SULAMADA KULLANILAN TEMEL TERİMLER ve KAVRAMLAR. Prof. Dr. Öner ÇETİN

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SULAMADA KULLANILAN TEMEL TERİMLER ve KAVRAMLAR. Prof. Dr. Öner ÇETİN"

Transkript

1 SULAMADA KULLANILAN TEMEL TERİMLER ve KAVRAMLAR Prof. Dr. Öner ÇETİN Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Diyarbakır

2 Bitki Yetişme Dönemi : Tek yıllık bitkilerde (pamuk, mısır, buğday v.b.) tohum ekiminden hasata kadar, çok yıllık bitkilerde (yonca, bağ, meyve ağaçları) ilk don tarihinden son don tarihine kadar olan süre veya periyottur. Buna «bitkinin vejetasyon süresi»denir.

3 Toprak derinliği: Horizonları gelişmiş bir toprakta A ve B horizonlarına denir. Genç topraklarda (B horizonu olmayan) yalnız A horiznonu derinliğidir. Bitki etkili kök derinliği : Bitkilerin normal gelişmeleri için ihtiyaç duydukları su ve besin elementlerinin yaklaşık % 80 inin alındığı kök derinliğine "Etkili Kök Derinliği" denir. Bu değer sulamada ıslatılacak toprak derinliğini oluşturur ve bitki cins ve çeşidine göre genellikle cm arasında değişir. Bitki kök bölgesi

4 Tarla kapasitesi: Serbest drenaj koşullarında bitki kök bölgesinde toprağım 1/3 atm basınç altında tutabildiği maksimum nem (su) yüzdesidir. Başka bir anlatımla, toprağın drenaj üst limitidir. Tarla kapasitesinin üstündeki su içeriği artık yerçekimi etkisi ile serbest drene olan sudur. Solma noktası: Bitkilerin topraktan su alamdıkları ve solmaya başladıkları anda (15 atm basınç altında) tutulabilen toprak su (nem) miktarıdır. Elverişli su tutma kapasitesi : Tarla kapasitesi ile solma noktası arasındaki nem miktarıdır. Bitkiler bu su düzeyinden yararlanabilirler. Saturasyon Tarla kapasitesi (Drenaj üst limiti) (pf=2.54) Solma noktası (Kullanılabilir su alt limiti) (pf=4.2) Yarayışlı su Kapillarite Toprakta bulunan suyun grafiksel gösterimi (Allen, 1998-a) Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır

5 Kapilarite :Kılcallık bir sıvının çok ince (kılcal) borularda veya toprak partiküllerinde olduğu gibi küçük aralıklarda yükselme eğilimidir. Kapilarite, katı ve sıvı olmak üzere iki farklı malzeme içerisindeki moleküller arası etkileşimin diğer bir deyişle çekimin sonucunda gerçekleşir. Su ve camdan bir kabın molekülleri gibi farklı cins iki malzemenin molekülleri arasındaki çekim kuvvetinin adı ise adhezyondur. Adhezyon suyun cam kaba tutunmasını sağlar. Bir sıvı ile katı kap arasındaki adezyon kuvveti sıvı molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetinden büyük olursa sıvı kabın yüzeyini ıslatır ve sıvı yüzeyi kaba yakın kısımlarından yukarı doğru ağzı açık bir eğri çizer. Toprak içinde de, su belirtildiği şekilde aşağıdan yukarı kapilarite ile yükselebilir.

6 Yerçekimi Suyu : Toprak gözeneklerinin su ile tam olarak dolması sonucu, toprak içindeki su yerçekimi etkisi ile aşağı katmanlara doğru hareket eder, veya yüzeyden yerçekimi etkisi ile hareket eder. Buna yerçekimi suyu denir. Toprağın tüm gözeneklerinin su ile dolu olması durumuna sature (doygunluk) denir.

7 Bitki su tüketimi: Bir bitkinin bütün yetişme dönemi içinde yağışla toprağa geçen ve sulama ile verilen suyun bitki tarafından terleme ve topraktan olan buharlaşma yoluyla atmosfere geçen su miktarıdır. Buna aynı zamanda evapotranspirasyon denir. Bitki su tüketimi : terleme + buharlaşma+bitkinin bünyesinde kullandığı sudur. Günlük aylık ve mevsimlik olarak verilir ve mm olarak gösterilir. Hassas çalışmalarda günlük ve saatlik değerler de kullanılır. Örnek: Günlük: 7 mm/g, Aylık : 240 mm/ay Mevsimlik: 782 mm/mevsim

8 Sulama suyu: Bir bitkinin yetişme süresi boyunca, yağışlarla karşılanamayan su ihtiyacının sulama suyu olarak gerekli olan miktarıdır. Sulama suyu bitki su tüketimi içinde yer alan ve genellikle bitki su tüketim değerinden daha düşük değerlerdedir. Örnek: Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde buğday su tüketimi 750 mm olup, sulama suyu ihtiyacı ise 400 mm dir. Sulama dozu: Her sulamada eksik nem miktarına göre hesaplanıp verilen sulama suyu miktarıdır. Örnek: Sapa kalkma döneminde buğdaya verilecek sulama dozu : 150 mm dir. Sulama aralığı : Ardışık sulamalar arasında geçen süredir. Örnek: Pamukta sulama aralığı gündür. Sulama periyodu : ilk sulama ile son sulama arasındaki gün sayıdır. Örnek: Pamukta sulama periyodu yaklaşık 3 ay veya 90 gündür.

9 mm su yüksekliği: 1 m 2 alanda suyun derinlik olarak yüksekliğidir. 1 m 2 ye 1 kg veya 1 L su demektir. Örnek: 50 mm sulama suyu verildiğinde, bu 1 m 2 için 50 kg veya 50 L, 1 dekar (1000 m 2 ) için ise kg veya 50 m 3 sulama suyu demektir.

10 Sulama süresi : Önceden hesap edilerek bulunan ve bir seferde tarlaya verilecek sulama suyunun uygulaması için geçen süredir. Genellikle saat olarak ifade edilir.

11 Proje alanı sulama suyu ihtiyacı Bir sulama proje alanında farklı bitkilerin tarımı söz konusudur. Bu nedenle her aya ait proje alanı ağırlıklı ortalama bitki su tüketimi değeri hesaplanır. Bunun için her bitkinin aylık bitki su tüketim değeri elde edilir. Günümüzde 10 günlük hatta günlük su tüketimi hesaplanabildiğinden, daha doğru sonuçlar vermesi bakımından günlük ETc değerlerinin esas alınması daha doğru olacaktır. Proje alanında net ve toplam sulama suyu ihtiyacı: D n : ET ort -R D t = D n /E D n : Net sulama suyu ihtiyacı (mm/ay) ET ort : Bitki su tüketimi (mm/ay) R: Etkili yağış (mm/ay) D t : Toplam sulama suyu (mm/ay) E: Proje alanı toplam sulama randımanı (%)

12 Modül: 1 hektar araziye bir bitkinin veya tüm bitkilerin bütün yetişme dönemi için devamlı akış halinde saniyede gerekli su debisidir. Birimi l/s/ha dır. Bu planlamada bize mevcut suyun yeterli olup olmadığını veya mevcut sulanacak alan için gerekli olacak sulama suyu miktarı hakkında fikir verir. q= 10 D t / 3.6 T q: Sulama modülü (l/sn/ha) D t : Toplam sulama suyu (mm/ay) T: Sulama süresi (saat)

13 Modül: Örnek: 1. Bir ova için sulama modülü 0.95 L/s/ha ise, ovanın toplam alanı ha olduğuna göre gerekli olan sulama suyu debisi nedir? Q = q x A = 0.95 l/s/ha x ha= l/s = 26.6 m 3 /s gerekli olan sulama suyu debisi 2. Mevcut 18 m 3 /s sulama suyu potansiyeli varsa, 0.8 l/s/ha bir sulama modülü koşulunda kaç ha alan sulanabilir? A = Q/q = ( l/s) / 0.8 l/s/ha = ha alan sulanabilir.

14 Modül ve sulama ihtiyacı: Bir sulama işletmesinde yetiştirilen bitkiler ve sulama modülü aşağıda verilmiştir. Buna göre sulamada gerekli debi kaç L/s olacaktır. Bitki Modül Alan Gerekli su (l/s/ha) (ha) (L/s) Pamuk x 15 = 16.5 Yonca x 5 = 6 Buğday x 20 = 20 Sebze x 5 = 6.5 Toplam L/s

15 Sulama suyu debi zaman ilişkisi A D n = Q t (3.6) E A: Sulanacak alan (da) D n : Araziye uygulanacak net sulama suyu (mm) Q: Debi (L/s) T: Sulama süresi (saat) E: Su uygulama randımanı (%)

16 Sulama süresinin hesabı D.A=3.6xQxT Eşitlikte; D:Uygulanacak toplam sulama suyu, mm A: Sulanacak alan, da Q: Debi, L/s T: Sulama süresi, saat

17 Sulama süresinin hesabı Örnek Çözüm: Uzun tava yöntemiye buğday sulanacaktır. Border (tava) genişliği 12 m, uzunluğu ise 220 m dir. Uygulanması gereken sulama suyu 90 mm olup, mevcut debi 8.5 L/s olduğuna göre, sulama süresini hesaplayınız? A= 12x220 = 2640 m 2 = 2.64 da D.A=3.6xQxT T= (DxA)/(3.6xQ) = (90x2.64)/(3.6x8.5) = 7.8 saat.

18 Bitkilerin suya en hassas dönemleri : Bitkilerin belirtilen dönemlerde sulanmadığı zaman en yüksek verim kaybının olduğu dönem ya da dönemlerdir. Tahıllar Meyveler Yem bitkileri Pamuk Mısır Patates Çilek Tütün Yonca Sapa kalkma, başaklanma Meyve gelişme boyunca Kesimlerden ve otlatmadan sonra Çiçeklenmeden koza açımına kadar Tepe püskülünden sert oluma kadar Çiçekten hasata kadar Meyvelerin gelişip olgunlaşmasına kadar Bitki boyu cm den çiçeklenmeye kadar Çiçeklenme başlangıcı ve biçimden sonra Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır

19 Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır Debi: Akış halinde bir suyun, birim zamandaki miktarı/hacmidir. Yani suyun, bir saniyede veya saatte aktığı litre veya m 3 olarak ifadesidir. Örnek: 10 L/s, 18 m 3 /s, 120 L/h veya 1563 m 3 /h

20 Verdi: Bir motopomp veya tribünden çıkan suyun saniye, dakika veya saatte, litre veya m 3 olarak ifadesidir. Akış halinde bir suyun, birim zamandaki miktarı/hacmidir. Yani suyun, bir saniyede veya saatte aktığı litre veya m 3 olarak ifadesidir.

21 Karıklara verilecek maksimum sulama debisi Q= 0.63 S Q: Karıklara verilecek maksimum debi, L/s S: Karık eğimi (%)

22 Etkili Yağış: Toprakta kök bölgesinde, bitkilerin yararlandığı yağış miktarıdır. Etkili yağış miktarının bilinmesi, bitki su tüketiminin sulama ile karşılanacak kısmının hesaplanması açısından önemlidir. Ölçülen yağış miktarı 25 mm den az ise bu değer doğrudan etkili yağış olarak alınabilir. Ölçülen yağış miktarı 25 mm den fazla olduğunda etkili yağış değerleri ilgili çizelgeden yararlanarak doğrudan bulunabilir. Sulama randımanı : Su kaynağından alınan suyun araziye iletildikten sonra ne derece yararlı olduğunu gösterir. Diğer bir deyişle, sudan yararlanma oranıdır. Araziye verilen suyun ancak belirli bir oranı bitki tarafından alınır. Geriye kalanı değişik yollarla kaybolur. Bitki deseni (paterni) : Bir sulama proje alanında, bir çiftlikte veya bir ovada ekilen/yetiştirilen bitkilerdir. Bitkilerin ekiliş oranları % olarak gösterilir.

23 İnfiltrasyon hızı : Suyun toprağa girme hızıdır, mm/h veya cm/h olarak gösterilir. Yüzey sulamalarda karık ve uzun tava boyu, yağmurlama sulamalarda yağmurlama hızı ve başlık debisi, damla sulamada ise damlatıcı debisi ve damlatıcı aralığı tespitinde kullanılır. TAMPON KARIK TARLABAġI KANALI II. ĠSTASYON I. ĠSTASYON DENEME KARIĞI TAMPON KARIK DRENAJ KANALI m TARLABAġI KANALI SĠFON DENEME KARIĞI ORĠFĠS HACMĠ BĠLĠNEN KAP

24 Toprak bünyesine göre infiltrasyon hızı

25 Toprak bünyesi Su alma hızı, mm/h Kum Kumlu-tın Tın Killi-tın Siltli-tın Kil

26 Proje sulama alanı: Bir sulama projesinde proje ile sulanması planlanan sulama alanıdır. Sulama oranı : Bir sulama proje alanında, fiilen sulanan alanın, projede öngörülen/planlanan sulanması gereken alana oranıdır. Yüzey akış : Sulanan alanlarda, toprağın infiltrasyon hızından daha yüksek hızda veya aşırı yapılan sulamalarda, toprağa girmeyen ve akışa geçen fazla sudur. Bu üst toprakta erozyona neden olabilir. Kuyruk suyu : Yüzey sulamalarda karık ve uzun tava sonunda yüzey akışla meydana gelen sudur. Bu su tekrar sulamada kullanılabilir.

27 Topografya: Arazinin şekli olup, dalgalı veya düz olması ile eğim durumunu gösterir.

28 Sulama eğimi: Tesviye ile araziye verilen ve erozyona neden olmayan sulama suyunun hareket ettiği (aktığı) arazi eğimidir. Bazı yağmurlama sistemleri % 20 eğime kadar çalıştırılabilir. Ancak, karık ve eğimli karık sulamasında ise maksimum eğim % 2-6 arasında sınırlıdır. Damla sulama ise % 60 eğime kadar kullanılabilir. Yüzey sulamalarda eğim % 1 in altında olması istenir. Tipik uzun tava (border) sulaması

29 Akış uzunluğu : Toprak infiltrasyonuna, arazi eğimine göre toprakta erozyon ve fazla yüzey akış yaratmayacak uygun akış uzunluğudur. Karık ve uzun tava sulamalarında karık ve tavalara verilecek uygun uzunlukları olup, m ile gösterilir. Uzun tava boyutları; eni 3 m uzunluğu 30 m den, eni 100 m uzunluğu ise 800 m ye kadar değişebilir. Karık sulamada karık boyları ise, arazi eğimi, bünye ve infiltrasyon hızına bağlı olarak değişir. Büyük ovalar için yapılmış gerçek verilerin yer aldığı «Sulama Rehberi» yayınlarından yararlanılabilir.

30 Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır Yeraltı suyu: Yeraltındaki durgun veya hareket halinde olan bütün sulardır. Yer altı suyu deposu: Bünyesinde yeraltı suyu bulunan tabakalardır ki, bu tabakaların her hangi bir noktasından su çekildiğinde, bütün su kütlesine tesir edilmiş olur.

31 Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır SAVAK: 1. Akan suyu ölçmeye yarayan aygıtlardır Standart dikdörtgen savak Kesik boğazlı savak Parshal savağı

32 Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır SAVAK: 2. Sulamalarda, tarla başı kanalından suyun önünü toprakla tıkamak yerine, kanal içine gerilerek suyun kanal içinde göllenmesine (şişirmeye) olanak veren ve böylece sifonla suyun tarlaya alınmasını kolaylaştıran savak adı verilen gergiler kullanılır. Bu savaklar, çadır bezi, çuval, naylon gübre torbalarından basit olarak yapılabilir. Bez veya naylonun sabitlendiği sopa Fazla suyun akışına olanak veren açıklık Suyu tutmaya yarayan bez veya naylon Şekil 3.10 Kanalda suyun önünü kesmeye yarayan bir savak

33 Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır Menba : Herhangi bir akarsuda suyun geldiği taraf, baraj ve gölette ise suyun tutulduğu (hazne) bölgeye denir. Mansap: Herhangi bir akarsuda suyun aktığı taraf, baraj ve gölette ise suyun boşaldığı-aktığı bölgeye denir. Menba Mansap

34 Delikli boru: Karık veya tavalara suyun eşit verilmesini sağlayan eşit mesafede ve eşit debide su verebilen alüminyum veya plastik borulardır. Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır

35 Sifon:Tarla başındaki sedde bozulmadan, sulama suyu tarla başındaki sulama kanalından sedde üzerinden veya kanaletten özel yapılmış eğri borularla (sifon) tarla başına, tava veya karıklara alınabilir. Tüp: Tarla başı kanalından yine tarla başındaki seddenin altına yerleştirilen iki ucu açık düz borularla (tüp) sulanacak tarlaya su geçişi kolaylıkla sağlanabilir. Tüpler genel olarak tavalarda suyun bir diğerine geçişi gibi çeltik sulamalarında kullanılır. (a) Tarla başı kanalı Tüp Sulanan arazi parseli Tarla başı kanalı (b) Sifon Sulanan arazi parseli Şekil 3.9 Tarla başı kanalından suyun tüp (a) ve sifonla (b) alınması

36 Eşel : Su yüksekliğini veya su yükünü ölçen basit bir aygıttır. Su yükü ölçüm çubuğu (eşel)

37 Su yükü : Durağan veya hareket halindeki suda, referans alınan nokta ile su yüzeyi arasındaki mesafe, yani suyun derinliği/yüksekliğidir. Basınç: Durağan veya hareket halindeki suda, suyun bulunduğu yerin tabanına yaptığı yük etkisidir. Genel anlamda ise, birim alana düşen ağırlık (yük) tır. g/cm 2 veya kg/cm 2 ile gösterilir. 1 atm = 1033 g/cm 2, 10 mss 1 atm

38 Drenaj: Tarım alanlarında, havadar bir kök bölgesi ve tarımsal faaliyetler için yeteri kadar kuru toprak yüzeyi oluşturmak için, kaynağı ne olursa olsun fazla suyun araziden uzaklaştırılmasına drenaj denir.

39 Drenaj

40 Yüzey drenajı : Su yüzeyde gölleniyorsa Toprakaltı drenajı : Su toprak altında birikiyorsa Mol Drenaj : Toprak altı borusuz drenaj yöntemine de Mol Drenajı denir

41 Dren Boruları

42 Tuzlu toprak : Elektriksel iletkenliği (EC) 4 ds/m (4 milimhos/cm) ve üzeri olan topraklardır. Aşırı sulamalarla kurak ve yarı kurak bölgelerde sıklıkla meydana gelir. Çorak (alkali) toprak : Değişebilir sodyum yüzdesi 15 den fazla olan topraktır. Toprak strüktürü bozuk, teksel yapıda ve su geçirgenliği çok azdır. Tuzlu topraklar Tuzlu-alkali topraklar

43 Damlatıcı debisi : Bir damlatıcıdan birim zamanda akan su miktarıdır. L/h olarak gösterilir. Genel olarak 2-6 L/h arasında değişir. Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat Fak. Diyarbakır

44 Damlatıcı Aralığı S d =0.9 q I Eşitlikte; S d : Damlatıcı aralığı (m), q: Damlatıcı debisi (L/h), I: Toprağın su alma hızı (mm/h) Lateral boyunca damlatıcı aralığı, bir damlatıcının ıslatma çapının % 80 nini geçmemelidir.

45 Lateral aralığı: Yetiştirilen bitkinin sıra arası mesafesi esas alınarak bulunan lateraller arasındaki uzaklıktır. Her meyve sırasına bir lateral (Ağaç başına 3 damlatıcı, Pw= % 30) Öner ÇETİN, Dicle Üni. Ziraat

46 Yüzey ve yağmurlama sulama (Silindirik) Damla sulama (Kesik elipsoid)

47 Islatılan alan : Damla sulamada ıslatılan alanın tüm alana oranıdır. Meyve bahçelerinde bu oran % arasında alınır.

48

49 FERTİGASYON Fertigation : Fertilization + Irrigation Fertigasyon Sulama ile birlikte gübreleme

SULAMA» ŞANLIURFA 19-23 OCAK 2015

SULAMA» ŞANLIURFA 19-23 OCAK 2015 T.C. Kalkınma Bakanlığı Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı SULAMA» ŞANLIURFA 19-23 OCAK 2015 EĞITIMIN KAPSAMı TANIŞMA / 19 OCAK TEMEL SULAMA KAVRAMLARI/19 OCAK DAMLA SULAMA PROJELENDİRME

Detaylı

Damla sulama yöntemi

Damla sulama yöntemi Damla sulama yöntemi Damla sulama yönteminin üstünlükleri! Birim alan sulama suyu ihtiyacı az! Bitki su tüketimi düşük! Verim ve kalite yüksek! Etkin gübreleme! Tuzlu toprak ve tuzlu su koşullarında bitki

Detaylı

SULAMA-TEMEL KONULAR

SULAMA-TEMEL KONULAR Bitki Su Tüketimi ET Kc ETo SULAMA-TEMEL KONULAR (SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI DERSİ İÇİN) PROF. DR. SÜLEYMAN KODAL, PROF. DR. Y. ERSOY YILDIRIM ETc = KcxETo : bitki su tüketimi, mm : bitki katsayısı

Detaylı

SU YAPILARI. Sulama ve Kurutma. 9.Hafta. Prof.Dr. N.Nur ÖZYURT

SU YAPILARI. Sulama ve Kurutma. 9.Hafta. Prof.Dr. N.Nur ÖZYURT SU YAPILARI 9.Hafta Sulama ve Kurutma Prof.Dr. N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Sulama ve Kurutma Nedir? Bitkilerin gelişmesi için gerekli olan fakat doğal yollarla karşılanamayan suyun zamanında,

Detaylı

TOPRAK SUYU. Toprak Bilgisi Dersi. Prof. Dr. Günay Erpul

TOPRAK SUYU. Toprak Bilgisi Dersi. Prof. Dr. Günay Erpul TOPRAK SUYU Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Suyu Su molekülünün yapısı Toprak Suyu Su molekülünün yapısı Polarite (kutupsallık) ve Hidrojen bağı Polarite (kutupsallık)

Detaylı

11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU

11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU 11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU Bitki gelişimi için gerekli olan besin maddelerinin açığa çıkmasını sağlar Besin maddelerini bitki köküne taşır Bitki hücrelerinin temel yapı maddesidir Fotosentez için gereklidir

Detaylı

Yağmurlama Sulama Yöntemi

Yağmurlama Sulama Yöntemi SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI Yağmurlama Sulama Yöntemi Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Prof. Dr. Süleyman KODAL Prof. Dr. Yusuf Ersoy YILDIRIM Yağmurlama sulama

Detaylı

BİTKİ SU TÜKETİMİ 1. Bitkinin Su İhtiyacı

BİTKİ SU TÜKETİMİ 1. Bitkinin Su İhtiyacı BİTKİ SU TÜKETİMİ 1. Bitkinin Su İhtiyacı Bitki, yapraklarından sürekli su kaybeder; bünyesindeki su oranını belirli seviyede tutabilmesi için kaybettiği kadar suyu kökleri vasıtasıyıla topraktan almak

Detaylı

GAP Bölgesinde Yetiştirilen Bitkilerin Sulama Proğramları

GAP Bölgesinde Yetiştirilen Bitkilerin Sulama Proğramları GAP Bölgesinde Yetiştirilen Bitkilerin Sulama Proğramları GİRİŞ Sulamanın amacı kültür bitkilerinin ihtiyacı olan suyun, normal yağışlarla karşılanmadığı hallerde insan eliyle toprağa verilmesidir. Tarımsal

Detaylı

SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI

SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI BİREYSEL YAĞMURLAMA SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIM İLKELERİ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Prof. Dr. Süleyman KODAL Prof. Dr. Yusuf Ersoy

Detaylı

PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK

PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK Toprak yüzüne gelmiş olan suyun, toprak içine girme olayına ve hareketine denir. Ölçü birimi mm-yağış tır. Doygunluk tabakası. Toprağın yüzündeki

Detaylı

SULAMA-TEMEL KONULAR

SULAMA-TEMEL KONULAR SULAMA-TEMEL KONULAR (SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI DERSİ İÇİN) 2. HAFTA Sulama Açısından Önemli Toprak Nemi Sabiteleri Sulama yönünden önemli toprak nemi sabiteleri tarla kapasitesi, solma noktası, doyma

Detaylı

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden

Detaylı

PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA

PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA LİF BİTKİLERİ PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA Ön bitki pamuk ise toprak işlemesine çubuk kesme ile başlanır. Sap kesiminden sonra toprak pullukla 20-30 cm derinden sürülür. Kışa doğru tarlanın otlanması

Detaylı

Ana Boru Çapı ve Pompa Birimi

Ana Boru Çapı ve Pompa Birimi BASINÇLI BORU SİSTEMLERİNİN TASARIMI (POMPAJ VE CAZİBE İÇİN) (TEK HAT VE DALLI SİSTEMLER İÇİN) (KRİTİK HAT VE YAN DALLAR İÇİN) (DOĞRUSAL PROGRAMLAMA YÖNTEMİ, KELLER YÖNTEMİ, İZİN VERİLEN YÜK KAYBI YAKLAŞIMI,

Detaylı

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Akış ve süzülme. 3.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Akış ve süzülme. 3.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT HİDROJEOLOJİ 3.Hafta Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Akış ve süzülme Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-terleme Yağış Yüzeysel akış Yeraltına süzülme ve

Detaylı

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ FENBİLİMLERİ ESTİTÜSÜ TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM DALI. ÖĞRENCİ:M.Yalçın MERMER DANIŞMAN:Prof. Dr.

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ FENBİLİMLERİ ESTİTÜSÜ TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM DALI. ÖĞRENCİ:M.Yalçın MERMER DANIŞMAN:Prof. Dr. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ FENBİLİMLERİ ESTİTÜSÜ TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM DALI ÖĞRENCİ:M.Yalçın MERMER DANIŞMAN:Prof. Dr. Necmi İŞLER Sulama suyun, filtre edilip süzüldükten sonra, eriyebilir gübre ile

Detaylı

ARILI DAMLA SULAMA SĐSTEMLERĐ

ARILI DAMLA SULAMA SĐSTEMLERĐ ARILI DAMLA SULAMA SĐSTEMLERĐ Bitki gelişimi için gerekli olan su ile suda eriyebilen besin maddelerinin, istenilen zamanda ve istenilen miktarda,kontrollü olarak bitki kök bölgesine damlalar halinde verilmesine

Detaylı

Tarım Konferansı 25 Nisan 2011 Hassa_HATAY

Tarım Konferansı 25 Nisan 2011 Hassa_HATAY Bağ Sulaması Tarım Konferansı 25 Nisan 2011 Hassa_HATAY Prof. Dr. Sermet ÖNDER Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü (Biyosistem Mühendisliği Bölümü) sermetonder01@gmail.com

Detaylı

Sulama Teknolojileri. Prof. Dr. Ferit Kemal SÖNMEZ

Sulama Teknolojileri. Prof. Dr. Ferit Kemal SÖNMEZ Sulama Teknolojileri Prof. Dr. Ferit Kemal SÖNMEZ Tarımsal Yapılar ve Sulama SULAMA YÖNTEMLERİ Suyun bitki kök bölgesine veriliş biçimi YÜZEY SULAMA YÖNTEMLERİ BASINÇLI SULAMA YÖNTEMLERİ -Salma sulama

Detaylı

Seralarda Sulama Sistemleri

Seralarda Sulama Sistemleri Seralarda Sulama Sistemleri ğr.g r.dr. iğdem DEMİRTAŞ Uludağ niversitesi Ziraat Fak ltesi Tarımsal Yapılar ve Sulama B l m, 2008 1 Seralarda Sulama Sistemleri Sulama genel anlamda bitkinin doğal yağışlarla

Detaylı

Turboline PC. Damla Sulama Borusu. Özellik & Yararları. Uzun Yıllar Dayanıklı. Tavizsiz Kalite Kontrolleri. Her Damlada Daha Fazla Bereket

Turboline PC. Damla Sulama Borusu. Özellik & Yararları. Uzun Yıllar Dayanıklı. Tavizsiz Kalite Kontrolleri. Her Damlada Daha Fazla Bereket Turboline PC Uzun Yıllar Dayanıklı Özellik & Yararları Bütünleyici, Silindirik, Basınç Ayarlı Teknoloji harikası silindirik PC(Basınç Ayarlı) damlatıcı en yüksek dayanıklılık ve mükemmel perfomranstan

Detaylı

Bitkilerin normal gelişme, büyüme ve olgunlaşmalarına doğal yağışların yeterli olmadığı kurak alanlarda, sulama yapılarak yürütülen tarıma sulu tarım

Bitkilerin normal gelişme, büyüme ve olgunlaşmalarına doğal yağışların yeterli olmadığı kurak alanlarda, sulama yapılarak yürütülen tarıma sulu tarım SULU TARIM Bitkilerin normal gelişme, büyüme ve olgunlaşmalarına doğal yağışların yeterli olmadığı kurak alanlarda, sulama yapılarak yürütülen tarıma sulu tarım denir. Sulu tarımda esas amaç toprakta yeterince

Detaylı

Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme

Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme Çayır-Mer a Ders Notları Bölüm 8 65 Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme 8.1 Gübreleme Çayır-Mer alarda bulunan bitkilerin vejetatif aksamlarından yararlanılması ve biçme/otlatmadan sonra tekrar

Detaylı

DRENAJ YAPILARI. Yrd. Doç. Dr. Sercan SERİN

DRENAJ YAPILARI. Yrd. Doç. Dr. Sercan SERİN DRENAJ YAPILARI Yrd. Doç. Dr. Sercan SERİN DRENAJ Yapımı tamamlanıp trafiğe açılan bir yolun gerek yüzey suyu ve gerekse yer altı suyuna karşı sürekli olarak korunması, suyun yola olan zararlarının önlenmesi

Detaylı

Projeyi Yürüten Kuruluş: Erzurum Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Yürüten Kuruluş: Erzurum Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 1 SU YÖNETİMİ Projeyi Yürüten Kuruluş: Erzurum Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Adı: Iğdır Ovası Koşullarında Damla Sulama Sistemi İle Sulanan Domateste Azot - Su İlişkileri

Detaylı

KARIK SULAMA SABİT DEBİLİ AÇIK KARIK

KARIK SULAMA SABİT DEBİLİ AÇIK KARIK KARIK SULAMA SABİT DEBİLİ AÇIK KARIK VERİLENLER Su kaynağı debisi (Q) : 80 L/s Bitki cinsi: Mısır Bitki sıra aralığı: 70 cm Uygulanacak net sulama suyu miktarı (d n ): 84,2 mm Bitki su tüketimi: 6 mm/gün

Detaylı

DAMLA SULAMA PROJELERİNİN KONTROLÜ

DAMLA SULAMA PROJELERİNİN KONTROLÜ DAMLA SULAMA PROJELERİNİN KONTROLÜ PROF. DR. SÜLEYMAN KODAL kodal@agri.ankara.edu.tr 0 312 5961217 TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ AKSARAY ŞUBAT 2011 DAMLA SULAMA SİSTEMLERİNİN PROJELENMESİ ÖRNEK PROJE 1 VERİLENLER

Detaylı

Sulama yöntemi, suyun toprağa bitki kök bölgesine veriliş biçimidir.

Sulama yöntemi, suyun toprağa bitki kök bölgesine veriliş biçimidir. Sulama yöntemi, suyun toprağa bitki kök bölgesine veriliş biçimidir. SULAMA YÖNTEMLERİ YÜZEY SULAMA YÖNTEMLERİ BASINÇLI SULAMA YÖNTEMLERİ -Salma sulama yöntemi -Göllendirme sulama yöntemi.tavalarda göllendirme

Detaylı

12. BÖLÜM: TOPRAK EROZYONU ve KORUNMA

12. BÖLÜM: TOPRAK EROZYONU ve KORUNMA 12. BÖLÜM: TOPRAK EROZYONU ve KORUNMA TOPRAK EROZYONU Toprakların bulunduğu yada oluştuğu yerden çeşitli doğa kuvvetlerinin (rüzgar, su, buz, yerçekimi) etkisi ile taşınmasıdır. Doğal koşullarda oluşan

Detaylı

508 HİDROLOJİ ÖDEV #1

508 HİDROLOJİ ÖDEV #1 508 HİDROLOJİ ÖDEV #1 Teslim tarihi: 30 Mart 2009 16:30 1. Yüzey alanı 40 km 2 olan bir gölde Haziran ayında göle giren akarsuyun ortalama debisi 0.56 m 3 /s, gölden çıkan suyun ortalama debisi 0.48 m

Detaylı

J-Turbo Line. Damla Sulama. Fayda & Özellikleri. Her Anlamda Daha İyi. Her Damlada Daha Fazla Bereket

J-Turbo Line. Damla Sulama. Fayda & Özellikleri. Her Anlamda Daha İyi. Her Damlada Daha Fazla Bereket J-Turbo Line Her Anlamda Daha İyi Fayda & Özellikleri Düz Labirentli Silindirik Borusu Düz ve geniş labirent tasarım, kirli maddelere karşı damlatıcıyı gerçekten tıkanmaya karşı dayanıklı hale getirir

Detaylı

Yassı Damla Sulama Borusu. Fayda & Özellikleri. Her Damlada Daha Fazla Bereket

Yassı Damla Sulama Borusu. Fayda & Özellikleri. Her Damlada Daha Fazla Bereket Jain Turbo Excel Kıyaslamanın Ötesindeki Mükemmellik Fayda & Özellikleri Yenilikçi Kademeli Labirent Hidrodinamik bir şekilde tasarlanmış kademeli diş yapısı çift akış rejimi oluşturmasına yardım eder.

Detaylı

Meyve Bahçelerinde Sulama

Meyve Bahçelerinde Sulama Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Yayın No: 44 Yayın Tarihi: 15.11.2011 Meyve Bahçelerinde Sulama Cenk KÜÇÜKYUMUK Lütfen Dikkat!... Küresel İklim değişiklikleri mevcut su kaynaklarını olumsuz etkilemektedir.

Detaylı

BUHARLAŞMA. Atmosferden yeryüzüne düşen yağışın önemli bir kısmı tutma, buharlaşma ve terleme yoluyla, akış haline geçmeden atmosfere geri döner.

BUHARLAŞMA. Atmosferden yeryüzüne düşen yağışın önemli bir kısmı tutma, buharlaşma ve terleme yoluyla, akış haline geçmeden atmosfere geri döner. BUHARLAŞMA Atmosferden yeryüzüne düşen yağışın önemli bir kısmı tutma, buharlaşma ve terleme yoluyla, akış haline geçmeden atmosfere geri döner. BUHARLAŞMANIN MEKANİZMASI Suyun sıvı halden gaz (su buharı)

Detaylı

Açık Drenaj Kanallarının Boyutlandırılması. Prof. Dr. Ahmet ÖZTÜRK

Açık Drenaj Kanallarının Boyutlandırılması. Prof. Dr. Ahmet ÖZTÜRK Açık Drenaj Kanallarının Boyutlandırılması Prof. Dr. Ahmet ÖZTÜRK Drenaj kanalları, drenaj alanına ilişkin en yüksek yüzey akış debisi veya drenaj katsayısı ile belirlenen kanal kapasitesi gözönüne alınarak

Detaylı

T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü

T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ PROGRAMI BiREYSEL SULAMA MAKiNE VE EKiPMAN ALIMLARI DESTEKLENMESi TEBLiĞi ( Tebliğ No:

Detaylı

Bursa Ovası Yeraltısuyu Sulamasında Çiftçi Sulamalarının Değerlendirilmesi

Bursa Ovası Yeraltısuyu Sulamasında Çiftçi Sulamalarının Değerlendirilmesi Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2002) 16: 97-104 Bursa Ovası Yeraltısuyu Sulamasında Çiftçi Sulamalarının Değerlendirilmesi Çimen Zehra ŞAHİNLER * Kemal Sulhi GÜNDOĞDU** ÖZET Bu çalışmada, Bursa Ovası Yeraltısuyu

Detaylı

SULTANHİSAR YÖRESİNDEKİ ÇİLEK BAHÇELERİNDE KULLANILAN DAMLA SULAMA SİSTEMLERİNİN İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

SULTANHİSAR YÖRESİNDEKİ ÇİLEK BAHÇELERİNDE KULLANILAN DAMLA SULAMA SİSTEMLERİNİN İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA T.C ADNAN MENDERES ÜVİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA ANABİLİM DALI ZTY-YL-2009-0003 SULTANHİSAR YÖRESİNDEKİ ÇİLEK BAHÇELERİNDE KULLANILAN DAMLA SULAMA SİSTEMLERİNİN İNCELENMESİ

Detaylı

Büyüklüklerine Göre Zemin Malzemeleri

Büyüklüklerine Göre Zemin Malzemeleri SIZMA Sızma (infiltrasyon) yerçekimi ve kapiler kuvvetlerin etkisiyle olur. Sızan su önce zemin nemini arttırır ve yüzeyaltı akışını oluşturur. Geriye kalan (yüzeyaltı akışına katılmayan) su ise perkolasyon

Detaylı

Akışkanların Dinamiği

Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.

Detaylı

DAMLA SULAMA YÖNTEMİ

DAMLA SULAMA YÖNTEMİ DAMLA SULAMA YÖNTEMİ SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI DERSİ Prof. Dr. Süleyman KODAL Prof. Dr. Y. Ersoy YILDIRIM DAMLA SULAMA PRENSİBİ ÜSTÜNLÜKLERİ UYGUN OLDUĞU KOŞULLAR AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI UNSURLARI

Detaylı

SU YAPILARI. 2.Hafta. Genel Tanımlar

SU YAPILARI. 2.Hafta. Genel Tanımlar SU YAPILARI 2.Hafta Genel Tanımlar Havzalar-Genel özellikleri Akım nedir? ve Akım ölçümü Akım verilerinin değerlendirilmesi Akarsularda katı madde hareketi Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr

Detaylı

HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü)

HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü) HAVZA SÜREÇLERİ HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü) Yer kürenin atmosfer, kara ve su olmak üzere üç ayrı bölümünde su, gaz durumdan sıvı veya katı duruma ya da katı veya sıvı durumdan gaz durumuna dönüşerek

Detaylı

SU YAPILARI. 2.Hafta. Genel Tanımlar

SU YAPILARI. 2.Hafta. Genel Tanımlar SU YAPILARI 2.Hafta Genel Tanımlar Havzalar-Genel özellikleri Akım nedir? ve Akım ölçümü Akım verilerinin değerlendirilmesi Akarsularda katı madde hareketi Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr

Detaylı

YAGIŞ-AKIŞ SÜREÇLERİ

YAGIŞ-AKIŞ SÜREÇLERİ YAGIŞ-AKIŞ SÜREÇLERİ HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü) Yer kürenin atmosfer, kara ve su olmak üzere üç ayrı bölümünde su, gaz durumdan sıvı veya katı duruma ya da katı veya sıvı durumdan gaz durumuna dönüşerek

Detaylı

Açık hava basıncını ilk defa 1643 yılında, İtalyan bilim adamı Evangelista Torricelli keşfetmiştir. Yaptığı deneylerde Torriçelli Deneyi denmiştir.

Açık hava basıncını ilk defa 1643 yılında, İtalyan bilim adamı Evangelista Torricelli keşfetmiştir. Yaptığı deneylerde Torriçelli Deneyi denmiştir. GAZ BASINCI 1)AÇIK HAVA BASINCI: Dünyanın çevresindeki hava tabakası çeşitli gazlardan meydana gelir. Bu gaz tabakasına atmosfer denir. Atmosferdeki gazlar da, katı ve sıvılarda ki gibi ağırlığından dolayı

Detaylı

UYGULAMALAR BUHARLAŞMA ve TERLEME

UYGULAMALAR BUHARLAŞMA ve TERLEME UYGULAMALAR BUHARLAŞMA ve TERLEME SU DENGESİ YÖNTEMİYLE BUHARLAŞMA HESABI Ortalama yüzey alanı 00 km olan bir göl üzerindeki yıllık yağış miktarının 70 cm, göle giren akarsuların yıllık ortalama debisinin

Detaylı

HİDROLOJİ DERS NOTLARI

HİDROLOJİ DERS NOTLARI Balıkesir Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü umutokkan@balikesir.edu.tr HİDROLOJİ DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Umut OKKAN Hidrolik Anabilim Dalı Ders Kapsamında Yararlanılabilecek Bazı Kaynaklar Balıkesir

Detaylı

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle

Detaylı

Meyva Bahçesi Tesisi

Meyva Bahçesi Tesisi Meyva Bahçesi Tesisi Meyve bahçesi tesisinde dikkate alınması -gereken koşullar 1. Yer seçimi 2. Tür ve çeşit seçimi 3. Anaç seçimi 4. Tozlanma isteğinin bilinmesi 5. Dikim sistemleri ve dikim sıklığı

Detaylı

Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite

Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite Zemindeki mühendislik problemleri, zeminin kendisinden değil, boşluklarında bulunan boşluk suyundan kaynaklanır. Su olmayan bir gezegende yaşıyor olsaydık, zemin

Detaylı

Akifer Özellikleri

Akifer Özellikleri Akifer Özellikleri Doygun olmayan bölge Doygun bölge Bütün boşluklar su+hava ile dolu Yer altı su seviyesi Bütün boşluklar su ile dolu Doygun olmayan (doymamış bölgede) zemin daneleri arasında su ve hava

Detaylı

SORULAR - ÇÖZÜMLER. NOT: Toplam 5 (beş) soru çözünüz. Sınav süresi 90 dakikadır. 1. Aşağıdaki çizelgede boş bırakılan yerleri doldurunuz. Çözüm.1.

SORULAR - ÇÖZÜMLER. NOT: Toplam 5 (beş) soru çözünüz. Sınav süresi 90 dakikadır. 1. Aşağıdaki çizelgede boş bırakılan yerleri doldurunuz. Çözüm.1. SORULAR - ÇÖZÜMLER 1. Aşağıdaki çizelgede boş bırakılan yerleri doldurunuz. Çözüm.1. Gıda Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0216-Akışkanlar Mekaniği Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru

Detaylı

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ) TOPRAK Toprak esas itibarı ile uzun yılların ürünü olan, kayaların ve organik maddelerin türlü çaptaki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar âlemini barındırarak bitkilere durak

Detaylı

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu HAFTALIK DERS PLANI Hafta Konular Kaynaklar 1 Zeminle İlgili Problemler ve Zeminlerin Oluşumu [1], s. 1-13 2 Zeminlerin Fiziksel Özellikleri [1], s. 14-79; [23]; [24]; [25] 3 Zeminlerin Sınıflandırılması

Detaylı

2. Basınç ve Akışkanların Statiği

2. Basınç ve Akışkanların Statiği 2. Basınç ve Akışkanların Statiği 1 Basınç, bir akışkan tarafından birim alana uygulanan normal kuvvet olarak tanımlanır. Basıncın birimi pascal (Pa) adı verilen metrekare başına newton (N/m 2 ) birimine

Detaylı

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem METEOROLOJİ VI. Hafta: Nem NEM Havada bulunan su buharı nem olarak tanımlanır. Yeryüzündeki okyanuslardan, denizlerden, göllerden, akarsulardan, buz ve toprak yüzeylerinden buharlaşma ve bitkilerden terleme

Detaylı

Sulama Sistemleri* 1. Geleneksel Sulama Yöntemleri

Sulama Sistemleri* 1. Geleneksel Sulama Yöntemleri Sulama Sistemleri* Sulama : Bitkinin ihtiyaç duyduğu ve yağışlarla karşılanamayan suyun toprakta bitkinin kök bölgesine gereken yer ve zamanda verilmesidir. Sulamada esas ilke tarla başına kadar getirilmiş

Detaylı

TARIMDA SU TASARRUFU

TARIMDA SU TASARRUFU TARIMDA SU TASARRUFU Ülkemizde kullanılan toplam suyun yaklaşık olarak % 74 ü sulamada kullanılmaktadır. Kullanılan sulama yöntemleri içerisinde en fazla su kaybı, ülkemizde en çok uygulanan yüzey sulama

Detaylı

Akışkanların Dinamiği

Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.

Detaylı

713 SU TEMİNİ VE ÇEVRE ÖDEV #1

713 SU TEMİNİ VE ÇEVRE ÖDEV #1 713 SU TEMİNİ VE ÇEVRE ÖDEV #1 Teslim tarihi:- 1. Bir şehrin 1960 yılındaki nüfusu 35600 ve 1980 deki nüfusu 54800 olarak verildiğine göre, bu şehrin 1970 ve 2010 yıllarındaki nüfusunu (a) aritmetik artışa

Detaylı

HİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN

HİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN HİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN 1-1 YARDIMCI DERS KİTAPLARI VE KAYNAKLAR Kitap Adı Yazarı Yayınevi ve Yılı 1 Hidroloji Mehmetçik Bayazıt İTÜ Matbaası, 1995 2 Hidroloji Uygulamaları Mehmetçik Bayazıt Zekai

Detaylı

Sezer Tarım Teknolojileri Tamburlu Sulama Makineleri

Sezer Tarım Teknolojileri Tamburlu Sulama Makineleri Sezer Tarım Teknolojileri Tamburlu Sulama Makineleri Sezer Tarım ve Sağım Teknolojileri Ltd.Şti. SEZER; yetiştiricilerin, sağım sistemleri, çiftlik ve hayvancılık ekipmanları ile tamburlu sulama makinesi

Detaylı

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN AHUDUDU Ahududu, üzümsü meyveler grubundandır. Ahududu, yurdumuzda son birkaç yıldır ticari amaçla yetiştirilmektedir. Taze tüketildikleri

Detaylı

www.terbo.com.tr TERLEYEN BORU TOPRAK ALTI SULAMA BORUSU

www.terbo.com.tr TERLEYEN BORU TOPRAK ALTI SULAMA BORUSU www.terbo.com.tr TERLEYEN BORU TOPRAK ALTI SULAMA BORUSU Tasarrufun önemi Su kaynakları bakımından çok zengin olmayan Türkiye de de suyun bütün sektörlerde tasarruflu kullanımını özendirici yeni tedbirler

Detaylı

Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır.

Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır. Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır. Basıncın derinlikle değişimi Aynı derinlikteki bütün noktalar aynı basınçta y yönünde toplam kuvvet

Detaylı

Toprak Nemi Ölçme Metodları

Toprak Nemi Ölçme Metodları Toprak Nemi Ölçme Metodları Doğrudan Ölçme Metodu (Gravimetrik) Dolaylı Ölçme Metodları Toprağın Elektriksel Özelliklerini Kullanan Metodlar Radyasyon Tekniği (Nötron Proble) Toprak Tansiyonu (Tansiyometre)

Detaylı

Türkiye nin Yüzey Suyu Kaynakları (Nehirler, Göller, Barajlar) Usul (2008)

Türkiye nin Yüzey Suyu Kaynakları (Nehirler, Göller, Barajlar) Usul (2008) Türkiye nin Yüzey Suyu Kaynakları (Nehirler, Göller, Barajlar) Türkiye Su Havzaları geodata.ormansu.gov.tr Türkiye havzaları Yıllık ortalama akış Ortalama yıllık verim Yağış alanı Nehir Havzası Adı (km²)

Detaylı

ZEMİNLERDE SU ZEMİN SUYU

ZEMİNLERDE SU ZEMİN SUYU ZEMİNLERDE SU ZEMİN SUYU Bir zemin kütlesini oluşturan taneler arasındaki boşluklar kısmen ya da tamamen su ile dolu olabilir. Zeminlerin taşıma gücü, yük altında sıkışması, şevler ve toprak barajlar gibi

Detaylı

1. Aşağıda verilen fiziksel büyüklüklerin dönüşümünde? işareti yerine gelecek sayıyı bulunuz.

1. Aşağıda verilen fiziksel büyüklüklerin dönüşümünde? işareti yerine gelecek sayıyı bulunuz. Şube Adı- Soyadı: Fakülte No: NÖ-A NÖ-B Kimya Mühendisliği Bölümü, 2016/2017 Öğretim Yılı, 00323-Akışkanlar Mekaniği Dersi, 2. Ara Sınavı Soruları 10.12.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20) 5 (20)

Detaylı

Yüzeysel Akış. Giriş 21.04.2012

Yüzeysel Akış. Giriş 21.04.2012 Yüzeysel Akış Giriş Bir akarsu kesitinde belirli bir zaman dilimi içerisinde geçen su parçacıklarının hareket doğrultusunda birçok kesitten geçerek, yol alarak ilerlemesi ve bir noktaya ulaşması süresince

Detaylı

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Doç.Dr.Tufan BAL I.Bölüm Tarım Ekonomisi ve Politikası Not: Bu sunuların hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.İ.Hakkı İnan ın Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Kitabından

Detaylı

TEMEL (FİZİKSEL) ÖZELLİKLER

TEMEL (FİZİKSEL) ÖZELLİKLER TEMEL (FİZİKSEL) ÖZELLİKLER Problem 1: 38 mm çapında, 76 mm yüksekliğinde bir örselenmemiş kohezyonlu zemin örneğinin doğal (yaş) kütlesi 155 g dır. Aynı zemin örneğinin etüvde kurutulduktan sonraki kütlesi

Detaylı

Bahar. Su Yapıları II Hava Payı. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi n aat Mühendisli i Bölümü 1

Bahar. Su Yapıları II Hava Payı. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi n aat Mühendisli i Bölümü 1 Su Yapıları II Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yozgat Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi n aat Mühendisli i Bölümü 1 Hava

Detaylı

son hacim 20 30 litre olacak şekilde sulandırılarak toprak yüzeyine püskürtülüp, 10 15 cm toprak derinliğine karıştırarak uygulanabilir.

son hacim 20 30 litre olacak şekilde sulandırılarak toprak yüzeyine püskürtülüp, 10 15 cm toprak derinliğine karıştırarak uygulanabilir. TKİ HÜMAS ın Kullanım Zamanı, Şekli ve Miktarı Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) HÜMAS; tarla bitkileri, sebzeler, sera bitkileri, süs bitkileri, çim, fide, bağ ve meyve ağaçları olmak üzere bu kılavuzda

Detaylı

BÖLÜM : 9 SIZMA KUVVETİ VE FİLTRELER

BÖLÜM : 9 SIZMA KUVVETİ VE FİLTRELER ZEMİN MEKANİĞİ 1 BÖLÜM : 9 FİLTRELER SIZMA KUVVETİ VE Akan suların bir kuvvete sahip olduğu, taşıdığı katı maddelerden bilinmektedir. Bu sular ile taşınan katı maddelerin kütlesi, hidrolik eğime göre değişen

Detaylı

Taban suyunun yüksek olduğu yerlerde, su tutan ağır (killi) topraklarda dikimden evvel drenaj problemi halledilmelidir.

Taban suyunun yüksek olduğu yerlerde, su tutan ağır (killi) topraklarda dikimden evvel drenaj problemi halledilmelidir. ELMA BAHÇESİ TESİSİ 1. Dikim Zamanı Elma fidanları kışın ılık geçen ve yağışlı olmayan bölgelerde sonbahardan (yaprak dökümünü müteakip) itibaren ağaçlarda fizyolojik faaliyet başlayana (ilkbahar) kadar

Detaylı

Sulama makineleri. Bitkinin gereksinimi olan suyu kaynaktan alan, basınçlı olarak sulama sistemini besleyen ve bitkiye dağıtan makinalardır.

Sulama makineleri. Bitkinin gereksinimi olan suyu kaynaktan alan, basınçlı olarak sulama sistemini besleyen ve bitkiye dağıtan makinalardır. . 1 Sulama makineleri Bitkinin gereksinimi olan suyu kaynaktan alan, basınçlı olarak sulama sistemini besleyen ve bitkiye dağıtan makinalardır. Sınıflandırma: Basınçlı sulama makine ve araçları, aşağıdaki

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1. Suyun Önemi. 2. Türkiye de Tarımsal Sulama. 3 AG PLASTİK Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Toprak Altı Damla Sulama Sistemleri. 5.

İÇİNDEKİLER. 1. Suyun Önemi. 2. Türkiye de Tarımsal Sulama. 3 AG PLASTİK Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Toprak Altı Damla Sulama Sistemleri. 5. İÇİNDEKİLER 1. Suyun Önemi 2. Türkiye de Tarımsal Sulama 3 AG PLASTİK Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. 5. Kök Bekçisi 6. AG PLASTİK Toprak Altı Damla Sulama Sistemi Uygulamaları Suyun Önemi Kişi Başına Düşen

Detaylı

ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ

ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ Ön çöktürme havuzlarında normal şartlarda BOİ 5 in % 30 40 ı, askıda katıların ise % 50 70 i giderilmektedir. Ön çöktürme havuzunun dizaynındaki amaç, stabil (havuzda

Detaylı

Yüzeysel Akış. Havza Özelliklerinin Yüzeysel Akış Üzerindeki Etkileri

Yüzeysel Akış. Havza Özelliklerinin Yüzeysel Akış Üzerindeki Etkileri Oluşumu Yeryüzünde belli bir alan üzerine düşen yağışın, sızma ve evapotranspirasyon kayıpları dışında kalan kısmı yüzeysel akışı meydana getirir. Dere, çay, ırmak, nehir gibi su yollarıyla akışa geçen

Detaylı

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış. 2.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış. 2.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT HİDROJEOLOJİ 2.Hafta Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-terleme Yağış Yüzeysel akış Yeraltına süzülme

Detaylı

SULAMA. Doç. Dr. S. Metin SEZEN. Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Tarsus Toprak ve Su Kaynakları Lokasyonu, Su Yönetimi Bölümü, Tarsus-MERSİN

SULAMA. Doç. Dr. S. Metin SEZEN. Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Tarsus Toprak ve Su Kaynakları Lokasyonu, Su Yönetimi Bölümü, Tarsus-MERSİN SULAMA Doç. Dr. S. Metin SEZEN Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Tarsus Toprak ve Su Kaynakları Lokasyonu, Su Yönetimi Bölümü, Tarsus-MERSİN 11 Ekim 2012-Alata/Mersin 1 SULAMADA KULLANILAN BAZI TERİMLER

Detaylı

2. Endüstri Bitkileri: 2.1. Yağ Bitkileri 2.2. Lif Bitkileri 2.3. Nişasta ve Şeker Bitkileri 2.4. Tütün, İlaç ve Baharat Bitkileri

2. Endüstri Bitkileri: 2.1. Yağ Bitkileri 2.2. Lif Bitkileri 2.3. Nişasta ve Şeker Bitkileri 2.4. Tütün, İlaç ve Baharat Bitkileri T A R L A B İ T K İ L E R İ 4 Grupta incelenir: 1. Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller: 1.1. Serin İklim Tahılları (Buğday, Arpa, Yulaf, Çavdar, Tritikale) 1.2. Sıcak İklim Tahılları (Mısır, Çeltik,

Detaylı

GENEL SULAMA. Zir.Yük.Müh. Alper BAYDAR. Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Kampüsü Su Yönetimi Bölümü

GENEL SULAMA. Zir.Yük.Müh. Alper BAYDAR. Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Kampüsü Su Yönetimi Bölümü GENEL SULAMA Zir.Yük.Müh. Alper BAYDAR Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Kampüsü Su Yönetimi Bölümü Tarsus-MERSİN Erdemli-2013 1 Sulama Nedir? Bitki gelişimi için gerekli

Detaylı

ÇÖZÜMLER ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) İnşaat Mühendisliği Bölümü Uygulama VII

ÇÖZÜMLER ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) İnşaat Mühendisliği Bölümü Uygulama VII Soru 1 : Şekildeki hazne boru sisteminde; a- 1, 2, 3 noktalarındaki akışkanın basınçlarını bulunuz. b- Rölatif enerji ve piyezometre çizgilerini çiziniz. Sonuç: p 1=28.94 kn/m 2 ; p 2=29.23 kn/m 2 ; p

Detaylı

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ DENEYİN AMACI Gazlarda söz konusu olmayan yüzey gerilimi sıvı

Detaylı

Yüzeyaltı Drenaj (Subsurface Drainage) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

Yüzeyaltı Drenaj (Subsurface Drainage) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Yüzeyaltı Drenaj (Subsurface Drainage) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Neden gerekli? Hat üstyapısının drenajı için Yer altı suyunu kontrol etmek için Şevlerin drene edilmesi için gereklidir. Yüzeyaltı drenaj,

Detaylı

SULAMA YAPILARI SULAMA YAPILARI. 1) Su Depolama Yapıları Kestel Barajı- İzmir Sulama amaçlı, toprak dolgu

SULAMA YAPILARI SULAMA YAPILARI. 1) Su Depolama Yapıları Kestel Barajı- İzmir Sulama amaçlı, toprak dolgu SULAMA YAPILARI Prof. Dr. Halit APAYDIN Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Bir su kaynağından yararlanma talebinin karşılanması için dört ana unsurun saptanması gerekir: Miktar: talep edilen su miktarı

Detaylı

SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ:

SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ: SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ: Soğan insan beslenmesinde özel yeri olan bir sebzedir. Taze veya kuru olarak tüketildiği gibi son yıllarda kurutma sanayisinde işlenerek bazı yiyeceklerin hazırlanmasında da

Detaylı

MANOMETRELER 3.1 PİEZOMETRE

MANOMETRELER 3.1 PİEZOMETRE 18 3 MANOMETRELER Düşük sıvı basınçlarını hassas olarak ölçmek için yaygın bir metot, bir veya birden fazla denge kolonu kullanan piezometre ve manometrelerin kullanılmasıdır. Burada çeşitli tipleri tartışılacaktır,

Detaylı

MISIR BİTKİSİNİN BİTKİ SU TÜKETİMİ VE KISITLI SULAMA UYGULAMALARI

MISIR BİTKİSİNİN BİTKİ SU TÜKETİMİ VE KISITLI SULAMA UYGULAMALARI OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 2006,21(1):140-146 J. of Fac. of Agric., OMU, 2006,21(1):140-146 MISIR BİTKİSİNİN BİTKİ SU TÜKETİMİ VE KISITLI SULAMA UYGULAMALARI Çiğdem BİBER Tekin KARA Ondokuz Mayıs Üniversitesi,

Detaylı

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri Yavuz-1 CEVİZ (KR-2) Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişir. Özellikle geç donların görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir. Verimsiz bir çeşittir. Nisbi Periyodisite görülür. Meyvesi oval şekilli

Detaylı

İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN

İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN İncirin iklim İstekleri İncir bir yarı tropik iklim meyvesidir. Dünyanın ılıman iklime sahip bir çok yerinde yetişebilmektedir. İncir

Detaylı

TARIMSAL SULAMA YÖNTEMLERİ. Tarımsal Sulama. Yöntemleri

TARIMSAL SULAMA YÖNTEMLERİ. Tarımsal Sulama. Yöntemleri TARIMSAL SULAMA YÖNTEMLERİ Tarımsal Sulama Yöntemleri Ç F T Ç E T M S E R İ S 7 Yay nlayan GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI Eğitim, Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı Bakanlık Adına İmtiyaz Sahibi

Detaylı

TARIM SİSTEMLERİ 3. Nemli Tarım

TARIM SİSTEMLERİ 3. Nemli Tarım NEMLİ TARIM TARIM SİSTEMLERİ 3 Nemli Tarım Nemli Tarım Yağan yağışlarla gelen su, evaporasyon ve transpirasyonla harcanan sudan fazla olur ise böyle yerlere nemli bölgeler denir. Bu bölgelerde uygulanan

Detaylı

AYÇİÇEĞİ TARIMI TOPRAK İSTEKLERİ Ayçiçeği yetişeceği toprak tipi yönünden çok seçici olmamasına rağmen organik maddece zengin, derin ve su tutma

AYÇİÇEĞİ TARIMI TOPRAK İSTEKLERİ Ayçiçeği yetişeceği toprak tipi yönünden çok seçici olmamasına rağmen organik maddece zengin, derin ve su tutma AYÇİÇEĞİ TARIMI TOPRAK İSTEKLERİ Ayçiçeği yetişeceği toprak tipi yönünden çok seçici olmamasına rağmen organik maddece zengin, derin ve su tutma kapasitesi iyi topraklarda verim daha yüksek olmaktadır.

Detaylı