Nereden nereye Daha çok yolumuz var; farkındayız. Yine de, bu yolun gidilmesine olan inancımız zerre eksilmiş değil.

Transkript

1

2 Nereden nereye Daha çok yolumuz var; farkındayız. Yine de, bu yolun gidilmesine olan inancımız zerre eksilmiş değil. Türkiye küçük Millet Meclisleri (TkMM), görüşmeyenlerin görüşmeye başladığı, konuşmayanların konuşmaya başladığı, selam alıp vermenin istisnasızlaştığı bir yolculuk. Bu rapor; Türkiye küçük Millet Meclisleri nin Ekim 2014 Haziran 2015 (TBMM nin 24., TkMM lerin 3. Yasama dönemi; 4. Yasama yılı) istatistik verilerini, bu verilerin yorumunu ve başlangıçtan bugüne kadar geçen yedi yılın panoramasını içeriyor. Yedinci yılımız dolarken her zaman yaptığımız gibi, bir kez daha kendimizi sorguluyoruz: Ne kadar yol aldık, daha ne kadar yolumuz var? Önceki raporlarımızı hatırlarsanız, önsözlerde hemen hemen aynı şeyleri tekrarladığımızı fark etmişsinizdir. Evet, ne yazık ki hemen hemen her raporumuz aynı paragraflarla başlıyor ve bitiyor: Sivil toplumun karar süreçlerine katılımı ve siyasetin giderek sivilleşmesi için önümüzde hayli uzun bir yol var. Bu yolun uzunluğunda siyaset çarkının - yukarıdan aşağı- ters işleyişi kadar sivil toplumun nitelik ve nicelik olarak güçsüz oluşunun rolü de büyük. Yani bir yandan siyaseti eleştirirken öte yandan çuvaldızı kendimize batırmak zorundayız: Sivil toplum ne kadar sivil? küçük Millet Meclisleri mi? Bu da neyin nesi, ne saçma şey diyenler de çıktı - çok şükür çok az kişi, çoğu sonradan görüş değiştirdiler-, çalışmayı ciddiye alan, toplantılara isteyerek katılan ve her yerde bizi anlatan milletvekilleri de. - Ne yazık ki onların sayısı da az-. TkMM ler, şu anda 22 ilde her ay düzenli olarak toplanıyor. Toplantı tutanakları en geç 10 gün içinde web sitemizde ( her ilin kendi sayfasında yayınlanıyor, tutanakların okunmasıyla derlenen görüşlerinden elde edilen Ortak Payda Raporu, o ay bitmeden TBMM Basın Salonu nda bir basın toplantısıyla açıklanıyor; medyaya, partilere, teşkilatlarına ulaştırılıyor. Ulaştırılıyor da ne oluyor? İşte bundan sonrası meçhul. Siyasetin desteği nereye kadar? Vekiller ve belediye başkanları, yoğun programları arasında zaman bulurlarsa katılıyor, ama ayda bir gün seçmenle bu platformda buluşmayı henüz görev saymıyorlar. Bunu hatırlattığımızda aldığımız yanıt hemen hemen her partide aynı: Biz zaten teşkilatımız üzerinden halkın nabzını tutuyoruz. Oysa partilerin toplantılarına doğal olarak sadece yandaşları veya çeşitli biçimlerde oluşturulmuş, bindirilmiş kıtalar- katılıyor. Bu tür toplantılarda sadece muvafık sesler çıkabilir, oysa her siyasetin kendini yargılaması ve yanlışları düzeltebilmesi için muhalif sesleri duymaya ihtiyacı var. Var olmasına var da, bu pek istenen bir şey değil. Ya Sivil toplum? Ne kadar güçlü, ne kadar demokratik, hatta ne kadar sivil? Çok tartışılır. Gene de siyaset- sivil toplum dengesizliğinin düzeltilmesinin yukarıdan aşağı olmasını bekleyemeyiz. Biz ısrar ettikçe, güçlendikçe değişebilir bu denge, daha doğrusu dengesizlik. Sevgi ve saygılarımızla. Yakup Kadri KARABACAK Oya ÖZDEN

3 Türkiye küçük Millet Meclisleri Ekim 2014 Haziran 2015 Dönemi Çalışma Raporu Memleket gibiyiz tabiri çoğunlukla edebi bir metafor olarak kullanılır. Yine de Türkiye küçük Millet Meclisleri'ni bu kadar gerçek ifade eden başka az sayıda deyim bulunur. Tam da memleket gibiyiz : Türkiye neyi konuşuyorsa biz de onu konuşuyor tartışıyoruz. Tek bir farkla; bizim konuşmalarımıza yön veren 13 ilkemiz var. Geride bıraktığımız bu dönemde de Türkiye nin gündemine damga vuran neredeyse tüm konular TkMM lerin de gündemini oluşturdu: Dış politika, iç güvenlik paketi, kadına yönelik şiddet, Alevi açılımı, İslam ve terör,... nihayetinde de seçimler. Vekil ve müvekkilin aylık sivil buluşması, TkMM ler Nisan ve Mayıs ta (iki toplantı) yaptığı üç toplantıda bu kez, her seçim öncesinde olduğu gibi, sivil toplumla, milletvekili adaylarını buluşturmaya çalıştı. Bu üç toplantı da, sivil toplumun adaylardan 10 İsteği masaya yatırıldı ve tartışıldı. Hem bu seçimlerin 10 İsteği hem de daha önceki toplantıların ortak payda raporlarına web sitemizden de ulaşılabiliyor: payda- raporlari Bu raporumuzda ağırlıklı olarak geride bıraktığımız son dönemin; özet olarak da yedi yılın bulgularını paylaştık. Yine de, daha raporun başında, yedi yılın sonunda nereye vardınız diyecek olursanız, şu birkaç şeyi gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz: Kesinlikle başladığımız yerde değiliz. Evet, hedefimizin belki çok uzağındayız; ancak toplumsal aktörler her geçen gün sağlıklı diyalog zeminlerini daha fazla önemsiyor ve bu zeminlere ihtiyaç duyuyor. Örnek mi? Peki; ilk iki yılımız katılımcılarımızın toplantı düzenine ve ilkelerine sadık kalmasının ısrarları ile geçti; bugün TkMM toplantılarında söz kesmek yasak ve diğer katılımcılar tarafından engellenen bir davranış. Her TkMM toplantısı ile birlikte yeni tanışıklıklar, selamlaşmalar ortaya çıktı, çıkıyor. Her ilde onlarca insan hikayesi birikti. Bu hikâyelerinin ortak bir cümlesi de var; Yahu, biz onları böyle bilmiyorduk. Eşit yakınlık ilkemiz, tam da istediğimiz ve her deneyimde biraz daha gurur duyduğumuz sonucu verdi; kime hizmet ediyorsunuz? sorusunu yıllardır duymadık. Evet; TkMM ler isteyen, önemseyen, katılan ya da en azından takip eden herkese hizmet ediyor. Siyaset hem algı hem de davranışlarıyla, toplumsal aktörlerin, diyalog ve işbirliği ihtiyacının halen çok gerisinde. Sivil toplumun bu ısrarı olmasa, ya da daha zayıf olsa, yedinci yılı göremezdik.

4 Kaç ilde, hangi illerde TkMM, Haziran 2015 itibariyle; Adana, Adıyaman, Ankara, Batman, Bursa, Diyarbakır, Elazığ, Eskişehir, Hatay, Iğdır, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Mardin, Malatya, Mersin, Muğla, Muş, Sakarya, Şanlıurfa ve Van olmak üzere 22 ilde forumlarını her ay düzenli olarak gerçekleştiriyor. 7 yıl önce 5 ilde başladığımız bu girişimde, sayı bir ara 30 ile kadar çıktı, ancak bazıları farklı nedenlerle sürdüremediler. Artık il sayısını artırmaktan çok sürekliliğe ve kalıcılığa önem veriyoruz. Aşağıda sunduğumuz dört grafik, dokuz aylık toplantılar sonunda, TkMM mutfağında biriken ve sayısal olarak her ay değerlendirilen bilgileri aktarıyor, aylara göre çalışmanın seyir defteri niteliğini taşıyor. Gerçekleştirme Bu dokuz ay boyunca kaç toplantı yapmamız gerekirdi, kaç toplantı yapabildik? Bir başka deyişle, siyasi gerginlikler, silahların patlaması, doğal afetler veya katılım yetersizliği nedeniyle yapılamayan toplantıların yani firelerimizin oranı ne? Bu oranı belirleyen bir değişken, kaç ilde TkMM olduğu. Dönem başında toplantılarını gerçekleştiren; ancak dönem ortasında hamal değişikliği nedeniyle toplantıları sekteye uğrayan Şanlıurfa ve Hatay küçük Millet Meclisleri nin de istatistiklere dahil edildiğini belirtelim. Şu anda bu durumdayız. Geçtiğimiz Yasama Yılının genel tablosu şöyle görünüyor: YORUM: Toplantı gerçekleşme oranı yalnızca Nisan ayında %80 altına düştü. Bunun bir nedeni de seçimler. Partilerin aday adaylık süreçlerinin birbirlerinden farklı takvimlerle işlemesi; kesin adaylarının açıklanmasının toplantı tarihlerinden sonraya kalması etkili oldu. Yine de, özellikle seçimler öncesinde gerçekleşmenin %80 de kalmasını önemli bir eksiklik olarak görüyoruz.

5 Toplantılara katılım Önce bu tablolardaki yüzdelerin ne ifade ettiği hakkında kısaca bir bilgi verelim. Sivil toplum katılımı: Bir toplantı için sivil toplum temsilcilerinin en az 15, en çok 25 kişi olmasının, toplantı sağlığı ve temsiliyet açısından alt ve üst sınırlar olduğunu deneyimlerimiz bize gösterdi. Dikey doğruda ve her sütunun üzerinde sivil toplum katılım oranını görüyoruz. Her toplantı için 20 optimal sayı ile karşılaştırıldığında ortaya çıkan yüzdeleri görüyoruz. (Örneğin bir ilde 9 ayda yapılan toplantılara toplam olarak 135 kişi katılmışsa katılım yüzdesi 135/180= %75) Siyasetin katılımı: Bir ildeki milletvekili sayısı ile toplantılara katılan milletvekili sayısının oranı. Başka bir deyimle, davet ettiğimiz milletvekillerinden ne kadarı toplantılara katılıyor? Tabii aynı kıyas belediye başkanları için de geçerli.

6 Belediye Başkanlarının Katılımı Oranı Katılan vekillerin partilere göre dağılımı ise şu şekilde: Ak Parti: 9 Milletvekili; 7 M. Adayı CHP: 7 Milletvekili; 22 M. Adayı MHP: 1 Milletvekili; 1 M. Adayı HDP: 2 Milletvekili; 20 M. Adayı Bağımsız/Diğer: 2 Milletvekili; 25 M.Adayı Toplam: 21 Milletvekili; 75 Milletvekili Adayı YORUM: Sivil toplumun katılımının %70 ortalamasında seyretmesini bir başarı olarak görmüyoruz; elbette bir hezimet de değil. Ancak unutulmaması gereken önemli bir ölçü, sivil toplum katılımının, siyaset katılımı ile de yakın ilişkisi olduğu. Siyaset katılımı ile yapılacak bir kıyaslamanın sonucu bizce çok açık: diyalog ve işbirliğini sivil toplum, siyasete oranla, hatta yer yer ona rağmen önemsiyor ve bu zeminlere

7 sahip çıkıyor. 24. Dönem TBMM de TkMM nin Dostları Grubu TBMM 24. Dönem çalışmaları sonlanırken, hızlıca bir imza metni oluşturduk; milletvekillerinin onayına açtık. Gerçeğin altını çizmek gerekir ki, tüm milletvekillerine zaman darlığı ve seçim çalışmalarının temposu nedeniyle ulaşmadık. Ama benim haberim olmadı diyecek milletvekillerimizden şimdiden özür diliyoruz, e- postalarını düzenli kontrol etmelerini önemle rica ediyoruz. 24. Dönem boyunca TkMM çalışmalarına katılan, sivil toplumla birlikte olmaktan, çalışmaktan imtina etmeyen tüm vekillerimize de teşekkür ediyoruz.beklentimiz, 25. Dönemde, TBMM - Sivil toplum işbirliğinde gözle görülür mesafelerin alınması. İmzaya açtığımız metnin can alıcı pasajı şöyle: Siyasetle sivil toplumun sürekli, düzenli, aracısız, önyargısız ve sansürsüz diyalogunu amaçlayan ve bunu sağlamak için 2008'den bu yana yılmadan çalışan TkMM (Türkiye küçük Millet Meclisleri) çalışmasını destekliyor ve tüm milletvekillerini, belediye başkanlarını ve her kademede siyasetçileri bu toplantılara katılarak ülkemizde kutuplaşma yerine diyalog geleneğinin oluşmasına katkıda bulunmaya davet ediyorum. 24. Dönem milletvekillerimizden, TkMM nin Dostu olarak kendilerini ilan eden isimler, imza sıralarına göre, şunlar: Hasan Hüseyin Türkoğlu (MHP), Nevzat Korkmaz (MHP), Erkan Akçay (MHP), Cuma İçten (Ak P.), Durdu Özpolat (CHP), Erdal Aksünger (CHP), Bülent Kuşoğlu (CHP), Mustafa Bilici (Ak P.), Kemal Aktaş (HDP), Fatih Çiftçi (Ak P.), Ayhan Sefer Üstün (Ak P.), Abdürrahim Akdağ (Ak P.), Erol Dora (HDP), Levent Gök (CHP), Sakine Öz (CHP), Salim Uslu (Ak P.), Ali İhsan Yavuz (Ak P.), Orhan Atalay (Ak P.), Ali Özgündüz (CHP), Ömer Faruk Öz (Ak. P), Burhan Kayatürk (Ak P.), Rifat Sait (Ak P.), Hüseyin Aygün (CHP), Mesut Dedeoğlu (MHP), Muzaffer Yurttaş (Ak P.), Alev Dedegil (Ak P.), Refik Eryılmaz (CHP), Veli Ağbaba (CHP), Faik Tunay (CHP), Ayşe Eser Danışoğlu (CHP), Fatih Han Ünal (Ak P.), Hasip Kaplan (HDP), Haluk Eyidoğan (CHP), Pervin Buldan (HDP), Mehmet Ali Susam (CHP), Aytuğ Atıcı (CHP), Süleyman Çelebi (CHP), Ahmet Toptaş (CHP), Yahya Akman (Ak P.), İsmet Uçma (Ak P.), Zülfü Demirbağ (Ak P.), Ramazan Can (Ak P.), Harun Karaca (Ak P.), Sermin Balık (Ak P.), Mülkiye Birtane (HDP), Nursel Aydoğan (HDP), Ercan Cengiz (CHP), Özcan Yeniçeri (MHP), Necdet Ünüvar (Ak P.), Mehmet Hilal Kaplan (CHP), Musa Çam (CHP), Aykan Erdemir (CHP), Erdal Kalkan (Bağımsız), Binnaz Toprak (CHP), Sena Kaleli (CHP), Hülya Güven (CHP), Namık Havutça (CHP), Turgut Dibek (CHP), Mustafa Hamarat (Ak P.), İlhan Cihaner (CHP), Atilla Kart (CHP), Ali Şahin (Ak P.), Yıldırım Ramazanoğlu (Ak P.), Rıza Türmen (CHP), Mustafa Balbay (CHP), Melda Onur (CHP), Gürsoy Erol (Ak P.), Mustafa Moroğlu (CHP), Sebahat Tuncel (HDP),Faruk Septioğlu (Ak P.), İbrahim Ayhan (HDP), Demir Çelik (HDP), Şamil Tayyar (Ak P.), Osman Çakır (Ak P.), Mehmet Erdoğan (Ak P.), Müslim Sarı (CHP), Vahap Seçer (CHP), Altan Tan (HDP), Şafak Pavey (CHP), İdris Baluken (HDP), M. Galip Ensarioğlu (Ak P.), Mehmet S. Hamzaoğulları (Ak P.), Öznur Çalık (Ak P.), Ziver Özdemir (Ak P.), Nurettin Demir (CHP), Tolga Çandar (CHP), Özdal Üçer (HDP), Mustafa S. Soydan (CHP), Alaatin Yüksel (CHP), Esat Canan (HDP), Sezgin Tanrıkulu (CHP), Selçuk Özdağ (Ak P.), Gülser Yıldırım (HDP), İbrahim Binici (HDP), Tülay Selamoğlu (Ak P.), Şuay Alpay (Ak P.), Hüseyin Bürge (Ak P.), Engin Altay (CHP).

8 24. Dönemde Koltuk Dağılımı / TkMM Dostları Partiler Toplam TkMM Dostları Ak Parti CHP MHP 53 5 BDP/HDP Bağımsız 5 1 Toplam %18 TkMM basit bir hesapla 24. dönem TBMM de 100 koltukla 3. büyük grup olmuş oldu. Aslında daha da fazlası. Çünkü TkMM ler henüz 81 ilde değil, 22 ilde çalışıyor. 24. dönemde bu 22 ilin* çıkardığı toplam vekil sayısı 309. Bu açıdan bakılırsa oran %32 ye çıkıyor... * Adana 14, Adıyaman 5, Ağrı 4, Ankara 32, Bitlis 3, Batman 4, Bursa 18, Diyarbakır 11, Elazığ 5, Eskişehir 6, Hatay 10, Iğdır 2, İstanbul 88, İzmir 26, Mersin 11, Kayseri 9, Kocaeli 11, Malatya 6, Mardin 6, Muğla 6, Muş 4, Sakarya 7, Şanlıurfa 12, Van Dönemde Koltuk Dağılımı / TkMM Dostları Partiler Toplam TkMM Dostları Ak Parti CHP MHP 53 5 BDP/HDP Bağımsız 5 1 Toplam %18

9 TkMM basit bir hesapla 24. dönem TBMM de 100 koltukla 3. büyük grup olmuş oldu. Aslında daha da fazlası. Çünkü TkMM ler henüz 81 ilde değil, 22 ilde çalışıyor. 24. dönemde bu 22 ilin* çıkardığı toplam vekil sayısı 309. Bu açıdan bakılırsa oran %32 ye çıkıyor... * Adana 14, Adıyaman 5, Ağrı 4, Ankara 32, Bitlis 3, Batman 4, Bursa 18, Diyarbakır 11, Elazığ 5, Eskişehir 6, Hatay 10, Iğdır 2, İstanbul 88, İzmir 26, Mersin 11, Kayseri 9, Kocaeli 11, Malatya 6, Mardin 6, Muğla 6, Muş 4, Sakarya 7, Şanlıurfa 12, Van 8. On İstek Türkiye küçük Millet Meclisleri, her seçim öncesinde olduğu gibi, 7 Haziran 2015 genel seçimleri öncesinde de 10 İstek çalışmasını yürüttü. Nisan ayı toplantılarımızda ve sonrasında Mayıs ayında yapılan iki toplantımızda 10 İstek adayların önüne konuldu ve tartışıldı. Adayların her madde için onayı ve taahhüttü istendi. 5 genel, 5 de yerel istekten derlenen 10 İstek ortak paydasını aşağıda bulacaksınız. TkMM toplantılarının bugüne kadar elde edilen ortak payda raporları ve önceki 10 İstek çalışmaları ile büyük ölçüde benzerlik gösteren çalışmaya ülke genelinde 200 ü aşkın sivil toplum örgütü katıldı. Yerel 5 isteğin iki maddesi ortaklaştırılabilirken, geri kalan 3 er yerel istek, illerin özgün şartlarına göre şekillendi. Sivil toplum örgütlerinin katılımı ile şekillenen Türkiye nin genel 5 isteği şu şekilde: G1. Siyasi rekabeti hiçbir zaman toplumsal çıkarların üstünde tutmayacağım, rakiplerimle tartışmalarımda - zaten her insana göstermem gereken- saygıda kusur etmeyeceğim, saldırgan ve kırıcı bir üslup kullanmayacağım, hem kendi seçmenime hem de tüm milletime örnek olmaya çalışacağım. G2. Kendi ilimin vekili şeklinde anılacağımdan, benden ilk beklenen şey, kendi ilimin sorunlarını yasama organına taşımak. Ancak ben kendimi bütün milletin vekili olarak hissedecek ve kendi ilime diğer iller aleyhine bir öncelik beklemeyeceğim. G3. Yasama, Yürütme ve Yargı'nın birbirinden bağımsız ve birbirini denetleyen güçler olması gerektiğine, demokrasinin ancak böyle bir temelde var olabileceğine ve geliştirilebileceğine inanıyorum. Bunun gerçekleşmesi için çalışacağım. G4. Seçildiğim yer YASAMA organı; görevim yasama sürecine katılmak. Hazırlanmış tasarılara el kaldırmakla yetinmeyeceğim, onların hazırlanışına aktif olarak katılacağım, sivil toplumun ilgili kesimlerinin de bu sürece - başından sonuna kadar- katılımı için çaba harcayacağım. G5. Sivil toplumun karar süreçlerine başından sonuna kadar- aktif olarak katılması için çalışacağım. Ortaklaştırılabilen iki yerel istek ise şunlar:

10 Y1. İlimden seçilmiş tüm milletvekilleri rakip partilerden olanlar da- artık benim rakibim değil, çalışma arkadaşlarım olacak. İlimizin sorunlarının TBMM ye taşınması ve çözüm yollarının aranması için hepsiyle birlikte çalışmaya hazırım. İlimizi ilgilendiren tüm kararlarda ve atılacak adımlarda, partizanca bir tavrın değil, ilimizin ortak aklının sesi olacağım. Y2. Beni seçenlerle bağlantım 4 yılda bir seçim sandığında olmayacak. Ayda bir günümün üç saatini beni seçenlerin oluşturduğu ilimin küçük Millet Meclisi nin toplantısına ayıracağım. Sivil topluma sadece bir kez danışıp sonra kendi bildiğimi okumayacağım. Tüm karar alma süreçlerinde ilgili sivil toplum örgütlerinin katılımını ve birlikte çalışarak çözüm üretmenin bir gelenek haline gelmesi için uğraşacağım. 7 Yıl oldu; Nereden nereye? Türkiye küçük Millet Meclisleri nin ilk deneme toplantıları 2008 Haziran ayında beş ilde yapılmıştı: Bursa, Diyarbakır, Gaziantep, Konya ve Trabzon. Yaz ayları hazırlıklarla geçtikten sonra TBMM nin açılmasıyla birlikte düzenli toplantılar da başladı. Bazı illerde istenen katılım sağlanamadıysa da katılan illerin sayısı giderek arttı. Haziran 2009 da 18 il her ay düzenli toplantılarını sürdürür hale gelmişti yılının standart verilerini taşıyan ilk raporumuzu yayınladık ve siyasi partilerle üst düzeyde görüşmelerimiz ondan sonra başladı. Haziran 2010 da 29 ilde yapılan toplantılar, Haziran 2012 de 22 il, Haziran 2013 te ise 21 ilde yapıldı. Haziran 2015 itibariyle toplantılar 22 ilde devam ediyor. Peki, yedi yıllık çalışmanın sonucu bize neyi gösterdi? Bunu da sizinle açık yüreklilikle paylaşabiliriz, önce sayılar: Haziran Haziran 2015 Yapılması gereken toplantı sayısı: Yapılan toplantı sayısı ve oranı: % 83,18 Sivil Toplum katılımı: Olması gereken sivil toplum katılımcı sayısı: Toplam sivil toplum katılımcı sayısı: % 59,5 Seçilmişlerin katılımı: Katılması gereken milletvekili sayısı: Katılan toplam milletvekili sayısı: 400 % 5,46 Katılması gereken belediye başkanı sayısı: Katılan toplam belediye başkanı sayısı: 84 % 7,68 Toplantılara kim ev sahipliği yaptı? Ev sahipliği yapan belediyeler ve oranı: 711 % 65,05 Ev sahipliği yapan meslek odaları ve oranı: 172 % 15,73 Ev sahipliği yapan sendikalar ve oranı: 20 % 1,82 Ev sahipliği yapan STÖ sayısı ve oranı: 190 % 17,38 Sivil toplum bileşenlerinin katılım oranları: Katılımcı meslek odaları sayısı: % 8,9 Toplam katılımcı sayısına oranla: Katılımcı sendika sayısı: %12,67 Toplam katılımcı sayısına oranla: Katılımcı dernek/vakıf/girişim sayısı: Toplam katılımcı sayısına oranla: %78,42

11 Bu sayılar neyi gösteriyor? Türkiye de siyasetin yukarıdan aşağıya işleyen karar mekanizmalarını aşağıdan yukarıya doğru çevirebilmek için daha hayli zaman ve emek gerekiyor Milletvekilleri kendilerini, oylarını aldıkları seçmenlerine karşı değil, adlarını aday listesine aldığı için parti başkanlarına borçlu hissediyor. Sivil toplumla düzenli diyaloğa önem vermek söz olarak bolca kullanılıyorsa da toplantılara katılmaya gelince iş değişiyor, yoğun programları arasında zaman bulabilirlerse katılıyorlar. Vekillerin seçim bölgelerindeki programlarını düzenleyen il başkanları da genellikle aynı algıyı paylaşıyorlar. Grup Başkan Vekilliğince görevlendirilen vekillere teşkilat tarafından aynı tarihte başka görev verildiği bile zaman zaman yaşanan olaylardan. Toplantılara severek katılan ve memnun ayrılan çok sayıda milletvekilini bu söylediklerimizin dışında tutuyoruz. Ancak milletvekili katılımı oranının (katılması gereken toplam milletvekili sayısı ile katılan milletvekili sayısı arasındaki oran) genellikle % 6 yı aşmadığını göz önüne alırsak siyasetin genelde sivil toplumu pek de ciddiye almadığını, bu tür çalışmalara fantezi gözüyle baktığını söylemek abartma sayılmamalıdır. Medya desteği, çalışmanın görünürlüğü için son derece hayati. Yerel medya organlarında, geçen dört senenin ardından bu görünürlük artmış olsa da; yaygın medyanın, sivil toplum çalışmalarına ilgisi yok denecek kadar az. İki yılı aşkın süredir bazı yerel kanallarda yayınlanmaya başlayan SÖZ MİLLETİN adlı haftalık TV ve radyo programımızın, yeni şekliyle bu boşluğun kapatılmasında köprü görevi üstleneceğini umuyoruz. Belediyelerle ilişkiler En önemli gelişme bu alanda olmuştu. Belediyelerden iki şey istedik. Madem Belediye, o ilin seçmenlerinin oylarıyla SEÇİLMİŞ olan yönetimdir, o halde toplantıların yapılacağı en doğal yer, o ilin Belediye Meclisi Salonu dur. Çalışmanın en büyük destekçisi de Belediye olmalıdır... Şu anda toplantılara ev sahipliği yapanların % 49 unu belediyeler oluşturuyor. Üstelik bir önceki yıllık raporumuzla bir kıyas yapıldığında dahi bu sayının gittikçe düştüğü anlaşılıyor. Her ay tanınmış bir kişinin toplantılara özel konuk olarak davet edilme alışkanlığı sağlanamadı, tavsadı. Belediyelerle yaşanan en büyük sorun ise, istatistiklerde de görüleceği üzere, belediye başkanlarının toplantıya katılmamaları yerel siyasal aktörlerin bakış açısının, Ankara ile önemli benzerlikler içerdiğine inanıyoruz. Tıpkı milletvekilleri gibi belediye başkanları da, sivil toplumla işbirliği, istişare ve birlikte çalışma kültürünün hayli uzağında diyebiliriz. Ya sivil toplum? Haydi, iğneyi kendimize batıralım: Biz de ne kadar sivil olduğumuzu gerçekçi bir gözle yargılamalıyız.

12 İstatistik veriler gösteriyor ki, milletvekili ve belediye başkanı katılımı yükselince sivil katılım da yükseliyor. Ama onlar düşünce yavaş yavaş sivil toplumun da hevesi, umudu ve inancı zayıflıyor. Daha da önemlisi, ne yazık ki çoğumuz, kendimizi kuruluş amacımızın ötesinde- bir siyasi akımın gönüllü uzantısı gibi görüyoruz. Parti yönetimleri nasıl bakıyor İlk altı aylık raporumuzu yayınladığımızda (2009) TBMM deki partilerin genel başkanlarıyla görüşmek için randevu istemiştik. Bize önce Ahmet Türk (DTP), sonra da Recep Tayyip Erdoğan (Ak Parti Genel Başkanı sıfatıyla) randevu vermiş, her iki görüşme de gayet olumlu geçmiş, hemen ardından toplantılara milletvekili katılımı gözle görülür biçimde yükselmişti. CHP ve MHP ile görüşmeler TBMM Grup Başkan Vekilleri düzeyinde sürdü. TBMM Başkanlarıyla (gerek Mehmet Ali Şahin, gerek Cemil Çiçek ile) bir dizi görüşme yapıldı. BDP, 24. dönemde TkMM lere desteğini bir yazı ile hem milletvekillerine, hem belediye başkanlarına, hem de teşkilatına duyuran ilk parti oldu. Gene 24. dönemle birlikte Ak Parti, grup başkan vekilliği düzeyinde bir görevlendirme yaparak Mahir Ünal ı koordinasyon için görevlendirdi. İstanbul Milletvekili Mustafa Ataş ın da aktif katılımı ile birçok ilde Ak Parti ve Belediyeleriyle daha yakın ilişkiler yürütüldü. CHP ve MHP ile ilişkiler, grup başkan vekilleri düzeyinde devam etti. Ak Parti de Mahir Ünal, CHP de Engin Altay, MHP de önce Mehmet Şandır sonra Yusuf Halaçoğlu, BDP/HDP de İdris Baluken TkMM çalışmalarına ilişkin konularda muhatabımız oluyorlar. Altı yıl önce başlattığımız 23 Nisan bayramlaşmaları artık bir geleneğe dönüştü. Her yıl, 21 ve 22 Nisan tarihlerinde tüm illerin hamalları, iki günlük bir seminer için Ankara da bir araya geliyor. Geçmiş yılın muhasebesi yapılıyor, sorunlara ortak çözümler üretiliyor. TBMM uzmanları, başka STÖ lerin yöneticileri, milletvekilleri, hatta büyükelçiler de konuğumuz oluyor, onların görüş ve önerilerinden hep birlikte yararlanıyoruz. 23 Nisan günü ise TBMM ne bayramlaşmaya gidiyor, parti gruplarını ve TBMM Başkanı nı makamında ziyaret ederek Bayramlaşıyoruz. Dini bayramlardaki gibi, doğal olarak, küçükler büyüğü ziyaret ediyor. Tek fark, el öpmek yok. Yukarıdaki satırlar geçen yılki raporumuzun harfi harfine aynı. Ama ne yazık ki bu bayramlaşma bu yıl olamadı, zira bu yıl TBMM ye giriş yasağı vardı. Siyaset kendi bildiği görüntüleri medyaya vermek için istediklerini içeri aldı, TkMM ler dışarıda kaldı. Biz de ilk meclis binasını ziyaret ettik. Ama 23 Nisan 2016 için başvurumuzu da şimdiden yaptık.

13 Sivil toplum dayanışma içinde Bütün bu çalışmalar, bu alandaki diğer STÖ lerle dayanışma içinde, çoğu zaman kararları birlikte alarak yürütmeye özen gösteriyoruz. İHOP (İnsan Hakları Ortak Platformu), TPB (Türkiye Parlamenterler Birliği), YASADER (Yasama Derneği), PDD (Parlamenter Danışmanları Derneği), PMD (Parlamento Danışmanları Derneği), STGM (Sivil Toplum Geliştirme Merkezi), TACSO (Sivil Örgütlenme İçin Teknik Destek), SİVİL DÜŞÜN, NDI (National Demokratic Institute) ve DDA (Denge Denetleme Ağı) TkMM Danışma Kurulunun doğal üyeleri. Katkıları bize güç veriyor. Dayanışmamız bununla sınırlı değil. 22 ilde faaliyet gösteren hamallarımız bugüne kadar başka birçok STÖ çalışmasında kolaylaştırıcı oldular. Elde kalan: Eski köye yeni adet Toplumda yaratılan kutuplaşma giderek daha tehlikeli boyutlara doğru gelişiyor. Siyaset kurumu çözümün olduğu kadar, zaman zaman çözümsüzlüğün de bir parçası olabiliyor. Toplumsal kutuplaşmanın engellenmesi, tekrar etmemek üzere geriletilmesi elbette yalnızca siyasetin görevi değil. Demokrasinin, toplumsal yaşamımızın her alanına nüfuz etmesi, kurumsallaşması ancak siyaset ve sivil toplumun işbirliği, diyaloğu ile mümkün. Eğer 50 lerin ikinci yarısında yaşanan, köylerdeki kahvelerin bile ayrıldığı düşmanlaşma sürecine girmek istemiyorsak, eğer 70 lerde yaşanan sağ- sol kavgası tuzağına bir daha düşmek istemiyorsak, bu kutuplaşmaya her yerde karşı çıkmalıyız. TkMM ler, bu amaca yönelik çalışmalardan biri, sahip çıkalım. Eski köye yeni adet şart! TkMM Çalışmasının Boyutları Kısaca TkMM diyoruz, ama bu çalışmanın iç içe geçmiş dört boyutu var. Hayalimiz tüm boyutların eşgüdüm içerisinde ilerlemesi; ancak hepsinin tek bir ön şartı var. Önce küçük Millet Meclisleri nin ayaklarının yere daha sağlam basmasını sağlamalıyız. Şimdi gelin tüm boyutlara biraz daha yakından bakalım: Türkiye küçük Millet Meclisleri TBMM Ortak Çalışma Grupları Sivil Anayasa çalışmaları TkMM Radyo TV yayınları

14 TkMM / Türkiye küçük Millet Meclisleri: Her ilde oluşturulması amaçlanan sivil toplum- siyaset diyalog platformları. Altıncı yılını doldurdu, şu anda 22 ilde aktif. Her ayın ilk hafta sonu tüm illerde yapılan toplantıların tutanakları en geç 10 gün içinde sitesinde yanyana yayınlanıyor. Bu tutanakların karşılaştırılmasıyla ortaya çıkan Ortak Payda Raporları nı TBMM Basın Salonu nda yapılan basın toplantılarıyla düzenli olarak kamuoyuna açıklıyor, siyasi partilere ve katılımcılara ulaştırıyoruz. TkMM ler ayrıca her seçim döneminde 10 İSTEK adlı bir çalışma yürütüyor. Her ildeki sivil toplumun adaylardan beklediği en önemli 10 İSTEK belirleniyor ve seçim öncesindeki aylar boyunca adaylar toplantılara davet ediliyor, bu istekler hakkında görüşleri soruluyor, benimsedikleri isteklerin yerine getirilmesi için çalışacaklarını taahhüt ediyorlar. TBMM OÇG / Ortak Çalışma Grupları: Çalışmanın diğer kolunu oluşturan TBMM Ortak Çalışma Grupları ise, aynı konuda duyarlı milletvekillerinin adlarının yan yana getirilmesiyle oluşmuş gayrı resmi ve sembolik gruplar olarak önce 13 dalda oluşmuştu. Ama ete kemiğe bürünmesi farklı bir formatta gerçekleşti. Belli bir konuda çalışan sivil toplum kuruluşları çalıştaylarda bir araya geliyor ve o konudaki Ortak Payda larını belirliyorlar. Sonra bunlar; konu ile ilgili parlamenterlerle genellikle ilgili komisyondakilerle- ortak bir toplantıya taşınarak sivil toplumla parlamenterlerin ortak payda ları aranıyor. Elde edilen sonuçların uygulanması için görev bölümü yapılıyor, harekete geçiliyor. İlk yapılan üç çalıştaylık dizinin konusu Sivil toplum - TBMM ortak çalışmalarının ilkeleri ne olmalı? idi. Gayet olumlu sonuçlar alındı, bu konudaki yönetmelik değiştirildi. Bazı kolaylıklar sağlandı ama bürokratik engeller tümüyle yok edilemedi. İkinci dizi, TBMM gündemine gelmiş ve Anayasa alt komisyonuna kadar ulaşmış olan İnsan Hakları Kurumu Kanun Tasarısı hakkındaydı. Batman, Ankara ve İstanbul da yapılan ve çevre illerdeki sivil toplum örgütü temsilcilerini bir araya getiren üç çalıştayın sonuçları, gene bu üç toplantıda gönüllülük temelinde seçilen katılımcılar tarafından birleştirilerek sivil toplumun bu konudaki ortak paydaları ortaya çıkarıldı. Ertesi gün yapılan ortak çalıştaya Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Burhan Kuzu ve komisyon üyesi 5 milletvekili katıldı, bir dizi ortak görüş ortaya çıktı. Ama komisyon raporu çıkınca bir de baktık, bu ortak görüşler in bir kısmı unutulmuş, gitmiş??? Internet Yasakları konulu üçüncü dizi Eylül ve Ekim aylarında İstanbul Bilgi Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi ATAUM da yapılan çalıştaylarla sürdü, sıra son oturuma geldi; tarih ve yer belirlendi, vekiller de onayladı. Ama aniden programları değişti, iptal ettiler. Mecburen tüm plan, otel ve uçak rezervasyonları iptal edildi.... ve 23. Yasama Dönemi bitti. Tasarılar kadük oldu. Yani bütün yol baştan katedilecekti... ve birdenbire bir baktık, hükümet İnsan Hakları Kurumu tasarısını aniden gene devreye sokmuş. Üstelik geçen dönem Anayasa Komisyonu ndan geçen şekliyle bile değil, o değişiklikleri hiç kaale almadan, ilk yazıldığı şekliyle. İster istemez bu diyalog hakkındaki tüm isteğiniz yerle bir oluyor. Bu kadar çalışma yaptık, sivil toplumun ortak paydalarını belirledik, sonra bunları Anayasa Komisyonu yla paylaştık. Kimi üstünde görüş birliği sağlandı, kiminde sağlanamadı. Sağlananların kimisini de Komisyon sonradan çizdi. Boşuna mıydı bu kadar çaba? Hayır, hiçbir şey boşuna değil. Hiçbir sosyal gelişme bir anda olmuyor. Ama sivil toplum ciddi bir aktör olarak yerini almadıkça, zaman boşa akıp gidecektir. Bu süreci ısrarla devam ettirmeli, bütün karar süreçlerinde var olmalıyız. Biz meydanı boş bıraktıkça siyaset dolduruyor, Anayasayla, yasayla elde etmediği yetkileri kendi kendine veriyor. Aynen siyasetin doldurmadığı alanı başka güçlerin ele geçirdiği gibi.

15 Sivil Anayasa Bu konu, en başından bu yana, Türkiye küçük Millet Meclisleri nin değişmez konusuydu. Genel veya yerel konu ne olursa olsun, onun Anayasa ya yansımasının nasıl olduğunu ve nasıl olması gerektiğini de tartıştık, önce tutanaklara, sonra ortak payda raporlarına yansıttık. Referandum paketi gündeme geldiğinde ise her toplantının iki konusundan biri mutlaka bu oldu. Nisan 2010 da, referanduma sunulacak paketi Neye evet, neye hayır? Niçin evet, niçin hayır? Ya hep, ya hiç, şart mı? adı altında tartışmaya başladığımızda, Referandum ne başlangıç, ne son, ancak bir dönemeç olabilir demiştik. Yeni Anayasa gerçekten bir Toplumsal mutabakat metni olacaksa, mutlaka uzun süre ve toplumun her kademesinde genişliğine ve derinliğine tartışılarak, ortak paydaların bu tartışmalarda damla damla süzülerek oluşturulmasıyla ortaya çıkacaktır. TkMM ler, Sivil Anayasa tartışmalarına aktif olarak katılmak için 12 aylık bir program hazırladı. TBMM Uzlaşma Komisyonu çalışma takvimine paralel olarak hazırlanan bu programa göre, her ay ayrı bir konunun halka açık toplantılarda görüşülmesi, toplanan görüşlerin ortak paydalarını taşıyan bir kitapçığa dönüştürülerek yeni Anayasayı tartışacak olan parlamento üyelerine sunulması hedefleniyordu. Üstelik bu işi sadece kendi toplantılarımızla sınırlı tutmamak, diğer çalışmalarla paralel, hatta içiçe yürütmek için Yeni Anayasa Platformu, Anayasa Çalışma Grubu, Demokratik Anayasa Hareketi ve sonradan devreye giren Anayasa Platformu: Türkiye Konuşuyor ve TESEV eşgüdüm çalışmalarının hepsiyle aktif işbirliği içinde olduk. Bu çalışmamız ne yazık ki hüsranla sona erdi. Önce, çok az il her ay ikinci bir toplantı yapmaya talip oldu; başlayanlar da, daha ilk toplantıda takılıp kaldı. Buna karşılık İstanbul da 10 ilçe belediyesiyle başlattığımız 12 aylık toplantılar dizisi de katılımsızlık nedeniyle büyük bir düş kırıklığına dönüştü. Emek emek hazırlanan toplantılar 3-4 kişiyle yapıldı birçok ilçede. İnsanların kendi yaşamlarının çerçevesini çizecek olan Anayasa nın hazırlanışına neden katılmak istemediklerini, niçin futbol maçlarını veya dizileri izlemeyi tercih ettiklerini sorduğumuzda aldığımız yanıtlar şu üç eksende toplanıyordu: 1. Bu işten ben ne anlarım ki, bu hukukçuların işi. 2. Oy verip seçtik, meclise yolladık, yapsınlar işte.... veya en kötü yanıt: 3. Konuşsam ne olacak, nasılsa gene onlar bildiklerini okuyacak, konu mankeni olacağım. Bu görüşlere Haksızsınız demek yetmiyor; haksız olduklarını, toplumun görüşlerinin etkili olabileceğini icraatla ispat etmek gerekiyor. Siyasi partiler gerçekten inansalar, Anayasa sürecinde mahallelere kadar varan sürekli tartışmaların yolunu açabilir, bunu yaygın medyanın da ayıla bayıla kendine mal etmeye çalışacağı- yurt çapında bir kampanyaya

16 dönüştürebilirlerdi. TkMM nin ve diğer çalışmaların ortamını seçimlerde ev ev ulaşmayı çok iyi bildikleri- insanlarla doldurabilirlerdi. Yapmadılar. Ne iktidar, ne muhalefet. Değirmenin suyu nereden geliyor? Gelelim herkesin kafasını kurcalayan klasik soruya. Böyle geniş çaplı bir iş nereye kadar iman gücü ile gidebilir ki? Tabii para lazım eninde sonunda. TkMM çalışması ve ondan önce başlayan ve onun zeminini hazırlayan Ortak Payda, Bilgi Edinme projeleri; başta NED (National Endowment for Democracy- ABD) olmak üzere, Avrupa Birliği, Norveç Dışişleri fonlarından yararlandı, Black Sea Trust ve Fritt- Ord Vakfı ndan da zaman zaman destek aldı döneminde İçişleri Bakanlığı nın desteğinden de yararlandık. Tabii hemen şu soru akla gelecektir: Devletten destek alan bir proje ne kadar bağımsız kalabilir? İki basit yanıtı var bu sorunun: 1. Siz yaptığınız işin ilkelerinden, içeriğinden ve bağımsızlığınızdan taviz vermedikçe, gerisini parayı veren düşünsün. 2. Devlet bütçesini oluşturan para kimin parası? Taraf tarafa toplarsak: Bir yanda illerde her ay toplanan, ülkenin genel ve ilin yerel güncel sorunlarının tartışıldığı diyalog grupları olan küçük Millet Meclisleri, onların gündemden hiç düşmeyen Sivil Anayasa tartışmaları; öte yanda sivil toplum temsilcileriyle milletvekillerini somut bir konuda birlikte çalışmak üzere yan yana getiren Ortak Çalışma Grupları. Bunlar yan yana ve birbirlerine paralel yürüdükçe, sivil toplumla seçilmişleri dört yıl birbirinden uzaklaştıran, tecrit eden duvarların ortadan kalkması ve birbirini dinleyerek, anlayarak ortak paydalar bulmanın, hatta yaratmanın doğuracağı sinerji. Hedefimiz bu.

17 Benzeri var mı Araştırdık, bazı ülkelerde benzerlerine rastladık, ama hiçbiri TkMM ler gibi sürekli değil, yaygın değil. Çoğu sadece yerel konularla sınırlı ve zaman zaman yapılıyor. En yakın benzeri Amerika da var: Town Hall Meetings geleneği. Ama oradaki hem sürekli değil, gerekince yapılıyor,hem de toplantıları senatörler veya temsilciler düzenliyor. Bizde ise sivil toplum, seçilmişleri davet ediyor. Sonuç olarak, eğer yarıda kalmaz ve gerçekten bir geleneğe dönüşürse, dünyada ilk ve tek olacak, örnek olacak. Google amcaya Town Hall Meetings yazıp sorun, bakın karşınıza ne çıkacak? Siyasetten ve liderlerden birkaç somut istek Raporumuzu noktalarken parti genel başkanlarından, il başkanlarından, vekiller ve Belediye Başkanlarından bazı somut isteklerimiz olacak: 1. Altı yıldır sürdürülen TkMM çalışmaları, artık ne olduğunu, ne olmadığını göstermiş olmalı. Bu çalışmaları olumlu ve yararlı buluyorsanız bunu kamuoyuna ve daha önemlisi kendi teşkilatınıza açıkça duyurun. Zira hala birçok yerde Bu çalışmanın arkasında şu var, bu var. Katılırsak acaba kimin ekmeğine yağ sürülür? şeklinde kuşkularla boğuşuyoruz. Bu sorunun aşıldığı yerlerde ise vekiller ve parti teşkilatları Tamam, katılmamızda bir engel yok. Kendi görevlerimizden vakit kaldıkça katılabiliriz şeklinde düşünüyor, çalışmaya pasif yaklaşıyor, fantezi gözüyle bakıyorlar. Evet, yapmaya çalıştığımız şey Eski köye yeni adet getirmek. 2. Toplantılar için her ayın ilk hafta sonunu seçtik, çünkü ne parlamento çalışmalarıyla çakışıyor ne de partilerin önceden belirli programlarıyla. Biz, olağanüstü durumlar için anlayış göstermeye tabii ki itiraz etmeyiz. Yeter ki vekiller ve il yönetimleri çalışma programlarını düzenlerken olağanüstü durumlar hariç her ayın ilk hafta sonu başka görev almamaya / vermemeye özen göstersin. Aksi takdirde, herkesin dolu bir salona buyur ettiği, ama kimsenin azıcık sıkışıp oturacak yer açmadığı yeni bir konuğa benziyoruz. 3. Biz parti teşkilatımızla zaten halkın nabzını tutuyoruz görüşü, her zaman açıkça dillendirilmese bile, politikada hakim bir görüş. Alınan yüksek oy oranı da buna kanıt sayılıyor. Hayır, bu görüş doğru değil. Zira partilerin düzenledikleri toplantılar ki çoğu zaman kalabalık gövde gösterileri olmaları isteniyor sadece aynı görüştekilerin gelip birbirlerini yüreklendirmek için. Farklı görüş taşıyanlar ya hiç katılmıyor(sayıyı büyütmemek için) ya da gelse bile ağzını açmaya çekiniyor. Sadece alkışların yer aldığı bu toplantılardan halkın nabzını tutmak mümkün olsaydı, bir zamanlar Türkiye nin kaderini belirleyen koca koca partiler yok olup gitmezdi. Karşı görüşler her zaman haklı olmayabilir ve hiçbir zaman hoşa gitmez, ama yanlışlarımızı görüp düzeltebileceğimiz tek ayna da onlar değil midir? 4. TkMM ler, var olabilmek için sivil toplumla siyasetin gönüllü işbirliğine muhtaç bu çalışmanın tek taraflı yürümesi olanaksız. Taraflardan yalnızca birinin katıldığı bir işte diyalog dan değil, yalnızca monolog dan söz edilebilir. Nasıl bir grevi patronla birlikte örgütleyemezsiniz, çünkü tek taraflı bir eylemdir; bir diyalogu da tek tarafın katılımıyla düzenleyemezsiniz. İki tarafın gönüllü ve bilinçli katkısı, işbirliği şart. TkMM leri tabii ki eleştirin, ama bu eleştirilerin aynı zamanda muhatabı da olduğunuzu unutmayın.

18 Bu çocuk kimin? İşkolik bir çift düşünün. Evliliklerinde sorun olmayacaktır, ikisi de eve iş getirecek ve birbirlerinin halinden anlayacaklar. Peki ya bu çiftin çocukları olduğunda ne olacak? Bebeğin karnı acıktığında, altının değişmesi gerektiğinde, bir derdi olup ağladığında sorunu çözmekle kim yükümlü? Anne de, baba da çok meşgul, ikisinin de Daha önceden belirlenmiş programları, görevleri var. Biri diğerine dönüp Sustur şu veledini mi diyecek? Velet susmazsa ne olacak? TkMM, sivil toplumla siyasetin ortak eseri. Siyaset, en başta Bana ne, ben istemiyorum deme hakkına tabii ki sahipti. Tam tersini söyledi: Sivil toplumla diyalog, bizim en çok istediğimiz şey diye, alkışlarla karşılandık, ortak yavru dünyaya geldi. Hadi bakalım, sorunları da birlikte çözelim. Birlikte dünyaya getirdiğimiz bu çocuk bakımsızlıktan ölürse sorumluluk kimin olacak? Lütfen dönüp yukarıdaki istatistiklere bir göz atın, çocuğun istikbali pek parlak görünmüyor. Düzeltilecek şeyleri birlikte düzeltmeliyiz, birbirimizi suçlayarak değil. TkMM Radyo TV mi, o da nesi? TBMM çalışmalarını istesek de istemesek de gazeteler, televizyonlar getirip gözümüze sokuyor. Salı günleri grup toplantılarında konuşan liderlerin sözleri ve tabii üslupları da- çarşamba gününden itibaren parti teşkilatlarınca Türkiye nin her köşesinde tekrarlanıyor. TRT Meclis Televizyonu günün belirli saatlerinde genel kuruldan canlı yayın yapıyor; milletvekillerinin basın açıklamalarının bir kısmından yine bu yolla haberdar oluyoruz. Saatler süren bu yayınların çok izleyici bulmadığı da gerçek. Peki, acaba sokaktaki insan TBMM nin yapısını ve çalışma usullerini ne kadar biliyor? Sık sık adını duyduğu komisyonlar, alt komisyonlar, grup başkanlıkları, meclis genel kurulu, özel oturumlar vs. acaba sokaktaki insan tarafından nasıl algılanıyor? TkMM TV bu sorulardan yola çıkarak çalışmaya başladı. TBMM nin haftalık programını özetleyen, öne çıkan tartışmaların taraflarının görüşlerini özetleyeceğimiz dakikalık bir programı her hafta hazırlamaya başladık. Programın adı: Söz Milletin. Programın içeriğinde, TBMM nin ve TkMM lerin nasıl çalıştığını anlatan bölümler var. Ayrıca 1 dakikalık modüllerde, hem il girişimcilerimizi, hem de Türkiye genelinde çalışma yürüten yerli veya yabancı Sivil Toplum Örgütlerini tanıtıyoruz.

19 Söz Milletin programları 100. Haftayı aştı. Ağustos 2015 te 101. Söz Milletin programı yayınlandı. Bir göz atalım istatistik verilere, bakalım: kaç Ortak Payda raporunun TBMM de yapılan basın toplantıları, kaç komisyon üyesinin komisyon toplantılarını anlatan demeçleri, kaç TBMM uzmanının parlamento çalışmalarını açıklayan röportajları, kaç milletvekilinin verdiği demeçler, hangi TBMM hizmet birimleri anlatan röportajlar, kaç ildeki TkMM leri anlatan röportajlar, kaç sivil toplum örgütünün kendilerini anlattığı röportajlar, kaç sivil toplum örgütünün yaptığı güncel açıklamalar yer aldı? Özetle, Söz Milletin programlarının 100 haftalık uygulamasını bir de sayılarla ölçelim. TBMM de Ortak Payda Basın Toplantılar Ak Parti denöznur Çalık (Şubat 2010) MHP den Özcan Yeniçeri (Kasım 2011) Faruk Loğoğlu (Ekim 2014) CHP den) HDP den Erol Dora (Şubat 2014) TkMM toplantılarının en önemli ve elle tutulur çıktısı Ortak Payda Raporları. Ortak Payda raporları, o ay toplantılara katılmış bir milletvekilimizin katılımı ile TBMM basın toplantı salonunda kamuoyuyla paylaşılıyor. Her ay, farklı bir partiden milletvekilinin katılım göstermesine eşit yakınlık ilkemiz gereği önem gösteriyoruz. TkMM- TV nin yaklaşık iki yıllık yaşamı boyunca TBMM nin açık olduğu her ay bu basın toplantıları söz veren vekilin son anda iptal ettiği- birkaç ay hariç düzenli olarak yapıldı. Toplam 11 Ortak Payda raporu TBMM basın toplantı salonunda açıklandı. Komisyonlar Ahmet İyimaya (Uzlaşma Komisyonu) Atilla Kart (Uzlaşma Komisyonu) Mehmet Günal (Plan Bütçe Komisyonu) Faysal Sarıyıldız (Soma Araştırma Komisyonu)

20 en önemli organlarından biri de geçici ve kalıcı komisyonlar. Onların çalışmalarını da komisyon üyesi milletvekillerinin TBMM çalışmalarından büyük(!) ekranlara yansıyan genelde genel kurul görüntüleri oluyor. Oysa meclis çalışmasının anlatımlarıyla TkMM TV ekranlarına taşıdık. Az buz değil, 100. Programımıza geldiğimizde 16 komisyon MV Röportajları İdris Şahin (Ak Parti) İdris Baluken (HDP) Osman Taney Korutürk (CHP) Lütfi Türkkan (MHP) 100 programda 101 milletvekili TkMM TV ye verdikleri demeç ve röportajlarla, TBMM nin güncel çalışmalarını ve ülke gündemini takipçilerimiz için değerlendirdi. Yani vekillerin katılmadığı hiçbir programımız olmamış diyebiliriz. TBMM Uzmanları Bahadır Yeşilırmak (Yasama Uzmanı) Rabia Barıtçı (Yasama Uzmanı) Murat Eker (Yasama Uzmanı) Ahmet Yüksel (Yasama Uzmanı) Komisyon çalışmalarını yalnızca komisyon üyesi milletvekilleri anlatmadı; 24 yasama uzmanı ve idari sorumlu programlarımızda konuğumuz oldu, mensubu oldukları komisyonları, idari hizmetleri ve çalışma usullerini anlattı. TBMM Hizmet Birimleri Mehmet Toprak(Kütüphane Başkanı) Gökhan Çağlayan (Ziraat Mühendisi)

21 Süleyman Argun (Çay Ocakları Sorumlusu) Recai Güler (Baş Aşçı) Programlarımızda, TBMM yi bir bütün olarak ele almak, girilmedik koridor, bilinmedik hizmet birimi kalmasın istedik. TBMM nin kütüphanesini, mutfağını, destek hizmetlerini, park bahçe hizmetlerini, hatta çay ocaklarını orada çalışanların ifadeleriyle programlarımıza taşıdık. Hamallar Pervin Mısırlıoğlu (İzmir) Semine Dengeşik (Malatya) Ercan Sözüer (Elazığ) Bahri Odabaş (Kocaeli) Aslında televizyonumuzun varlığını da onlara borçluyuz: Hamallar. 7. yılımızda 22 ilde bu çalışmayı adım adım var ettiler. Onların kendi illerinde yürüttükleri çalışmaları anlatmadıkları bir program elbette eksik kalırdı. STÖ ler kendilerini anlatıyor Ebru Uzpeder (Helsinki Yurttaşlar Derneği) Gönül Karamanoğlu (KA- DER) Ali Rıza Keleş (Alternatif Bilişim Derneği) Oya Özarslan (Şeffaflık Derneği) 100. programımızı geride bırakırken, farklı alanlarda faaliyet yürüten 49 sivil toplum örgütünü ve çalışmalarını takipçilerimizle buluşturduk.

22 Sivil toplum örgütleri duyuruları Büyük medya organları sivil toplumun çalışmalarını ne kadar ekrana taşıyor? TkMM TV nin ise yalnızca sivil toplum çalışmalarını ve duyurularını takipçileri ile paylaştığı bir modülü var. Hafıza Merkezi Denge ve Denetleme Ağı Nesin Vakfı KA- DER Tüm bunların yanında programlarda gündeme gelen konular hakkında, farklı toplumsal kesimlerden 28 gazeteci, yazar ve akademisyen görüşleriyle programlarımızı birçok kez renklendirdi. Söz Milletin programının ilki 6 Eylül 2013 te izleyicilerle buluştu, Eylül 2015 te ise 2. yaşını doldurdu. Daha önce hazırladığımız programlar; bir ulusal, dört yerel kanalda yayınlanıyordu. TkMM TV artık internet üzerinden kendi yayınını da yapıyor. Youtube ve internet sitemizin ana sayfasına verdiğimiz bir bağlantı ile takipçilerimiz ve meraklıları, yapımlarımıza kolayca ulaşabilirler. Aynı programın radyo versiyonu da 8 Eylül 2014 ten itibaren yayında. Yerel istasyonlar, istemeleri halinde, ücretsiz olarak indirip yayınlayabilirler. Sahi, düzenli olarak haftalık TV ve radyo programları yayınlayan ilk STÖ yüz galiba. Diğer STÖ ler de aynı şeyi yapmak isterse, hem bilgi birikimi, hem de teknik olanaklarımızı herkesle paylaşmaya hazırız.

23