2 Danışma Kurulu / Yazarlarımız 3 Editör / Ahmet ÖNEY 4 Ahmet ÖNEY / Kamu Görevlilerinin Genel. 7 Fadime ERSİN / Türkiye'de Biyoçeşitliliğinin

Transkript

1 1

2 İÇİNDEKİLER Yıl : 1 Sayı : 5 Ocak 2010 Ayda bir yayınlanır / Yaygın-süreli-ulusal Mevzuat dergisi İde Yönetişim Yayıncılık Ltd. Şti. adına İmtiyaz Sahibi Gökalp KINIK Sorumlu Müdür & Genel Yayın Yönetmeni Ahmet ÖNEY Genel Koordinatör Alper KINIK Bilgi İşlem Müdürü Sertaç AKÇAY Haber Müdürü Pınar OKÇU Reklam Müdürü Burcu ŞENGÜL Satış Müdürü Neşe TOPER Mali İşler Müdürü Sultan ÖZDEMİR Grafik Uygulama & Dizgi Aslı BAĞRIYANIK asss.2001@hotmail.com Yönetim Yeri 1145/4 Sk. No:11/114 Katlıotopark İş Merkezi Yenişehir - İZMİR Tel : 0(232) Faks : 0(232) bilgi@ideyonetisim.com.tr 2 Danışma Kurulu / Yazarlarımız 3 Editör / Ahmet ÖNEY 4 Ahmet ÖNEY / Kamu Görevlilerinin Genel Sağlık Sigortası Kapsamına Alınması 7 Fadime ERSİN / Türkiye'de Biyoçeşitliliğinin Korunması BağlamındaNesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticareti Sözleşmesi 9 Fethi AYTAÇ / Belediye Başkanları Ne Ölçüde Siyaset Yapabilirler? 11 Mehmet ÖZBUDAK / Belediyelere Verilen Eleman Temini ve Temizlik Hizmetlerinde Tevkifat Uygulaması 13 Sedat TURAN / Belediye Meclislerinin Görev ve Yetkileri S. Selçuk SAVCI / Kentsel Dönüşümün Uygulamaları 31 Resmi Gazetede Geçtiğimiz Ay (Aralık 2009) 71 Sorularınız - Sorunlarınız 76 Pratik Bilgiler 124 Kare Bulmaca Basım Yeri GÜLERMAT Tel : 0(232) Baskı Tarihi 19 Ocak 2010 DERGİ ABONELİĞİ İÇİN Ziraat Bnk. Efes Şb. Hs. No : Vakıfbank Gıda Sitesi Şb. Hs. No: Akbank Konak Şb. Hs. No: Halkbank Toptancılar Şb. Hs. No : ÝDE YÖNETÝÞÝM 1

3 DANIŞMA KURULU Ahmet ÖNEY... Av. Enis DİNÇEROĞLU... Prof. Dr. Ertuğrul ERDİN... Fethi AYTAÇ... Av. Fırat ÜNVER... Gökalp KINIK... Doç. Dr. Meltem CANİKLİOĞLU... Sedat TURAN... Selçuk SAVCI... Prof. Dr. Yaşar UYSAL... Prof. Dr. Zerrin Toprak KARAMAN.. E. Çal. ve Sos. Güv. Bak. B.müf. & İde Yön. Baş Danışmanı.. Ege Belediyeler Birliği Hukuk Danışmanı... Dokuz Eylül Üniv. Çevre Müh. Bölümü Öğretim Üyesi... Türk İdareciler Der. Yön. Kurulu Üyesi & E. Vali... E. İzmir Büyükşehir Belediyesi 1. Hukuk Müşaviri... İde Yönetişim Yayıncılık Genel Müdürü (İktisatçı)... D.E.Ü. Hukuk Fak. Anayasa Hukuku Böl. Öğretim Üyesi.. Ege Belediyeler Birliği & İde Yönetişim Danışmanı... Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi... D.E.Ü. İkt. ve İdari Bil Fak. İktisat Böl. Öğretim Üyesi... D.E.Ü. İkt. ve İdari Bil. Fak. Kamu Yön. Böl. Öğretim Üyesi YAZARLARIMIZ Ahmet ALTUNTAŞ... Ahmet ÖNEY... Av. Burcu BİRLİK... Celal KAPAN... Av. Esra OKUMUŞ... Fethi AYTAÇ... Halil İbrahim BULDAŞ... İsmet Kayıhan KAZANCIOĞLU... Mehmet ÖZBUDAK... Mehtap TUNA... Doç. Dr. Meltem CANİKLİOĞLU... Sedat TURAN... S. Selçuk SAVCI... Prof. Dr. Yaşar UYSAL... Prof. Dr. Zerrin Toprak KARAMAN.. İzmir Mahalli İdareler Müdürü... E. Çal. ve Sos. Güv. Bak. Başmüf. & İde Yönetişim Danışmanı... Avukat... Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi... Dinçeroğlu Hukuk Bürosu... Türkiye İdareciler Der. Yön. Kurulu Üyesi & E. Vali... Mahalli İdareler Gen. Müd. Şb. Müdürü- Yerel Yön. Uzm.. İde Yönetişim Mali Müşaviri & Muhasebe Müdürü... Yeminli Mali Müşavir... Ege Belediyeler Birliği Genel Sekreteri... D.E.Ü. Hukuk Fak. Anayasa Hukuku Böl. Öğretim Üyesi.. Ege Belediyeler Birliği & İde Yönetişim Danışmanı... Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi... D.E.Ü. İkt. ve İdari Bil Fak. İktisat Böl. Öğretim Üyesi... D.E.Ü. İkt. ve İdari Bil. Fak. Kamu Yön. Böl. Öğretim Üyesi * Danışma Kurulu ve Yazarlarımız bölümünde yer alan isimler alfabetik olarak sıralanmıştır. * Dergimizde yer alan makalelerdeki fikirler yazarına aittir. İlanların her türlü sorumluluğu ilan verene aittir. 2

4 [ E D İ T Ö R ] Ahmet ÖNEY E. Çalışma ve Sos. Güv. Bak. Başmüfettişi & İde Yönetişim Danışmanı Okuyucularımıza, Dergimiz yoğun bir içerikle beşinci sayısına ulaşmış bulunuyor. Özellikle abonelerimizin ihtiyaç duyduğu konularda spesifik yazılara yer verilmekle birlikte, teorik olarak tartışılan konulara da yer vermeye çalışıyoruz. Ancak, mevzuat dergiciliği niteliğimiz ağır bastığı için teorik, tartışmalı konulara daha az yer verebilmekteyiz. Belirtilen çerçevede, Ocak ayı genellikle bir yıl boyunca kullanılacak gösterge rakamlarının değiştiği bir dönem olmaktadır. Biz de mümkün olduğunca yeni yılın bütün gösterge rakamı değişikliklerini kapsayacak şekilde Ocak ayı sayımızı çıkartmak istedik. İstisnai bir şekilde; özellikle kamu kesimi abonelerimizin kullanacağı Kamu Personelinin Maaşlarının Hesabına Esas Tutulan Katsayıların Yeniden Tespiti ve İlgili Mevzuatı Uyarınca İstihdam Edilen Sözleşmeli Personelin Ücretlerinin Artırılması, Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlar ile Bazı Kararlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin tarihli, 2010/7 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına da açıkladığımız nedenle dergimizi bir parça geciktirmesine rağmen bu sayımızda yer veriyoruz tarihinden itibaren özellikle memur maaşlarında artış sağlayan Bakanlar Kurulu Kararını okurlarımızın dikkatine sunuyoruz. Ayrıca, yeni yayınladığımız ekonominin halen büyük aktörlerinden birisi olan, kamu kesimini ve kamuyla iş yapan özel sektörü yakından ilgilendiren "DEVLET & KAMU İHALE MEVZUATI" isimli değişir yapraklı föy çalışmamızın da okurlarımızın önemli bir ihtiyacını karşılayacağı ve yararlı olacağı inancı içerisindeyiz. Saygılarımızla. 3

5 [ M A K A L E ] Ahmet ÖNEY E. Çalışma ve Sos. Güv. Bak. Başmüfettişi & İde Yönetişim Danışmanı Kamu Görevlilerinin Genel Sağlık Sigortası Kapsamına Alınması Türkiye bir yandan merkezi yönetimin hantallığını, bürokratik işlemlerin fazlalığı ve uzamasını tartışırken bir yandan da bütün sağlık işlerini bir elden yürüten bir yapıya geçmektedir. Bu konu çok tartışılacak ve etkilerini toplumun her kesiminde gösterecek bir gelişmedir. Genel olarak değerlendirildiğinde Genel Sağlık Sigortası (GSS); kişilerin sosyal güvenlik kapsamına dahil olmaları ve primlerini ödemek suretiyle genel sağlık sigortasından yararlanmalarını sağlayan bir sistem olmakla birlikte; sosyal güvenlik sistemi içinde olmayanların da prim ödemek suretiyle veya gelirlerin yetersiz olması durumunda genel sağlık sigortası primlerinin devlet tarafından karşılanması şeklinde tüm toplumu kapsayabilecek merkezi bir sistem olarak belirginleşmektedir. Bir bakıma Genel Sağlık Sigortası, devletin toplumun tamamının sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağlayacak bir hizmet sunumudur. Sosyal devlet ilkelerine uygun şekilde toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi devlet eliyle karma bir sistem içinde yapılmaya çalışılmaktadır. Ancak sistemin yetersizlikleri ve başarısı belirli bir dönem uygulandıktan sonra irdelenebilecektir. Belirtilen çerçevede; sistemin kısmen primli ve katılım paylı bir sistem olması, sigortalıların hizmetleri özel kesimden paralı olarak almaya zorlanması ve kişiler için katlanılabilir maliyetlerin ötesine geçmesi gibi hususlar sistemi sosyallikten uzaklaştıracaktır. Yeni sistemin en büyük özelliği her şeyin çok merkezileşmesi ve bu çerçevede fiyat oluşumunun merkezi yönetim tarafından dikte edilir duruma gelmesidir. Ancak kapsam genişlemesiyle birlikte sağlık giderlerindeki artış, önemli boyutlara ulaşmakta ve örgütlü veya örgütsüz kesimlerle (özel hastaneler, eczaneler, ilaç üreticileri, sigortalılar) merkezi yönetimi karşı karşıya getirmektedir. Türkiye ye empoze edilmeye çalışılan sağlık sisteminin özelleştirilmesi uygulamasından daha ziyade merkezi ve rekabet ayağı eksik bir sisteme doğru gidişe yol açıldığı görülmektedir. Belirtilen gelişme çerçevesinde; Genel Sağlık Sigortası uygulamasının en büyük istisna grubunu oluşturan Kamu görevlileri de Genel Sağlık Sigortası içine alınmak suretiyle teorik olarak büyük ölçüde Genel Sağlık Sigortası kapsamı belirlenmiş olmaktadır. Türkiye bir yandan merkezi yönetimin hantallığını, bürokratik işlemlerin fazlalığı ve uzamasını tartışırken bir yandan da bütün sağlık işlerini bir elden yürüten bir yapıya geçmektedir sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihinde Geçici 12. Madde ikinci bendinin Kamu İdarelerinin sağlık hizmetlerinin sağlanmasına ilişkin görevleri yürürlükten kaldırılan kanunlardaki hak ve yükümlülükler çerçevesinde ilgili kayıt ve işlemler Kurum tarafından devralınan tarihe kadar devam eder. Devir süreci üç yıl içinde tamamlanır şeklindeki hüküm uyarınca kamu görevlilerinin kurumlarınca karşılanmaya devam edilmişti. Yasada öngörülen üç yıllık geçiş süreci dolmadan tarihli Resmi Gazete de yayımlanan tebliğle çalışmakta olan kamu görevlileri de tarihinden itibaren Genel Sağlık Sigortası kapsamına alındı tarihinden itibaren; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanuna ekli I-IV sayılı cetvellerde yer alan genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde, özel bütçeli idarelerde, düzenleyici ve denetleyici kurumlarda, sosyal güvenlik kurumlarında, Belediyeler ve il özel idareleri ile bunların bağlı kuruluşlarında, mahalli idare birliklerinde (köylere hizmet götürme birlikleri hariç), 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamına giren kamu iktisadi teşebbüslerinde, özelleştirme programına alınmış olanlar dahil, sermayesinin en az % 50 si kamuya ait olan kurum, kuruluş, ortaklık veya şirketlerde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında, yukarıda belirtilenler kapsamına girmemekle birlikte özel kanunlarla veya özel kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulmuş olan diğer kamu kurum ve kuruluşlarında, 5510 sayılı Kanunun geçici 4'üncü maddesi gereğince 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre kesenek ve karşılık ödenmesi gerekenler ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumunca devralınarak 5510 sayılı Kanunun genel sağlık sigortasına ilişkin hükümlerinden yararlandırılacaklardır. Tebliğin 4. Maddesinde yukarıda belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarınca 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre kesenek ve karşılık ödenmesi gerekenler ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin tescil işleminin nasıl yapılacağı belirtilmektedir. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü say2000i sistemi kapsamındaki genel ve özel bütçeli kamu idareleri ile Sosyal Güvenlik Kurumunun SGK Reçete Kontrol Sistemi ni kullanan kurumların bu sistemlerde ka-

6 [ M A K A L E ] dahil ilgili kanunları gereğince aylıksız izin kullanan sigortalıların bakmakla yükümlü olduğu kişiler, bu süre içinde de sağlık hizmetlerinden yararlandırılır. Sigortalının bakmakla yükümlü olduğu yabancı uyruklu kişilerden Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce verilen kimlik numarası bulunmayanlar, sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezlerinden alacakları Sağlık Belgesi ile sağlık hizmetlerinden yararlandırılır. a) Sigortalının eşi Devir tarihinde eşinden dolayı bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık hizmeti karşılananlar, uzun vadeli sigorta kolları kapsamında zorunlu olarak sigortalı sayılmamaları, isteğe bağlı sigortalı olmamaları veya gelir ve/veya aylık almamaları şartıyla sağlık hizmetlerinden yararlandırılmaya devam edilir. yıtlı olan bilgileri kullanılarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından oluşturulan (4/c) GSS Tescil ve Sağlık Aktivasyon Programı na elektronik ortamda toplu olarak aktarılmak suretiyle çalışan sigortalılar ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin genel sağlık sigortası tescili ve sağlık aktivasyonları yapılacaktır. Ancak, bunların dışında kalan kamu idarelerinde çalışan sigortalılar ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin tescil ve sağlık aktivasyonları ise, 5510 sayılı Kanunun geçici 11'inci maddesine göre işyeri tescili web sayfasında e-sgk bölümünde bulunan Kesenek Bilgi Sistemi Kurum Tescili Uygulaması ile yapılarak Sosyal Güvenlik Kurumunca verilmiş olan 3 nolu kullanıcı adı ve şifresi ile web sayfasında e-sgk bölümünden Hak Sahipliği ne girilerek (4/c) GSS Tescil ve Sağlık Aktivasyon Programı aracılığıyla en geç 28/12/2009 tarihine kadar idarelerince girilerek tescil ve aktivasyona esas bilgilerine göre yapılacaktır. Kamu kurum ve kuruluşlarında 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununa ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirlenen memur statüsüne tabi olarak çalışan kamu personelinin ve bakmakla yükümlü oldukları yakınlarının tedavi giderlerinden yararlanma koşullarında bir farklılık yaratılmadığı söz konusu tebliğin 6. Maddesi hükmünden de anlaşılmaktadır. Belirtilen Maddenin bakmakla yükümlü olunan kişilere ilişkin 3. Bendi memur personelin tabi olduğu Yönetmelik ve Maliye Bakanlığı Tedavi Yardımı Tebliğleri paralelinde hükümler içermektedir: 3- Bakmakla yükümlü olunan kişiler Devir tarihinde ilgili kanunları gereği bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık hizmetlerinden yararlananlar devir tarihinden sonra da aynı şartlarla sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam ederler. Devir tarihinde sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı olduğu halde sağlık hizmetlerinden yararlanmayan bakmakla yükümlü olunan kişiler, devir tarihinden sonra Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliği nin 23'üncü maddesinde belirtilen belgelerle müracaatta bulunmaları halinde, durumlarında değişiklik olmaması şartıyla devir tarihinden önceki koşullar çerçevesinde sağlık hizmetlerinden yararlandırılır. Bu Tebliğ kapsamında genel sağlık sigortasına devredilenlerden askere gitmesi nedeniyle aylıksız izinli sayılanlar b) Sigortalının erkek çocuğu Devir tarihinde sigortalı tarafından bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık hizmeti karşılanan erkek çocuklar, uzun vadeli sigorta kolları kapsamında zorunlu olarak sigortalı (öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç) sayılmamaları, isteğe bağlı sigortalı olmamaları veya gelir ve/veya aylık almamaları ve evlenmemeleri şartıyla 25 yaşını dolduruncaya kadar sağlık hizmetlerinden yararlandırılmaya devam edilir. c) Sigortalının kız çocuğu Devir tarihinde sigortalı tarafından bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık hizmeti karşılanan kız çocukları, durumlarında değişiklik oluncaya kadar sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam ederler. Kız çocuklarının uzun vadeli sigorta kolları kapsamında zorunlu olarak sigortalı (öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç) sayılmaları, isteğe bağlı sigortalı olmaları, gelir ve/veya aylık almaları ve evlenmeleri durum değişikliği olarak değerlendirilir. Ancak, devrolunan sigortalıya aylık bağlanması veya aylık almakta iken 5510 sayılı Kanunun geçici 4'üncü maddesi kapsamında sigortalı olmayı gerektirecek şekilde yeniden çalışması durumu kız çocuklarının sağlık hizmetlerinden yararlanmasını etkilemez. d) Sigortalının malul çocuğu Devir tarihinde sigortalı tarafından bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık hizmeti karşılanan malul çocuklar, durumlarında değişiklik oluncaya kadar sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam ederler. Bunların uzun vadeli sigorta kolları kapsamında zorunlu olarak sigortalı sayılmaları, isteğe bağlı sigortalı olmaları, 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz, Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre bağlanmış aylıklar dahil gelir ve/veya aylık almaları veya evlenmeleri durum değişikliği olarak değerlendirilir. Devir tarihinden sonra malullük durumunda değişiklik olan bakmakla yükümlü olunan çocukların sağlık hizmet sunucuları tarafından verilen raporlarının Kurum Sağlık Kurulunca onaylanması gerekir. e) Sigortalının üvey çocuğu Sigortalının üvey çocuğu hakkında durumuna göre (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtildiği şekilde işlem yapılır. f) Sigortalının ana ve babası Devir tarihinde sigortalı tarafından bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık hizmeti karşılanan ana ve babalar, devir tarihinden sonra da sağlık yardımlarından yararlandı- 5

7 rılmaya devam olunur. Durum değişikliklerinde ise bu Tebliğe göre sağlık yardımı yapılmasına son verilecek ve sonraki durumları dikkate alınarak 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre genel sağlık sigortalılıkları yeniden belirlenecektir. Evlenmeleri nedeniyle bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamından çıkmaları, uzun vadeli sigorta kolları kapsamında zorunlu olarak sigortalı sayılmaları, isteğe bağlı sigortalı olmaları, 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz, Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre bağlanmış aylıklar dahil gelir ve/veya aylık almaları ana ve baba açısından durum değişikliği olarak değerlendirilir. g) Sigortalının bakmakla yükümlü olduğu yabancı uyruklu kişiler Sigortalının bakmakla yükümlü olduğu yabancı uyruklu kişiler, oturma izni almış ve yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı sayılmaması şartıyla bu madde çerçevesinde sağlık hizmetlerinden yararlandırılır. Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınan ve tarihinden itibaren sağlık giderleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanacak kamu personeli için sağlık hizmetleri devir alınan kamu idareleri 5510 sayılı Kanunun geçici 4'üncü maddesi kapsamında 15/01/2010 tarihinden itibaren Sosyal Güvenlik Kurumuna verecekleri aylık prim ve hizmet belgelerinde emekli keseneklerine esas aylıklarının % 12 si oranında genel sağlık sigortası primi tahakkuk ettirerek bu primin tamamını Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine ve Primlerin Ödenme Sürelerine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ de belirtildiği şekilde ve sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyeceklerdir. Yukarıda belirtilen bildirimleri ve aktivasyon işlemini Kurumca belirlenen sürede yapmayanlar ile bakmakla yükümlü olunan kişi olmayanlara ait bilgi girişi yapanlara 5510 [ M A K A L E ] sayılı Kanunun 102. Maddesinin birinci fıkrasının (k) bendine uyarınca asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanacağı Tebliğin 7. Maddesinde belirtilmektedir. Ayrıca, bakmakla yükümlü olunan kişilerin sağlık hizmetlerinden yararlandırılmasına ilişkin uygulamaya durum değişikliğinin olduğu tarihte son verilmesi gerektiğinden, kamu idarelerinin bakmakla yükümlü olunan kişilerin durum değişikliğine ilişkin bilgileri, değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren onbeş gün içinde Kuruma bildirmesi gerekmekte olup, bildirimin bu sürede yapılmaması halinde de yukarıda belirtilen idari para cezası uygulanacaktır. Ancak, kamu görevlilerinin sağlık giderlerinin tarihinden itibaren kurumları tarafından değil Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması söz konusu olduğundan bu tarihten sonra Kurumun yayınladığı tebliğ ve genelgelere dikkat ederek sağlık yardımlarından yararlanmaları yerinde olacaktır. Kurumun belirlediği esaslara uyulmaması bazı kamu görevlileri için sıkıntılı durumlar yaratabilecektir. Maliye Bakanlığı da tarihli 5. Mükerrer Resmi Gazete de yayımlanan Tebliğ ile Kamu görevlilerinin Tedavi yardımı ile ilgili olarak; Kamu idarelerinin sağlık hizmetlerinin sağlanmasına ilişkin görevlerinin devredilmesi, sevk işlemleri ve sevk belgesi, sağlık hizmetlerinin faturalandırılması işlemleri, ilaç ve tıbbi malzemeler için yapılacak işlemler, harcırah işlemleri, katılım payı uygulaması, sağlık hizmetlerinin sağlanmasına ilişkin devredilmeyecek görevler, yurtdışında tedavi, geçici veya sürekli görevle gönderilme dışında yurtdışında bulunma halinde sağlanacak sağlık hizmetleri, yurt içinde tedavinin mümkün olmaması halinde yurt dışında sağlanacak sağlık hizmetleri ve cenaze giderleri konularında geçiş döneminde ve sonrasında Kurumlar tarafından ne şekilde işlem yapılacağını açıklığa kavuşturmuştur. 6

8 [ M A K A L E ] Fadime ERSİN Avukat & (Avrupa Birliği Hukuku Uzmanı) Türkiye'de Biyoçeşitliliğinin Korunması BağlamındaNesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticareti Sözleşmesi 1-Anadolu'nun Biyoçeşitliliği Doğal hayatın korunmasına ilişkin olarak giderek yoğunlaşan çalışmalar ile sıkça dile getirilen kavramlardan biri olarak biyoçeşitlilik doğadaki farklı canlıların bir bütün olarak yarattığı zenginliğe işaret eder. Anadolu'nun, nesli tehlikede olan ya da önlem alınmaması halinde nesli tehlikeye düşecek olan yabani hayvan ve bitkileri de kapsayan biyoçeşitliliği yer küre üzerinde yaşam alanlarının şekillenmeye başladığı dönemlerden günümüze uzanan gelişmelerin sonucunda ortaya çıkmıştır. Günümüzden iki yüz milyon yıl önce yer küre üzerinde Pangaea olarak adlandırılan tek bir kıta mevcut iken yer küre hareketleri ile bu "süper kıta" önce iki ayrı kıtaya bölünmüş (Gondwana ve Laurasia), milyonlarca yıl süren hareketlilik sonucunda bugün bildiğimiz kıtalar meydana gelmiştir. Bunlar arasında Anadolu'nun jeolojik yapısı üzerinde belirleyici etkisi nedeniyle Afrika kıtasının hareketliliği önemlidir. Afrika kıtasının Avrupa ve Asya kıtalarına doğru kayarak bu kıtalar üzerinde yarattığı baskı sonucunda Alp dağları ve onun devamı olan Toros ve Kuzey Anadolu Dağları oluşmuştur. Özellikle bu hareketlenme biyoçeşitlilik açısından önemli sonuçlara sahiptir. Bu şekilde oluşan dağlar canlılar arasında fiziksel bir engel yaratmıştır. Bu fiziksel engellerle karşılaşan hayvan ve bitki türleri bulundukları ortama uyum sağlayarak, benzerlerinden başkalaşmak suretiyle hayatta kalma başarısını göstermişlerdir. Yer kürede meydana gelen hareketlenmeler dışında flora ve fauna (bitki ve hayvan çeşitliliği) üzerine etkisi bakımından buzul çağlarının rolüne de değinmek gerekmektedir. Buzul çağları boyunca kuzey yer kürede yaşayan canlıların nisbeten daha sıcak olan ve Anadolu'nun da içinde bulunduğu güney bölgelere yöneldiği bilinmektedir. Gerçi buzul çağları arasında daha ılıman dönemler olmuş ve bu canlıların bir kısmı tekrar eski yaşam alanlarına dönmüşlerdir. Ancak bunlardan bir kısmının bulunduğu ortama ayak uydurarak ve benzerlerinden başkalaşmak suretiyle Anadolu'da yaşamını sürdürmeye devam ettiği de bir gerçektir. Bundan dolayıdır ki anavatanı aslında kuzey yer küre olan kimi canlı türlerine ülkemiz sınırları içinde rastlanması söz konusu olmaktadır. Biyoçeşitlilik üzerinde kıta hareketleri ve buzul çağlarının etkisi dışında Anadolu'da var olan sulak alanların, orman alanlarının, iklim çeşitliliğinin, üç tarafı çeviren denizlerin ve Anadolu'nun antik tarihinden bu yana ekilip biçilen tarım bitkilerinin rolü olduğunu da unutmamak gerekir. Tüm bu unsurlar bir araya gelerek Anadolu'yu biyolojik çeşitlilik ve doğal hayatın zenginliği açısından eşsiz bir konuma getirmektedir. Bu zenginliğin somut bir örneği olarak örneğin tüm Avrupa'da yaklaşık bitki türü saptanmış olmasına karşılık Anadolu'daki bitki çeşitliliği bu sayıya ulaşmaktadır. Üstelik bu sayının 3000 kadarı endemik diğer bir deyişle sadece ülkemizde yetişen bitki türlerinden oluşmaktadır. Bitki çeşitliliği bir yandan doğal hayatın zenginliğine katkıda bulunurken öte yandan ekonomik değer de taşımaktadır. Tıbbi tedavilerde bitkilerden yararlanılmakta ve kimi endemik bitki türleri metal atıkları ile bulaşık toprağın yeşillendirilmesi için kullanılmaktadır. Öte yandan tarım bitkileri açısından da önem taşıyan Anadolu, buğday ve arpa gen merkezleri arasında yer almaktadır. Ormanlık alanlar bakımından ise yüzey alanının %27'si orman alanı olup örneğin Avrupa orman alanlarına kıyasla bunun büyük bölümü doğal ormanlık alan niteliğini taşımaktadır. Bitki çeşitliliğindeki zenginlik, yaşam zincirinin bir sonucu olarak, fauna üzerinde de olumlu etkiye sahiptir. Fauna bakımından Anadolu türü barındırmaktadır. Tüm Avrupa'da bu sayı civarındadır. Anadolu'nun fauna zenginliği 161 memeli türü, 460 üzerinde kuş türü, 141 sürüngen türü, 236 tatlı su balığı türü, 480 deniz balığı türü ile temsil edilmektedir. Öte yandan kış mevsimini geçirmek üzere gelen yaklaşık 75 türün üyesi binlerce kuş için Anadolu beslenme ve üreme alanıdır. Biyoçeşitliliğimize ilişkin yukarıda kısaca ortaya koymaya çalıştığımız tablo sevindirici olmakla birlikte belirtmek gerekir ki neredeyse tüm dünyayı tehdit eden doğal hayata yönelik tehlikeler ülkemiz için de söz konusudur. Çevre kirliliği, sanayi atıkları, hızlı nüfus artışı, aşırı ve bilinçsiz avlanma, yabani bitki ve hayvanların yasa dışı uluslararası ticareti, plansız şehirleşme, erozyon, eğitim eksikliği, yangınlar, orman alanların tahrip edilmesi doğal hayata yönelik başlıca tehditler arasında yer almaktadır. Öte yandan mekanik tarımdan, tarım ilaçlarının bilinçsiz kullanımından ve tarım alanı kazanmak amacıyla yaban alanların tahribinden kaynaklanan sorunlar da mevcuttur. Günümüz itibarıyla bu tahribatın biyoçeşitlilik üzerinde ciddi baskı oluşturacak bir düzeye eriştiğini söylemek abartılı olmayacaktır. Önü alınamayan tahribatın bitki ve hayvan çeşitliliğimizin bir kısmının yok olmasına sebep olduğunu, hayatta kalmayı başarabilenlerin bir kısmını ise yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bıraktığını gözden uzak tutmamak gerekmektedir. 2-Yabani Bitki ve Hayvanların Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme Ulusal düzeyde kabul edilen hukuki düzenlemeler, alınan idari önlemler, uygulamaya konulan çeşitli programlar ve projeler ve sivil toplum kuruluşları tarafından gerçekleştirilen çalışmalar bir yana Türkiye biyoçeşitliliğin ve doğal hayatın korunmasına yönelik çeşitli uluslararası sözleşmelere taraf olmuş durumdadır. Bunlar arasında Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Bitki ve Hayvanların Uluslararası Ticaretine İlişkin CITES Sözleşmesi de yer almaktadır. Sözleşme Türkiye'de Resmi Gazete'de 20 Haziran 1996 tarihinde yayınlanarak 22 Aralık 1996 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşmenin uygulanmasına dair yönetmelik ise 27 Aralık 2001 tarihli sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlük kazanmıştır. Yönetmelik sözleşmenin yürütülmesi bakımın- 7

9 dan Çevre Bakanlığı'nın, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı'nın ve Orman Bakanlığı'nın yetkilerini ortaya koymakta, diğer taraf ülkeler ile ulusal yetkili makamlar, ulusal bilim kurumu ve ilgili diğer taraflar arasında koordinasyon görevini Çevre Bakanlığı'na bırakmaktadır. Öte yandan sözleşme kapsamında ele alınacak yabani hayvan ve bitki türlerinin saptanmasına yönelik çalışmalar bakımından bilim kurumu olarak TÜBİTAK görevlendirilmiştir. Yine yönetmelik sözleşme kapsamında CITES belgelerinin düzenlenmesine yönelik hükümler içermekte, yönetmelik hükümlerinin ihlali durumunda uygulanacak yaptırımlara yer vermektedir. CITES Sözleşmesi nesli yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan veya uluslararası ticaretinin devam etmesi halinde nesli tehlikeye girecek olan 'den fazla bitki ve hayvan türünü üç farklı ek listede gruplandırmaktadır. Sözleşme bu türlerin canlı ve ölü örneklerini ve kapsam dahilindeki tüm türlerin parçalarını ve türevlerini hüküm altına almaktadır. Sözleşme ek listelerde yer alan türlerin uluslararası ticaretine ilişkin koşulları ortaya koymakta, özellikle "kara liste" olarak da adlandırılan ilk listedeki nesli yok olma tehlikesi altında kabul edilen türlerin uluslararası ticaretine bazı sıkı koşullar dahilinde izin vermektedir. İkinci liste nesli tehlike altında olmamakla birlikte bu tehlikeye maruz bırakacak şekilde kullanımlarının önlenmesi amacıyla uluslararası ticareti kontrol altında tutulmak istenen türleri sıralamaktadır.üçüncü liste sözleşme tarafı olan ülkelerin nesilleri tehlikeye atılacak şekilde kullanımlarını ulusal düzenlemeler yoluyla yasaklama ya da kısıtlama yoluna gittikleri ve bu hususta sözleşme tarafı olan diğer ülkelerle işbirliği kurmak istedikleri türleri kapsamaktadır. Öte yandan sözleşmenin yukarıda belirtilen normal izin sisteminden muafiyet tanıdığı durumlar da söz konusudur. Suni olarak üretilen veya CITES hükümlerinin uygulanmasından önce elde edilmiş türler bakımından ya da sözleşme imzalandıktan sonra kabul edilen özel hükümler bulunması halinde bu muafiyetlerin uygulanması söz konusu olmaktadır. CITES belgesi ithalat işlemleri için on iki ay süreyle, ihracat ve yeniden ihracat işlemleri için altı ay boyunca geçerli olmak üzere düzenlenmektedir. Bu süreler uzatılmamaktadır. Belgenin geçerlilik süresi içinde kullanılmamış olması halinde ilgili mercilere sunulması gerekmektedir. Söz konusu belgeler ilgili mercii tarafından iptal edilerek alıkonulmaktadır. Sözleşmeye taraf olan ve taraf olmayan ülkeler arasında sözleşme kapsamında kalan bir uluslararası ticaret işleminin gerçekleştirilmesi durumunda ise taraf olmayan ülkenin CITES belgesine benzer bir belge düzenlenmesi gerekmektedir. CITES belgesi sözleşmede belirtilen belirli bir şekle sahiptir. İlgili merciiler tarafından ihracat, ithalat, yeniden ihracat ve denizden giriş işlemleri sırasında dört suret halinde düzenlenen belgenin bir sureti ticaret sahibine verilmektedir. Bir sureti belgeyi düzenleyen merciide kalmakta, diğer iki suret gümrük tarafından alıkonulmaktadır. Gümrük idaresi belge suretlerinden birini Çevre ve Orman Bakanlığına ibraz etmektedir. Sözleşmede sıralanan türler bakımından ihracat, ithalat, yeniden ihracat ve denizden giriş işlemlerinde CITES belgesinin ibraz edilmemesi, hileli ya da geçersiz belge ibrazı, yalan beyan ile elde edilen belge kullanımı, tahrip edilmiş belge ile işlem yapılması halinde öncelikle CITES belgesi iptal edilmektedir. Ayrıca ilgili kişiler hakkında hukuki süreç başlatılmaktadır. Sözleşmenin gereği gibi uygulanmasını sağlamak bakımından taraf devletlere CITES Sekreterliği'ne rapor verme yükümlülüğü getirilmiştir. Taraf devletin sunduğu rapordan sözleşmenin gereği gibi uygulandığı sonucuna varılamaması [ M A K A L E ] halinde ilgili ülkeye bir çözüm sunma olanağı tanınmaktadır. Sözleşmenin uygulanmasına yönelik diğer bir mekanizma ise ihtilafların çözümüne ilişkindir. İki ya da daha fazla taraf devlet arasında sözleşme hükümlerinin uygulanması ya da yorumu konusunda ihtilaf doğması halinde ilgili taraflar arasında müzakere yürütülmektedir. Müzakere ile bir çözüme ulaşılamadığı taktirde, zorunlu olmamakla birlikte, ihtilafın tarafları karşılıklı rıza ile hakem usulünü uygulamaya koyabilmektedirler. Sözleşme gereğince böyle bir durumda hakem kararları ilgili taraflar üzerinde bağlayıcıdır. Öte yandan sözleşme hükümlerinin uygulanması ve yorumu konusunda taraflar arasında doğabilecek ihtilaflar için söz konusu olan müzakere ve hakem mekanizmaları için bir zaman sınırlaması getirilmiş değildir. 3- CITES Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin Bazı Sorunlar CITES Sözleşmesi yaban hayatın korunmasında hatırı sayılır bir başarı elde etmiş olmakla birlikte sözleşmenin etkinliğini azaltan uygulama sorunlarının bulunduğu da bir gerçektir. Bununla birlikte çok taraflı tüm uluslararası sözleşmeler bakımından uygulama güçlükleri söz konusu olup bu durumun sadece CITES Sözleşmesine ait olduğunu düşünmek yersiz olacaktır. CITES Sözleşmesi kendiliğinden yürürlüğe girmediğinden taraf ülkelerin buna ilişkin kendi ulusal mevzuatını oluşturması gerekmektedir. Bu bağlamda ulusal mevzuatın yetersizliği sözleşmenin uygulanmasında en çok karşılaşılan sorunlar arasında yer almaktadır. Öte yandan taraf ülkeler arasındaki mevzuattan ve yaptırımlardan doğan farklılıklar da karşılaşılan sorunlar arasındadır. Ayrıca sözleşmenin tarafları arasında yeterli iletişimin bulunmaması sonucunda geçersiz CITES belgesinin bu durumdan haberdar olmayan taraf ülkede kötüye kullanılması söz konusu olabilmektedir. Sözleşmenin uygulanmasını zayıflatan hususlar arasında taraf ülkelerin CITES Sekreteryası'na rapor verme yükümlülüğünü gereği gibi yerine getirmemesinden, sunulan raporların yetersizliğinden kaynaklanan sıkıntıları da ifade etmek gerekmektedir.yetersiz sınır kontrolleri, mevzuat önlemlerinde noksanlıklar, hatalı CITES belgeleri, yetkili merciiler arasındaki iletişimin yetersizliği, sözleşmenin ihlali halinde uygulanacak yaptırımların caydırıcılıktan uzak olması, müzakere ve hakem mekanizmaları için zaman sınırlaması bulunmaması sözleşmenin uygulanmasında karşılaşılan sorunlar arasındadır. Genel olarak sözleşmeye taraf olan tüm ülkeler bakımından geçerli olan bu sorunlar yanında Türkiye bakımından nitelikli uzman sayısının yetersizliği, araştırma kapasitesi ve elverişli bilimsel verinin eksikliği, sözleşmeye aykırı olarak elde edilen ya da ticareti yapılan ve bu suretle yetkili merciiler tarafından el konulan türlerin yerleştirileceği kurtarma merkezlerinin azlığı ve bürokrasiden kaynaklanan sıkıntılar gözden uzak tutulmamalıdır. CITES Sözleşmesinin uygulanmasındaki sorunları gidermek bakımından yürütülen proje kapsamında teknik çalışma grubunun oluşturulması, alıkonulan hayvan ve bitki türleri bakımından kurtarma merkezlerinin sayısının arttırılması ve var olanların geliştirilmesi, Türkiye'de CITES ofisinin kurulması, eğitim çalışmalarına ağırlık verilmesi hedeflenmiştir. Türkiye'nin yabani hayvan ve bitki zenginliğinin korunması, nesillerinin yok olmasına sebebiyet verecek kullanımların önüne geçilmesi bakımından bu türlerin uluslararası ticaretinin kontrolünü daha etkin hale getirecek yapılanmanın gerçekleştirilmesi ve proje hedeflerine yönelik çalışmalara ağırlık verilmesi gerekmektedir. 8

10 [ M A K A L E ] Fethi AYTAÇ Türk İdareciler Derneği Yönetim Kurulu Üyesi & E. Vali Belediye Başkanları Ne Ölçüde Siyaset Yapabilirler? Güncel Birkaç Haber 7 Aralık 2009 tarihli bazı İstanbul gazetelerinde halen Şişli Belediye Başkanı bulunan ve Ağustos ayından beri Türkiye Değişim Partisi adı altında bir siyasi parti kurma hazırlığı içinde bulunan Mustafa SARIGÜL ün İl teşkilatını oluşturmak için BURSA ya gittiği ve orada coşku ile karşılandığı yolunda haberler yer aldı. Bu vesile ile bazı köşe yazarları kurulacak partinin kurucu kadrosunda tanınmış bazı eski politikacılar ın bulunacağını isimler vererek yorum ve değerlendirmelerde bulunmuşlardır; ve bulunmakta devam etmektedir. Aynı tarihli TRT-1 Haber bültenlerinde Diyarbakır Savcılığının yöredeki çeşitli belediyelerde mensup 95 belediye başkanı ile 10 İl genel meclisi üyesi hakkında kanuna aykırı olarak Bölücü Örgüt lehine davranışta bulundukları gerekçesi ile soruşturma başlattığı haberi yer aldı. Anayasa Mahkemesi Başkanı nın 11 Aralık günü yaptığı açıklama ile yüksek Mahkemenin Demokratik Toplum Kalkınmasının kapatılmasına, genel başkanı ve bir milletvekili başta olmak üzere Partinin bazı yöneticileri ile bazı belediye başkanları hakkında siyaset yapma getirildiği anlaşılmıştır. Güncel ağırlık taşıyan bu son konu hakkında şu özet bilgiyi vermekte yarar vardır. Kamuoyunun yakından bildiği ve izlediği gibi Yargıtay Başsavcılığı 2 yıl önce, yasalara aykırı çeşitli davranışlar nedeniyle DTP nin kapatılması isteğiyle Anayasa Mahkemesine başvurmuş, aradan geçen zaman içinde konu ile bağlantılı çeşitli durumlar olmuş, Aralık ayının ikinci haftasında birkaç gün süren ve merakla sonucu beklenen çalışma sonunda Yüksek Mahkeme nin kararı sayın Başkan tarafından açıklanmıştır. Kapatma kararının hukuken ve fiilen hüküm ifade etmesi gerekçeli kararın Resmi Gazete de yayınlanmasına bağlı bulunmakta olup kararın yasal nedenleri söz konusu gerekçeli kararın resmen açıklanması ile anlaşılacaktır. Ancak her bakımdan çok hassas olan konu toplumumuzu yakından ilgilendirdiğinden yazılı ve görsel basın organlarımız karar ile ilgili olarak okuyucularını ve izleyicilerini bilgilendirmek amacı ile bazı bilgiler ortaya koymuşlardır. Bunlardan 12 Aralık tarihli MİLLİYET gazetesinde yer aldığına göre, aralarında DTP eski ve yeni Genel Başkanı nın, 1 DTP Diyarbakır milletvekilinin, 2 eski Parti Genel Başkan Yardımcısının, 1 Parti kurucu eski üyesinin, bazı il ve ilçe yöneticilerinin yanında, Batman ve Cizre halihazır belediye başkanlarının, Batman, Hakkari Siirt ve Şırnak eski belediye başkanlarının da bulunduğu 37 kişiye 5 yıl süreyle siyaset yasağı getirilmiş bulunmaktadır. Aynı haber kaynağına göre, İçişleri Bakanlığından aksi bir karar çıkmadıkça, söz konusu fiili belediye başkanları bağımsız olarak görevlerini sürdürebilecek ve yeni bir seçimde aday da olabilecektir. Görüldüğü gibi söz konusu karar belediyelerimizi de yakından ilgilendiren bir sonuç doğurmuştur. Bu sonuç bizi Yasalarımıza göre, belediye başkanları ne ölçüde siyaset yapabilir? sorusuna cevap aramaya yönlendirmiştir. Aktardığımız haberde görüldüğü gibi, İçişleri Bakanlığından başka bir işlem sonucu çıkmadıkça, söz konusu fiili belediye başkanlarının bağımsız olarak görevlerine devam edebilecekleri bilgisi yer almaktadır. Acaba Bakanlık bu belediye başkanları hakkında ne gibi işlem yapabilir ki? Bu sorunun cevabını verebilmek için özellikle Belediye Kanunu muzun konu ile ilgili hükümlerine göz atmakta yarar vardır. Öncelikle şunu belirtelim ki bir belediye başkanının şu veya bu siyasi partiye mensup olması suç teşkil etmez. Esasen başkanlarımızın hemen hemen tamamı şu veya bu partiye mensuptur. Hatta yazımızın başlangıcında verdiğimiz Şişli Belediye Başkanı ile ilgili haberden anlaşılacağı gibi asıl görevi olan belediye başkanlığını ihmal pahasına bir yeni siyasi parti kurma çalışmaları içinde olup zamanını çeşitli yörelerdeki illeri gezip parti tabanını oluşturmaya verebilen başkanlarımız da vardır. Bu ek bilgiden sonra 5393 sayılı Belediye Kanunu nun konu ile ilgili hükümlerini şöylece hatırlatabiliriz: Madde 37 - Fıkra 2: Belediye Başkanı görevinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz, profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz. Madde 44- fıkra d : Belediye Başkanının meclisin feshine neden olan eylem ve işlemlere katılması halinin meydana gelmesi durumunda İçişleri Bakanlığı nın başvurusu üzerine Danıştay Kararıyla Başkanlık sıfatı sona erer. Bu hükümlere, dolaylı ilgili gördüğümüz şu maddeyi de ekleyebiliriz: Madde 47 Görevleri ile ilgili bir suç nedeniyle haklarında bir soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyeleri, kesin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabilir. (fıkra 1) Bu hükümlerden anlaşıldığı gibi seçim mevzuatımıza göre belediye başkanlarımız ve belediye meclisleri (+ il genel meclisleri) üyelerimiz siyasi partilerin gösterdikleri adaylardan seçilmekte ise de kanun koyucu onların mensubu oldukları siyasi parti yönetiminde doğrudan doğruya yer almalarını doğru bulmamış, yani yerel siyasi parti yönetimi ile yerel yönetim hizmetlerini yürütecek makam ve merciler arasına bir ayıraç koymayı uygun görmüştür. Bu ayırımın sonucu olarak 5393 sayılı kanunun belediye meclisinin feshi ile ilgili 30 uncu maddesinin 2. Fıkrasında Belediyeye verilen görevlerle ilgili olmayan siyasi konularda karar alan Belediye Meclisinin İçişleri Bakanlığının bildirimi üzerine Danıştay ın kararı ile feshedileceği hükmü yer almıştır. O halde, bir Belediye Başkanı nın siyasi nedenlerle görevden alınmasının bir şartı Belediyeye kanunlarla verilmiş görevlerle ilgili bulunmayan siyasi konularda alınmış belediye meclis kararına katılmış olmasıdır; aksine meclisce bu yolda alınmış bir karara belediye başkanı katılmamış, itiraz etmiş, hatta kararın alındığı toplantıda bulunmamış ise başkan hakkında bu hükmün uygulanması söz konusu değildir. 9

11 [ M A K A L E ] Bu yolda sonuca bağlanmış Danıştay Kararları mevcuttur. Lakin aksi durumla ilgili yani Belediye meclisinin almış olduğu ve hukuksal açıdan siyasi nitelikte görülen ve belediye başkanının da karar katılması söz konusu olduğu için belediye başkanının düşürülmesi ile sonuçlanan Danıştay kararları da vardır sayılı Kanunun aktardığımız 47'nci maddesinde görüldüğü gibi görevleri ile ilgili bir suç nedeniyle belediye başkanları hakkında soruşturma ve kovuşturma açılabilir. Aslında siyaset, siyasi konu gibi kavramlar pek somut olmayan yani farklı yorumlanabilir kavramlardır. Yargı içtihatlarında da zaman zaman farklı değerlendirildikleri olmuştur. Bu nedenle siyaset yapma veya siyasi konuda karar alma iddiası ile haklarında işlem yapılacak meclis üyeleri veya başkanlar hakkında ek bazı suçların karşılığı müeyyidelerin de kullanılması söz konusudur. Bu hususta Danıştay 8. Dairesince 2007 yılında alınmış bir kararı hatırlatmakta yarar vardır: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin bir ilk kademe belediyesi olan Sur Belediye Başkanlığında bazı yazışmaların ve belediye meclis kararlarının hem Türkçe hem Kürtçe yazıldığı bir şikayet üzerine anlaşılmış, İçişleri Bakanlığınca usulünce yaptırılan inceleme sonunda olay sabit görülmüş ve meclisin feshi ve başkanın başkanlıktan düşürülmesi isteği Danıştay a aktarılmış: Danıştay 8 inci Dairesince tarih ve E.2007/1315, K. 2007/3101 sayı ile bu isteğe uygun karar alınmıştır. Danıştay ın söz konusu kararında, 2575 sayılı Danıştay Kanunu nun ilk derece mahkemesi olarak Danıştay da görülecek davalara ilişkin, 24 üncü maddesine ; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu nun belediyeler ve il özel idarelerinin seçilmiş organlarının organlık sıfatlarını kaybetmelerine ilişkin usuli hükümlerle ilgili Ek 2'nci maddesine; 5393 sayılı Belediye Kanunu nun belediyenin görev ve sorumlulukları ile belediye meclislerinin feshine ve belediye başkanlarının başkanlık sıfatını kaybetmelerine ilişkin 14,30 ve 44 üncü maddelerine, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu nun Büyükşehir, İlçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve sorumluluklarına ilişkin 7 inci maddesine ; 1928 yılına ait 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabulü ve Tatbiki Hakkındaki Kanunun 2 nci maddesine ; Anayasa mızın devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, dilinin Türkçe olduğuna ilişkin 3 üncü; dil, ırk, siyasi düşünce vb gözetilmeksizin eşit olduğuna ilişkin 10 uncu; Anayasa nın hükümlerinin yürütme ve yargı organlarını ve tüm kurum ve kuruluşları bağlayıcı nitelik taşıdığı hakkındaki 11 inci; Türkçeden başka hiçbir dil in eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamayacağı hakkındaki 42 nci ; Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkesi Türk olarak tanımlayan 66 ncı ve mahalli idarelere ilişkin 127 nci maddelerine ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı nın hükümlerine dayalı olarak konu ayrıntılı olarak incelemekte ve özetle belediyelerin yerel koşulları dikkate alarak farklı dil ve lehçeleri kullanan vatandaşların belediye hizmetlerinden daha sağlıklı yararlanmaları ve bilgi sahibi olmaları hakkı kapsamında yürüttükleri çalışmalarda Anayasa ve yasalarda belirlenen kuralların dışına çıkmamaları gerektiği değerlendirmesi yapıldıktan sonra belediyenin faaliyet raporunun ve belediyeye ait bilgisayarın yazılım programının belediye meclisi kararı ile iki dilde yazılmasının kararlaştırılmış olmasının siyasi içerik taşıdığı sonucuna varılarak Belediye Başkanı nın başkanlığına son verilmiş bulunmaktadır. Anayasa Mahkemesinin DTP nin kapatılmasına ilişkin kararının, bir iki gün içinde açıklanması beklenilen gerekçesinde siyaset yasağı getirilen yeni ve eski belediye başkanlarına yönelik yasal dayanaklara da yer verilmesi muhtemeldir. Sonuç Açıklamalarımız göstermektedir ki belediye başkanlarımızın siyaset kavramı ve fiili ile ilişkilerinin daha açık hükümlerle düzenlemesine ihtiyaç vardır. Yeni bir Anayasa çalışmalarının gündemde olduğu günümüzde halihazır Anayasamızda mahalli idarelerimize ilişkin 127 nci madde yerine benimsenmesi muhtemel maddede, belediye başkanları dahil, organların siyasi partilerle ilişkilerine ve yapabilecekleri siyasetin ölçülerine ilişkin daha açık hükümlerin yer alması ve bunların Belediye yasalarına da en kısa zamanda yansıtılması temenniye değer. Kaynakça 1. Fethi AYTAÇ Mahalli İdareler ve Siyaset (İDARECİ- NİN SESİ dergisi Ocak 1990) 2.Fethi AYTAÇ Belediye Başkanlığından Düşme ve Düşürülme ( İller ve Belediyeler Dergisi Şubat 1990) 3.Fethi AYTAÇ Belediye Başkanları Ne Ölçüde Siyaset Yapabilirler? ( Belediye Dünyası Dergisi Kasım 2007) 4.Prof. Dr. Ruşen KELEŞ - Prof. Dr. Zerrin TOPRAK Türkiye de Belediye Meclislerinde Siyaset (İzmir Büyükşehir Belediyesi Yerel Gündem 21 Yayını 2000) 5- Doç. Dr. Cemil KAYA Türkiye de Mahalli İdarelerin Seçilmiş Organlarının Organlık Sıfatlarını Kaybetmeleri ( SEÇKİN YAYINCILIK Eylül 2007) 10

12 [ M A K A L E ] Mehmet ÖZBUDAK Yeminli Mali Müşavir Belediyelere Verilen Eleman Temini ve Temizlik Hizmetlerinde Tevkifat Uygulaması 3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu nun 1. maddesi Türkiye'de yapılan hangi işlemlerin katma değer vergisine tabi olduğunu belirlemiş bulunmaktadır. Bu çerçevede esas itibarıyla ; Ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler ile her türlü mal ve hizmet ithalatı ve maddede sayılarak belirlenmiş diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler Katma Değer Vergisi nin konusunu oluşturmaktadır. Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu nun 28. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak tarihinde yayımlanan Tarihli ve 2007/13033 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile KDV oranlarını belirleyen (I) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için KDV oranı % 1, (II) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için % 8, listelerde yer almayan vergiye tabi işlemler için % 18 olarak belirlenmiş bulunmaktadır. Aynı Kanunun Vergi Sorumlusu başlıklı 9. maddesi ile Mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanunî merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilme konusunda Maliye Bakanlığı na yetki verilmiştir. Bu yetkiye istinaden yayımlanan 91, 95, 99, 104, 107 ve 108 Seri No lu KDV Genel Tebliğleri ve Tarihli ve KDVK 41/ Sayılı KDV Sirküleri nde, tevkifat yapacak kurum, kuruluş ve işletmeler, tevkifat yapılacak işlemler ve tevkifat oranları belirlenmiş ve açıklanmıştır. Belediyeler; sorumlu tayin edilen ve tevkifat yapacak kuruluşlar arasında sayılan hukuki çerçevede bulunmaktadır. 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nde tevkifat uygulanacak işlemler arasında, Temizlik, Çevre ve Bahçe Bakım Hizmetleri sayılmış olup, anılan Tebliğin (A / 5 b) bölümünde ; Temizlik hizmetleri sektörünün yaygın olarak sunduğu hizmetler ; - Bina temizliği, - Sağlık kuruluşlarının hijyenik temizliği ve hastane atıklarının imhası, - Çöp toplama ve toplanan çöplerin imhası, - Park ve bahçeler ile mezarlık alanlarının temizliği ve bakımı, - Haşere mücadelesi, - Demiryolu ve kara nakil vasıtalarının temizliği ve benzeri işlerden oluşmaktadır. Bu Tebliğin uygulanmasında yukarıda sayılan işlere ait ödemeler üzerinden hesaplanan katma değer vergisine bu Tebliğin (A / 4) bölümünde belirtilen oranlarda tevkifat uygulanacaktır. Bina temizliğine, binaların müştemilat ve eklentileri dahil iç ve dış cephesinin temizliği ve her türlü mefruşatın (halı, perde, koltuk, süs eşyası vb.) bina içinde veya dışında yaptırılan temizliği dahildir. Ayrıca, havlu, çarşaf, elbise, çamaşır gibi eşyaların kuru temizlettirilmesi veya yıkattırılması da temizlik hizmeti kapsamında tevkifata tabi olacaktır. Ancak, temizlik işlerinde kullanılacak deterjan, süpürge vb. malzemenin piyasadan satın alınması sırasında tevkifat uygulanmayacağı tabiidir. Öte yandan, bu Tebliğ ile sorumlu tayin edilen kurum ve kuruluşların park ve bahçeler ile bulvar, refüj, göbek, rekreasyon alanları ve havuzların bakımı, bitkilendirilmesi, sulanması ve haşere mücadelesine ilişkin hizmet alımları da tevkifata tabi olacaktır. denilmektedir. 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (A.4.) bölümünde tevkifat oranı, hesaplanan katma değer vergisinin; temizlik, bahçe ve çevre bakım, özel güvenlik, danışmanlık ve denetim hizmetlerinde % 50 si, diğer hizmetlerde 1 / 3 üdür. 95 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (5.2) bölümü ile ; 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği ile tevkifat kapsamına alınan işlemlerde uygulanacak tevkifat oranları, yemek servisi, bahçe ve çevre bakım, özel güvenlik, danışmanlık ve denetim hizmetlerinde 1 / 2, temizlik hizmetlerinde 2 / 3, diğer hizmetlerde 1 / 3 olarak yeniden belirlenmiştir. 96 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin İşgücü Hizmetlerinde Tevkifat Uygulaması başlıklı (5.1.) bölümünde de; KDV mükellefi bazı işletmeler mal veya hizmet üretimlerine ilişkin olarak ihtiyaç duydukları işgücünü kendilerine hizmet akdi ile bağlı ücretli statüsünde hizmet erbabı çalıştırarak temin etmek yerine, alt işverenlerden veya bu alanda faaliyette bulunan diğer kurum, kuruluş veya organizasyonlardan satın almaktadırlar. KDV Kanunu nun 9 uncu maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak, bu Tebliğin yayımını izleyen ay başından itibaren geçerli olmak üzere KDV mükelleflerinin alt işverenlerden veya bu konuda faaliyette bulunan diğer işletmelerden temin ettikleri işgücü hizmetine ait KDV nin % 90 ının tevkifata tabi tutulması ve bunlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi uygun görülmüştür. 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (A) bölümüne göre hizmet alımlarında tevkifat uygulaması gereken kurum, kuruluş ve işletmelerin bu bölümde belirtilen türden işgücü hizmeti vermeleri halinde işgücü hizmet bedelleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisi tevkifata tabi olmayacaktır denilmektedir. 97 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin Tevkifat Uygulayacak Kuruluşlar başlıklı (2.1.) bölümünde ise; İşgücü hizmeti alımlarında tevkifat uygulayacak kuruluşlar kapsamına bu Tebliğin yayımını izleyen 5. günde başlamak üzere, KDV mükelleflerinin yanı sıra, KDV mükellefi olmasalar dahi 91 Seri No lu KDV Genel Tebliğinin (A / 2) bölümünde sayılan kurum, kuruluş ve işletmelerin de dahil edilmesi uygun görülmüştür. Buna göre, gerçek usulde vergilendirilen KDV mükellefleri ile KDV mükellefi olmasalar dahi 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (A / 2) bölümünde sayılan kurum, kuruluş 11

13 ve işletmelerin faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanacakları işgücü temin hizmeti alımlarında % 90 oranında tevkifat uygulanacaktır. Aynı Tebliğin Tevkifat Uygulamasının Kapsamı başlıklı 2.2 bölümünde de; Sözü edilen düzenleme, eleman temini şeklindeki hizmetleri kapsamaktadır. Eleman temin hizmeti dışındaki hizmet ifaları, bu bölümde düzenlenen tevkifat uygulaması kapsamında değerlendirilmeyecektir. Ancak, diğer genel tebliğlere göre tevkifat kapsamına alınmış olan hizmet ifalarında, ilgili genel tebliğler uyarınca tevkifat uygulanacağı tabiidir denilmektedir. Buna göre, 96 ve 97 Seri No lu KDV Genel Tebliğlerinde düzenlenen işgücü temin hizmeti, alt işverenlerden temin edilen elemanların, hizmeti alan işletmenin bilfiil sevk ve idaresi altında çalıştırılması halinde tevkifat kapsamına girmektedir. Diğer taraftan, eleman temini şeklindeki hizmetin ifasında çalıştırılan elemanların hizmeti veren firmanın sevk ve idaresi altında bulunmaları halinde söz konusu hizmetin tevkifata tabi olmayacağı tabiidir. T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğü ; Belediyelere Verilen Eleman Temini ve Temizlik Hizmetlerinde Tevkifat Uygulaması konusunu, yukarıda belirtilen ve açıklanan hususlara öncelik vererek Tarihli, Sayılı, KDV / 94 Uygulama Tamim No lu UYGULAMA TAMİMİ ile aşağıda aynen aktarıldığı şekilde kararlara bağlamış olup anılan uygulamada bu Uygulama Tamimi ile uygulama standardı oluşturmuş bulunmaktadır... yapılan açıklamalar çerçevesinde ; 1 - Belediyeler tarafından ihale yolu ile sokak hayvanlarının toplanması, aşı kampanyalarının yapılması, ilköğretim ve ortaöğretim okullarının, kamu kurum ve kuruluşlarının (WC, yemekhane, banyo, kantin vb.), çöp konteynerlerinin, barınakların, kurban kesim ve satış alanlarının dezenfeksiyon ve ilaçlama işlerinde istihdam edilmek üzere veteriner hekim, veteriner teknikeri, işçi, personel ve şoförüyle birlikte araç alımı hizmetleri 2007/13033 sayılı Kararname eki listelerde yer almadığından genel oranda (% 18) KDV ye tabi bulunmaktadır. 2 - Belediyelere verilen ilköğretim ve ortaöğretim okullarının, kamu kurum ve kuruluşlarının (WC, yemekhane, banyo, kantin vb.), çöp konteynerlerinin, barınakların, kurban kesim ve satış alanlarının dezenfeksiyon ve ilaçlama işleri, temizlik hizmeti kapsamında değerlendirileceğinden, belediyeler tarafından hizmet bedelleri üzerinden hesaplanan KDV nin (2 / 3) oranında tevkifat yapılacaktır. 3 - Belediyelere verilen sokak hayvanlarının toplanması, aşı kampanyalarının yapılması işlerinde istihdam edilmek üzere veteriner hekim ve veteriner teknikeri (eleman) temin edilmesi işinin ise, elemanların sözleşme hükümlerine göre belediyenin sevk ve idaresi altında çalıştırılması halinde veya sözleşme hükümlerine rağmen bu elemanların sevk ve idaresinin fiili olarak belediyece yapılması suretiyle hizmetin bizzat belediye tarafından gerçekleştirilmesi halinde, söz konusu iş 96 ve 97 Seri No lu KDV Genel Tebliğleri kapsamında işgücü temin hizmeti olarak değerlendirileceğinden belediyeler tarafından hizmet bedelleri üzerinden hesaplanan KDV nin % 90 ı oranında tevkifat yapılacaktır. Ancak, temin edilen elemanların bilfiil temin edildikleri firmanın sevk ve idaresi altında çalışması halinde tevkifat uygulanmayacağı tabiidir.. [ M A K A L E ] Yanlış anlamaya ve uygulamaya mesnet oluşturmaması için aşağıdaki hususları da yazı konusunun dışında olmakla birlikte belirtmek ve açıklamak uygun ve gerekli olmaktadır Seri No lu KDV Genel Tebliği nin 5.1. Yapı Denetim Hizmetlerinde Tevkifat Uygulaması bölümü ile ; 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (A / 2) bölümünde sayılan kurum ve kuruluşlara verilen yapı denetim hizmetleri 93 Seri No lu KDV Genel Tebliğiyle tevkifat kapsamına alınmış iken, KDV Kanununun 9'uncu maddesinin Maliye Bakanlığı na verdiği yetkiye dayanılarak, yapı denetim kuruluşlarının 91 Seri No lu KDV Genel Tebliğinin (A / 2) bölümünde sayılan kurum ve kuruluşların yanı sıra bütün KDV mükelleflerine verdikleri yapı denetim hizmetlerinde 1/2 oranında KDV tevkifatı uygulanması şeklinde yeniden düzenlenmiştir Seri No lu KDV Genel Tebliği nin 5.2. Yapım İşlerinde Tevkifat Oranı bölümü ile; 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (A / 2) bölümünde sayılan kurum ve kuruluşlara karşı ifa edilen yapım işlerinde aynı Tebliğin (A / 4) bölümüne göre 1/3 oranında KDV tevkifatı uygulanmakta iken, KDV Kanununun 9'uncu maddesinin Maliye Bakanlığı na verdiği yetkiye dayanılarak, 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (A / 5 a) bölümünde kapsamı belirtilen yapım işlerinde tevkifat oranı 1/6 olarak yeniden tespit edilmiştir. Buna göre, kapsama giren yapım işleri dolayısıyla düzenlenecek fatura ve benzeri belgelerde gösterilen bedel üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin 5/6'sı işi yapanlara ödenecek, 1/6'sı ise işi yaptıran kurum, kuruluş ve işletmeler tarafından 2 No lu KDV Beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir (Ancak tarihinden önce ihalesi tamamlanmış yapım işlerine ilişkin olup 99 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin yayımı tarihinden sonra düzenlenecek faturalarda gösterilen KDV tutarı tevkifata tabi tutulmayacaktır) Seri No lu KDV Genel Tebliği nin 2.3. Özel Güvenlik Hizmetlerinde Tevkifat Uygulaması bölümü ile ; 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (A / 2) bölümünde sayılan kurum ve kuruluşlara verilen özel güvenlik hizmetleri aynı Tebliğin (A / 3) bölümü ile tevkifat kapsamına alınmış durumda 95 Seri No lu KDV Genel Tebliği nin (5.2.) bölümüne göre 1/2 oranında tevkifata tabi bulunmakta iken, KDV Kanunu nun 9'uncu maddesinin Maliye Bakanlığı na verdiği yetkiye dayanılarak, 91 Seri No lu KDV Genel Tebliği nde sayılan kurum ve kuruluşların yanı sıra bütün KDV mükelleflerine verilen özel güvenlik hizmetlerinin tevkifat uygulaması kapsamına alınması ve bu hizmetlerin tamamında tevkifat oranının 4/5 olarak uygulanması şeklinde değiştirilmiş bulunmaktadır. Belediyelerin uygulamalarında bilgi ihtiyacı duyabilecekleri bir konuyu bu yazımız ile Belediye Yetkilileri nin dikkatine sunmayı uygun ve gerekli gördük. Belediyelerin başarılı çalışmalarının devamında hassasiyet içeren ve bilgi gerektiren açıklanan hususlarda özenli davranılacağını umarken, Mali İdare den de bu örnektekine koşut başkaca uygulama tamimleri yayımlanmasını beklediğimizi belirtmekte kamusal amaçlı yarar görüyoruz. 12

14 [ M A K A L E ] Sedat TURAN Ege Belediyeler Birliği & İde Yönetişim Danışmanı Belediye Meclislerinin Görev ve Yetkileri... DEVAMI : HUZUR VE İZİN HAKKI başlıklı 32. maddenin yorum ve açıklamaları; Meclis başkanı ve üyelerine, meclis ve komisyon toplantılarına katıldıkları her gün için, 39. madde uyarınca belediye başkanına ödenmekte olan aylık brüt ödeneğin günlük tutarının üçte birini geçmemek üzere meclis tarafından belirlenecek miktarda huzur hakkı ödenir. Huzur hakkı ödenecek gün sayısı 20, 24 ve 25'inci maddelerde belirtilen toplantı gün sayısından fazla olamaz ve meclis üyelerine ayni gün için birden fazla huzur hakkı ödenemez. Meclis üyeleri hastalıkları süresince izinli sayılırlar. Ayrıca mazeretleri durumunda, bir yıl içindeki toplantı süresinin yarısını aşmamak şartıyla istekleri üzerine meclis tarafından izin verilir. Belediye meclislerinin çalışma usul ve esasları ile ilgili olarak, İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği önemi itibarıyla tamamı aşağıya çıkartılmıştır. Amaç Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı; belediye meclislerinin çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir. Kapsam Madde 2- Bu Yönetmelik belediye meclisinin, meclis başkanlık divanının, meclis ihtisas ve denetim komisyonlarının çalışma ve esaslarını kapsar. Dayanak Madde 3- Bu Yönetmelik, tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 19'uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4- Yönetmelikte geçen; Kanun: 5393 sayılı Belediye Kanunu, Meclis: Belediye meclisini, Encümen: Belediye encümenini, Başkan: Belediye Meclisi başkanını, Başkanlık divanı: Meclis başkanı, birinci ve ikinci başkan vekilleri ile kâtip üyeleri, Komisyon: İhtisas komisyonlarını ve denetim komisyonunu, Dönem: Belediye meclisinin 1 Ocak ile 31 Aralık tarihleri arasını kapsayan bir yıllık çalışma süresini, Toplantı: Meclisin bir ay içinde yaptığı birleşimlerin tamamını, Birleşim: Meclisin bir gün içinde yaptığı oturumların tamamını, Oturum: Bir birleşimin ara ile bölünen kısımların her birini, Salt çoğunluk: Belli sayının yarısından az olmayan çoğunluğu, Nisbi çoğunluk: Ayni yöndeki oyların, diğer oy topluluklarından fazla olması durumunu, Nitelikli çoğunluk: Kanunun belli durumlarda aradığı üçte iki veya dörtte üç gibi belirli bir çoğunluğu, Oybirliği: Meclis toplantısında bütün oyların ayni yönde olması durumunu, Oyçokluğu: Meclis toplantısında oyların ayni yönde olmaması durumunu, ifade eder. Meclisin ilk toplantısı Madde 5- Meclis, mahalli idareler seçim sonuçlarının ilanını takip eden beşinci gün belediye başkanının başkanlığında kendiliğinden toplanır. Başkan tarafından meclisin en genç iki üyesi geçici kâtip olarak davet olunur. Başkanlıkça yoklamak yapılarak salt çoğunluğun mevcut olduğu tespit edildikten sonra meclis, birinci ve ikinci başkan vekillerini, en az iki kâtip üyeyi seçer. Kâtip üyeler seçildikten sonra en genç iki üye yerlerini seçilmiş kâtip üyelere bırakırlar. Ayrıca, bu toplantıda encümene üye seçimi, il ve ilçe belediyeleri ile nüfusu 'in üzerindeki belediyelerde plan ve bütçe komisyonuna, imar ve bayındırlık komisyonuna ve diğer komisyonlara gerekirsi üye seçimi yapılır. Meclis toplantıları Madde 6- Meclis toplantısı her ayın ilk haftası başlatılır ve ara verilmeden tamamlanır. Ancak ilk haftanın tamamının resmi tatile rastlaması halinde takip eden ilk çalışma günü toplantı günü olarak belirlenebilir. Resmi tatile rastlayan günlerde çalışmaya ara verilebilir. Meclis, toplantıların haftanın hangi günü yapılacağını genel olarak belirleyebileceği gibi, her toplantının sonunda gelecek ay toplantısının hangi gün yapılacağını da kararlaştırabilir. Meclisin bu konuda karar almaması halinde toplantı günü başkan tarafından tayin edilir. Büyükşehir belediye meclisi her ayın ikinci haftası toplanır. İlçe ve ilk kademe (1) belediye meclisi toplantıları büyükşehir belediye meclisi toplantılarından önce bitirilecek şekilde düzenlenir. Meclis, başkanlık divanı, encümen ve denetim komisyonu üyeliği seçiminin yapılacağı, faaliyet raporu, bütçe ve kesin hesabı ile belli bir ayda görüşülmesi zorunlu olan konuların görüşüleceği ayların dışında bir ay tatil kararı alabilir. Toplantı süresi bütçenin görüşüleceği toplantılarda yirmi, diğer toplantılarda beş günü aşamaz. Bu süreler uzatılamayacağı gibi olağanüstü (2) toplantıda yapılamaz. Görüşülecek konu bulunmadığı takdirde meclis gündemsiz olarak toplantıya çağırılır. Birleşim açıldıktan sonra üyeler tarafından da gündem konusu önerilmediği takdirde toplantı kapatılır. Bu gün için de meclis üyelerine huzur hakkı ödenir. 13

15 Toplantı yeri Madde 7- Meclis toplantıları meclis toplantı salonu olarak belirlenen yerde yapılır. Toplantının bu yer dışında yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda, toplantı gününden en az üç gün önceden üyelere bildirmek ve belediye sınırları içerisinde olmak kaydıyla başkanın belirlediği yerde toplantı yapılabilir. Bu şekildeki toplantının yeri ve zamanı gündemin duyurulmasındaki usullerle belde halkın duyurulur. Toplantı gündemi ve duyurulması Madde 8- Gündem, belediye başkan tarafından belirlenir ve toplantı günü de belirtilerek üyelere en az üç gün önceden bildirilir. Üç günün hesabında duyuru günü ile toplantı günü hesaba katılmaz. Meclis üyelerine bildirim, imza karşılığı gündemin teslimi, taahhütlü posta, telefon, faks, belediye web sitesinde yayımlama, elektronik posta gibi ispat edici yöntemlerden biri veya bir kaçı kullanılarak yapılır. Telefonla bildirimde, bildirimin hangi numaralı telefonla, ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı hususunda bildirimi yapan kişi tarafından imzalanmış bir belge düzenlenir. Gündem, çeşitli yollarla halka da duyurulur. Bu duyuru, meclis toplantı salonunun girişine ve belediye ilan panosuna veya halkın yoğun olarak bulunduğu ve gelip geçtiği yerlere ilan asılarak; gazete, hoparlör, internet, radyo ve televizyon yayını gibi yöntemlerden biri veya birkaçı kullanılarak yapılır. Meclis toplantılarının ilk gününde belediye başkanı ve üyeler de belediye ait işlerle ilgili konuların gündeme alınmasını önerebilir. Öneri, toplantıya katılanların salt çoğunluğunun kabulü ile gündeme alınır. Başkanlık divanı Madde9- Meclise, belediye başkan başkanlık eder. Belediye başkanının bulunmadığı durumlarda meclis birinci başkan vekili, onun da olmadığı durumda ikinci başkan vekili meclise başkanlık eder. Belediye başkanı toplantının herhangi bir safhasında da yerini meclis başkan vekiline bırakarak toplantıdan ayrılabilir. Ancak, yıllık faaliyet raporunun görüşüldüğü oturuma, meclis başkan vekili başkanlık yapar. Meclis birinci ve ikinci başkan vekilinin de bulunmaması durumunda varsa kâtip üyeler, yoksa en genç iki meclis üyesi tarafından imzalanmış tutanakla durum tespit edilerek toplantı yapılmaksızın meclis kapatılır. Başkanlık divanında boşalma olması durumunda kalan süreyi tamamlamak üzere yenisi seçilir. Toplantı ve karar yeter sayısı Madde 10- Meclis, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Ancak, karar yeter sayısı üye tam sayısının dörtte birinden az olamaz. Belediye başkanı, meclis üye tam sayısına dâhildir. Oyların eşitliği halinde başkanın kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır. Birleşime ilişkin karar tutanakları bir sonraki birleşimden önce üyelere dağıtılır. Meclisin toplanması için gerekli çoğunluğun sağlanamaması veya görüşmeler sırasında başkan veya üyelerden birinin talebi üzerine yapılacak yoklamada karar yeter sayısının bulunmadığının anlaşılması durumunda, meclis başkanı gün ve saatini tayin ederek en geç üç gün içinde toplanmak üzere meclisi tatil eder. Bu toplantının günü ve saati üyelere bildirilir ve gündemin duyurulmasındaki usullerle ilan edilir. [ M A K A L E ] Gelecek toplantı, üye tam sayısının dörtte birinden az olmayan üye ile yapılır. Bu toplantıda da yeter sayı bulunamaz ise meclis tatil edilir ve o ay içinde başka bir toplantı çağırısı yapılmaz. Toplantı ve karar yeter sayılarının hesabında kesirli sayılar tam sayıya yükseltilir. Görüşmeler ve yönetim Madde 11- Başkanlık divanı yerini aldıktan sonra başkan yoklama yaptırır; toplantı yeter sayısının olduğu anlaşıldığı takdirde birleşimi açar. Gündeme geçilmeden bir önceki birleşimde alınan kararlara ilişkin tutanakta maddi hata bulunması durumunda, hata meclis kararı ile düzeltilerek başkanlık divanınca imzalanır. Başkan gündeme geçilmeden önce meclise sunulacak konular varsa bildirir, meclis başkanlığına hitaben verilmiş olan dilekçeleri kabul eder ve meclise sunar. Üyelerin gündem dışı konuşma isteği yazılı olarak başkana bildirilir. Söz verip vermemek ve söz verildiğinde süresini ve zamanını belirlemek yetkisi başkan aittir. Gündem konusunda ve usul hakkında leh ve aleyhte olmak üzere birer üyeye söz verilir. Yapılacak konuşmalar en fazla on dakika ile sınırlıdır. Daha sonra gündem maddeleri sıra ile okunur ve görüşülür. Gündem sırasında değişiklik yapılmasına, başkan veya üyeler tarafından yapılan teklifler üzerine gündeme madde ilave edilmesine meclisçe karar verilir. Ancak ilçe ve ilk kademe belediye meclislerinden gelen kararlar ile belediyenin birimlerinden ve bağlı kuruluşlardan gelen talepler toplantı sırasında başkan tarafından gündeme eklenir. Görüşmelerde konuşmak için önceden başkanlıktan söz istenir. İhtisas komisyonuna ve siyasi parti gruplarına söz almada öncelik tanınır. Siyasi parti gruplarına üye sayısı en çok olandan başlamak suretiyle; üyelere söz isteme sırasına göre söz verilir. Bütçe görüşmesinde komisyon raporu okunduktan sonra üyelere söz verilir. Meclisteki konuşmalar başkana hitaben yapılır. Başkan her zaman söz hakkına sahiptir. İhtisas komisyonları ve siyasi parti grupları adına yapılacak konuşmalar 20 şer dakika, üyelerin konuşmaları ise 10 dakika ile sınırladır. Bütçe ve program görüşmelerinde parti grupları için bu süreler iki kat olarak uygulanır. Meclis, bu sürelerin değiştirilmesine karar verebilir. Görüşmelerin yeterli olduğu meclisçe kabul edildiği takdirde başka üyeye söz verilmez. Meclis toplantıları halka açıktır. Meclis başkanı veya üyelerden herhangi birinin gerekçeli teklifi üzerine kapalı oturum yapılmasına karar verilebilir. Kapalı oturumda başkan ve üyeler dışında gerektiğinde meclis kararıyla görevli bulundurulabilir. Mecliste düzenin sağlanması Gündem 12- Meclis başkanı, meclis çalışmalarında düzeni sağlamakla yükümlüdür. Meclis görüşmeleri sırasında söz alan üyenin konu dışına çıkması, kişiliğe dokunur söz söylemesi, diğer üyelerin hatibin sözünü kesmesi ve meclisin düzenini bozacak davranışta bulunması yasaktır. Buna aykırı davranan üyeler, başkan tarafından uyarılır, buna rağmen davranışlarında ısrar eden üye başkanın talimatıyla görevliler tarafından meclisten çıkarılır. Meclis görüşmeleri sırasında sükûnetin bozulması durumunda başkan tarafından ilgililer ihtarda bulunulur. Görüşmelere devam edilemeyeceğinin anlaşılması halinde başkan oturuma ara verebileceği gibi görüşmeleri bir sonraki birleşime erteleyebilir. 14

16 Oylama usulleri Madde 13- Mecliste oylama usulleri gizli, işaretle ve açık oylama olmak üzere üç türlüdür. Üyeler oylarını bizzat kullanırlar. Ancak, gizli oy kullanmaya fiziki bakımdan engelli olanlar tayin edecekleri kişiler eliyle oy kullanabilirler. a) Gizli oylama: Meclis üyelerinin oy pusulasına seçeceği kişi veya kişilerin adlarını ya da bir teklif hakkında kabul, çekimser veya ret yazıp, tanıtıcı hiçbir işaret koymadan sandığa atmasıdır. Gizli oylamada kullanılacak oy pusulaları zarfla birlikte başkanlıkça mühürlü şekilde düzenlenir. Oylama bittikten sonra kâtip üyeler tarafından sandıktan çıkan zarflar sayılır ve üye sayısından fazla olmadığı tespit edildikten sonra açılır. Oy pusulaları sayıldıktan sonra, başkanlık divanı tarafından sonuç açıklanır. Oylarda eşitlik halinde oylama bir defa daha tekrarlanır; yine eşitlik olursa meclis başkanınca kuraya başvurulur. Kura çekimi, birbirinin ayni olan ve üzerinde adlar yazlı bulunan kâğıtlar bir torbaya konularak meclis başkanı tarafından çekilmek suretiyle yapılır. Torbadan çıkan isim kazanmış olur. Başkanlık divanı, encümen üyeliği ve denetim komisyonu üyeliği seçimleri gizli oylama ile yapılır. Meclis kararı ile başka konularda da gizli oylama yapılabilir. b) İşaretle oylama: Meclis üyesinin elini yukarı kaldırarak veya ayağa kalkarak kabul, çekimser veya ret şeklinde oyunu açıklamasıdır. İşaretle oylamada oyları tespit etmek başkanlık divanına aittir. Çoğunluk olup olmadığı hususunda tereddüt olursa, bir defa daha oylama yapılır. Tereddüt giderilemediği takdirde ad okunmak suretiyle açık oylamaya başvurulur. c) Açık oylama: Üzerinde üyelerin ad ve soyadları yazılı oy pusulalarının sandığa atılması veya varsa elektronik oylama mekanizmasının çalıştırılması ya da üyelerin adlarının okunması üzerine, adı okunun üyenin ayağa kalkarak kabul, çekimser veya ret demesi suretiyle yapılan oylamadır. Sandık kullanılarak yapılan oylamada, sandık kâtip üyeler tarafından meclis önünde açılır. Op pusulaları sayılır ve oy çeşitleri tutanağa ayrı ayrı geçirildikten sonra başkanlık divanı tarafından sonuç açıklanır. İşaretle ve açık oylamalarda eşitlik olması halinde, başkanın bulunduğu oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır. Mecliste görüşülen konuların kabul veya reddedilmesi Madde 14- Mecliste görüşülen konular; mahiyetine göre salt çoğunluk, nisbi çoğunluk, nitelikli çoğunluk, oy çokluğu veya oybirliği ile kabul veya reddedilir. Mecliste bütçe ve kesin hesap tümüyle reddedilemez. Ancak, değişiklik yapılmak suretiyle kabul edilebilir. Reddedilen bir konu meclisin ayni toplantısında yeniden gündeme alınıp görüşülmez. Oturuma ara verilmesi ve birleşime son verilmesi Madde 15- Oturuma ara ve birleşime son verme yetkisi başkana aittir. Oturuma ara verilirken gelecek oturumun saati ile birleşime son verilirken gelecek birleşimin günü ve saati başkan tarafından üyelere duyurulur ve meclis salonunun uygun bir yerine asılır. Tutanak düzenlenmesi ve kararların yazılması Madde 16- Meclis görüşmeleri kâtip üyeler veya divanın sorumluluğundaki görevlilerce tutanağa geçirilir ve başkanlık divanı tarafından imzalanır. Toplantılar, meclisin kararıyla sesli veya görüntülü cihazlara da kaydedilebilir. [ M A K A L E ] Kararlar, tutanaklara dayalı olarak yazılır. Başkan ve kâtip üyelerce imzalanır. Meclis kararlarına her yıl birden başlamak üzere birbirini izleyen karar numarası verilir. Belediye başkanı tarafından geri gönderildiği için yeniden görüşülen kararlara yeniden karar numarası verilir. Kararlar, bir sonraki toplantıda üyelere dağıtılır. Ayrıca, kararların aslı bir dosyada muhafaza edilir. Kapalı oturumlarda içeri görevli alınmamış isme tutanak ve kararlar katip üyeler tarafından imzalanır. Meclis kararlarının kesinleşmesi Madde 17- Belediye başkanı hukuka aykırı gördüğü kararlarını büyükşehir belediyelerinde yedi, diğer belediyelerde beş gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere meclise geri gönderebilir. Meclis üye tamsayısının salt çoğunluğuyla kararında ısrar ederse karar kesinleşir. Bu durumda meclis kararının kesinleşme tarihi, ikinci kararın tarihidir. Belediye başkanı belirtilen süreyi beklemeksizin meclis kararını mülki idare amirine gönderirse gönderme tarihinde, bu süre zarfında meclise göndermez ve herhangi bir işlem de yapmazsa geri gönderme süresinin sonunda karar kesinleşir. Büyükşehir ilçe ve ilk kademe belediye meclislerinin bütçe ve imarla ilgili olanlar dışındaki kararları dayanak belgeleriyle birlikte büyükşehir belediye başkanına gönderilir. Büyükşehir belediye başkanı hukuka aykırı gördüğü kararları, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere iade edebilir. İlçe ve ilk kademe belediye meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla kararında ısrar ederse karar kesinleşir ve yedi gün içinde büyükşehir belediyesine gönderilir. İlçe ve ilk kademe belediye meclisinin imara ilişkin kararları büyükşehir belediye meclisinde aynen veya değiştirilerek kabul edildikten sonra büyükşehir belediye meclisi kararları olarak kesinleşir. İlçe ve ilk kademe belediye meclisinin bütçeyle ilişkin kararları büyükşehir belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Büyükşehir belediye meclisi ilçe ve ilk kademe belediye bütçelerinde tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununda öngörülenlerin dışında değişiklik yapamaz. Meclis kararlarının kesinleşmesi hususunda Kanunda öngörülen özel hükümler saklıdır. Meclis kararlarının yürürlüğe girmesi Madde 18- Meclisin almış olduğu kararların tam metni, kararın kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde belediye başkanı tarafından il merkezi belediyeler ile merkez ilçeye bağlı olan belediyelerde valiye, ilçe merkezi ve ilçeye bağlı belediyelerde kaymakama gönderilir ve uygun araçlarla halka duyurulur. Vali veya kaymakama gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Meclis kararları iki suret olarak mülki amirliğe gönderilir. Büyükşehir ilçe ve ilk kademe belediyelerinin imar ve bütçe dışında kalan meclis kararları büyükşehir belediye başkanına gönderilir. Valilik, kaymakamlık ve büyükşehir belediye başkanlığınca, teslim alınan kararın son sayfasına, karar tarihi, teslim alındığı tarih ve kayıt numarası yazıldıktan sonra kararın bir sureti belediyeye iade edilir. Bu şekilde kayıtları tamamlanan karar teslim alan makam tarafından dosyasında saklanır. Bu kararları kaydetmek üzere ilgili idareler tarafından bir defter tutulur. 15

17 Başkan vekilleri ve kâtip üyelerin seçimi Madde 19- Meclis, mahalli idareler seçiminden sonraki ilk toplantısında, üyeleri arasından ve gizli oyla meclis birinci ve ikinci başkan vekillerini, ikisi yedek olmak üzere en az dört katip üyeyi iki yıl görev yapmak üzere seçer. İki yıldan sonra seçilecek başkanlık divanı, yapılacak ilk mahalli idareler seçimlerine kadar görev yapar. Meclis başkanlık divanı seçimi üç gün içinde tamamlanır. Başkanlık divanı seçimi bu süre içinde tamamlanmaz ise Kanunun 30'uncu maddesi uyarınca işlem yapılır. Başkan vekilleri ve kâtip üye seçiminde fazladan isim yazılmış olması halinde oy pusulası geçersiz sayılır. Başkanlık divanında boşalma olması durumunda, yapılacak ilk toplantının ilk birleşiminde, kalan süreyi tamamlamak üzere yenisi seçilir. İki yılın hesabında başkanlık divanının seçildiği ay esas alınır ve ikinci yılın sonunda ayni anda ikinci dönem başkanlık divanı seçimi yapılır. Meclis tatilde ise başkanlık divan seçimi izleyen ayın toplantısında yapılır. Encümene üye seçimi Madde 20- Meclis, mahalli idareler seçiminden sonraki ilk toplantısında, üyeleri arasından gizli oyla Kanunda belirtilen sayıda encümen üyesini seçer. Seçilen bu üyeler gelecek yılın ayni ayına kadar görev yapar ve her yıl o ayda encümen üyeleri seçimleri yenilenir. Süresi dolan üyeler yeniden seçilebilir. Encümene üye seçimi nisbi çoğunluk ile yapılır. Seçimde oy pusulalarına seçilecek üye sayısından fazla isim yazılması halinde oy pusulası geçersiz sayılır. Oylarda eşitlik halinde ad çekmeye başvurulur. Encümenin seçilmiş üyeliklerinde herhangi bir nedenle boşalma olması halinde, meclisin yapılacak ilk toplantısının ilk birleşiminde kalan süreyi tamamlamak üzere yeni seçilir. İhtisas komisyonlarının oluşumu Madde 21- Meclis, görev süresi bir yılı geçmemek üzere, nisbi çoğunlukla en az üç, en çok beş üyeden oluşan ihtisas komisyonları kurabilir. Büyükşehir belediyelerinde bu komisyonlar en az beş en çok dokuz üyeden oluşturulur. Meclis, komisyonlara üye seçiminden önce kurulacak komisyonu eve üye sayısını belirler. İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu in üzerinde olan belediyelerde plan ve bütçe komisyonu ile imar komisyonunun kurulması zorunludur. Komisyonlar, her siyasi parti grubunun ve bağımsız üyelerin meclisteki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşturulur. İhtisas komisyonlarına siyasi parti grupları aday gösterebileceği gibi, üyeler de o partiden aday olabilir. Birden fazla komisyonda görev almak mümkündür. Komisyonların toplam üye sayısının meclis üye tam sayısından fazla olduğu durumlarda komisyona üye vermeyen siyasi partilerin üyeleri ile bağımsız üyeler meclis kararıyla komisyonlarda görev alabilir. Komisyon üyeliklerinde eksilme olduğu takdirde süreyi tamamlamak üzere yeni üye seçilir. Komisyon toplantılarına üst üste üç defa mazeretsiz olarak katılmayan üyenin üyeliği meclis kararı ile düşürülebilir. İmar ve bütçeye ilişkin konular hakkında meclis tarafından karar alınmadan önce ilgili komisyonlarda görüşülmesi zorunludur. İhtisas komisyonları toplantılarını, meclisin toplantı süresinde veya müteakip günlerde yapar. İmar ve bayındırlık komisyonu en fazla on iş günü, diğer komisyonlar ise beş iş günü toplanarak kendisine havale edilen işleri sonuçlandırır [ M A K A L E ] ve raporunu meclise sunar. Rapor Kanunda öngörülen sürenin sonunda meclise sunulmadığı takdirde, konu meclis başkanı tarafından doğrudan gündeme alınır. İhtisas komisyonları toplantılarına Kanunda belirtilen kişi, kurum ve kuruluşların katılımına ilişkin usul ve esaslar hakkında meclis önceden genel bir karar alabileceği gibi herhangi bir komisyon toplantısı için ayrıca bir karar da alabilir. Meclisin bir karar almadığı durumlarda komisyon uygun gördüğü takdirde katılım için gerekli tedbirleri alır. Komisyon üyeleri arasından bir başkan ve bir başkan vekili seçer. İhtisas komisyonları üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Komisyonlar çalışmalarında uzman kişilerden de yararlanabilir. Komisyon raporları alenidir, çeşitli yollarla halka duyurulur ve isteyenlere belediye meclisi tarafından belirlenecek bedel karşılığında verilir. Gerektiğinde bir konu meclis başkanınca birden fazla komisyona havale edilebilir. Denetim komisyonu oluşumu Madde 22- İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu in üzerindeki belediyelerde, her yılın Ocak ayı toplantısında meclis, üyeleri arasından gizli oyla üye sayısı üçten az, beşten çok olmamak üzere bir denetim komisyonu oluşturur. Denetim komisyonu, her siyasi parti grubunun ve bağımsız üyelerin meclisteki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur. Komisyon üye seçiminde ihtisas komisyonlarına üye seçimindeki usul ve esaslar uygulanır. Denetim komisyonu kendi arasından bir başkan, bir başkan vekili seçer. Denetim komisyonu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Denetim komisyonu, belediye başkanı tarafından belirlenen yerde çalışır ve çalışmalarında uzman kişi ve kuruluşlardan yararlanabileceği gibi kamu kuruluşları personelinden de yararlanabilir. Komisyon tarafından istenen bilgi ve belgelerin iade edilmek üzere verilmesi zorunludur. Komisyon, çalışmasını 45 işgünü içinde tamamlar ve buna ilişkin raporunu, Mart ayının sonuna kadar meclis başkanlığına sunar. Başkan, Nisan ayı meclis toplantısında denetim raporunu okutmak suretiyle meclise bilgi verir. Konusu suç teşkil eden hususlarla ilgili olarak meclis başkanlığı tarafından yetkili mercilere suç duyurusunda bulunulur. Komisyonlarda çalıştırılacak uzman kişiler Madde 23- Denetim komisyonu çalışmalarında görevlendirilecek kişilerde aşağıdaki şartlar aranır: a) Kamu kurum ve kuruluşlarından görevlendirilecek kişilerde; kamu kurum ve kuruluşlarında denetim elemanı veya en az beş yıl kurumlarının gelir, gider veya bunlara ilişkin hesap kayıt ve işlemlerinin yürütüldüğü birimde çalışıyor olması gerekir. b) Kamu personeli dışındaki kişilerde; kamu kurum ve kuruluşlarının gelir, gider veya bunlara ilişkin hesap kayıt ve işlemlerin yürütülmesinde en az beş yıl çalışmış olmak ya da maliye, muhasebe, işletme, iktisat, kamu yönetimi veya benzer alanlarda lisans düzeyinde eğitim almış ve denetim yapabilecek bilgi ve tecrübeye sahip olması gerekir. Siyasi partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde teşkilatlarında halen görevli olan kişiler, denetim komisyonlarında uzman olarak görevlendirilemez. 16

18 Yürürlük Madde 24- Bu yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 25- Bu yönetmelik hükümlerini İçişleri Bakanı yürütür sayılı Belediye Kanununun meclis ile ilgili hükümlerinin uygulanmasına ilişkin olarak, İç işleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan genelgeler mevcuttur. Bunlar sırasıyla; 1- Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün tarih ve B050MAH /50(50-51) /160 sayılı genelgenin Belediye meclisleriyle ilgili bölümleri aşağıya çıkartılmıştır. Belediye meclisi toplantıları Kanunla Belediye meclislerinin toplanması ve meclis kararlarının kesinleşmesi için yeni esaslar öngörülmüş olup bu çerçevede; Belediye meclisleri her ayın ilk haftası toplanacak olup, toplantı süresi en fazla beş iş günü, bütçe toplantılarına rastlayan toplantı süresi en fazla yirmi iş günüdür. Bu süreler kesintisiz olabileceği gibi meclisin alacağı kararla resmi bayram ve tatil günlerinde ara verilerek de uygulanabilecektir. Toplantı süresi meclisin gündemine göre beş günden az tutulabilecektir. Ancak, meclis üyelerine huzur hakkının ödenmesinde fiilen meclis toplantısının yapıldığı gün sayısı esas alınacaktır. Büyükşehir belediyesi dâhilinde ilçe belediye meclisleri, meclis toplantılarını Büyükşehir belediye meclisi toplantılarının başlamasından önce bitecek şekilde yapacaklardır. Belediye meclisleri, her yıl meclis kararıyla tespit edilecek ayda tatil yapacaklardır. Meclis kararlarının kesinleşmesi Bütçe dâhil, belediye meclis kararları mülki idare amirinin onayına gönderilmeyecektir. Ancak, Kanunun 23'üncü maddesine göre kesinleşen belediye meclisi kararları, kesinleşme tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülki idare amirine gönderilecektir. Mülki idare amirine gönderilmeyen karar yürürlüğe girmeyecektir. Mülki idare amirleri, kendilerine gönderilen bu kararların, tarihini, sayısını, konusunu ve ne şekildi kesinleştiğini (yeniden görüşülmesinin istenip istenmediği) belirtilir şekilde teslim alacaklardır. Kararların tesliminde ilgili zimmet defteri teslim alan tarafından imzalanacaktır. Teslim alınan kararla, sayfa sayısı mülki idari amiri tarafından onaylanmış bir deftere kaydedilecektir. Valilik ve kaymakamlıklar tarafından kullanılacak meclis kararları kayıt ve teslim alma defterinin örneği ektedir. [ M A K A L E ] Mülki idare amirlikleri, teslim alınan kararların aslını da bir dosyada muhafaza edeceklerdir. Mülki idare amirleri, hukuka aykırı gördükleri belediye meclis kararlarının iptali için, idari yargıya müracaat edeceklerdir. Ancak, Kanunun 81'inci maddesine göre cadde, sokak, meydan, park, tesis ve benzerlerine ad verilmesi ve beldeyi tanıtıcı amblemi, flama ve benzerlerinin tespitine ve bunların değiştirilmesine ilişkin olarak alınan meclis kararları mülki idare amirinin onayı ile yürürlüğe girecektir. İhtisas komisyonları Belediye meclisi, her dönem başı toplantısında, üyeleri arasından seçilecek en az üç, en fazla beş kişiden oluşan ihtisas komisyonları kurabilecektir. İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu in üzerindeki belediyelerde plan ve bütçe ile imar komisyonunun (iki komisyon) kurulması zorunludur. Bu komisyonların bulunmadığı belediyelerde ilk meclis toplantısında bu komisyonların teşkil edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, il ve ilçe belediyeleri ile nüfusu in üzerindeki belediyelerde meclisin Ocak ay ı toplantısında belediyenin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile hesap ve işlemlerinin denetimi için, meclis üyeleri arasından gizli oyla ve üye sayısı üçten az beşten çok olmamak üzere denetim komisyonu oluşturulacaktır. Komisyonunun oluşturulması ve çalışmasında Kanunun 25'inci maddesindeki hükümlere göre hareket edilecektir. Mahalle muhtarları ve ildeki kamu kuruluşlarının amirleri ile ildeki kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler, sendikalar ve gündemdeki konularla ilgili sivil toplam örgütlerinin temsilcileri, oy hakkı olmaksızın kendi görev ve faaliyet alanlarındaki konuların görüşüldüğü ihtisas komisyonu toplantılarına katılıp görüş bildirebileceklerdir. Bu çerçevede belediye başkanları bu katılımı sağlayıcı ve kolaylaştırıcı düzenlemeleri yapacak ve tedbirleri alacaktır. Huzur hakkı Meclis başkan ve üyelerine, meclis toplantılarına ve ihtisas komisyonları toplantılarına katıldıkları her gün için, 39'uncu madde uyarınca belediye başkanına ödenmekte olan aylık brüt ödeneğin günlük tutarının üçte birini geçmemek üzere meclis tarafından belirlenecek miktarda huzur hakkı ödenecektir. Huzur hakkı ödenecek gün sayısı, 20'inci maddenin üçüncü fıkrasında ve 24'üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen toplantı günü sayısından fazla olmayacaktır. Huzur hakkı olarak yapılacak ödemeler, bütçedeki personel harcamaları için öngörülen azami miktarların hesabında dikkate alınmayacaktır. Denetim komisyonu üyelerine de ihtisas komisyonlarında olduğu gibi çalıştıkları gün sayısınca huzur hakkı ödenecektir. 2- Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün tarih ve 2005/36 sayılı genelgenin belediye meclisleriyle ilgili bölümleri ise aşağıdaki gibidir. Meclis toplantıları ve kararların kesinleşmesi Kanuna göre belediye meclisleri her ayın ilk haftası toplanacaktır. Dolayısıyla o ayın ilk haftasında hangi gün toplanacağına belediye meclisi kararlaştıracaktır. Büyükşehir dâhilindeki ilçe belediye meclislerinin imar ve bütçeye ilişkin kararları büyükşehir belediye meclisince aynen veya değiştirilerek kabul edildikten sonra kesinleşecektir. Bu şekilde kabul edilen kararlar büyükşehir belediyesine ait diğer kararlar gibi valiye gönderilecektir. 17

19 İlçe belediyesinin ilan ve bütçe dışındaki kararları, büyükşehir belediye başkanına gönderilecektir. Büyükşehir belediye başkanınca yeniden görüşülmek üzere iade edilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de ilgili belediye meclisinin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine büyükşehir belediye başkanı 10 gün içinde idari yargıya başvurabilecektir. Bu kararlar 5216 sayılı Kanunun 14'üncü maddesi gereğince ayrıca mülki idare amirine gönderilmeyecektir. Belediye başkanının faaliyet raporu Belediye Kanununun 26'ıncı maddesine göre yeterli görülmediği takdirde, belediye meclisinin yetersizlik kararı ve görüşmeleri kapsayan tutanak meclis başkan vekili tarafından başkaca bir işlem yapılmaksızın mahallin mülki idare amirine gönderilecektir. İhtisas komisyonlarına üye seçilmesi Denetim Komisyonu ve diğer ihtisas komisyonlarına seçilecek üyeler her siyasi parti grubunun ve bağımsız üyelerin meclisteki üye sayısının, meclis üye sayısına oranlanması suretiyle belirlenecek 3 ila 5 üyeden oluşturulabilecektir. (Büyükşehir belediyelerinde ihtisas komisyonları en az 5, en çok 9 üyeden oluşturulabilir.) Buna ilişkin hesaplama yöntemi aşağıda verilen örneğe göre yapılacaktır. Belediye meclisi toplam üye sayısı : 32 A Partisi üye sayısı : 16 B Partisi üye sayısı : 9 C partisi üye sayısı : 7 Parti üye sayılarının toplam üye sayısına oranları A Partisi : 16/32=50.00 B Partisi : 9/32=28.12 C partisi : 7/32=21.87 (Oranlar, birden başlamak üzere komisyonun üye sayısına kadar bölünür.) A Partisi 50,00 25,00 16,66 12,50 10,00 B Partisi 28,12 14,06 9,37 7,03 5,62 C Partisi 21,87 10,93 7,29 5,46 4,37 Buna göre en yüksek oranlar sırasıyla 50.00, 28.12, 25.00, ve sayılarıdır. Eğer 3 kişilik bir denetim komisyonu kurulacaksa; iki üye A partisine, 1 üye B partisine verilecektir. Bir komisyon 5 kişiden oluştuğu takdirde ise, 3 üye A partisinden, 1 üye B partisinden ve 1 üye de C partisinden olacaktır. Büyükşehirlerde ihtisas komisyonları en az 5, en çok 9 üyeden oluşacak ve her siyasi parti grubunun ve bağımsız üyelerin büyükşehir belediye meclisindeki üye sayısının meclis üye tamsayısına oranlanması suretiyle teşekkül ettirilecektir. Buna ilişkin hesaplama aşağıda verilen örneğe göre yapılacaktır. Büyükşehir belediye meclisi toplam üye sayısı : 54 A partisi üye sayısı : 24 B partisi üye sayısı : 15 C partisi üye sayısı : 9 D partisi üye sayısı : 6 Parti üye sayılarının toplam üye sayısına oranları A partisi : 24/54=44,44 B partisi : 15/54=27,77 C partisi : 9/54=16,66 D partisi : 6/54=11,11 (Oranlar, birden başlamak üzere komisyonun üye sayısına kadar bölünür.) A partisi B partisi C partisi D partisi 1 44,44 27,77 16,66 11, ,22 13,88 8,33 5, ,81 9,25 5,55 3, ,11 6,94 4,16 2,77 [ M A K A L E ] 5 8,88 5,55 3,33 2,22 6 7,40 4,62 2,77 1,85 7 6,34 3,96 2,38 1,58 8 5,55 3,47 2,08 1,38 9 4,93 3,08 1,85 1,23 Buna göre, en yüksek oranlar sırasıyla 44.44, 27.77, 22.22, 16.66, 14.81, 13.88, ve 9.25 sayılarıdır. Eğer 5 kişilik bir denetim komisyonu kurulacaksa; 3 üye A partisine, 1 üye B partisine, 1 üye de C partisine verilecektir. Bir komisyon 9 kişiden oluştuğu takdirde ise, 4 üye A partisinden, 3 üye B partisinden, 1 üye C partisinden, 1 üye de D partisinden alınacaktır. Belediyelerde ihtisas komisyonlarına üye seçimi genel olarak açık oylama ile yapılacak, ancak denetim komisyonuna üye seçimi gizli oyla yapılacaktır. Özellikle küçük belediyelerde meclis üye sayısının az olması nedeniyle kurulması zorunlu olan komisyonların oluşturulmasında güçlük yaşanabileceğinden meclis üyelerinin birden fazla komisyonda görev alması mümkündür. Ancak, ayni gün iki farklı komisyon toplantısına veya hem komisyon hem de meclis toplantısına katılan üyelere bir günlük huzur hakkı verilecektir. İhtisas komisyonlarında görüşülecek konular Belediye Kanunu ile Büyükşehir Belediye Kanunlarına göre belediye meclisinde bazı komisyonların kurulması zorunludur. Kurulması zorunlu olan komisyonların görev alanına giren konuların önce komisyonda daha sonra mecliste görüşülmesi gerekmektedir. Meclis kararı ile kurulan diğer komisyonları ilgilendiren konuların da ilgili komisyonlarda görüşülmesi esastır. Ancak, kurulması zorunlu komisyonların alanına girmeyen konularda komisyon kurulması veya meclis gündemine alının konuların komisyonlara havale edilmesi belediye meclisinin takdirindedir. Komisyonlar için yedek üye seçimine ilişkin Kanunda hüküm bulunmaması sebebiyle yedek üye seçimi yapılmayacağından, komisyon üyelerinin sayısında bir azalma olduğu takdirde, kalan süreyi tamamlamak üzere ilk meclis toplantısında boşalan üyelikler için ilgisine göre Belediye Kanununun 24 veya 25'inci maddelerde belirtilen usule göre seçim yapılacaktır. Denetim komisyonunun görev kapsamı ve ödemeler Kanunun 25'inci maddesi uyarınca il, ilçe ve nüfusu in üzerindeki belediyelerde denetim komisyonu kurulması zorunludur. Kurulacak komisyon belediyenin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile hesap ve işlemlerinin denetimini yapacaktır. Komisyonun görev ve yetkisi gelir ve giderler ile bunlara ilişkin işlemlerin denetimiyle sınırlıdır. Denetim komisyonu meclisin Ocak ayı toplantısında oluşturulacak ve çalışmasını Şubat ayı sonuna kadar tamamlayacaktır. Komisyonun toplantı günleri iş durumuna göre komisyon tarafından belirlenecek ve komisyon üyelerine fiilen çalışılan gün sayısı kadar huzur hakkı ödenecektir. Denetim komisyonu tarafından ihtiyaç duyulduğunda belediye ve diğer kamu personeli dışında çalıştırılacak uzman kişi ve kuruluşlara ödenecek ücret, Kanunun 25'inci maddesine göre belediye meclisi tarafından belirlenecektir. Belediye meclis üyelerine huzur hakkı ödenmesi Belediye meclis üyelerine, toplantılara katıldıkları her gün için, belediyenin nüfusuna göre Kanunda belirtilen brüt miktarlar kadar huzur hakkı ödenecektir. Huzur hakkı meclis toplantıları ve komisyon toplantıları için ödenecektir. 18

20 Ancak ayni gün hem meclis hem de komisyon toplantısı yapıldığında sadece bir günlük huzur hakkı ödenecektir. 3- Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün tarih ve B.05.0.MAH / sayılı genelge denetim komisyonu ile ilgilidir ve genelge metni aşağıya çıkartılmıştır sayılı Belediye Kanununun 25'inci maddesi ne göre kurulan denetim komisyonlarının çalışma usul ve esasları hakkında, belediyeler tarafından Bakanlığımıza intikal ettirilen görüş taleplerinde; denetim komisyonlarının yetkileri, denetimin kapsamı, komisyonun kurulmasına ilişkin meclis kararının uygulanması gibi hususlarda tereddütler yaşandığı tespit edilmiştir. Ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi bakımından, denetim komisyonlarının çalışması konusunda aşağıda belirtilen ilke ve esaslara göre hareket edilmesi uygun bulunmuştur. 1- Komisyonların denetim yetkileri, bir önceki yıl gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin hesap kayıt ve işlemler ile sınırlı olup, cari yıl iş ve işlemleri komisyonların yetki alanı dışında kalmaktadır. 2- Komisyonların gelir ve giderlerle ilgili incelemeleri sırasında, gelirin tahsiline ve giderin yapılmasına ilişkin belge ve bilgiler ile bunlara esas teşkil eden diğer işlemleri de incelemesi mümkündür. Bu esaslar haricinde işlem yapılması veya idarenin takdir yetkisini sınırlandıracak şekilde komisyon kararı alınmasına imkân bulunmamaktadır. 3- Komisyonlar,...Belediyeler ve bunlara bağlı işletme ve müesseseler ile su, kanalizasyon, doğal gaz, ulaşım ve benzeri hizmetleri yürüten bağlı kuruluşlarda inceleme yapacaktır. Belediyeler ile bunların bağlı kuruluşları tarafından Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş veya sermaye katılımında bulunulmuş ticari şirketler denetim komisyonlarının yetki alanı dışında bulunmaktadır. 4- İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu in üzerindeki belediyelerde denetim komisyonu kurulması mecburidir. Bu sebeple, denetim komisyonu kurulmasına ilişkin meclis kararlarının, vali veya belediye başkanı tarafından bir daha görüşülmek üzere meclise iade edilerek Kanunda öngörülen çalışma süresinin kısaltılmasına imkân bulunmamaktadır. 5- Denetim komisyonları tarafından denetimlerle ilgili olarak istenecek her türlü bilgi ve belgenin komisyonlara verilmesi ve denetimi kolaylaştıracak her türlü tedbirin alınması zorunludur. 6- Denetim komisyonlarında görevlendirilecek kamu personelinin belirlenmesinde Bakanlığımız ve Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi (Todaie) tarafından eğitime tabi tutularak, yerel yönetim mali danışmanı ve yerel yönetim uzmanı olarak sertifika verilen belediye personeline öncelik verilecektir. şeklindedir. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından belediye meclisleri ile ilgili olarak verilen çeşitli görüşler ise şunlardır. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Sayı: B050MAH / /2007 [ M A K A L E ] Konu: Görüş İSTANBUL VALİLİĞİNE İlgi: tarih ve 910 sayılı yazınız sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7'nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine istinaden alınan ve 14'üncü maddesi uyarınca kesinleşen belediye meclis kararları ile ilgili görüş talebini havi ilgi yazınız ve ekleri incelenmiştir sayılı Kanunun 7'nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde: Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5.000 ile 1/ arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak. hükmü; 14'üncü maddesinde: Büyükşehir belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü belediye meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere belediye meclisine iade edebilir. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Büyükşehir belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine (...) idarî yargıya başvurabilir. Kararlar, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Mülkî idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargı mercilerine başvurabilir. İlçe ve ilk kademe belediye meclislerinin bütçe ve imarla ilgili olanlar dışındaki kararları dayanak belgeleriyle birlikte büyükşehir belediye başkanına gönderilir. Büyükşehir belediye başkanı, yedi gün içinde, gerekçesini de belirterek hukuka aykırı gördüğü kararların yeniden görüşülmesini isteyebilir. İlgili meclis, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kararında ısrar ederse karar kesinleşir. Kesinleşen kararlar yedi gün içinde büyükşehir belediyesine gönderilir. Belediye başkanı, kesinleşen kararın iptali için on gün içinde idarî yargı merciine başvurabilir. Büyükşehir kapsamındaki ilçe ve ilk kademe belediye meclisleri tarafından alınan imara ilişkin kararlar, kararın gelişinden itibaren üç ay içinde büyükşehir belediye meclisi tarafından nazım imar plânına uygunluğu yönünden incelenerek aynen veya değiştirilerek kabul edildikten sonra büyükşehir belediye başkanına gönderilir. hükmü, 3194 sayılı İmar Kanununun 5'inci maddesinin ikinci fıkrasında: Uygulama İmar Planı; tasdikli hâlihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır. hükmü, İmar planı hiyerarşisinde 1/5000 ölçekli nazım imar planları, 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının üzerinde olan planlardır. Uygulama imar planının, nazım imar planı esaslarına uygun olması, nazım imar planındaki arazi kullanım biçimlerine, yoğunluklarına düzenine ve yol istikametine uygun olarak hazırlanması ve uygulamaya konulması şarttır. Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca tarihinde onanan 1/5000 ölçekli Avcılar Nazım İmar Planının Revizyonu olan İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisince tarihinde onanan 1/5000 ölçekli Avcılar Nazım İmar Planının İstanbul 2. İdare Mahkemesinin tarihli ve E:2003/1018, K:2005/2493 sayılı kararı ile iptal edilmesi nedeniyle, tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediye- 19