum L.) ĐN VERĐM VE KALĐTE ÖZELLĐKLERĐNE ETKĐSĐ Đmge Đ. TOKBAY Adnan Menderes

Detaylı

Yararlanılan Kaynaklar

Yararlanılan Kaynaklar DİKKAT 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun ilgili maddeleri gereğince bu eserin bütün yayın, tercüme ve iktibas hakları Prof. Dr. Musa GENÇ e aittir. Prof. Dr. Musa GENÇ in yazılı izni olmaksızın

Detaylı

Antalya Korkuteli Yöresi Kızılçam Ağaçlandırmaları İçin Tek ve Çift Girişli Ağaç Hacim Tablosunun Düzenlenmesi ve Mevcut Tablolar ile Kıyaslanması

Antalya Korkuteli Yöresi Kızılçam Ağaçlandırmaları İçin Tek ve Çift Girişli Ağaç Hacim Tablosunun Düzenlenmesi ve Mevcut Tablolar ile Kıyaslanması II. ULUSAL AKDENİZ ORMAN VE ÇEVRE SEMPOZYUMU Akdeniz ormanlarının geleceği: Sürdürülebilir toplum ve çevre 22-24 Ekim 2014 - Isparta Antalya Korkuteli Yöresi Kızılçam Ağaçlandırmaları İçin Tek ve Çift

Detaylı

SPSS E GİRİŞ SPSS TE TEMEL İŞLEMLER. Abdullah Can

SPSS E GİRİŞ SPSS TE TEMEL İŞLEMLER. Abdullah Can SPSS E GİRİŞ SPSS TE TEMEL İŞLEMLER SPSS in üzerinde işlem yapılabilecek iki ana ekran görünümü vardır. DATA VIEW (VERİ görünümü) VARIABLE VIEW (DEĞİŞKEN görünümü) 1 DATA VIEW (VERİ görünümü) İstatistiksel

Detaylı

Tanımlayıcı İstatistikler. Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN

Tanımlayıcı İstatistikler. Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN Tanımlayıcı İstatistikler Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN 1 Tanımlayıcı İstatistikler Yer Gösteren Ölçüler Yaygınlık Ölçüleri Merkezi Eğilim Ölçüleri Konum Ölçüleri 2 3 Aritmetik Ortalama Aritmetik ortalama,

Detaylı