1. İsrail Oğulları'ndan Bir Topluluğun Diriltilmesi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "1. İsrail Oğulları'ndan Bir Topluluğun Diriltilmesi"

Onur Vural
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Kur'ân-ı Kerim'de öldükten sonra dirilişin mümkün oluşuna örnek olarak sunulan şeylerden bir diğeri de, geçmiş devirlerde çoğunluğu peygamber ve onların kavimleri hakkında yaşanmış yeniden diriliş mucizeleri ve hâdiseleridir. Böylece, "Kur'ân-ı Kerîm Cenab-ı Allah'ın yüce kudretiyle ölüleri dirilteceğini ifâde etmekle yetinmemiş, bu gerçeği kavratmak için aynı zamanda bu dünyada gerçekleşmiş vak'alardan fiilî örnekler sunmuştur"(1). Diriliş hâdiselerinden beşi Bakara sûresinde zikrolunmuştur. Şimdi sırasıyla bu kıssaları zikredeceğiz. Hz. İbrahim in kıssasını müstakil olarak önceki sayıda zikrettiğimizden burada tekrar etmeyerek diğer dördünü ele alacağız. 1. İsrail Oğulları'ndan Bir Topluluğun Diriltilmesi "Hani siz, Yâ Mûsâ Allah'ı açıkça görmedikçe sana asla inanmayacağız demiştiniz de, nsizi, bakıp dururken, yıldırım yakalamıştı. Sonra şükredersiniz diye ölümünüzün ardından sizi tekrar dirilttik" (Bakara, 55-56). Bu âyette bahsi geçen hâdisenin, buzağıya ibadet edenlerin birbirlerini öldürmekle emrolunmalarından önce mi, sonra mı olduğu, bu tâifenin onlardan bir grup olup olmadığı ve sayıları hakkında farklı görüşler zikredilmiştir2. Bazı müfessirlerin bu âyetteki ölümü mecâzî manâda alıp, ölmüş gibi veya baygınlık geçirmiş olabilecekleri tarzındaki değerlendirmeleri, İbn Kesîr çok yadırgayarak tenkîd etmiştir3. Kurtubî de bu görüşü tamrîz (qîl-denildi) kipiyle naklettikten sonra, önceki görüşün daha sahîh olduğunu ve buradaki ölümün bir ukûbet tarzında olduğunu ifâde ediyor İneğin Bir Parçasının Vurulmasıyla Maktûlun Diriltilmesi "Hani siz bir kimse öldürmüş de onun hakkında birbirinizi mudafaa etmiştiniz. Halbuki Allah gizlediğinizi ortaya çıkarıcıdır. Bunun üzerine, onun (ineğin) bir parçasıyla vurun dedik. İşte Allah ölüleri böyle diriltir ve aklınızı kullanırsınız diye âyetlerini gösterir" (Bakara, 1 / 5

2 72-73). Bu kıssanın hülâsası şöyledir: Benî İsrailden zengin ve varisi olmayan birisini, yeğeni, mirasına konmak gayesiyle, öldürürüp geceleyin iki köy arasındaki bir kavmin yerleşim alanına bırakır ve suçu onların üzerine atar. Sonunda muhasama ve münakaşa başlar her fırka kendinin suçsuz olduğunu, karşı tarafın suçlu olduğunu iddiâ eder. Ardından durum Musa (a.s)' a intikâl ettirilir. Allah Hz. Mûsâ'ya, bir inek kesip onun bir parçasıyla maktûle vurmalarını bildirir. Sonunda ölü, Allah'ın kudretiyle dirilir ve kendisini öldüreni haber verir Beldelerini Bırakıp Kaçanların Kıssası "Ölüm korkusundan dolayı yurtlarından çıkan binlerce insanın haline bak! Bunun üzerine Allah onlara ölün dedi, sonra diriltti. Allah insanlara karşı çok lütûfkârdır, fakat insanların çoğu şükretmiyorlar" (Bakara, 243). Bu kıssa, bir nevî kıyametteki diriliş sahnesini gözler önüne seriyor. Binlerce insan ölüyor, sonra tekrar diriltiliyor. Adetâ kıyametin küçük bir numûnesi yaşanıyor... Kur'ân-ı Kerîm'in bütün kıssalarında olduğu gibi, bu kıssada da elde edilecek tecrübe ve ders, kıssa sahibi zikredilmeden, muhtasar fakat yeterli bir şekilde anlatılmıştır6. Bununla beraber, bütün kıssalarda olduğu gibi bu kıssa hakkında da, bazı tefsirlerde İsrailiyât nev'inden şeyler, bolca anlatılmıştır. İbn Atiyye bu durumu tenkîd ederek şöyle diyor: Bu rivâyetlerin hepsinin isnadı zayıftır. Âyetten bize lâzım olan şey şudur: Allah Taalâ, Peygamberi Muhammed (s.a.v)'e, haber vermiştir ki, insanlardan bir topluluk ölüm korkusuyla beldelerinden kaçıp çıkmışlar, Allah da onların canlarını almış, sonra onlar ve onlardan sonra gelenlerin, can almanın ancak Allah'ın elinde olduğunu bilmeleri ve böylece ölümden korkmanın faydasız olduğunu anlamaları için, onları tekrar diriltmiştir7. Âyetteki, "bunun üzerine Allah onlara ölün dedi" cümlesi ifâde ediyor ki, onlar, Allah'ın emir ve meşietiyle, bir kişinin ölmesi gibi, derhal ölüvermişlerdir. Bu itibarla bu âyet, "Bir şeyi murâd ettiğinde O'nun yaptığı sadece ol! demektir, derhal oluverir" (Yâ-sîn, 82) âyetini derhatır ettirmektedir Yüz Yıl Ölü Olarak Bekletildikten Sonra Diriltilen Kimse "Ya da o kimsenin durumuna 2 / 5

3 bak ki, duvarları bacaları üzerine çökmüş bir şehre uğradı da, Allah bunu, ölümünden sonra nereden diriltecek! dedi. Bunun üzerine Allah o kimseyi yüz yıl ölü bıraktı, sonra diriltti. Ne kadar kaldın dedi. O da, bir veya bir kaç gün dedi. Allah: Bilâkis yüz yıl kaldın! yiyeceğine ve içeceğine bak, bozulmamışlar! Eşeğine bak! Seni insanlara bir âyet (öldükten sonra tekrar dirilmeye delîl) kılalım diye böyle yaptık. Kemiklere bak, onları nasıl kaldırıp düzenliyor, sonra da et giydiriyoruz! Diriltme işi ona açıkça görülünce dedi ki: Artık bildim ki, Allah her şeye kadîrdir" (Bakara, 259). Âyette, şehre uğrayan şahsın kim olduğu hakkında değişik görüş ve rivâyetler vardır. Müfessirlerin çoğunluğuna göre, bu zât Uzeyr (a.s) dir. Bu suâli inkârından dolayı değil, Hz. İbrahim'in "Rabbim! bana ölüleri nasıl dirilttiğini göster" (Bakara, 260) isteğinde olduğu gibi, dirilişi bi'l-müşahede görmek ve itminâna ermek için sormuştur. Bu zâtın Hızkîl, Hızır, İrmiyâ olduğu da söylenmiştir9. Başta Mücâhid olmak üzere bazı müfessirlere10 ve mutezilî müfessirlerin ekserisine göre11 ise, buradaki kimse öldükten sonra dirilişi inkâr eden birisidir. Bu zâtın bir peygamber veya inkârcı olduğunu iddiâ eden her iki grup da, âyetten hareketle çeşitli delîller ileri sürmüşlerdir12. Kanaatimizce, bu zâtın mü'min veya inkârcı olması, kendisi açısından önemlidir. Bizim için önemli olan, Allah'ın kudretinin büyüklüğünü ve öldükten sonra dirilmenin hak olduğunu anlamaktır. Hâdisenin kimin başından, ne zaman, nerede geçtiği önemli değildir. En doğrusu Kur'ân'ın bildirdiği ile yetinmektir. "Allah bunu ölümlerinden sonra nereden diriltecek!" ifâdesinden maksat şehrin yeniden imarı veya o beldenin ahalisinin vefatlarından sonra tekrar diriltilmesi şeklinde anlaşılmışsa da, İbn Atiyye, harab olmuş bir şehrin imarı hakkında Allah'ın kudreti hakkında şüpheye sebep olacak bir durum olamayacağını ifâde ederek, bu suâlin o beldenin ölülerinin diriltilmesi hakkında varid olduğunu belirtmiştir14. Merağî, "bunun üzerine Allah onu öldürdü" ifâdesine, yani, O'nu Ashab-ı Kehf'te olduğu gibi, duyusuz, idrâksiz ve hareketsiz kıldı15 diyerek, bu ölümün bir nevî uzun uyku şeklinde olduğunu ifâde 3 / 5

4 etmektedir. Ancak, âyetin zahirinden de anlaşılacağı gibi, bu zatın ölüp, çürüyüp, sonra tekrar diriltilmesine hiç bir mani yoktur. İbn Aşûr da, buradaki ba's (diriliş)'in o zâtın rûhunun bedenine geri çevrilmesiyle husûsi bir dirilişle olduğunu, çünkü diğer peygamberler gibi, onun cesedinin de çürümeyeceğini, böylece bu dirilişin haşirdeki gibi olmayıp, harikulâde bir diriliş olduğunu16 ifâde ediyor. Ancak, "kemiklere bak!" emrinde, diriltilen kemiklerin o zatın kendi bedenine âit olma ihtimali de vardır17. Nitekim bu tarz rivâyetler vardır. Hem bu zât'ın herhangi bir mü'min veya inkârcı olması ihtimali de vardır. Peygamber dahi olsa, sırf dirilişi ayne'l-yakîn ve hakka'l-yakîn olarak görmesi için bedeninin geçici olarak çürütülmesi, kanaatimizce, "Allah yer yüzüne peygamberlerin cesedlerini haram kılmıştır"18 hadisinin manâsına aykırı olmaz. Elmalılı, "ve seni insanlara âyet kılmak için..." ifâdesinin tefsîrinde, çeşitli diriliş nev'lerinin gösterildiğine işâret ederek şöyle diyor: "... Sana bu kadar mevt-i medîd'den sonra insanî, nebatî, şahsî, nev'î, rûhanî, cismanî hayatların hepsinde ba's û ihya'yı gösterdik ki, zevk-i yakîn'e ıyanen eresin de insanlara nübüvvet veya vilâyetle bir şâhid-i hak olasın..."19 Hz. Alî'den bir rivâyete göre, "Hz. Uzeyr elli yaşlarında hanımı da hamile bir vaziyette iken, âilesinden ayrılmış, sonra Allah Taalâ onu yüz sene ölü olarak bekletip tekrar diriltmiş, âilesinin yanına tekrar elli yaşında olarak dönmüş, bu esnada çocuğu yüz yaşına ulaşarak kendisinden elli yaş büyük hâle gelmiştir. İşte Allah'ın insanlara âyet (delîl) kıldığı şey budur *. Atatürk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Tefsir Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. Not: Bu makale, Kur an da Ahiret İnancının Temelleri adlı eserimizden istifadeyle bazı ilave ve düzenlemeler yapılarak hazırlanmıştır. 1. Ulutürk, Veli. "Dirilişin Kur'ân'da Delîl ve Örnekleri", M.E.B. Din Öğretimi Dergisi, (Eylül 1989), s Bkz.Razî, III, 78-79; İbn Kesîr, I, 96; Ulutürk, a.g.m, s Bkz. İbn Kesîr, I, Bkz. Kurtûbî, I, Bkz. Sabunî, Kabesun min Nuri'l-Kur'âni'l-Kerîm, I, Kutub, fî Zılâl, I, Kurtûbî, III, / 5

5 8. Zemahşerî, I, 378; Şirbinî, I, Taberî, III, 31; İbn Kesîr, I, 322; Maverdî, I, Hazin, I, Razî, VII, Bu deliller hakkında bkz. Zemahşerî, I, 390; Razî, VII, 26-27; Hazin, I, 404; Şirbinî, I, Maverdî, I, 33; Kurtûbî, III, Bkz. Kurtûbî,II,189; Şevkânî, I, Merağî,III, İbn Aşûr, III, Müfessirlerin çoğuna göre, bu âyette diriltilen kemiklerden maksat, eşeğin kemikleridir. Bazı müfessirler ise, bizzat o zâtın kemikleri olduğunu söylemişlerdir (bkz. Razî, VII, 32; Hazin, I, 405 ). 18. Ebu Davûd, Salat, 201, I, ; Nesaî, Cum'a, 5, III, ; İbn Mâce, İkamet, 79, I, Elmalılı, II, 885; İbn Aşûr, III, Maverdî, I, / 5

Benzer belgeler

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Tefsir II ILH

DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Tefsir II ILH 204 4 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin Koordinatörü