VerGİ kültürü Ve DeVLete GÜVen:

Transkript

1 n VerGİ İŞİ UDc :(575) VerGİ kültürü Ve DeVLete GÜVen: kirgizistan ÖrneĞİ Gülnaz Markisova səh Yüksek Lisans Öğrencisi Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, İktisat Ana Bilim Dalı , Bişkek, Kırgızistan, Mira Caddesi 56 n Ümummilli lider Heydər Əliyevin 91 illik yubileyi münasibətilə «Vergitutmada müasir meyillər: dünya təcrübəsi və Azərbaycanda tətbiqi imkanları» mövzusunda magistrantlar arasında referat yazılışı üzrə keçirilmiş beynəlxalq müsabiqənin qalibi III yer Özet Günümüzde vergi sisteminin beyannameye dayanması mükelleflerin vergisel yükümlülüklerini iyi bilmelerini, doğru ve zamanında yerine getirmelerini ve en önemlisi onların gönüllü olarak vergi ödevlerini yerine getirme isteklerinin diğer bir değişle, vergi kültürünün oluşmasını gerekli kılmaktadır. Vergi kültürünün oluşması ve yükseltilmesinde en önemli etken devlete güven, vergi sisteminin adaletliliği ve kamu hizmetlerinin kalitesidir. Çalışmamızda bu etkenler sıralı probit mo - deli aracılığı ile incelenmiştir. Araştırmanın sonuçları mükelleflerin Parlamentoya olan güveni, vergi sisteminin adaletliliği arttıkça ve mükellef - lerin ödenen vergilerinin geri kamusal hizmet olarak döneceğine olan inançları arttıkça vergi kültürü de artacağı. Aksine mükelleflerin vergi müfettişlerinin kendi görevlerini yerine getirmedikleri gibi negatif görüşleri arttığında onların vergi kültürü düşmektedir. Anahtar kelimeler: vergi kültürü, devlete güven, kamu hizmetleri. 161 PDF processed with CutePDF evaluation edition

2 1. Giriş Günümüzde modern vergileme sistemi beyannameye dayanmaktadır. Bu sistemin etkin çalışması mükelleflerin vergisel yükümlülüklerini zamanında, doğru ve tam olarak yerine getirmelerine bağlıdır. Bu durumda mükelleflerin vergisel yükümlülüklerini bilmeleri ve doğru bir şekilde yerine getirmelerinin önemi artmaktadır. Dolaysıyla mükelleflerin vergilerini gönüllü olarak yerine getirmeye olan iç güdü olarak bilinen vergi kültürünü arttırma vergi sisteminin etkin çalışması açısından çok önemi hale gelmektedir. Son yıllarda iktisatçılar tarafından insanların niçin vergi ödediklerine ilişkin araştırmalar yapılmıştır. Allingham ve Sandmo (1972) beklenen fayda modeline dayanarak vergi kaçakçılığı ile vergi denetiminin sıklığı ve cezaların ağırlığı arasında ters yönlü bir ilişki var olduğuna dair bir model oluşturmuşlardır. Fakat, yapılan amprik çalışmalar bu modelin gerçek durumu açıklayamadığını göstermişlerdir. Ampirik çalışmalar çoğu ülkede caydırma seviyesinin düşük olmasına rağmen, vergi yükümlülüklerine olan uyum seviyesinin yüksek olduğunu göstermiştir. Araştırmacılar bu bulmacanın anahtarı insanların vergi kültüründe yattığını belirtmiş - lerdir.vergi kültürü, genel olarak mükelleflerin vergi ödeme isteği. Ve ya vergi ödemeye olan içsel motivasyon (intrinsic motivation) olarak tanımlanabilmektedir. İçsel motivasyon, dışardan herhangi bir zorlama ve baskı unsuru olmaksızın vergiyi gönüllü olarak ödeme anlamına gelir [1, 13, 15]. 2. Vergi kültürü ve vergi kültürünü etkileyen temel faktörler Vergi kültürü, vergi kaçırma veya kayıt dışı ekonominin büyüklüğü gibi fiziksel bir sonucu tanımlayan bir gösterge değildir. Bu gösterge kişilerin vergi ödeme isteklerini diğer bir deyişle, vergi yükümlülüklerine olan bakış açısını ve ödenen vergilerin topluma hizmet amaçlı kullanımıyla ilgili mükelleflerin inanç seviyelerini ölçmektedir. Diğer bir değişle, mükelleflerin ödedikleri vergilerin ne kadar topluma hizmet amaçlı alanlarda kullanıldığına inandıkları sorusunun yanıtı araştırılmaktadır [11]. Vergi kültürünün durumu Dünya Değerler Anketindeki (World Values Survey) İmkanım olursa vergiden kaçınırım sorusuna verdikleri cevaplara göre belirlenmektedir. OECD ülkeleri arasında döneminde yapılan DDA sonuçlarına göre (Tablo. 1) bu ülkeler arasında İmkanım olursa vergiden kaçınırım ifadesini Hiçbir zaman haklı değildir diye cevap verenlerin oranı Fransa da %47,9 ve Norveç te % 49,7 dir. Vergi kültürünün en yüksek olduğu ülkeler %82,9 oranıyla Japonya ve %80,5 oranıyla Türkiye dir. OECD ülkelerinin ortalaması ise % 62,6 dır döneminde ise OECD ülkelerindeki ortalama %54,5, döneminde ise, 162

3 %58,7 ve yıllarında %62,60 olmuştur. Bu sonuçlara göre, OECD ülkelerinde 1990 ve 2007 döneminde genel olarak vergi kültürünün yükselme eği - liminde olduğu anlaşılmaktadır. Tablo 1. OECD Ülkelerinde Vergi Kültürü ( İmkanım olursa vergiden kaçınırım ifadesine Hiç bir zaman haklı değildir diye cevap verenlerin oranı) OECD ülkeleri Ortalamalar Fransa 46,5 47,90 Norveç 43,1 49,70 İsveç 56,4 49,3 53,50 Polonya 55,10 Finlandiya 40,3 56,20 Batı Almanya 46,5 40,1 56,60 Doğu Almanya 67,2 53,7 İngiltere 53,9 57,80 Meksika 60,10 Yeni Zelanda 60,20 Hollanda 42,9 61,10 İtalya 55,2 61,50 İsviçre 63,8 53,5 61,80 ABD 66,7 73,6 63,80 Avustralya 62,3 63,90 İspanya 58,4 69,5 64,80 Kanada 59,2 66,10 Şili 66,20 Güney Kore 74,20 Türkiye 80,50 Japonya 81,9 80,6 82,90 Ortalama 54,5 58,7 62,60 Kaynak: ve dönemi göstergeleri Torgler,2003:160; dönemi göstergeleri Tekeli, 2011:

4 Geçiş ekonomilerine baktığımızda, Orta ve Doğu Avrupa Ülkelerinde vergi kültürü düzeyinin eski Sovyetler Birliği ülkelerine göre daha yüksek olduğu görülmektedir (Tablo 2). Burada sözkonusu İmkanım olursa vergiden kaçınırım sorunun. 1. seçeneği, ilgili ifadeye hiç katılmadıklarını veya hiçbir zaman haklı değildir görüşünde olduklarını birdiriyorsa, 10. seçenek, her zaman haklı veya tamamen katıldığı nı göstermektedir. Bu seçenekler ankette, 0, 1, 2, 3 olarak dört rakamla yeniden kodlanmıştır. Burada 4. ile 10. seçenekleri birleştirilerek 0 ile kodlanmıştır ve 3 kodu en yüksek düzeydeki vergi kültürünü bildirmektedir [13]. Orta ve Doğu Avrupa Ülkelerinin çoğunda (Bulgaristan, Hırvatistan, Polonya, Macaristan) döneminde, vergi kültürünün yükselme eğiliminde olduğu anlaşılmaktadır. Eski Sovyetler Birliği Ülkelerinde ise vergi kültürü, döneminde düşme eğiliminde olmuştur. (Tablo 2). İnsanların vergi kültürünü etkileyen faktörleri sosyal-psikolojik faktörler, siyasi, ekonomik ve sosyal demografik faktörler olarak dörde ayırabiliriz. Sosyal-psikolojik faktörlere toplumun vergi mentalitesi, bireyin vergiyi algılaması, vergi bilinci, vergi psikolojisi gibi faktörler ile toplumun vergi kaçırmaya olan tepkisi gibi sosyal normlar, kişilerin vergilemenin adaletliliği ile görüşleri gibi sosyo-psikolojik etkenler girmektedir. Vergi oranları, vergi cezaları ve denetimleri gibi ekonomik etkenler de mükellef - lerin davranışları üzerinde etkili olmaktadır. Bununla birlikte vergi mükelleflerinin yaşı, cinsiyeti, medeni durumu, eğitim ve gelir seviyeleri, dini değerlere bağlılıkları gibi sosyo-demografik özellikler de vergi kültürünü etkilemektedir. Yapılan araştırmalar bireylerin yaşı ilerledikçe vergi kültürünün de arttığını, bayanların vergi kültürü erkeklere göre daha yüksek ve evlilerin de bekarlara göre vergi kültürü daha yüksek olduğu görülmüştür. Bunlarla birlikte mükelleflerin dev - lete, kamu görevlilerine ve kanuni sisteme olan güveni arttıkça vergileri gönüllü ödeme isteklerinin de artacağı çeşitli ülkelerde yapılan araştırmaların sonuçları göstermiştir. Bu etkenlerde en önemlisi bireylerin devlete ve hükümete olan güvenleri, vergi idaresi ile olan ilişkileri, yargı ve yasama sistemine güveni, vergi sisteminin adaletli - liği ve etkinliği, vergi kanunlarının basit ve anlaşılabilir olması, kamusal malların kalitesi ve yeterliliği, doğrudan demokrasinin varlığı gibi etkenlerden oluşmaktadır. Vatandaşların iktisadi ve mali politikaların yürütülmesinde, istek ve ihtiyaçlarının dikkate alınması ve halkın politik kararlara katılımının yüksek olması, bir başka de - yişle doğrudan demokrasinin varlığı [5, 8, 14], vergi kanununun net, basit ve adaletli olması, vergi organlarının mükelleflere saygılı davranması [7], genel olarak, devletin mükelleflere adaletli ve sorumlu davranması ve etkin vergi sistemi [6] bir ülkede vergi kültürünün geliştirilmesindeki en önemli şartlarındandır. 164

5 Tablo 2. Geçiş ekonomilerinde vergi kültürü Ülkeler Ortalamalar Orta ve Doğu Avrupa Ermenistan 1,508 Bulgaristan 2,038 2,24 2,316 Bosna 2,172 Hırvatistan 1,309 1,956 Çek Cumhuriyeti 2,209 Macaristan 1,913 2,252 Makedonya 2,109 Karadağ 1,749 Polonya 1,829 2,001 2,228 Romanya 2,308 1,97 Slovak Cumhuriyeti 2,181 Slovenya 2,296 1,913 2,122 Sırbistan 1,969 OrTAlAMA 2,077 1,886 2,154 Eski Sovyetler Birliği Azerbaycan 1,634 Beyazrusya 1,617 1,518 1,11 Estonya 2,25 1,56 Gürcistan 1,76 Letonya 2,155 1,379 2,113 Litvanya 2,089 1,687 1,433 Moldova 1,426 Rusya 1,857 1,662 1,73 Ukrayna 1,558 1,533 OrTAlAMA 1,994 1,576 1,584 Not: Burada Vergi Kültürü 1, en düşük ve 3, en yüksek olacak şekilde 1 ve 3 arasındaki puanlarla kodlanmıştır Kaynak:Torgler, 2004:5. 165

6 Bağımlı Değişken Bağımsız Değişkenler Tablo 3. Vergi kültürünün belirleyenleri Bölgeler Avrupa Vergi Kültürü Kuzey ve latin Amerika Kaynak: Torgler ve Shaltegger, 2006: Not: +: anlamlı pozitif katsayı, (+),(-),anlamlı olmayan pozitif ve negatif katsayılar. Geçiş ekonomileri, Asya Ülkeleri ve Avustralya 1 Yaş Cinsiyet (Bayan) Eğitim (-/+) (+) + 4 Evli + + (+) 5 Serbest meslek - (+) - 6 Gelir Finansal memnuniyetlilik Kiliseye ziyaret sıklığı + + +(Asia) 9 Dini olma + + (-/+) 10 Devlete güven Kanuni sisteme güven Yargı/Kanuni Sisteme Güven + 14 Cumhurbaşkanına güven + 15 Kamu görevlilerine güven Gurur Doğrudan demokrasi + (İsviçre) + USA 18 Demokrasi yanlısı tutumları Desentralizasyon + 20 Vergilemeye yönelik olumlu tutumları + Dünyada çeşitli ülkelerde yapılan araştırmaların sonuçları da mükelleflerin yaşı ilerledikçe vergi kültürünün arttığını, bayanların vergi kültürü erkeklere göre daha da yüksek olduğunu, dini kişilerin de vergi kültürü daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bunlarla birlikte tüm yapılan çalışmaların sonuçları mükelleflerin devlete, kamu personeline, kanuni ve yargı sistemine güveninin olması vergi kültürü üzerinde olumlu etkide bulunduğunu açıklamıştır. 166

7 3. Data Çalışmada Kırgızistan daki mükelleflerin vergiye göre davranışların izlemek için iktisadi durumu, ekonomik büyümesi ve ekonomik gelişmesi farklı olan Kırgızistan ın Batken ve Çüy bölgeleri seçilmiştir. Bu amaçla 23 sorudan oluşan anket formu 385 kişi tarafından doldurulmuştur. Bunların 177 si Batken bölgesinde, 208 i Çuy bölgesinde yapılmıştır. Batken ve Çuy bölgeleri ekonomik gelişmişlik yönünden çok farklı bölgelerdendir. Çuy bölgesinde 493 sanayi işletme var iken, Batken de sadece 64 sanayi işletme faaliyette bulunmaktadır. Batken bölgesinde fakirlik %35,6 iken Çuy bölgesinde %28,6 dır [10]. Tablo 4. Çuy ve Batken bölgelerinin iktisadi göstergeleri ( 2012 yıl için) İktisat göstergeleri Batken bölgesi Çüy bölgesi Tüketim Fyatı Endeksi 108,6 105,9 Orta Nominal Ücret (som) Hesaplanan Asgari Geçim Düzeyi (som) 2751, ,61 Sabit Halkın Sayısı (bin kişi) 458,9 838,4 Gayrisafi Bölgesel Üretim (milyon som) 12827, ,0 Sanayi Üretim Hacmi (milyon,som) 4799, ,3 Kayıt Olan İşsizlerin Sayısı Batken bölgesinde gayrisafi bölgesel üretim ,0 milyon som iken Çuy de ,3 milyon somdur. Sanayi üretim hacmi ise Batken bölgesinde sanayi üretim hacmi 4799,5 milyon som ise, Çuy bölgesinde 48412,3 milyon somdur. Çalışmada Kırgızistan daki mükelleflerin devlete olan güvenlerinin vergi kültürü üzerindeki etkilerini incelemek için sıralı probit modeli kullanılmıştır. Modelde bağımlı değişken olarak aşağıdaki soru belirlenmiştir (bu soruya verilen cevaplar 1- kesinlikle katılıyorum, 5- kesinlikle katılmıyorum). İmkanım olursa vergi ödemekten kaçarım Aşağıdaki tabloda modelde yer alan bağımsız değişkenlerin açıklamaları veril - miştir. Tablo 5. Bağımsız değişkenler Değişkenler Açıklama Vergi Sisteminin Adaletliliği eğer vergi sistemini adaletli olarak sayıyorsa 1, aksi halde 0. Vergi İdaresi Eğer vergi idaresinin memurlarını kendi görevlerini yerine getirmediklerini düşünüyorsa 1, aksi halde 0. Parlamentoya Güven Eğer parlamentoya güveniyorsa 1, aksi halde 0. Mali Mubadele Eğer ödenen vergilerin hizmet olarak döneceğine inanıyorsa 1, aksi halde 0 167

8 4. Ampirik bulgular Vergi kültürünü etkileyen siyasi etkenlerin etkisini araştırmak amacıyla sıralı probit modeli maksimum benzerlik yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Modelin hesaplanan katsayıları aşağıda verilmiştir (Tablo 3). Sıralı probit modelinin katsayıları doğrudan yorumlanmamaktadır. Dolayısıyla, katsayıları yorumlamak amacıyla marjinal etkileri hesaplanmıştır. Tablo 6. Sıralı Probit Modelinin Sonuçları Değişkenler Katsayı Marjinal Etki Vergi Sisteminin Adaletliliği *** *** Vergi İdaresi ** ** Parlamentoya Güven ** ** Mali Mubadele ** * Cut Cut Cut LR chi2 (5) = (0.000) Pseudo R2 = Log likelihood = Marjinal etki Vergi Kültürü değişkeninin en yüksek değerine gore hesaplanmıştır (veya 5 e göre) Not: *, ** ve *** 10%, 5% ve 1% düzeyinde anlamlılık derecesini göstermektedir. Sıralı probit modelinde elde edilen katsayılar direkt yorumlanmamaktadır. Dolayısıyla katsayıları yorumlayabilmek için marjinal etkileri hesaplanmıştır. Model sonuçlarına gore vergi sisteminin adaletliliği, vergi idaresi ile mükellef arasındaki ilişkiler, mükelleflerin güncel siyasi sürecin adaletliliği ve etkinliği ile ilgili görüşleri ve kamusal hizmetlerin yeterliliği ve kalitesi vatandaşların vergileri gönüllü olarak ödeme istekleri üzerinde önemli etkileri olduğunu göstermektedir. Model sonuçları mükelleflerin vergi sistemini adaletli saymaları %1 e arttığında vergileri gönüllü olarak ödeme isteğinin artma olasılığı %8 e artmaktadır. Mükellef - lerin parlamentoya güveni %1 e yükseldiğinde onların vergi kültürünün yükselme olasılığı %7 ye artmaktadır. Aynı şekilde, mükelleflerin ödenen vergilerinin geri kamusal hizmet olarak döneceğine olan inançları %1 e arttığında, vergi kültürlerinin artma olasılığı %5 e yükselmektedir. Bunun yanında mükelleflerin vergi idaresinin mensupları olan vergi müfettişlerinin kendi görevlerini yerine getirmedikleriyle ilgili negatif görüşleri arttığında mükelleflerin vergi kültürü %5 e azalmaktadır. 168

9 5. Sonuç ve öneriler Mükelleflerin vergisel yükümlülüklerinin gönüllü olarak yerine getirmeleri ve vergi kültürleri üzerinde vergi sisteminin adaletliliği, parlamentoya güven, kamusal hizmetlerin kalitesi ve vergi idaresinin etkin çalışması ve mükellefle ilişkileri önemli bir etken olmaktadır. Vatandaşların kendi vergisel yükümlülüklerini tam ve doğru bir şekilde yerine getirmeleri için devletin de onlara adaletli davranarak adaletli bir vergi sisteminin oluşturulması, kamusal hizmetlerin kalitesinin yükseltilmesi, vergi idaresinin mükelleflere destekleyici ve müşteri odaklı muamelede bulunarak, kendi görevlerini iyi bir şekilde yerine getirmeleri mükelleflerin vergi kültürüne önemli derecede etkilemektedir. Özellikle parlamenter demokrasi sistemine geçen Kırgızistan da Parlamentonun rolü vatandaşlar için önemi daha da artmıştır. Parlamentonun etkin çalışması ve vatandaşların refahını arttıran kanunların alınması mükelleflerin vergi kültürünü yükseltecektir. Devletin mükelleflere adaletli davranması diğer bir değişle, etkin ve adil vergi sisteminin kurulması, vatandaşların yaşam düzeyini yükselten Parlamento ve hükümetin ve etkin çalışan vergi idaresinin olması ve kaliteli kamu hizmetlerinin sunulmasının sonucunda mükelleflerin devlete güveni ve bağlılığı artmaktadır. Bu ise onların güvendikleri devletin yürüttüğü politikalarını destekleyerek vergilerini gönüllü olarak ödeme isteklerini arttıracaktır. Kaynakça 1. Aktan, C. C. (2006). Vergi psikolojisinin temelleri ve vergi ahlâkı, Vergileme ekonomisi ve vergileme psikolojisi, (Ed.) C.C. Aktan, D.Dileyici ve İ.Y. Vural, SeçkinYayıncılık, Ankara, ss Allingham, M.G. & A. Sandmo (1972). Income tax evasion: a theoretical analysis, Journal of Public Economics, 1: Alm, J., B. Jackson and M. McKee (1992). Deterrence and beyond: toward a kinder, gentler IRS, in: J. Slemrod (ed.), Why people pay taxes. Ann Arbor: University of Michigan Press: Alm, J., G. H. McClelland and W. D. Schulze (1992). 'Why do people pay taxes?' Journal of Public Economics 48(1), Alm,J., G. H. McClelland and W. D. Schulze (1999). Changing the social norm of tax compliance by voting, Kyklos 52(2),

10 6. Cummings, R.G., Martinez-Vazquez, J., McKee, M., Torgler, B. (2005). Effects of tax morale on tax compliance: experimental and survey evidence, Center for research in economics, management and the arts. Working Paper No. 29. Basel. 7. Feld, L. and B. Frey (2002). 'Trust breeds trust: how taxpayers are treated', The Australian National University, Australian Taxation Office, Centre for Tax System Integrity, Working Paper No: 32, June. 8. Feld, L. P. and J-R. Tyran (2002). 'Tax evasion and voting: an experimental analysis', Kyklos 55(2), Graetz, M. J. & L. L. Wilde (1985). The economics of tax compliance: fact and fantasy, National Tax Journal, 38: Kırgız Cumhuriyeti İstatistik Komitesi Raporu, (2012) yıllarda halkın yaşam seviyesi, Bişkek, (rusça). 11. Tekeli R. (2011). The determinants of tax morale: the effects of cultural differences and politics, Policy Research Institute, Ministry of Finance of Japan, PRI Discussion Paper Series, No.11A gram/ws2011_d.pdf 13. Torgler, B. (2004). Tax morale trust and corruption: empirical evidence from transition countries, CREMA Working Paper, No: , Basel. 14. Torgler, B, (2005). Tax morale and direct democracy, European Journal of Political Economy, 21: Torgler, B. (2007). Tax compliance and tax morale: a theoretical and empiri - cal analysis. Cheltenham: Edward Elgar. 16. Torgler, B. and Ch. A. Schaltegger (2007). Tax morale: a survey with a special focus on Switzerland, Schweizerische Zeitschrift für Volkswirtschaft und Statistik, Vol. 142 (3) Tosuner, M. ve İ.C. Demir (2007). Toplumsal bir olgu olarak bir vergi əhlakı, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9/3,

11 Gülnaz MArKİSOVA magistrant, Qırğızıstan-Türkiyə Manas Universiteti İqtisadiyyat bölməsi Vergi mədəniyyəti və dövlətə inam: Qırğızıstan nümunəsi Xülasə Müasir dövrdə vergi sisteminin bəyannaməyə əsaslanması vergi ödəyicilərinin vergi öhdəliklərini yaxşı bilmələrini, düzgün və vaxtında yerinə yetirmələrini və ən əhəmiyyətlisi onların könüllü şəkildə vergi öhdəliklərini yerinə yetirmə istəklərinin digər bir ifadə ilə vergi mədəniyyətinin formalaşmasını zəruri edir. Vergi mədəniyyətinin formalaşması və yüksəlməsində ən mühüm amil dövlətə inam, vergi sisteminin ədalətliliyi və dövlət xidmətlərinin keyfiyyətidir. Tədqiqatımızda bu amillər sıralı probit modeli vasitəsilə araşdırılmışdır. Araşdırmanın nəticələri mükəlləflərin parlamentə olan inamı, vergi sisteminin ədalətliliyi artdıqca və vergi ödəyicilərinin ödədikləri vergilərin onlara dövlət xidməti olaraq qayıdacağına olan inamları artdıqca vergi mədəniyyəti də yüksələcəkdir. Əksinə vergi ödəyicilərinin vergi müfəttişlərinin öz vəzifələrini yerinə yetirmədikləri kimi neqativ fikirləri gücləndikdə onların vergi mədəniyyəti də aşağı düşür. Açar sözlər: vergi mədəniyyəti, dövlətə inam, dövlət xidmətləri. 171

12 Gülnaz MArKISOVA master, Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Department of Economics Tax culture and trust ın state: a case of Kyrgyzstan Abstract In modern times, tax systems are based on declaration and therefore, it is necessary the taxpayers to know better their tax liabilities, to fulfill these liabilities accurate and timely and most importantly and to have the tax culture. The most important factors in formation and improvement of the tax culture are trust in state, fairness of the tax system and quality of public services. In our paper, these factors are researched with probit model. The results of the research show that when the trust in Parliament, fairness of tax system and believe in return of taxes to taxpayer in form of public services are stronger, the tax culture is higher. But when taxpayers have some negative opinions as the tax inspectors don t fulfill their duties, their tax culture falls. Keywords: tax culture, trust in state, public services. JEl Classification Code: E62, H21, O23. Məqalə redaksiyaya daxil olmuşdur: Təkrar işləməyə göndərilmişdir: Çapa qəbul olunmuşdur: