İNHALASYON ANESTEZİKLERİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

Transkript

1 İNHALASYON ANESTEZİKLERİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

2 ANESTEZİ DERİNLİĞİ VE MİNİMUM ALVEOLAR KONSANTRASYON Minimum alveoler konsantrasyon (MAC) : 1 atmosfer basınç altında ağrılı bir stimulusa karşı oluşan cevabı, hayvanların veya insanların % 50 sinde ortadan kaldırmak için gerekli olan minumum alveoler anestezik gaz konsantrasyonunun oluşturduğu alveolar (endtidal) anestezik parsiyel basıncıdır.

3 MAC MAC, denge halindeki anesteziğin etki yerindeki (beyin) anestezik aktivitesini yansıtır. MAC, ajanın anestezik potansiyelinin primer göstergesi olarak kabul edilir. İlk önceleri inspire edilen anestezik konsantrasyonu veya arteriyel ve venöz kandaki anestezik konsantrasyonları ölçülürken, bu gün MAC ile alveoler (End-tidal) anestezik parsiyel basıncı ölçülmektedir.

4 Hipoksi Anemi MAC 'U DÜŞÜREN FAKTÖRLER (ANESTEZİK GEREKSİNİMİNİ AZALTAN FAKTÖRLER) Hipotansiyon Hipotermi Kalsiyum Narkotikler Ketamin Sedatif ve trankilizanlar Diğer inhalasyon ajanları Kolinesteraz inhibitörleri

5 MAC'U ARTIRAN FAKTÖRLER (ANESTEZİK GEREKSİNİMİNİ ARTIRAN FAKTÖRLER) Genç yaş Hipertermi Alkol Hipertansiyon

6 İnhalasyon Anestezikleri Azot Protoksit Desfluran Enfluran Halotan İsofluran Ksenou Metoksifluran Sevofluran Dietil-Eter

7 İNHALASYON AJANLARI NASIL ETKİ EDER? İnhalasyon anestezikleri SSS'nin bir çok bölgesinde sinirsel iletimi keser. Bu ajanlar hem inhibitör etkileri artırır hem de eksitatör iletimi sinaptik bölgeler üzerinden veya sinir ucunda küçük çaplı aksonlarda deprese eder.

8 İNHALASYON AJANLARININ Bir inhalasyon ALINIM anesteziğinin VE DAĞILIMLARI vücuda alınması ve dağılımı birbiri ile ilişkili 4 kademede incelenebilir; 1- Anestezi cihazı ve anestezi sistemi 2- Akciğerler (alveoler konsantrasyon) 3- Dolaşım (ajanın kanda eriyebilirliği) 4- Dokular (kan akımı)

9 ANESTEZİ CİHAZI VE ANESTEZİ Anestezi Cihazı: SİSTEMİ Anesteziyolog tarafından vaporizatörde belirlenen anestezik konsantrasyon anestezi cihazı yolu ile verilir. Cihazda kullanılan vaporizatörün özellikleri bilinmelidir. Anestezi Sistemi: İnhalasyon ajanlarının alınımında bir çok nedenle önemlidir.

10 Devre absorbsiyon sisteminde (circle sistem) ise inspire edilen anestezik konsantrasyonu cihazdan gelen konsantrasyondan farklıdır. Anestezi Sistemleri Tekrar solumanın (Rebreathing) olmadığı açık ve yarı açık sistemlerde : (İnsüflasyon, nonrebreathing valvi olan yarı açık sistem, Mapleson A, B, C, D, E sistemleri, Bain ve Jackson-Rees sistemleri) hasta cihazdan gelen konsantrasyonun aynını inspire eder.

11 AKCİĞERLER Anesteziğin alveoler konsantrasyonu (FA) 3 faktöre bağlıdır. 1- İnspire edilen konsantrasyon (FI) 2- Alveolar ventilasyon 3- Ajanın kandaki eriyebilirliği İlk iki faktörün artması, kandaki eriyebilirliğin ise az olması, anesteziğin alveoler

12 Ventilasyonun etkisi : Ventilasyonun etkisi çok önemlidir. Bir anesteziğin alveollerdeki konsantrasyonu esas olarak ventilasyon ve moleküllerin dolaşıma geçiş hızına (eriyebilirlik derecesine) bağlıdır.

13 DOLAŞIM Anesteziğin alınımını (uptake) etkileyen 3 faktör vardır. 1- Eriyebilirlik (E) 2- Kardiyak output - Kan akımı (Q) 3- Alveoler - Venöz anestezik parsiyel basınçları arasındaki fark (PA-PV)

14 DOKULAR Dokuya geçiş: Anesteziğin kandan dokulara geçen miktarı, anesteziğin akciğerlerden alınımı etkileyen faktörler paralelinde belirlenir. Dokulara geçiş: 1- Ajanın dokudaki eriyebilirliği, 2- Doku kan akımı ve 3- Arteriyel kan ve doku arasındaki anestetik parsiyel basınçları arasındaki farka

15 İNHALASYON ANESTEZİKLERİNİN KARDİYOVASKÜLER SİSTEME ETKİLERİ Modern anestezik ajanlar (Halothan, enfluran, isofluran) 1- Parasempatik aktiviteyi artırarak 2- Kalp üzerinde daha fazla direkt depresan etki oluşturarak 3- Periferik damarlarda vazodilatasyona neden olarak dolaşımı etkiler. Eski anestezik ajanlar (örn. azotprotoksit, eter,

16 ARTERİYEL KAN BASINCI Modern anestezik ajanlar : Halothan, enfluran ve isofluranın üçü de ortalama (mean) arteriyel basıncı konsantrasyonları ile orantılı olarak düşürürler. Eski anestezik ajanlar : Çoğu bunun tersine (dietil eter, fluroksen ve siklopropan) arteriyel basıncı çok az etkilerler.

17 KARDİYAK OUTPUT (CO) Modern anestezik ajanlar : Halothan ve enfluran kardiyak output'u (CO) düşürür. İsofluran ise, kardiyak output 'u çok az etkiler ancak, mean basıncı ileri derecede düşürür. Eski anestezik ajanlar : Kardiyak output 'u çok az etkilerler ve önemli bir azalma oluşturmazlar.

18 SİSTEMİK VASKÜLER REZİSTANS (SVR) Modern anestezik ajanlar : Halothan sistemik vasküler rezistansı etkilemez. Enfluran, isofluran ve fluroxen azaltır. En fazla azalma isofluran tarafından oluşturulur. Eski anestezik ajanlar : Dietil eter sistemik vasküler rezistansı etkilemez. Siklopropan artırır. Sistemik vasküler rezistansı artıran tek ajan siklopropandır. Halothan ancak spontan solunumda uygulanırsa oluşan solunum depresyonu sonucu sistemik vasküler

19 KALP HIZI İnhalasyon ajanları kalp hızını değiştirirler. Halothan ile bazen bradikardi görülür. Dietil eter, fluroxen, methoksifluran, enfluran ve isofluran kalp hızını artırır. Halothan, enfluran, morfin ve spinal anestezi yüksek kan basıncı ve kalp hızını düşürme, düşük kan basıncı ve kalp hızını yükseltme

20 SAĞ ATRİUM BASINCI (santral venöz basınç CVP) Tüm inhalasyon ajanları dozla ilişkili olarak sağ atrium basıncını artırma eğilimindedir.

21 MYOKARD ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İnhalasyon anesteziklerinin tümü belli konsantrasyonlarda myokard kontraktibilitesini deprese eder.

22 KORONER ARTER KAN AKIMI İnhalasyon anestezikleri koroner kan akımı üzerinde oluşturdukları etkileriyle, taşikardi ve hipertansiyon oluştururlar.

23 İNHALASYON AJANLARININ SOLUNUM SİSTEMİNE ETKİLERİ

24 İNHALASYON AJANLARININ BRONKOMOTOR TONUS ÜZERİNE Spesifik inhalasyon ajanları : Halothan inhalasyon ajanları ETKİLERİ içinde en kuvvetli bronkodilatatör etkiye sahip olan ajandır. İsofluran, enfluran ve halothanın üçü de bronkodilatatör etkiye sahip olmakla birlikte bu özellik en fazla halothanla görülür.

25 PULMONER VASKÜLER REZİSTANS Genelde, inhalasyon ajanları pulmoner vasküler rezistansı (PVR) düşürürken,sol atrium basıncında (CVP) bir artış oluştururlar.

26 HİPOKSİK PULMONER Pulmoner vazokonstrüksiyon alveol içindeki oksijen VAZOKONSTRÜKTÖR basıncının düşmesine karşı CEVAP bir cevap olarak oluşur. Siklopropan dışındaki tüm inhalasyon ajanları hipoksiye karşı oluşan pulmoner vazokonstrüksiyonu inhibe ederler.

27 İNHALASYON ANESTEZİKLERİNİN SİLİYER FONKSİYON ÜZERİNE ETKİLERİ Normal mukosiliyer fonksiyon : Solunum yolundan mukusun temizlenmesi akciğerin önemli bir korunma mekanizmasıdır. Yabancı partiküler maddeler ve pulmoner enfeksiyonun döküntüleri mukus tarafından yukarıya taşınarak dışarı atılır. Anestezinin mukus retansiyonundaki rolü dikkatle değerlendirilmelidir. Özellikle mekanik olarak ventile edilen hastalarda bir çok faktör

28 VENTİLASYONUN KONTROLÜNDE İNHALASYON AJANLARININ ETKİSİ Ventilasyonu düzenleyen bir kontrol sistemi vardır, böylece kan-gaz basınçları ve asidite de stabilizasyon sağlanır. Anestezik ajanlar ve sedatifler bir çok organda gösterdikleri potent depresan etkilerini ventilasyonun kontrolü üzerinde de gösterirler.

29 TOKSİSİTE TOKSİSİTE MEKANİZMASI İnhalasyon anestezikleri ile beraber doku hasarına neden olan 4 genel toksisite mekanizması vardır. 1- Metabolitlerin hücre içinde toksik miktarlarda birikmesi 2- Hipersensivite veya immün reaksiyonlar 3- Aktif ara ürünlerin oluşumu ve doku hasarına neden olması

30 AKUT TOKSİSİTE KARACİĞER ÜZERİNE ETKİLERİ: İnhalasyon ajanlarının uygulanması sonucu gelişen direkt hepatotoksisitenin tanınması zordur. Bir çok faktör postoperatif karaciğer fonksiyon bozukluğu ve karaciğer nekrozu oluşumunda rol oynar. Tüm anestezik teknikler karaciğer kan akımını azaltır. Genelde cerrahi maniplasyonlar, karaciğer kan akımını anestezik ajanların etkilerinden daha fazla azaltır.

31 AKUT TOKSİSİTE BÖBREK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: İnhalasyon anestezikleri uygulamaları sırasında renal fonksiyonu deprese ederler. Bu değişiklikler genellikle kardiyovasküler, sempatik, endokrin sistemler üzerindeki etkilerine sekonder olarak ortaya çıkar, anestezi ve cerrahinin sonlanması ile hızla normale geri döner.

32 AKUT TOKSİSİTE GONADLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: İnsanlarda inhalasyon anesteziklerinin germ hücrelerinde önemli bir etki oluşturmadığı saptanmıştır. HEMATOPOETİK SİSTEM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: Uzun süreli (7-10 gün) sedasyon amacıyla N2O kullanılması kemik iliğini deprese eder ve megaloblastik anemiye neden olur.

33 KRONİK TOKSİSİTE Mutajenik etki : Bu güne kadar, İnsanda inhalasyon anesteziklerinin kısa ve uzun süreli uygulamalarına karşı mutajenik etki gösterilmemiştir. Karsinojenik etki : İnsanda ameliyat odasında veya diş odasında bulunan personelin karsinojenik bir risk altında olmadığı gösterilmiştir. Teratojenik etki : Ameliyathanede bulunanlar üzerinde yapılan bir çok araştırmada