TÜKETEREK BÜYÜYORUZ: Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü nün (IMD) 2013 Dünya Rekabet Gücü

Transkript

1 Ô Alaattin AKTAŞ GÖSTERGELER PROJEKSİYON TÜKETEREK BÜYÜYORUZ: Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü nün (IMD) 2013 Dünya Rekabet Gücü Yıllığı na göre, Türkiye GSYH nın %70 ini hanehalkı tüketimiyle oluşturuyor. Yani GSYH ye katkıda bulunacak ne doğru dürüst yatırım yapabiliyoruz, ne önemli düzeyde ihracat. GSYH yi, ancak tükettiğimiz ölçüde büyütebiliyoruz. Türkiye, IMD verilerine göre, 2012 itibarıyla hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH ye oranında yüzde 70.1 ile 60 ülke arasında beşinci sırada bulunuyor. Bizden önceki dört ülke %83.7 ile Ukrayna, %74.1 ile Filipinler, %71.9 ile Yunanistan ve %70.9 ile ABD. Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü verileri, çok açık biçimde Türkiye nin az yatırım yapan, az net ihracat gerçekleştirebilen, ama çok tüketen bir ülke olduğunu ortaya koyuyor. Bizden daha kötü durumda olan ülkeler de var elbette; biraz önce sıraladık. Ukrayna, Filipinler, Yunanistan ve ABD, tüketimin GSYH ye katkısı yönünden bizden önde olan ülkeler. Ama bu ülkeler içinde ABD yi ayrı değerlendirmek gerektiği de bir gerçek. IMD nin verilerini yorumlayan uzmanlar, ABD istisna tutulmak suretiyle bir genel değerlendirme yapıldığında, tüketimin GSYH ye oranı yüksek olan ülkelerin tüketim, söz konusu oranın düşük olduğu ülkelerin ise yatırım ve ihracat ülkesi olarak değerlendirilmesi gerektiği görüşüne vurgu yapıyorlar. Hükümetin kredi kartlarına sınırlama ge- Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH ye oranı (2012) (%) 1-Ukrayna 83,7 21-İtalya 60,7 41-Endonezya 54,6 2-Filipinler 74,1 22-Güney Afrika 60,4 42-Avusturya 54,5 3-Yunanistan 71,9 23-Tayvan 60,3 43-İzlanda 53,6 4-ABD 70,9 24-Polonya 60,1 44-Kore 53,5 5-TÜRKİYE 70,1 25-Yeni Zelanda 59,9 45-Belçika 52,7 6-Ürdün 69,0 26-İspanya 59,2 46-BAE 51,5 7-İngiltere 65,8 27-Hırvatistan 59,2 47-Estonya 50,4 8-Hong Kong 65,0 28-Venezuella 58,9 48-İrlanda 50,1 9-Macaristan 64,5 29-İsviçre 57,9 49-Danimarka 49,5 10-Litvanya 64,2 30-Slovenya 57,7 50-Rusya 49,4 11-Bulgaristan 63,9 31-İsrail 57,6 51-Çek Cum. 49,3 12-Meksika 63,9 32-Almanya 57,6 52-Malezya 49,1 13-Portekiz 62,8 33-Arjantin 57,1 53-İsveç 48,3 14-Şili 62,5 34-Hindistan 56,9 54-Hollanda 45,4 15-Brezilya 62,3 35-Finlandiya 56,3 55-Kazakistan 45,0 16-Romanya 62,2 36-Slovakya 56,3 56-Singapur 39,2 38,4 17-Letonya 62,1 37-Kanada 55,8 57-Norveç 18-Peru 61,7 38-Fransa 55,5 58-Çin 34,9 19-Kolombiya 61,2 39-Tayland 55,4 59-Lüksemburg 29,4 20-Japonya 60,9 40-Avustralya 54,9 60-Katar 12,7 EKONOMİK FORUM 113i

2 GÖSTERGELER tirmeye, kredi kartı harcamalarındaki taksit sayısını düşürmeye, özünde harcamayı frenlemeye dönük önlemlerini de bu çerçevede değerlendirmekte yarar var. GSYH, ÜÇ AYAKLI GSYH büyümesine katkı üç unsurdan meydana geliyor. GSYH, hanehalkı ve devletin tüketim harcamaları, yatırımlar ve net ihracattan oluşuyor. Türkiye nin 2012 yılında büyümede tüketime ağırlık vererek dünyada ilk sıralarda yer alırken, yatırımın payının %20.3 te kaldığına vurgu yapılıyor. Buna karşılık, GSYH de yatırımların payının, hızlı ilerleyen ekonomilerde %25 in altında olmadığı, örneğin Çin de %45.1 düzeyinde bulunduğu belirtiliyor. İhracatın GSYH ye oranı açısından büyüklük sıralamasına gelince, Türkiye nin 60 ülke içinde mal ihracatında 51 inci, hizmet ihracatında 41 inci sırada bulunduğuna dikkat çekiliyor. REKABET GÜCÜNDE YERİMİZDE SAYIYORUZ Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü nün bir başka verisi de önemli. IMD, ülkelerin son iki yıldaki rekabet güçlerini, kıyaslamada geri gidilebilmesi için 1997 verileriyle birlikte açıkladı. Bu veriler, Türkiye ekonomisinin rekabet gücü açısından 16 yıldır adeta yerinde saydığını ortaya koydu. Türkiye bu dönemde kendi içinde kuşkusuz gelişti; ama diğer ülkelerle olan kıyaslamada önemli bir aşama kaydedemedi, hatta geri gitti. Türkiye, 1997 yılında rekabet gücünde 35 inci sırada bulunuyordu ye geldik, sıralamada ilerlemek bir yana 38 inciliğe geriledik. Bu yıl ise ancak bir basamak yukarı çıkabildik ve 37 nci olduk. Yani, 1997 deki yerimizde bile değiliz. Dünyada 2013 itibarıyla rekabet gücü en yüksek ülke, ABD. Sıralamada ABD yi İsviçre, Hong Kong, İsveç, Singapur ve Norveç izliyor. KONUT ARZI ÇOK HIZLI ARTIYOR Belediyelerin verdiği inşaat ruhsatı ve yapı kullanma izin belgeleri, konut arzının çok hızlı bir artış gösterdiğini ortaya koyuyor. Zaten bu istatistikler olmasa da görünen köy klavuz istemiyor ki. Dağ taş konut oldu, olmaya da devam ediyor. Rezidanstan geçilmiyor. Toplu konut deseniz, aynı şekilde. Bir yandan da Şu kadar konut açığı var, ilerde fiyatlar çok hızlı artacak denilerek adeta kamuoyu oluşturulmaya çalışılıyor. Kim, neye göre ve nasıl belirliyor bu konut açığını tam bilemiyoruz doğrusu, ama yapılmasına izin verilen ve yapılıp biten konutların sayısına bakıyoruz, durum pek de anlatıldığı, anlatılmak istendiği gibi görünmüyor. TÜİK in açıklamasına göre, yılın ilk dokuz ayında 591 bin konut için yapı ruhsatı düzenlenmiş; yani müteahhitlere bu kadar konut yapabilirsiniz, denmiş. Geçen yılın aynı dönemindeki 533 bine göre %10.8 artış var. Bu yıl yapımına izin verilen bu konutlar, bir ya da bir buçuk yıl içinde tamamlanacak ve konut arzı olarak karşımıza çıkacak. Bir taraftan da konut arzı almış başını gidiyor. İlk dokuz ayda 491 bin konut tamamlanmış ve kullanıma hazır hale getirilmiş, belediyeler de bu konutlar için yapı kullanma izin belgesi vermiş. Geçen yılın aynı dönemindeki 374 bine göre tam %31.2 lik bir artış söz konusu. Dedik ya, dağ taş ev olmuş. Üstelik dokuz ayda kullanım izni verilen 491 bin konut, elbette yeni konutlar. Bunların ne kadarı satıldı, bilme şansımız yok. Bir de ikinci el konutlar var satışa çıkarılan; düşünün konut arzı nerelere varıyor. Tablo böyleyken birileri çıkıp Konutta talep patlayacak, fiyatlar alıp başını gidecek, elinizi çabuk tutun diye piyasayı yönlendirmeye, kamuoyunu etkilemeye çalışıyor. Biz en iyisi sizi rakamlarla başbaşa bırakalım, bu tablo konut açığına mı işaret ediyor, yoksa arzda şişme mi var, siz karar verin Dokuz ayda yarım milyona yakın konuta yapı kullanım izin belgesi verildi Yapı ruhsatı İzin belgesi Ocak-Eylül Değ. (%) Ocak-Eylül Değ. (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 114 EKONOMİK FORUM

3 BİR BAKIŞTA ÜÇ YILIN EKONOMİK GÖSTERGELERİ ÜFE (% değ.) TÜFE (% değ.) İhracat (Aylık) İthalat (Aylık) Cari denge İç borç stoku (milyar ) İç borç faizi (%) Bütçe geliri (Aylık) (milyon ) Bütçe gideri (Aylık) (milyon ) Reel kur end. (TÜFE ye göre) (2003=100) Aylık Ort. $ ( ) Aylık Ort.Euro ( ) Mevduat DTH (Milyar $) Kredi Tük.kredileri Kredi kartları San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmamış endekse göre) San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmış endekse göre) Protestolu senet (Milyon ) Dış borç öde. (Milyon $) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık ,279 12,396 13,066 11,149 13,077 12, ,245 21,011 22,967 18,195 20,624 19, ,939-5,960-9,461-7,538-7,695-7,612-5,150-3,741-6,110-4,143-5,236-6, ,805-4,263-6,259-4,585-5,348-3,993-4,134-1,326-2,657-1,180-4,078-4, ,798-5,076-5,628-8,106-7,597-4,774-6,306-2,434-3, ,499 24,556 20,674 23,523 27,133 26,686 20,714 32,256 22,061 22,633 29,032 24, ,087 27,518 21,813 29,131 30,826 24,804 28,056 30,250 23,207 27,345 33,362 27, ,872 32,500 24,768 30,488 34,901 31,404 37,086 31,905 30,122 30, ,494 23,568 26,792 22,467 24,298 23,597 24,226 29,495 23,932 24,574 26,886 42, ,347 30,159 27,344 27,719 26,239 31,074 28,302 31,822 29,037 31,749 27,943 42, ,933 33,948 30,157 29,893 30,337 32,603 36,774 35,050 34,847 33, ,743 1,024 1, , , , ,756 1, , , , ,810 1, EKONOMİK FORUM 115i

4 GÖSTERGELER GSYH (yüzde değişim) Birinci çeyrek İkinci çeyrek Üçüncü çeyrek Dördüncü çeyrek Yıllık Fiyatlar (yüzde değişim) ÜFE TÜFE.Ekim Ekim On aylık On aylık Yıllık Yıllık Yıllık ortalama Yıllık ortalama Dış Ticaret (Milyon $) Ekim. İhracat 12,105 13, İthalat 19,480 18, Açık -7,375-5, İhracat/ithalat (%) Ocak-Ekim. İhracat 124, , İthalat 207, , Açık -82,565-69, İhracat/ithalat (%) Ekim itibariyle yıllık. İhracat 150, , İthalat 247, , Açık -96,980-85, İhracat/ithalat (%) Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) (Ocak-Eylül) Fark Değ.(%) CARİ İŞLEMLER DENGESİ -49,000-38,370 10, Döviz geliri 160, ,961 3, İhracat 120, , Turizm 21,283 18,836 2, Faiz 1,285 1, Diğer 17,019 16, Döviz gideri -209, ,331 14, İthalat -181, ,981 10, Turizm -3,405-2, Faiz -4,236-4, Diğer -20,346-17,234 3, Eylül itibariyle yıllık -59,135-54,256 4, Merkez Bankası Döviz Rezervi (Milyon $) 22/11/13 23/11/12 Değişim (%) TOPLAM 135, , Döviz rezervi 113,696 99, Altın 21,633 18, Reel Kur Endeksi (2003=100) (TÜFE ye göre) Ekim Ekim Ekim Ekim Ekim Ekim Ekim Ekim Mevduat Bankaları Kredileri (Bin ) TOPLAM 850,895, ,658, Yurtiçi krediler 846,975, ,351, krediler 643,037, ,963, Yabancı para krediler 203,937, ,388, Yurtdışı krediler 3,920,129 3,306, Yatırım Teşvikleri Belgeleri (Milyon ) (Ocak-Ekim).Enerji 16,537 10, Hizmetler 13,843 12, İmalat 26,390 15, Madencilik 7,193 1, Toplam 63,963 39, Repo Hacmi (Bin ) 26/11/13 26/11/12 Değ. (%). Müşterilerle yapılan 1,284,120 1,686, Mali kuruluşlar arasında yapılan 24,326,586 20,184, Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyon ) (Ocak-Ekim). Gelir 320, , Harcama 327, , Denge -7,664-18, Faiz dışı denge 38,583 24, Yurtiçindekilerin toplam mevduatı (Bin ) TOPLAM 526,252, ,693, Vadesiz 86,527,485 67,212, Vadeli 439,725, ,480, Yurtiçi Yerleşiklere Ait DTH (Milyon $) TOPLAM 115, , ABD Doları 64,882 60, Euro 35,569 30, (Dolar karşılığı) 48,027 39, Diğer dövizler (dolar karşılığı) 2,136 2, Mevduatın Vade Dağılımı (Bin ) 15/11/13 16/11/12 Değ. (%) a- mevduat 557,061, ,549, Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 96,936,328 74,646, Bir ay 75,553,474 65,222, Üç ay 332,834, ,301, Altı ay 27,296,305 31,766, Bir yıl ve daha uzun 24,440,916 9,612, b-yabancı para mevduat 305,975, ,312, Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 58,366,602 48,593, Bir ay 41,970,393 36,042, Üç ay 146,189, ,206, Altı ay 25,285,844 13,642, Bir yıl ve daha uzun 34,163,576 22,827, Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları (Bin ) 22/11/13 23/11/12 Değ.(%) Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları 320,260, ,044, Tüketici kredileri 230,784, ,386, Konut 99,212,808 77,311, Taşıt 7,777,063 7,256, Diğer 123,794,831 96,817, Kredi kartları 89,476,141 71,658, Tasfiye olunacak. Tüketici kredileri 5,031,741 4,056, Kredi kartları 4,634,239 4,042, Şirket Kuruluşları (Ocak-Ekim). Kurulan 40,085 32, Kapanan 12,101 10, EKONOMİK FORUM

5 En Yüksek Faiz Oranları (20 Kasım 2013 itibariyle) mevduata 3,00-20,00 4,00-20,00 4,00-18,00 4,00-18,00 İç Borç Stoku Para Arzı (Bin ) M1 196,448, ,089, DOLAŞIMDAKİ PARA 67,791,959 54,883, Dolaşıma Çıkan Banknot + Madeni Para 76,949,716 62,192, Banka Kasaları (-) 9,157,757 7,308, VADESİZ MEVDUAT ( ) 87,781,229 66,500, Mevduat Bankaları 80,297,873 61,546, Katılım Bankaları 7,476,489 4,941, TCMB 6,867 11, VADESİZ MEVDUAT (YP) 40,874,814 33,705, Mevduat Bankaları 37,561,545 31,115, Katılım Bankaları 3,304,552 2,559, TCMB 8,717 29, M2 857,650, ,205, VADELİ MEVDUAT ( ) 452,760, ,922, Mevduat Bankaları 425,349, ,221, Katılım Bankaları 27,410,967 22,701, TCMB - - VADELİ MEVDUAT (YP) 208,442, ,194, Mevduat Bankaları 193,950, ,105, Katılım Bankaları 14,492,505 12,088, TCMB - - M3 899,908, ,245, REPO 7,402,491 5,619, PARA PİYASASI FONLARI (B TİPİ LİKİT FONLAR) 11,328,769 17,942, İHRAÇ EDİLEN MENKUL DEĞERLER 23,526,349 19,477, Tüketici Güven Endeksi Ekim 13 Eylül 13 Değ.(%) TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ(*) Hanenin maddi durum beklentisi Genel ekonomik durum beklentisi İşsiz sayısı beklentisi (**) Tasarruf etme ihtimali (*)Beklentiler gelecek 12 aylık dönem için sorgulanıyor. (**)Söz konusu endeksin artması, işsiz sayısı beklentisinde azalışı, azalması ise işsiz sayısı beklentisinde artışı gösteriyor. Sanayi Üretimi Değişimi (%) Dış Borç Anapara ve Faiz Ödemesi (Milyon $) (Ocak-Ekim) Toplam 9,459 11, Kamu 8,259 9, Merkez Bankası IMF'ye ödemeler 858 1, Turist Sayısı ABD Doları mevduata Euro mevduata.ekim sonu Eylül 2013 Eylül 2012.Arındırılmamış endekse göre (yıllık) Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (yıllık) Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (bir önceki aya göre) Ocak-Eylül 28,355,164 25,756, İnşaat Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi Daire sayısı (Ocak-Eylül). Ruhsat 591, , Yapı kullanma izin belgesi 490, , İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Yüzde) Kasım Protestolu Senetler (Ocak-Ekim). Adet 912, , Tutar (Bin ) 6,199,298 5,498, İşsizlik Verileri (Bin Kişi) Ağustos 13 Temmuz 13 Ağustos ve daha yukarı yaştaki nüfus 55,715 55,642 54,841.İşgücü durumu 28,766 28,785 27,812 İstihdam edilenler 25,960 26,099 25,367 İşsizler 2,806 2,686 2,445.İşsizlik oranı (%) Tarım dışı işsizlik oranı (%) Genç nüfusta işsizlik oranı (%) DIŞ BORÇ STOKU (Milyon $) Ç Ç Türkiye brüt dış borç stoku (toplam) 367, , , , ,969 Kısa 125, , ,832 81,934 77,326 Uzun 241, , , , ,643 Kamu sektörü (toplam) 108, , ,290 94,281 89,081 Kısa 15,382 12,598 11,040 7,013 4,290 Uzun 93,213 90,726 92,250 87,268 84,791 TCMB (toplam) 6,395 6,637 7,088 9,334 11,565 Kısa ,036 1,239 1,553 Uzun 5,432 5,657 6,052 8,095 10,012 Özel sektör (toplam) 252, , , , ,324 Kısa 109, ,366 88,756 73,682 71,483 Uzun 143, , , , ,841 ÖNCEKİ DÖNEME GÖRE FARK (Milyon Dolar) Türkiye brüt dış borç stoku (toplam) 17,448 12,403 33,131 12,392 22,864 Kısa 10,743 14,112 18,898 4,608 28,333 Uzun 6,705-1,709 14,233 7,784-5,469 Kamu sektörü (toplam) 5, ,010 5,200 5,599 Kısa 2,784 1,558 4,027 2, Uzun 2,487-1,524 4,983 2,477 4,907 TCMB (toplam) ,246-2,231-1,597 Kısa Uzun ,043-1,917-1,386 Özel sektör (toplam) 12,419 12,820 26,367 9,423 18,863 Kısa 7,976 12,610 15,074 2,199 27,852 Uzun 4, ,293 7,224-8,989 ÖNCEKİ DÖNEME GÖRE DEĞİŞİM (Yüzde) Türkiye brüt dış borç stoku (toplam) Kısa Uzun Kamu sektörü (toplam) Kısa Uzun TCMB (toplam) Kısa Uzun Özel sektör (toplam) Kısa Uzun EKONOMİK FORUM 117i