VAROLMA ZAMANI SERBEST/ÖZGÜR ZAMAN

Transkript

1 İYİ TATİLLER!!! ZAMAN ÇALIŞMA DIŞI ZAMAN ÇALIŞMA ZAMANI VAROLMA ZAMANI SERBEST/ÖZGÜR ZAMAN Sorumluluklar üzerinden yaşamın planlandığı, uzun çalışma saatleri ve kısıtlı özgür zamanlar nedeniyle gerçekleştirilmek istenen birçok şeyin tatile ötelendiği, uzun ve yoğun bir eğitim ve öğretim yılının ardından TATİLbaşlıyor Tatil, çocuklar için rahatlama, eğlenme, okul dışı boş zaman sürecini ifade ederken, anne babalar açısından ise birçok cevaplanması gereken soruları ve düzenlenmesi gereken yeni yaşam durumlarını barındıran bir dönemi ifade etmektedir. Çalışan anne babalar için çocuklarının yaz tatili süresince yapacakları etkinlikler, işte olmaları nedeni ile kontrol edilemeyen sürede çocukların zamanı nasıl verimli geçirecekleri; tatil sürecinde çalışmayan anne babalar ise evde birlikte zaman geçirdiği çocuklarının tatillerini dinlenerek ve gelişimlerini destekleyici etkinliklerle geçirmeleri için çaba harcarken kendi tatil hedeflerini nasıl gerçekleştirebilecekleri gibi bir çok soruya yanıt bulma gereksinimi öne çıkmaktadır. Tatil = Boş Zaman ( mı?) Tatil boş kalma, rahatlama, amaçsızca geçirilen bir zaman dilimi değildir. Günümüzde sorumluluk ve zorunlulukların yer almadığı zaman dilimi boş değil serbest ya da özgür zaman olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde çalışma dışı zaman, var olma zamanı ve serbest/özgür zaman olarak değerlendirilmektedir. Var olma zamanı, temel(fizyolojik) gereksinimlerimizi karşıladığımız zaman dilimidir. Serbest/özgür zaman ise yoğun çalışma sürecinde kaybedilen enerjinin kazanılmasını ve stresin azaltılmasını sağlar, içinde kendini

2 gerçekleştirmek için fırsatları barındırır. Fiziksel ve ruhsal olarak yeniden yapılanmayı ve bireysel gelişimi olumlu etkileyen bir süreçtir. Özgür zaman süresi ve nasıl değerlendirildiği bireyin yaşam kalitesi, dolayısı ile yaşam doyumu ve bireysel gelişimi ile doğrudan bağlantılıdır. Tatil =Bireysel Gelişim+Yaşam Doyumu İse Yaşam kesintisiz bir öğrenme ve eğitim sürecidir. Kurumsal bir programa ara verilirken tatil dönemini anne baba olmanın sorumluluğu içinde planlamanız ve çocuklarınızla birlikte oluşturduğunuz tatil programınızın onların eğitim ve öğretim yaşantılarını destekliyor olması oldukça önemlidir. Tatilde öğrenmenin, sosyal öğrenme yoluyla ve daha önce öğrendiklerini yaşamda uygulama fırsatı bularak devam edeceği ile ilgili farkındalığınız sürecin daha verimli ve keyifli yaşanmasını sağlayacaktır. Bu uzun tatilde, her koşulda ve ortamda çocuğun fiziksel, bilişsel, psikososyal gelişimini destekleyi etkinliklere yer vermeniz önemlidir. Ayrıca aile olarak doyumu yüksek bir tatil ve birliktelik yaşamanız, çocuğunuzun ve sizin yaşam doyumunuzu, yeniden çalışmaya güdülenmenizi olumlu yönde etkileyeceğini unutmayın. Çocuklar tatilde aileleri ile daha fazla nitelikli zaman geçirme gereksinimi duyarlar. Çocuğunuza ayırdığınız zamanı artırarak ve birlikte keyif alarak yapabileceğiniz etkinliklere yer vererek çocuğunuzla aranızdaki bağı güçlendirebilir, birbirinizi daha iyi tanıma ve farklı yönlerinizi keşfetme fırsatı yakalayabilirsiniz. Tatil Sürecinin Planlanmasında Nelere Yer Vermeli? Kış boyunca yapılamayanlar üzerine yoğunlaşın. Çocuğunuz ve siz zaman darlığı, olanakların sınırlılığı nedeniyle okul döneminde birçok şeyi ertelemiş ya da ertelemek zorunda kalmış olabilirsiniz. Özellikle gitmek isteyip de gidemediğiniz bir gezi alanı, ailece ya da bireysel yapmak isteyip de yapamadığınız bir etkinlik varsa bunları yapabilirsiniz. Kış

3 boyunca yapılamayanları yaşama geçirirken çocuğunuzla geçirdiğiniz zamanları artırmaya özen gösterin. Düşük akademik başarının nedenlerini araştırın. Bütün bir sene geride kaldı. Artık değiştiremeyeceğiniz notlara odaklanmak yerine, çocuğunuzun öğrenme sürecindeki engellerinin neler olduğunu araştırın. Belki de anne baba olarak çocuğunuzu nasıl desteklemeniz gerektiği ve çocuğunuzun öğrenmesini engelleyen bireysel nedenleri ile ilgili bir uzman desteği almak yararlı olabilir. Kitap okumaya zaman ayırın. Çocuklar okul döneminde istedikleri kitapları okumaya zaman bulamayabilirler. Ayrıca okullarda zorunlu olarak okutulan kitapların her biri onların ilgisini çekmeyebilir. Yaz tatili çocukların kitabı sevmelerini sağlamak için çok uygun bir dönemdir. Beraber kitapçıya gidip kitapları inceleyerek birlikte zaman geçirebilir, kendi isteğine uygun kitap seçmesine verebilirsiniz. Zevk aldığı kitabı okuyan çocuğun kitap okuma alışkanlığı gelişecek, böylece çocuğunuz okumaya daha istekli olacaktır. Evde okuma saati düzenleyebilir, bu saatte her kes bağımsızca kendi kitabını okuyabilir, ilginç bulduğu şeyleri paylaşabilirsiniz. Çocuğunuzun ilgi alanına giren konularla ilgili kitaplar okuyup kitapla ilgili düşüncelerinizi onunla paylaşabilir, onun görüşlerini önemseyerek dinleyebilirsiniz. Okuduğunuz kitaplarla ilgili çocuğunuzla yaptığınız paylaşımlar onun da sizinle okuduğunu, yaşadığını ve düşüncelerini paylaşması için ortamlar yaratırken düşüncelerine ve bireyselliğine önem verildiğini hisseden çocuğunuzla aranızdaki bağ güçlenecektir. Beş duyuya hitap eden oyunlar oynaması için destekleyin. Çocukların dünyayı ve çevreyi en iyi tanımalarının yolu beş duyularını da kullanarak yaptıkları etkinliklerdir. Eski zamanlardan beri bu oyunların en zengin kaynağı sokaktır. Sokakta oynanan oyunlar yaratıcılığı, sorun çözme becerisini, sosyal ilişkileri, motor becerilerini geliştirir. Bunu deneyimlemesi için çocuğunuza fırsatlar yaratmaya çalışın

4 (Sitenizin bahçesi, anneannesinin meyve bahçeli evi veya onun arkadaşlarını da gezinize katacağınız park, orman gezileri ). Spor yapmasını sağlayın. Yaz süresince olanaklarınız ölçüsünde çocuğunuzun yüzme, tenis, basketbol gibi açık havada da yapabileceği kendi ilgi ve yeteneği doğrultusunda bir spor yapmasını sağlayabilirsiniz. Kışın okul döneminde kapalı alanda kalan ve genellikle masa başında oturmak zorunda olan çocuğunuzun fiziksel etkinliklere ihtiyacını önemsemelisiniz. Çocuklarda fiziksel etkinlikler son yıllarda giderek azalırken pasif etkinlikler artmaktadır. Fiziksel etkinliklerin azalması, başta obezite olmak üzere pek çok kronik hastalığın erken yaşlarda görülmesine neden olmaktadır. Oysaki fiziksel etkinlikler çocukların fiziksel gelişimleri ve büyümeleri, metabolik fonksiyonları ve kronik hastalıkların önlenmesinde etkili olmaktadır. Fiziksel etkinliklerin, çocukların ruh sağlığı ve psikolojik iyilik hali üzerinde de yararlı etkilerinin olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Düzenli fiziksel etkinliler içinde yer alan çocuklarda/ ergenlerde - İstendik düzeyde özgüven, benlik saygısı ve yeterlilik duygusuna, olumlu benlik algısına sahip oldukları - Ayrıca fiziksel etkinliklerin, iç disiplin ve sorumluluk bilincinin kazanılmasında, dürtülerin kontrol edilmesinde, farklı arkadaşlar edinme, sosyal becerilerde yeterlilik gibi bireysel ve sosyal gelişim ile ilişkili olduğu bilinmektedir. - Düzenli yapılan fiziksel etkinlik ile olumlu bir beden algısı gelişen çocuk ve ergenlerde olumlu sosyal davranış ve

5 anlaşmazlıkları çözmek için çabalama gibi daha pozitif sosyal davranışlar gelişmekte, bunlar da arkadaş sayısını ve işbirliği sürecini olumlu etkilemektedir. - Düzenli fiziksel etkinlik yapmak ile çocuklarda bilişsel gelişim, akademik başarı, odaklanma,, güdülenme, dikkat, davranış ve psikososyal işlevler arasında pozitif bir ilişkili olduğunu gösteren pek çok çalışma vardır. - Özellikler ergenlik döneminde düzenli olarak yapılan fiziksel etkinlik nedeniyle bir takıma ya da gruba aidiyetlik ergeni zararlı alışkanlıklardan ve riskli gruplardan uzak kalmasını sağlamaktadır. Tatil demek sınırsız televizyon ve dijital dünya demek değildir! Çocuğunuzun sizden en büyük isteği tatil boyunca istediği kadar televizyon izlemek veya dijital araçlarla zaman geçirmek olabilir. Fakat unutulmamalıdır ki bunların kısıtlanması çocuğun okul dönemi ile ilgili olmayıp genel gelişimi için bir gereklidir. Bu nedenle de televizyon ve teknolojik araçların kullanımı yine belirlenen kurallar doğrultusunda gerçekleşmelidir. Öncelikle teknolojinin kullanımı ile ilgili çocuğunuza olumlu bir model olmanız en az kullanım kuralları kadar önemlidir. TÜİK verilerine göre Türkiye de ailelerin %94 ü her gün televizyon izlemeyi sosyal bir etkinlik olarak değerlendirmektedir. Dünyada televizyon izleyen ülkeler sırasında ülkemiz ikinci sırada yer almaktadır. Çocuğunuzun yaz tatilini televizyon ekranı karşısında geçirmemesi için; - Sizin ve çocuğunuzun ilgi alanlarınıza yönelik bir hobiniz olsun. - Televizyon izleme kurallarını çocuğunuzla birlikte oluşturun. - Size ve çocuğunuza katkısı olmayan programları izlemeyin. - Birlikte belirlediğiniz programların dışında televizyonunuzu kapatın. - Belirlediğiniz programı olumlu ve katkısı olan bir etkinlikten sonra izleyin. - Çocuğunuzun yemeğini televizyon karşısında yemesine izin vermeyin. Siz de bu konuda olumlu model olun.

6 - Çocuğunuzu televizyon izlemek yerine dışarıda oyun oynamaya, farklı etkinlikler yapmaya, akranları ile birlikte olmaya özendirin. Çocuğunuzun tatilde interneti güvenli ve uygun koşullarda kullanmasını sağlamanız anne baba olarak sizin sorumluluğunuzdur. Ülkemizde yapılan araştırmalarda artık yaş arasındaki çocukların %93 ünün çevrimiçi durumda olduğu belirlenmiştir. Çocuklarınızın kaliteli bir dijital yaşam sürdürebilmesi için : - Öncelikle siz, dijital aletleri doğru kullanan anne baba modeli olun. - Televizyon ve teknolojik araçların çocuğunuzun odasında olmasına izin vermeyin. Ortak kullanım alanlarında olmasına özen gösterin. Birlikte onun sevdiği oyunları oynayın. Oyun sırasında gösterdiğiniz tepkilerinizle olumlu bir model olun. - Çocuklar bir şeyin kötü olduğunu, yapmamaları gerektiğini bilirler ama neden yapmamaları gerektiğini, olası olumsuz sonuçları bilmezler. Çocuğunuza internet ve dijital oyunlarla ilgili kurallarınızın nedenlerini anlatın. - Çocuğunuza, başkalarının haklarına saygı duymayı, kişisel sınırları ve mahremiyeti öğretin. - Yaşlarına uygun ve anlayabilecekleri bilgilere erişime izin verin. Çocuklar, en çok bilişsel olarak hazır olmadıkları bir içerikle karşılaşmaktan etkilenirler. Bunun için nelere bakıp nelere bakmaması gerektiği ile ilgili çocuğunuza farkındalık kazandırın. - İnterneti doğru etkin bir biçimde kullanmayı öğrenmesini sağlayın. Yasaklar her zaman ilgi çekicidir, merak uyandırır. Bu nedenle olumsuz bildirimlerle değil, olumlu bildirimlerle pozitif yönde teşvik edin. İnternetin sağladığı kolaylıkları, internetten ne şekilde doğru ve etkin yararlanabileceklerini gösterin.

7 Ziyaret edebilecekleri ve edemeyecekleri siteleri öğretin. Bazı sitelere girmenin neden uygunsuz olduğunu anlatın. Çocuklarınızın sevdiği zararsız siteleri yer imlerine ekleyerek dikkatlerini o yöne kaydırın. - Çocuğunuzu farklı seçenekler oluşturabilecek sitelere yönlendirerek doğru kaynaklara ulaşmasını sağlayın. - Mobil uygulamalarla ilgili bilinçlendirin. Mobil cihazların güvenli kullanımı ile ilgili bilgilendirin. Mobil uygulamaların kullanıcı izlerini kontrol ederek ve mobil veri güvenliği yazılımı kullanarak veri sızıntısı olmasına engel olun. Ayrıca popüler oyunların taklitlerine karşı dikkatli olun. - Gizlilik ayarlarını kontrol edin. Çocuğunuzun internette ne kadar kişisel bilgi paylaştığını görmek için sosyal ağlardaki profillerini ve bu bilgilerin açık ortamda ne kadar görünebilir olduğunu gizlilik ayarları kısmından kontrol edin. Gizlilik kontrol yazılımlarıyla sosyal ağlar üzerindeki gizlilik ayarlarını takip ederek çocuğunuzun ne kadar kişisel bilgi paylaştığını kontrol edin. - Ebeveyn kontrol sistemi kullanın. Çocuğunuzun kullandığı cihazın güvenli olduğundan, güvenilir güvenlik ve antivirüs yazılımları kullandığınızdan emin olun. Bunu internete bağlanabilen her cihaz için yapın. Birçok web tarayıcısı, kendi içinde hazır gelen filtreleme sistemine sahiptir. Bu filtreleri aktif hale getirerek çocuğunuzun girdiği sitelerin yaşına uygunluğundan emin olun. Ayrıca ebeveynler için web trafiği izleme yazılımları kullanın. Bu sayede çocuğunuzun girdiği sitelerdeki ve kullandığı cihazlarda gerçekleşen aktivitelerini gözlemleme şansı elde edebilirsiniz. - Sınırları çocuğunuzun yaşına, kişiliğine, özel durumlarına göre ayarlayın. - Yemek saatlerini teknolojik araçlar olmadan, karşılıklı etkileşim kurarak değerlendirin.

8 - Çocuklarınızın açık havada etkinlikler yapmasını sağlayın. Onlarla yaşamı paylaşın, oyunlar oynayın, eğlenin. - İnternetteyken ve oyun oynarken bir şeyler atıştırmamasını sağlayın. - Uyku saatinde odasında dijital araçların kapatılması ile ilgili alışkanlık kazanmasını sağlayın. - Çocuğunuza dijital dünyanın dışında ilgi ve yetenekleri doğrultusunda seçenekler sunun. Zevk alabileceği spor, hobi, sanat ve kültürel etkinliklerle buluşturun. Sosyal sorumluluk projelerine katılımını destekleyin. Çocuğunuzun yaşam becerilerini, toplumsal ve bireysel sorumluluk bilincini kazanmasını, psikososyal gelişimini olumlu yönde etkilemesi nedeniyle sosyal sorumluluk projeleri önemlidir. Bu tür organizasyon ve gençlik kampları ile ilgili araştırma ve proje kapsamı ile ilgili karar verme sürecinde çocuğunuza rehberlik yapın, destekleyin. Bu davranışlarınız aranızdaki bağları güçlendirdiği gibi karşılıklı olarak birbirinizi daha iyi tanıma fırsatını sağlayacaktır. Düzenli olarak akademik becerilerinin pekişmesini sağlayın. Uzun yaz döneminde çocuğunuzun okul süresince edindiği kazanımları pekiştirmek amaçlı programlı bir çalışma okul başladığında onun hazır bulunuşluk düzeyini olumlu etkileyecektir Planlama yaparken çocuğunuzun bireysel özelliklerini dikkate almalısınız. Çalışma sürecini yaş düzeyine göre konunun içeriğine göre eğlenceli hale getirmek hatta oyun gibi yapmaya özen göstermek süreci daha keyifli ve verimli hale getirecektir. Günlük programdaki çalışma bölümü

9 çocuğunuzun yapmak istediği etkinliklerden önceye yer almalıdır. Böylece istediğini yapabilmek için ders çalışmayı bitirmek çocuğunuzu güdüleyecektir. Unutmayın!!! Çocukların, yoğun bir tempo nedeni ile yaşanan yorgunluğun ardından tatili yeniden enerji kazanmak için kullanmaya gereksinimi vardır. Demokratik anne baba tutumları,(bknz. PDRM Bülteni.Sorumluluk Bilinci, Çocuklarımız ve Biz) tatil nedeniyle yerini izin verici ve ihmalkar anne baba tutumları ya da kontrolü kaybetmemek adına otoriter ve baskıcı anne baba tutumları ile yer değiştirdiğinde çocuğun gelişimi olumsuz etkilenecektir. Tatil süresince anne babaların amacı, çocukları için farklı alanlarda gelişim olanaklarının yaratılması olmalıdır. İyi yönetilen bir tatil hem anne baba hem de çocuk açısından çok verimli olabilir. Çocuğun derslerden ve bir takım sorumluluklardan uzaklaşıp enerjisini dünyayı tanımaya ve anlamaya ayırabileceği bu dönemi bilinçli ve planlı bir şekilde organize etmek gelecekte tüm aile bireyleri açısından olumlu geri dönüş sağlayacaktır. Sonuç olarak, Tatilde çocuğun yaşamı mümkün olduğunca dinlenme, bilişsel, sosyal ve yaşam becerileri ; fiziksel, zihinsel ve psikososyal gelişimi dikkate alınarak programlanması, Çocuğun, yaz tatilini kendisini geliştirmek yönünde bir fırsata dönüştürebilmesi için gerekli alt yapının sağlanması anne babaların önemle üzerinde durmaları gereken noktalardır. Kaynakça Ayas, T ve Horzum,M.B. (2015). İlköğretim Öğrencilerinin İnternet Bağımlılığı ve Aile İnternet Tutumu. Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi 2013, 4 (39), 46-57

10 Darman, T,M. ve Başal,H.A. (2013). Okulöncesi Çocuklarında Gözlenen Davranış Problemleri İle Ailelerinin Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), Meydanoğlu, A. Çocuklarda Fiziksel Aktivitenin Biyopsikososyal Yararları. (2015). Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(2): Sümer,N.Ve Aktürk, G. Ve Helvacı, E. Anne-Baba Tutum Ve Davranışlarının Psikolojik Etkileri: Türkiye de Yapılan Çalışmalara Toplu Bakış (2010). Türk Psikoloji Yazıları, 13 (25), olsun_5318.html