JAPONYA NIN GENEL VE ÜLKEMİZLE DIŞ TİCARETİNİN ANALİZİ

Transkript

1 JAPONYA NIN GENEL VE ÜLKEMİZLE DIŞ TİCARETİNİN ANALİZİ Bu çalışmanın amacı, Japonya nın genel dış ticaret yapısını incelemek ve ülkemizin Japonya nın dış ticaretindeki konumunu gözler önüne sermektir. Böylece, ülkemiz insanının bu büyük pazardan alması gereken payın ne kadar altında bir pay aldığını hem kamu hem de özel sektörde bun ülkeye yönelik ihracatımızı arttırmak için çaba gösteren tüm ilgili taraflara göstermektir. Buradaki gaye, Japonya nın ülkemiz açısından ABD ve AB dışında kalan en önemli büyük pazarlardan birisi olduğunu ve bu ülkeyle ilgili çalışmaların daha da yoğunlaştırılması gerektiğini vurgulamaktır. 1-) ÜLKELERİN ORTALAMA İHRACAT HACMİNDEKİ ARTIŞLAR MİLYAR DOLAR 0 DÜNYA ABD FRANSA İNGİLTERE ALMANYA JAPONYA 1980'Lİ YILLAR 'LI YILLAR Kaynak : IMF Ülkelerin 1980 li ve 1990 lı yıllardaki ihracat artışları incelendiğinde, Japonya 1980 li yıllarda dünya ortalamasının iki katı ve diğer ülkelerin ise % üzerinde iken, 1990 lı yıllarda yaşadığı uzun süreli durgunluk akabinde dünya ortalamasının ve diğer ülkelerin % 50 si düzeyinde artışı, ancak başarabilmiştir. Bu durum, Japon ekonomisinin esas lokomotifinin iç pazar olduğunu, ihracatın sadece onun yan ve destek unsuru olduğunu göstermektedir.

2 2 2-) JAPONYA NIN GENEL DIŞ TİCARETİ : MİLYAR DOLAR Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı JAPONYA NIN DIŞ TİCARETİNİN DURUMU : BİRİM : MİLYAR DOLAR YILLAR İHRACATI İTHALATI TİCARET HACMİ Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı Japonya nın dış ticaret verileri incelendiğinde ( ) döneminde, hem ihracat hem ithalatta önemli artışlar kaydedilmiştir. Asya Finansal Krizi ile döneminde her iki sektörde de düşüş yaşanmış, arasında ise alınan tedbirler sonucu yükseliş trendi başlamıştır yılında ise dünyadaki ekonomik daralma sonucu düşüş yaşanmıştır.

3 3 3-) JAPONYA NIN İHRACAT VE İTHALATININ ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMININ DÖNEMSEL SEYRİ ( ) İHRACAT İÇİ PAYI (%) İTHALAT İÇİ PAYI (%) ÜLKE GRUBU KUZEY AMERİKA 30,2 28,7 32,0 31,1 31,6 35,6 29,5 23,1 26,5 21,4 LATİN AMERİKA 5,8 5,8 4,0 4,4 4,0 8,4 5,1 5,0 3,3 2,8 AVRUPA ÜLKELERİ 13,3 17,9 15,8 18,1 17,4 10,0 10,6 8,8 15,3 13,6 MERKEZİ VE DOĞU AVRUPA ÜLKELERİ 3,3 2,2 2,4 0,6 0,5 2,7 3,2 1,4 1,4 1,5 6,3 4,1 3,6 2,0 1,0 3,9 4,5 2,6 1,6 1,3 AFRİKA 3,2 4,1 10,7 3,4 2, 11,2 12,5 26,5 11,6 13,0 ORTA DOĞU 1 34,9 31,6 31,0 40,0 43,3 28,2 34,5 32,6 40,3 46,4 ASYA Kaynak : Dünya Ticaret Örgütü Japonya nın ihracat ve ithalatının ülke gruplarına göre dağılımının uzun bir dönemdeki ( ) durumu yukarıdaki tablo çerçevesinde aşağıda özetlenmiştir. Japonya nın ihracatı içinde ülkelerin payları : Asya ve Batı Avrupa ülkelerinin payı artarken, Latin Amerika ve Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri ile Afrika ülkelerinin payı düşmektedir. Bu durum, Japonya nın sanayileşme sürecindeki hızlı gelişim sonucunda daha kaliteli ve yüksek nitelikli ürünlerini alabilecek ülkeleri yeni pazarlar olarak gördüğünü göstermektedir. ABD ise, istikrarlı ve büyük hacmi ile ihracatı için sabit ve temel pazar konumunu korumaktadır. Japonya nın ithalatı içinde ülkelerin payları : Kuzey Amerika ve Latin Amerika dan ithalatı düşüş kaydederken, Asya ülkelerinden ithalatı önemli artış kaydetmiştir. Bunun temel sebebi, Asya ülkelerindeki Japon yatırımları sonucu yapılan üretimin Japonya ya ithalatıdır.

4 4 4-) JAPONYA NIN İHRACATININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI ( ) (GÜNCEL DURUM) BİRİM : MİLYAR DOLAR ÜLKELER ABD KANADA ŞİLİ AMERİKA TOPLAMI HONG KONG ÇİN MALEZYA KORE ASYA TOPLAMI ALMANYA İNGİLTERE FRANSA İTALYA İSPANYA YUNANİSTAN AVRUPA TOPLAMI DİĞER ÜLKELER ÜLKELER TOPLAMI Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı Japonya nın ihracatının ülkelere göre dağılımının güncel durumu ( ) arası dönemde incelendiğinde, ABD ile Asya ülkelerine (Çin, Hong Kong, Malezya ve Kore) yönelik ihracat istikrarlı artış gösterdiği görülmektedir. Avrupa ülkelerine yönelik ihracat ise sabit ve istikrarlıdır. Sadece İtalya ya yönelik ihracat artış kaydedilmiştir yılında ise Çin hariç tüm ülkelere yönelik ihracat düşüş göstermiş, İspanya ve Yunanistan a yönelik ihracat ise sabit kalmıştır. Bu durum, Japonya nın ABD ve Asya pazarlarına nüfuz etmeyi amaçladığını, Avrupa pazarında ise pazar payını muhafaza etmekle yetindiğini göstermektedir.

5 5 5-) JAPONYA NIN İTHALATININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI ( ) (GÜNCEL DURUM) BİRİM : MİLYAR DOLAR ÜLKELER ABD KANADA ŞİLİ AMERİKA TOPLAMI HONG KONG ÇİN MALEZYA KORE ASYA TOPLAMI ALMANYA İNGİLTERE FRANSA İTALYA İSPANYA YUNANİSTAN AVRUPA TOPLAMI DİĞER ÜLKELER ÜLKELER TOPLAMI Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı Japonya nın ithalatının ülkelere göre dağılımı yine ( ) döneminde incelendiğinde; ABD, Çin, Malezya, Kore ile Almanya ve İngiltere dışındaki ülkelerden ithalat sabit kalırken, adıgeçen ülkelerden ithalatta artış kaydedilmiştir. ABD ve Asya ülkelerinden ithalat artışı doğal olmakla birlikte, Avrupa dan ithalattaki artışın alımlarda çeşitlilik arayışından kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca, tüketiciler Asya ülkelerini ucuz fiyatlı ürünler, ABD yi markalı ürünler için tercih etmektedir. Avrupa ülkelerinin ürünlerine yönelik olarak da alternatif yüksek kaliteli ve markalı ürün olarak yaklaşılması ithalat artışını sağlamaktadır.

6 6 6-) JAPONYA NIN İHRACAT VE İTHALATININ MADDE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMININ DÖNEMSEL SEYRİ ( ) İHRACAT İÇİ PAYI (%) İTHALAT İÇİ PAYI (%) MADDE GRUBU TARIM ÜRÜNLERİ 8,8 4,1 1,8 1,0 0,9 44,5 36,0 20,7 4,6 16,4 MADENLER 1,2 1,2 1,5 1,4 1,6 32,9 37,7 55,9 26,8 25,9 DEMİR-ÇELİK 12,9 14,4 8,7 4,0 3,1 1,3 0,6 1,1 1,7 1,0 KİMYASALLAR 5,8 5,8 4,7 5,6 7,3 5,5 4,9 5,6 7,3 6,9 MAKİNA-OTOMOTİV 28,4 51,7 63,8 71,8 68,8 12,0 8,3 7,0 16,9 27,9 TEKSTİL 16,8 6,6 3,6 1,9 1,5 0,6 3,0 1,2 1,6 1,3 KONFEKSİYON 3,9 1,0 0,4 0,2 0,1 0,1 1,5 1,2 5,2 5,2 DİĞ. TÜKETİM ÜR. 10,5 7,1 8,1 7,7 8,9 1,8 3,7 3,3 8,5 9,7 Kaynak : Dünya Ticaret Örgütü Japonya nın ihracat ve ithalatının uzun dönemli ( ) madde gruplarına göre dağılımındaki durum aşağıda sunulmuştur. İhracatında ; Tarım, demir-çelik, tekstil ve konfeksiyonun sürekli azalan payına karşın, makina ve otomotiv ihracatında 3 katına varan artış gözlenmektedir. Bu durum, 2. Dünya Savaşı akabinde Japonya nın sanayileşme süreci sonrası Japonya nın sanayileşme süreci ve yükseliş ile düşüş kaydeden sektörler eğilimine uygun düşmektedir. İthalatında ise; Tekstil-konfeksiyon ve makina-otomotiv ithalatında son yıllarda büyük artışlar görülmektedir. Tarım ürünleri ithalatı ise büyük düşüş göstermiştir. Bu yapı, Japon halkının yabancı ürünlere yönelik son yıllarda artan talebi ile tarımsal alanda kendi kendine yeterlilik artışından kaynaklanmaktadır.

7 7 7-) JAPONYA NIN İHRACATININ MADDELERE GÖRE DAĞILIMI ( ) (GÜNCEL DURUM) BİRİM : MİLYAR DOLAR MADDELER SANAYİ KİMYASALLARI METALLER HAMMADDELER GIDA VE TÜKETİM MADDELERİ MİNERAL YAKITLAR GIDA VE HAMMADDELER TEKNİK TEKSTİL TEKSTİL ÜRÜNLERİ TEKSTİL ÜRÜNLERİ GENEL MAKİNALAR ELEKTRİKLİ MAKİNALAR MAKİNALAR YOLCU TAŞITLARI NAKİL ARAÇLARI MOTORSİKLET-BİSİKLET ELEKTRİKLİ EV ALETLERİ EV EŞYALARI OTOMOTİV VE ELEKTRONİK DİĞERLERİ MADDELER TOPLAMI Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı Japonya nın ihracatı maddeler bazında döneminde incelendiğinde, sanayi kimyasalları, makinalar ve taşıt sektöründe artış kaydedildiği, diğer ürün gruplarında ihracatın sabit bir seyir izlediği görülmektedir. Bu sektörlerdeki artışın rekabet gücünün en yüksek olduğu ürünler olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

8 8 8-) JAPONYA NIN İTHALATININ MADDELERE GÖRE DAĞILIMI ( ) (GÜNCEL DURUM) BİRİM : MİLYAR DOLAR MADDELER MİNERAL YAKITLAR GIDA VE TÜKETİM MADDELERİ SANAYİ KİMYASALLARI HAMMADDELER METALLER GIDA VE HAMMADDELER TEKSTİL ÜRÜNLERİ TEKNİK TEKSTİL TEKSTİL ÜRÜNLERİ ELEKTRİKLİ MAKİNALAR GENEL MAKİNALAR MAKİNALAR NAKİL ARAÇLARI YOLCU TAŞITLARI ELEKTRİKLİ EV ALETLERİ EV EŞYALARI MOTORSİKLET-BİSİKLET OTOMOTİV VE ELEKTRONİK DİĞERLERİ MADDELER TOPLAMI Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı Japonya nın ithalatının maddelere göre dağılımı ( ) döneminde incelendiğinde ise; mineral yakıt (petrol), sanayi kimyasalları, hammaddeler, tekstil ürünleri, makinalar ve elektrikli ev aletleri ithalatı artış kaydetmiş, diğer ürünlerin ithalatı ise sabit kalmıştır. Bu durum, Japonya nın hammadde ve yatırım malı ithalatı ağırlıklı genel ithalat yapısının sürdüğünü göstermektedir.

9 9 9-) JAPONYA NIN İHRACAT VE İTHALATININ MADDE VE ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI : (GÜNCEL DURUM) (2000) BİRİM : MİLYAR DOLAR İHRACAT İÇİ PAYI (%) İTHALAT İÇİ PAYI (%) MADDE GRUBU ABD AB ÇİN TAYVAN KORE İHR İTH İHR İTH İHR İTH İHR İTH İHR İTH GIDA ÜRÜNLERİ 0,42 14,86 0,11 4,75 0,14 5,95 0,36 1,00 0,26 1,73 HAMMADDELER 0,20 2,99 0,32 1,19 0,49 1,07 0,16 0,23 0,27 0,20 MADENLER 0,04 0,73 0,09 0,25 0,33 0,49 0,12 0,14 0,36 0,10 PETROL ÜRÜNLERİ 0,39 1,13 0,04 0,05 0,22 2,18 0,07 0,03 0,27 3,42 DEMİR DIŞI METAL 0,59 0,59 0,34 0,97 0,63 0,60 0,89 0,15 0,67 0,17 DEMİR-ÇELİK 1,42 0,19 0,46 0,22 2,13 0,62 1,38 0,43 2,50 1,27 KİMYASALLAR 7,11 7,48 5,14 10,0 3,98 1,60 4,91 0,95 4,21 1,16 MAKİNA-OTOMOTİV 109,9 29,63 58,4 16,7 15,3 12,9 19,2 11,4 15,9 8,08 TEKSTİL 0,58 0,35 0,62 0,69 2,58 2,04 0,33 0,28 0,41 0,40 KONFEKSİYON 0,09 0,47 0,11 1,48 0,05 14,7 0,12 0,11 0,05 0,95 DİĞ. TÜKETİM ÜR. 12,57 9,77 7,40 7,12 2,11 9,63 5,47 2,01 3,55 1,66 Kaynak : Dünya Ticaret Örgütü Japonya nın ihracatı ve ithalatı ürün ve ülke eksenlerinde ortaklaşa 2000 yılı itibariyle incelendiğinde; ABD, Japonya için makina-otomotivde ihraç pazarı iken, Japonya da ABD için gıda ürünleri ve otomotiv pazarı konumundadır. AB, için Japonya makina-otomotiv ihracatçısı, kimyasal ve gıda ürünü ithalatçısı konumundadır. Çin için, Japonya, makina-otomotiv ihracatçısı, konfeksiyon ve gıda ithalatçısı konumundadır. Tayvan açısından olaya bakılırsa, Japonya Tayvan için gıda ithalatçısı, demirçelik, metal ve kimyasal ihracatçısı durumundadır. Kore açısından ise, Japonya gıda, petrokimya ve konfeksiyon ithalatçısı, kimyasal ve makine-otomotiv ihracatçısı konumundadır.

10 10 Olaya global ve tarihi perspektiften bakıldığında ise aşağıdaki tablolardaki sonuçlara ulaşılmaktadır. 10-) JAPONYA NIN DÜNYA İHRACATI İÇİ PAYININ DÖNEMSEL SEYRİ ( ) Dünya İhracatı İçi Payı (%) ,4 1,5 3,5 6,4 8,0 10,0 7,7 Kaynak : Dünya Ticaret Örgütü Japonya nın dünyadaki ihracat hacmi içindeki yeri uzun süreli (50 yıl) incelendiğinde, 1990 lı yılların ortasına kadar payını arttırdığı, ancak yaşadığı uzun durgunluk sonucunda 2000 yılına gelindiğinde payının düşüş kaydettiği gözlenmektedir. 11-) JAPONYA NIN DÜNYA İTHALATI İÇİ PAYININ DÖNEMSEL SEYRİ ( ) Dünya İthalatı içi Payı (%) ,0 2,9 4,1 6,5 6,7 6,4 5,8 Kaynak : Dünya Ticaret Örgütü Japonya nın dünya ithalatı içindeki payı da 50 yıllık aynı süreç içinde incelendiğinde ise, 1973 Petrol Krizine kadar görülen artış, özellikle enerji alanında alınan tedbirler akabinde 1980 ve 1990 lı yıllarda azalma trendine girmiştir. Bu durgunluk ve talep eksikliği ile de desteklenmiştir.

11 11 JAPONYA NIN ÜLKEMİZ İLE DIŞ TİCARETİ 1. JAPONYA İLE ÜLKEMİZ ARASINDAKİ DIŞ TİCARETİN YILLAR İTİBARİYLE SEYRİ MİLYON DOLAR JAPONYA İLE DIŞ TİCARETİMİZİN DURUMU : BİRİM : MİLYON DOLAR YILLAR İHRACATIMIZ İTHALATIMIZ TİCARET HACMİ , , ,290 1, , ,114 1, ,750 1, ,668 1, , ,204 1, Kaynak : Tokyo Ticaret Müşavirliği Tablodan görüleceği üzere, Japonya ya yönelik ihracatımız 1996 yılından itibaren sürekli bir düşüş kaydetmektedir. Bu durum, hem Japon ekonomisinin içinde bulunduğu durgunluk hem de Asya Finans Krizinden kaynaklanmaktadır. İthalatımız ise, yılları arasında ülkemiz yatırımlarının nispeten artış gösterdiği dönemde artmış, ancak akabinde ülkemizde yaşanan ekonomik krizler neticesinde önemli düşüşler kaydedilmiştir.

12 12 2-) ÜLKEMİZİN JAPONYA YA İHRACATININ MADDELERE GÖRE DAĞILIMI ( ) BİRİM : MİLYON DOLAR MADDELER İŞLENMİŞ DOMATES ÜRÜNLERİ 28,2 28,3 25,9 TÜTÜN 14,5 14,2 13,0 TON BALIĞI 3,9 5,5 4,4 KABUKLU VE YUMUŞAKÇALAR 7,8 8,5 4,4 FINDIK 2,2 1,6 2,0 KURU İNCİR 0,5 1,0 1,6 KURU KAYISI 1,5 1,6 1,2 KURU ÜZÜM 1,6 1,1 0,9 KEKİK VE DEFNE YAPRAĞI 0,8 0,8 0,9 ZEYTİNYAĞI 0,0 0,2 0,9 KESME ÇİÇEK 1,4 1,1 0,8 MANTAR 0,3 2,0 0,6 GIDA ÜRÜNLERİ TOPLAMI (*) 68,3 62,3 62,6 HALI VE KİLİM 9,1 12,1 13,4 YÜNDEN DOKUMA KUMAŞ 0,3 1,2 3,4 KADIN İÇ ÇAMAŞIRI 0,1 0,8 2,9 NAKIŞ İŞLERİ 4,1 2,1 2,7 KÜÇÜKBAŞ HAYVAN KÜRKÜ 0,2 0,6 2,3 ERKEK TAKIM ELBİSE 1,3 2,4 2,2 TİŞÖRT 0,4 1,3 1,8 KAZAK 1,2 1,7 1,7 DERİ GİYİM 0,9 1,4 1,4 EL ÇANTASI VE VALİZ 0,9 1,9 1,1 PERDE 0,6 0,7 0,9 YATAK VE MASA ÖRTÜSÜ 0,02 0,1 0,7 TEKSTİL VE KONF. ÜRÜNLERİ TOPLAMI 17,7 24,7 36,9 BOR MİNERALİ 14,6 13,1 14,0 MÜCEVHERAT 2,9 4,7 4,0 BAKIR VE KONSANTRESİ 8,6 10,6 3,7 MERMER 0,7 0,8 1,3 ÇİNKO VE KONSANTRESİ 1,1 1,2 1,0 BORAT VE PERBORAT 3,2 1,1 0,9 MADEN ÜRÜNLERİ TOPLAMI 35,0 32,1 25,0 DİĞERLERİ 20,8 23,4 28,7 GENEL TOPLAM 141,8 142,5 153,2 (*) BELİRTİLEN ÜRÜNLER VE DİĞER BELİRTİLMEYEN ÜRÜNLER TOPLAMIDIR. Kaynak : Tokyo Ticaret Müşavirliği

13 13 Ülkemizin Japonya ya yönelik ihracatı yılar itibariyle incelendiğince, gıda ürünleri ihracatı sabit bir seyir izlerken, maden ürünleri azalış ve tekstil-konfeksiyon ürünleri ise artış göstermektedir. Gıda ürünlerimiz ağırlıklı olarak rekabet gücümüzün yüksek olduğu ürünler ile ağırlıklı olarak bu pazarda tüketilen mantar, ton balığı ve domates ürünleri gibi ürünlerden oluşmaktadır. Tekstil ve konfeksiyon sektöründe ise ağırlık, halı-kilim ve ev tekstili ağırlıklıdır. Ancak, bu pazara konfeksiyon ihracatının uzun vadede artması imkanı da mevcuttur. 3-) ÜLKEMİZİN JAPONYA DAN İTHALATININ MADDELERE GÖRE DAĞILIMI ( ) BİRİM : MİLYON DOLAR MADDELER MAKİNALAR VE AKSAMLARI ELEKTRİKLİ MAKİNALAR VE AKSAMLARI OPTİK VE ÖLÇÜ ALETLERİ EL ALETLERİ TRAFO YALITIM MALZEMELERİ MAKİNELER VE ELEKTRONİK TOPLAMI BİNEK OTOMOBİLLER OTOMOBİL LASTİKLERİ OTOMOBİL CAM AKSAMI OTOMOTİV ÜRÜNLERİ TOPLAMI DEMİR-ÇELİK MAMÜLLERİ ALÜMİNYUM MAMÜLLERİ MADEN VE DEMİR-ÇELİK TOPLAMI SUNİ İPLİKLER TEKSTİL KİMYASALLARI SENTETİK KUMAŞ TEKSTİL ÜRÜNLERİ TOPLAMI KİMYASALLAR PLASTİK VE KAUÇUK MALZEME FOTOĞRAF MALZEMESİ ECZACILIK ÜRÜNLERİ KAĞIT ÜRÜNLERİ SAATLER MÜZİK ALETLERİ DİĞER SANAYİ ÜRÜNLERİ TOPLAMI DİĞER ÜRÜNLER GENEL TOPLAM 912 1, Kaynak : Tokyo Ticaret Müşavirliği

14 14 Ülkemizin Japonya dan yaptığı ithalat incelendiğinde ise, otomotiv ve makina sektörleri ithalatında önemli düşüşler görülürken, demir-çelik ürünleri ithalatında önemli artışlar kaydedilmiştir. Bu durum, ülkemizin 2000 yılı sonrası yaşadığı krizle ülkemiz firmalarının yatırımları azaltması sonucu makina gibi yatırım malı ithalatındaki genel düşüş ile açıklanmalıdır. Otomotiv ithalatındaki düşüş ise otomotiv sektörümüzün yaptığı atılım ve ihracat hamlesinden kaynaklanmaktadır. Sonuç ve Değerlendirme : Japonya, ekonomik durgunluk içinde olsa da önemli miktarda dış ticaret fazlası vermeyi başaran bir ülkedir. Japonya, dünyada Asya ülkeleri ve ABD yi kendine partner olarak seçmektedir. AB ikinci derecede önemli bir pazardır. Japonya, ülkemiz açısından henüz tam değerlendirilmemiş bir ihraç pazarıdır. Ülkemiz firmaları, bu ülkeye yönelik olarak ön yargılarından sıyrılabilirlerse ve gerekli teknik hazırlıkları iyi yapabilirlerse ihracat gerçekleştirme şansları olabilecektir. Ülkemiz, Japonya için birinci derecede önemli bir ticari partner olmasa da önem vereceği bir partner olma konumuna orta vadede ulaşabilecektir.