ÖZEL EFDAL İLKÖĞRETİM OKULU REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK SERVİSİ

Transkript

1 ÖZEL EFDAL İLKÖĞRETİM OKULU REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK SERVİSİ Okulumuzda uygulanan rehberlik ve psikolojik danışmanlık anlayışı gelişimsel rehberlik üzerine şekillenmiştir. Gelişimsel rehberlik anlayışına göre, öğrencilerin kapasitelerini tam olarak kullanabilmeleri ve kendilerinden beklenilen gelişimsel görevleri yerine getirebilmeleri için uygun koşulların sağlanması temel hedef sayılmaktadır. Gelişimsel rehberlik anlayışı, bireyin sürekli gelişim halinde olduğu, bir gelişim basamağını başarıyla geçirenlerin daha sonraki gelişim basamağının gelişim görevlerini de daha iyi başaracağı gerçeğine dayanmaktadır. Her birey yaşamı boyunca bir dizi sosyal beklentiyi karşılama, dönemine özgü davranış kalıplarını gösterme, yani gelişim görevlerini başarıyla yerine getirme durumundadır. Birbirinden farklı gelişim aşamalarında bireylerin kendilerini ve çevrelerini doğru değerlendirmeleri halinde, beklentileri karşılayacak davranışları geliştirmeleri kolaylaşacaktır. Başarıyı arttıran faktörler üzerinde yapılan araştırmalar, okul-aile dayanışmasının önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Bu düşünceden hareketle çocuklarımızın gelişim özelliklerini destekleyecek noktaları vurgulamak amacıyla sizlere bu bülteni hazırladık. 4. ve 5. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN GELİŞİM DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ Fiziksel-Bedensel Gelişimi 1. Ön ergenlik belirtilerinin görüldüğü yaş olarak tanımlanmaktadır. 2. İştah ve yeme artar. 3. Kızlar daha az hareketli ritmik dramatizasyon içeren oyunları tercih ederken, erkek çocuklar takım oyunlarını tercih ederler. Yüzme ise hem kızlara hem de erkek öğrencilere cazip gelen spor dalıdır. 4. Bulaşıcı hastalıklara karşı vücut direnci artmıştır. 5. Çocuğun boyu uzamaya ve ağırlığı artmaya devam eder. Ortalama yılda 5 cm uzar ve 2,5 kg. alır. 6. Kız çocuklarının beden gelişimi erkek çocuklara oranla daha hızlıdır. Bunun için kız çocukları hareketlerine daha kolay hakim olurlar ve el becerileri daha çabuk gelişir. 7. Küçük kasların gelişimi sonucu el becerileri artar.

2 Zihinsel Gelişim 1. Bu dönemde sayı, uzay, zaman, ağırlık, boyut, hacim kavramları iyice yerleşmeye başlar. 2. Mantıklı ve soyut düşünme yeteneğinde kuvvetli bir ilerleme olmuştur. 3. Birkaç hafta ilerisi için plan yapabilirler. 4. Bireysel ve bağımsız bir şekilde çalışabilirler. 5. Matematiği kavrama özellikleri gelişmiştir. 6. Kendilerini eleştirebilirler. 7. Erkek çocuklar genellikle macera kahramanlık konulu kitaplardan hoşlanırlar. Kız çocukları ise özellikle duygusal içerikli kitaplara ilgi duyarlar. Dil Gelişimi 1. Çocuğun kelime hazinesi çok gelişmiştir. 2. Okuma hızı ve düzeyi yetişkinlerin düzeyine yakındır. 3. Ansiklopedi ve diğer kaynaklardan yararlanabilirler. 4. Yazı ile kendilerini ifade edebilirler. Duygusal Gelişim 1. Sevilmek, beğenilmek, başarılı olmak, kendini güven altında hissetmek, yeni tecrübeler kazanmak belli başlı ihtiyaçlardandır. 2. Duygularına hakim olma özellikleri artar. 3. Başarısızlıktan ve arkadaşsız kalmaktan kaygılanırlar. 4. Kendi kabuğuna çekilme, fazla hayal kurma durumları gözlenebilir. 5. Çocuklar davranışlarının büyükler tarafından beğenilmesine önem verirler. 6. Bu dönemde korku, öfke, kıskançlık, neşe, sevgi gibi duygusal halleri çabuk değişir. 11 yaşından itibaren; Arkadaşlarıyla, çevresiyle uyumlu olan 10 yaş çocuğu 11 yaşında ergenliğe geçişi yaşadığı için birdenbire anne babanın kurallarına değer yargılarına aldırmamaya başlar. Okulda da yerinde duramaz, sürekli konuşur. Enerji doludur, hareketlidir. Karakteristik olarak tanımlanan bu özellikler yine de her çocukta aynı oranda gelişim göstermeyebilir. Çünkü her çocuğun kendine özgü değişik tavır ve tutumları vardır. Bu dönem ergenlik boyunca olacak değişimlere bir hazırlıktır. Şimdiye kadar ailesinin değerleriyle yani onların doğruları yanlışları ve iyi kötüleri ile yaşamış olan çocuk artık bunları sorgulamaya başlar. Zaman zaman karşı çıkmalar görülebilir. Bütün bu karşı çıkmalara rağmen yine de anne-babadan ilgi ve onay alma beklentileri yüksektir. Unutulmamalıdır ki; bu dönem

3 geçicidir. Davranışlara hemen tepki göstermek yerine soğukkanlılığınızı kaybetmeden bu davranışın altındaki nedeni araştırmak ve sürekli pozitif iletişim içerisinde olmak çocukların gelişimlerini desteklemektedir. Sosyal Gelişim 1. Diğer insanlarla fikir alışverişine girme konusunda durmadan ilerlerler. 2. Bir takım veya kulübün başarı ya da başarısızlıklarıyla kendilerini özdeşleştirme yetenekleri artar. 3. Cinsiyetler arası gruplaşmalar daha yoğunlaşır. Aynı cinsten olanlar beraber oynarlar. 4. Benmerkezci duygulardan sıyrılarak uyumlu ve işbirlikçi duruma gelir. Grup içindeki rolünü benimser. 5. Grubun vereceği sorumlulukları yüklenir. 6. Toplumun onaylamayacağı, suç olarak kabul ettiği davranışlardan sakınır. 7. Arkadaş edinmeyi bilir. 8. Duygularını sağlıklı olarak ifade eder. 9. Yaşına uygun oyunlarla ilgilenir. 10. Çocuğun yeteneğinin üstünde bir başarı ve sosyal beceri beklemek onun benliğine karşı olumsuz tutumlar geliştirmesine ve yetersizlik duygular yaşamasına neden olmaktadır. 11. Kapasitesi ölçüsünde başarı bekleyip bunu önemsemek çocuğa başarı ve yeterlik duygusunu sağlayacaktır. 11 yaşından itibaren; Evdeki ya da okuldaki otoriteye gizli bir direnişe geçer. Evde herhangi bir konuda yardıma ve işbirliğine yanaşmaz, kardeşleriyle geçinemez. Anne ve babanın yanlışlarını bulmaya çalışır. Ahlaki Gelişim 1. Dürüst ve adil davranmaya karşı büyük duyarlılık vardır. 2. Toplumsal bilgileri bakımından hala ailelerin etkisi altındadır. 3. Evde, okulda nezaket kurallarına uymayı, gerektiğinde duygularına hakim olmayı öğrenir. 4. Yanlış yapma eğilimi artar.

4 ÇOCUKLA İLETİŞİM Çocuğumuzla kurduğumuz ilişkide, sözel iletişimin yeri tartışılmaz derecede önemlidir. Sözcükler, kendimizi ifade etmenin en kolay ve anlaşılır yoludur. Ancak sözcükler her ne kadar iki kişi arasında iletişim köprüsü olsalar da, bazen de iletişimin önündeki en büyük engeller haline gelebilir. Dilimiz her zaman kendimizi karşımızdakine anlatmaya ve karşımızdakinin bizi anlamasına yeterli olmuyor. Yanlış söylenenler ve yanlış algılananlar çocuğumuzla iletişimimizi hiç ummadığımız bir boyuta getirebiliyor. Peki, anlamak ve anlaşılmak için ne yapmalıyız? Çocuğumuzla iletişimimizde en çok yaptığımız yanlışlar nelerdir? Çocuğu Dinlemek Birçok ebeveyn çocuklarla iletişim kurmada ve onların sorunlarına çözüm getirmede esas görevlerinin onlarla konuşmak, öğüt vermek, öneride bulunmak olduğunu zannederler. Oysa çocuğun sorunlarını çözmede gerekli olan, uygun ortamı sağlamak ve onu dinlemektir. Dinlemek çocuğun gelecekte de sağlıklı bir iletişim kurabilmesini, kendisi hakkında olumlu duygulara sahip olmasını, kendisine değer verildiğini hissetmesini kendine saygısını ve problem çözme davranışını geliştirir. Konuşma yeteneği gelişir, kendi duygu ve düşüncelerini daha iyi ifade eder. Çocuğun içine kapanması, ağlaması, saldırgan davranması yerine kendini sözle anlatarak rahatlamasını sağlar. Bu, çocuğun toplumsal yaşama uyumunu kolaylaştırır. Doğru anlaşıldığını hisseden çocuk, kendini daha huzurlu ve rahat hisseder. Bunun sonucunda çocuğun kendine güveni artar. Duygusal ve sosyal yönden gelişmesini sağlar. Başkaları tarafından dinlenen çocuk da başkalarını kolaylıkla dinler. Aile içi ve diğer ilişki kurduğu insanlarla sağlıklı bir iletişim içine girmesini sağlar. AİLE-ÇOCUK İLİŞKİSİNİN GENEL DOĞRULTULARI Çocuğunuzun duygularını ifade etmeye teşvik edin. Bu duygularının kaynaklarını öğrenmeye çalışın. Çocuğunuzun öfkesini olumlu bir şekilde, şiddete başvurmadan göstermesine yardım edin. Aranızdaki saygı ve güveni geliştirin. Anlaşamadığınızda bile sesinizi yükseltmeyin. İletişim kanallarını açık tutun. Çocuğunuzun fikirleri yanlış olsa bile saygı gösterilmesi kişisel gelişimini destekleyecektir.

5 Çocuğunuzu dinleyin. Çocuğunuzun anlayabileceği kelimeler ve örnekler kullanın. Onu soru sormaya teşvik edin. Rahatlık ve güven verin. Dürüst olun. Olumluluklar üzerinde durun. Her konuda konuşmaya istekli olduğunuzu gösterin. Çocuk başkalarının yanında kesinlikle eleştirilmemeli ve başkalarıyla kıyaslanmamalıdır. Anne ve baba, aile ortamında çocuğa sevgi gösterisinde bulunmalı, açık onay ve ilgi göstermeli, çok fazla fiziksel temastan (kucaklama, okşama vb.) kaçınmamalıdır. Çocuğun gösterdiği her olumlu davranış ve yaklaşım desteklenmelidir. Çalışmaya başlayamama gibi bir davranışı olan çocuğa evde destek olunmalıdır. Çalışması için isteklendirilmesi, çalışmaya başlaması için uygun ortam hazırlanması ve çalışma saatlerinde dikkatini dağıtacak etmenlerin ortadan kaldırılması (televizyon sesi, gürültü vs.). Çocukla ilgili kararlar alınırken anne ve babanın tutarlı ve ortak davranması önemlidir. Çocuğu toplumsal ve sosyal yaşama hazırlayabilmek amacıyla aile içi kurallar net ve anlaşılır olarak uygulanmalıdır. Ancak kuralların oluşturulması aşamasında çocuklarında katkı sağlamasına olanak tanınmalıdır. Yaklaşımlarınızı ona söyleyin. Öğretmenleri ile sık sık görüşün ve yapabilecekleriniz konusunda yardım isteyin. Çocuğun evde sorumluluk almasını sağlayın, Ona verdiğiniz küçük sorumluluklar kendisine güvenildiğini, önem verildiğini anlatır. Kaynakça: Doç.Dr.Melike SAYIL, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. Talat PARMAN, Ergenlik ya da Merhaba Hüzün, Bağlam Yayınları. İstanbul Haluk YAVUZER, Ana-Baba ve Çocuk, Remzi Kitabevi. İstanbul