Ġklim DeğiĢikliğine Uyum Kapasitesinin GeliĢtirilmesi Ortak Programı KapanıĢ Konferansı

Transkript

1 SANAYĠDE ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠNE UYUM VE EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Ġklim DeğiĢikliğine Uyum Kapasitesinin GeliĢtirilmesi Ortak Programı KapanıĢ Konferansı Ferda UlutaĢ Türkiye Teknoloji GeliĢtirme Vakfı 24 Kasım 2011 Ankara Ticaret Odası Kongre Merkezi

2 BM ORTAK PROGRAMI TÜRKĠYE NĠN ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠNE UYUM KAPASĠTESĠNĠN GELĠġTĠRĠLMESĠ BM ORTAK PROGRAMI Proje Süresi: 3 Yıl ( ) Ana Faydalanıcı: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Proje Yürütücü Ortakları: 1. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) 3. BirleĢmiĢ Milletler Sınai Kalkınma TeĢkilatı (UNIDO) 4. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Faydalanıcı: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Pilot Bölge: Seyhan Havzası (Kayseri, Niğde, Adana)

3 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI TÜRKĠYE NĠN ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠNE UYUMU -SANAYĠ- Azalan ve maliyeti artan kaynaklarla üretim yapmaya uyum. EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) - Kaynak verimliliği (su, enerji, hammadde..) - Atık azaltımı, geri dönüşüm, geri kazanım - Çevre dostu ürün ve üretim süreçleri - Maliyetlerin ve çevresel etkilerin azaltılması Kaynak tüketimini azaltarak iklim değiģikliği etkilerinin azaltılması

4 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI Ulusal Bazda Neye Ġhtiyaç Var? Politika Reformları Tavandan tabana etkileşim Finansal Mekanizmaların Yaratılması Bilgi PaylaĢım Ağları Ortaklıklar Kurma Kapasite OluĢturma Farkındalık Yaratma Tabandan tavana etkileşim

5 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI Ulusal Bazda Neye Ġhtiyaç Var? Tüm paydaşlarda farkındalık yaratılması Sanayide ve ilgili diğer kurumlarda kapasite oluşturulması Bilgi paylaģımı ve ortaklıklar oluşturulması Finansman mekanizmalarının geliştirilmesi Politika oluşturulması UNIDO Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Programı ile; bu ihtiyaca yönelik ilk adımların ve altyapının oluşturulması, teşvik edici çıktıların oluşturulması, sürdürülebilirlik için önlemlerin alınması

6 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI Ġklim DeğiĢikliğine Uyum Kapsamında? Ġklim olaylarının etkileriyle mücadele etmek, bu değiģimden fayda sağlamak ve yönetebilmek için stratejilerin güçlendirilmesi, geliģtirilmesi ve uygulanması süreci Ülkemizin pek çok yerinde iklim değişikliğinin en belirgin etkilerinden birinin kullanılabilir su miktarının azalması olacağı Seyhan Havzası nda da tarımsal ve evsel kullanımın yanı sıra sanayide de su sıkıntısı yaşanacağı. Su başta olmak üzere daha az kaynak kullanarak üretim yapılması gereği.

7 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI Programın Hedefleri Programın ve eko-verimlilik (temiz üretim) yaklaşımının tanıtılması; Eko-verimlilik (temiz üretim) alanında ulusal uzman havuzunun oluşturulmasına yönelik eğitimlerin verilmesi; Seyhan Havzası nda öncelikli olduğu belirlenen sektörlerde su tasarrufu başta olmak üzere eko-verimlilik (temiz üretim) alanında altı firmada pilot projelerin uygulanması; Pilot projelerden birkaçının farklı illerde gerçekleştirilmesi Eko-verimliliğin su tasarrufu boyutu dışındaki alanlarına yönelik uygulamaların da gösterilmesi

8 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI Programın Hedefleri Pilot projelerin sonuçlarının yaygınlaştırılması; Ulusal ve uluslararası düzeydeki ilgili kurumlarla koordine olmuş bir Bilgi Merkezi nin oluşturulması; Belirlenen öncelikli sektörlerde eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarına yönelik kılavuz dokümanların hazırlanması ve Ulusal Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Merkezi nin kurulması

9 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI Proje Ekibi: Yürütücü KuruluĢlar: Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı (UNIDO) Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Proje DanıĢmanı: Prof. Dr. Göksel N. Demirer (ODTÜ) Program Süresi Haziran 2008 Aralık 2011

10 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Bilgilendirme ve Tanıtım Faaliyetleri: Farkındalık Yaratma - Seyhan Havzası nda bilgilendirme ve tanıtım toplantıları ve çalıştaylar (2009) (150 kişi) - Ankara da bilgilendirme ve tanıtım toplantısı (2009) (60 kişi) - Katılım sağlanan pek çok etkinlikte eko-verimlilik (temiz üretim) kavramına, programda gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin bilgilerin aktarılması ( ) (~1000 kişi)

11 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Bilgilendirme ve Tanıtım Faaliyetleri: - Bilimsel yayınlar, ulusal ve uluslararası konferanslara bildiri ve poster sunumları ile katılım, ulusal dergilerde çeşitli makaleler ( ) Bilgi PaylaĢım Ağları Farkındalık Yaratma

12 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Eğitim Programları: İki aşamalı bir eğitim programı 1) Orta Doğu Teknik Üniversitesi ile işbirliği içinde Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Temel Eğitimi - ülkemizin farklı bölgelerinden kamu kurumları, özel sektör ve üniversite temsilcisi 68 katılımcı 2) Almanya Duisburg da faaliyet gösteren Ekoverimlilik Merkezi (Effizienz-Agentur NRW) ile işbirliği içinde malzeme akış analizi ve metodolojisi ve uygulamalı eğitimler - Eğitim programının ikinci aşamasına ilk eğitime katılanlar arasından belirlenen 25 katılımcı Bilgi PaylaĢım Ağları Kapasite GeliĢtirme

13 Eğitim Programları

14 Eğitim Programları

15 Eğitim Programları Katılımcı Profili: Kapasite GeliĢtirme Ortaklıklar Kurma UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI Bölgesel/Ulusal Merkezler/Ajanslar Çevre DanıĢmanlık ġirketleri Yarı-zamanlı/ Proje bazlı Uzmanlar Üniversiteler Enerji Verimliliği DanıĢmanlık ġirketleri Sanayi Odaları/ OSB ler Ġlgili Kamu Kurumları

16 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Bilgi Merkezinin OluĢturulması ve YaygınlaĢtırma Program web sitesi: / Paylaşım toplantıları ve çalıştaylar E bülten Belgesel (türkçe ingilizce) Bölgede ve farklı illerde yaygınlaştırma toplantıları Broşür (türkçe ingilizce) Bilgi PaylaĢım Ağları Kapasite GeliĢtirme Farkındalık Yaratma

17 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Bilgi Merkezinin OluĢturulması ve YaygınlaĢtırma Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Kılavuzları Genel Kılavuz Sektörel Ekler 2011 sonu (3 sektör: metal işleme, tekstil yıkamaboyama, su ürünleri işleme) Kapasite GeliĢtirme Farkındalık Yaratma

18 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Ulusal Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Merkezinin Kurulması Politika Reformları Kapasite geliştirilmesi, örneklerin incelenmesi Finansal Mekanizmaların Yaratılması Teknik ve hukuki çalışmalar Bilgi PaylaĢım Ağları Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nın koodinasyonunda, işbirliğine dayalı, dinamik bir merkez modeli ve taslak protokol hazırlıkları Ortaklıklar Kurma Kapasite OluĢturma Farkındalık Yaratma

19 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Pilot Projeleri - Öncelikli sektörler: Gıda-içecek, kimya, metal işleme, tekstil-deri - Firmalarla iletişim (bilgilendirme toplantıları, TTGV firma portföyü, Sanayi Odaları, Organize Sanayi Bölgeleri ve Dernekler kanalıyla erişim, faks ve yoluyla bölge sanayicisini bilgilendirme) - Yaklaşık 160 firmanın bilgilendirilmesi, projeye ilgi gösteren yaklaşık 30 firmaya ziyaret Kapasite GeliĢtirme Farkındalık Yaratma

20 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Pilot Projeleri - Firma seçim kriterleri Firmanın öncelikli sektörde bulunması. Su tüketiminin yüksek olması. Firmanın projeye katılma konusunda istekli olması. Firmanın projede gerekli teknik/idari desteği sağlamayı kabul etmesi. Firmanın üretim hattının su odaklı ekoverimlilik uygulamalarına uygun olması. Proje bütçesiyle hayata geçirilebilecek potansiyel uygulamaların bulunması. Sektörel dağılımın sağlanabilmesi. İllere göre (Adana, Kayseri ve Niğde) dağılımın sağlanabilmesi Kapasite GeliĢtirme Farkındalık Yaratma

21 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Pilot Projeleri - Niğde, Adana, Kayseri + Bursa, Ankara - Avrupa çapında üretim yapan büyük tesislerin yanı sıra KOBİ ler de başarılı uygulamalar - Kapsamlı bir izleme metodolojisi - her iki eğitime de katılmış olan uzmanlarla işbirliği - Ekipman ve hizmet alımlarında yaklaşık %80 oranında yerli kaynak ve olanak kullanımı Kapasite GeliĢtirme Farkındalık Yaratma Ortaklıklar Kurma

22 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Pilot Projeleri Gıda ve İçecek Sektörü Adana - PAKYÜREK Tarım San. ve Tic. A.Ş. Kayseri - GÜLSAN Gıda San. ve Tic. A.Ş. (MEYSU) Metal İşleme ve Makine Sektörü Niğde - DİTAŞ Doğan Yedek Parça İma. ve Tek. A.Ş. Ankara - BOSAN Boyama Ltd. Şti. Kimya Sektörü Adana - ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş Tekstil Sektörü Bursa - ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti

23 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Pilot Projeleri Kullanılan Yöntem ve Araçlar Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) Birim ürün başına tüketim (su, enerji vb.) Birim hammadde başına tüketim (su, enerji vb.) Kıyaslama (Benchmarking) Uluslararası literatür ve uygulamalar En iyi teknikler/teknolojiler (BATs) Hammadde Maliyet Analizi Malzeme Akış Analizi Su Kütle Dengesi Proses bazlı su tüketim verileri Atıksu üretim değerleri

24 PAKYÜREK Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Gerçekleştirilen Uygulamalar Uygulama: Hamsi Çözdürme ve Temizleme Sularının Geri Kazanımı Yöntem: Yeni bir çözdürme sistemi tasarımı (Duşlama) Filtrasyon + Çöktürme + Ozonlama (Arıtılmış suyun yeniden kullanımı) Proje Bütçesi: $ UNIDO Katkısı $ Firma Katkısı

25 PAKYÜREK Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Sağlanan Kazanımlar Proses Proje Öncesi Su Tüketimi Mevcut Su Tüketimi Sağlanan Tasarruf m 3 / ton hamsi m 3 / ton hamsi % Hamsi Temizleme (Ayıklama) 46,5 16,4 64,7 Hamsi Çözdürme 28,4 15,4 45,8 İlgili Prosesler Toplamı 74,9 31,8 57,5 Toplam Su Tasarrufu: m 3 /yıl Uygulamalar sonucu ürün kalitesi de artmıştır.

26 GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Gerçekleştirilen Uygulamalar Uygulama: Meyve konsantresi ve meyve suyu üretim hattında soğutma suyu geri kazanımı Yöntem: İki ayrı soğutma kulesi ve pompalama sistemi ile soğutma sularının sistemde yeniden kullanılması Proje Bütçesi: $ UNIDO Katkısı $ Firma Katkısı

27 GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Sağlanan Kazanımlar Proses Meyve konsantresi üretimi Soğutma Hattı Meyve suyu üretimi Soğutma Hattı Proje Öncesi Su Tüketimi (m 3 /yıl) Mevcut Su Tüketimi (m 3 /yıl) Tasarruf miktarı (%) , ,0 Toplam Soğutma Prosesleri ,2 Firma Toplam Su Tüketimi ,6 Yıllık su kazancı: m 3 OSB ye gönderilen atık su miktarı azalmıştır.

28 GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU) Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) - Kıyaslama Referans Değerler Su Tüketimi (m 3 / m 3 içecek) Binnie, 1987b (cited in Gumbo et. al., 2003) 2.3 Gumbo et. al., Hsine et. al., Environment Report, IFC, ETBPP, Proje Öncesi 23,6 Proje Sonrası 10,6

29 DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Gerçekleştirilen Uygulamalar Uygulama Isıl işlem soğutma suyunun proseste yeniden kullanımı, fosfatlama bölümünde iyileştirmeler Yöntem: Soğutma suyunun pompalarla ana tanka gönderilmesi Fosfatlama bölümünde yönetsel önlemlerin alınması, reaksiyon ve durulama tanklarında ters akım prensibinin uygulanması Proje Bütçesi: $ UNIDO Katkısı $ Firma Katkısı

30 DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Sağlanan Kazanımlar Su Tüketimi Proses Proje Öncesi (m 3 /yıl) Proje Sonrası (m 3 /yıl) Tasarruf (m 3 /yıl) Tasarruf (%) Isıl İşlem Bölümü % 100 Fosfatlama Bölümü % 79 Firmanın Su Tüketimi % 36 Kimyasal Tüketimi Fosfatlama Bölümü kg kg kg % 29 Yer altı suyu pompalama maliyeti azalmıştır. Atıksu arıtma maliyetleri azalmıştır.

31 ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Gerçekleştirilen Uygulamalar Tekstil boyama ve apreleme proseslerinde kullanılan suyun optimize edilmesi, soğutma sularının yeniden kullanılması Proje kapsamında eski teknoloji olan su yumuşatma cihazının tam otomatik ve üretilen suyun kalitesini de artıran yeni sistem bir su yumuşatma ünitesi ile değiştirilmesi Proje Bütçesi: $ UNIDO Katkısı $ Firma Katkısı

32 ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Sağlanan Kazanımlar 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 Spesifik su kullanım değerleri (kg su/kg ürün 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 YumuĢatma ĠĢlemi için Tüketilen Su Miktarı /Üretilen YumuĢak Su Miktarı (%) 6,7 7,1 1,5 0,8 0,9 Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart 0,3

33 ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Sağlanan Kazanımlar Kazanım Enerji Su Miktar %22 (3,17 kwh/kg) % 54 (61,5 L/kg) (TL/yıl) Yatırım Maliyetleri Su yumuşatma üniteleri ve hidrofor Toplam Ekonomik Kazanımlar (TL/yıl) Enerji (Pompa) Enerji (ısıtma) Toplam Toplam Yatırım Tutarı Yıllık Mali Kazanç Geri Ödeme Süresi TL TL 2 aydan kısa

34 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Pilot Projeler Sonucunda Toplam Kazanımlar Su Tasarrufu Kimyasal Tasarrufu m 3 /yıl(%22) 192 ton/yıl Tuz (NaCl) 7,7 ton/yıl Tiner 5,2 ton/yıl Sodyum Siyanür (NaCN) 1,2 ton/yıl Kadmiyum Oksit (CdO) 1,7 ton/yıl Diğer Enerji tasarrufu kwh/yıl Doğalgaz ( m 3 ) kwh/yıl Elektrik CO 2 salımında azalma 978 ton/yıl CO 2

35 GerçekleĢtirilen Faaliyetler Pilot Projeler Sonucunda Toplam Kazanımlar Diğer Kazanımlar Üretim sürecinde ve ürün kalitesinde iyileşme Proses süresinin kısalması İş gücünden tasarruf Bakım-onarım, nakliye maliyetlerinin azalması Atıksu arıtma maliyetlerinde azalma vb. Yatırım Tutarı UNIDO Katkısı: $ Firmaların Katkısı: $ Toplam: $ Yıllık Mali Kazanç $ Geri Ödeme Süresi Yaklaşık 3 ay

36 Proje Neleri Tetikledi? Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi (AB Üyeliğine Doğru) Politika Reformları 27 Ocak 2011 tarihinde yürürlüğe girdi. AB çevre mevzuatına uyum ve rekabet gücünün artırılması : çevreye duyarlı üretim süreçleri, temiz üretim ve ekoverimlilik Sanayi sektörleri için AB uyum çalışmaları

37 Proje Neleri Tetikledi? Ġklim DeğiĢikliği Eylem Planı, Ulusal Ġklim DeğiĢikliğine Uyum Stratejisi Eylem Planı (çalıģmalar devam ediyor) Politika Reformları Eko-verimlilik (temiz üretim) konusu ayrı bir konu başlığı Eko-verimlilik merkezinin kurulması planlanan bir eylem

38 Proje Neleri Tetikledi? KOSGEB ÇEVRE ALANINDA YOL HARĠTASI GELĠġTĠRME PROJESĠ Politika Reformları Temiz üretim en önemli konu başlıklarından biri Uygulama projeleri Kapasite OluĢturma Farkındalık Yaratma

39 Proje Neleri Tetikledi? TTGV nin Yeni Projeleri AB Projesi: Orta Anadolu Bölgesi nde KOBİ lere çevre ve temiz üretim alanında hizmetlerin verilmesi, hizmet sağlayıcılar ile işbirliklerinin oluşturulması ( ) BM Ortak Programı Tekstil Sektörü Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi: Malatya-Adıyaman-Gaziantep- Kahramanmaraş bölgesinde tekstil firmalarının çevre alanında kapasitelerinin geliştirilmesi ( ) Endüstriyel Simbiyoz Projesi: BTC Şirketi sponsorluğunda İskenderun Körfezi nde firmalar arası işbirliklerinin ve ortak yaşam ( ) İZKA ve EBSO ile işbirliği içinde İzmir de Temiz Üretimin Yaygınlaştırılması Projesi (14 Aralık Açılış toplantısı)

40 Proje Neleri Tetikledi? TTGV ĠTEP Desteği TTGV tarafından 2010 yılında yeni bir destek programı olarak başlatılan ve belirlenen öncelikli alanlara yönelik Ar-Ge ve ticarileştirme projelerinin geri dönüşlü olarak desteklenmesine yönelik İleri Teknoloji Projeleri Desteği nde 2011 yılı içi belirlenen öncelikli alanlardan biri; İklim Değişikliğine Uyum Teknolojileri olmuştur. Ayrıntılı bilgi ve ilgili rapor için:

41 TEŞEKKÜRLER Ferda UlutaĢ Çevre Projeleri Grubu Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Cyberplaza B-Blok Kat: 5-6 Bilkent/Ankara