Seminer Faaliyet 6.2 STK larla işbirliği eğitimi Eski ve yeni AB Üye Devletlerinin deneyimleri

Transkript

1 Seminer Faaliyet 6.2 STK larla işbirliği eğitimi Eski ve yeni AB Üye Devletlerinin deneyimleri 16 Haziran 2008, TBMM, Ankara Dace L. Luters-Thümmel, MELS (Lüksemburg/Nancy) Avukat (GER/LV) Almanya Uluslararası Hukuk İşbirliği Vakfı

2 Tanım Sivil Toplum Kuruluşlarının Tanımı: Gönüllü, bağımsız kurum ya da kuruluşlar Temel olarak kurucularının ve üyelerinin Kâr amacı gütmeyen amaçlarına ulaşmak üzere kurulmuşlardır Bünyelerinde siyasi partiler yer alamaz Bakanlar Kurulu nun üye devletlere Avrupa daki sivil toplum kuruluşlarının yasal statüsüne ilişkin CM/Rec(2007)14 sayılı Tavsiyesi (Avrupa Konseyi) 2

3 Özellikler Diğer özellikler Kişiler (gerçek veya tüzel) ya da bir grup kişi tarafından kurulmuştur Üyelik sistemine dayalı olabilir ya da olmayabilir Gayriresmi ya da tüzel kişiliği bulunan kuruluşlar Bölgesel ya da ulusal düzeyde aktif Kamu kurumlarının yönetim ve yönlendirmesine tabi değil Faaliyetlerinden elde ettiği kârı, üyeleri ya da kurucularına dağıtmaz; bu kârı, kendi amaçlarına ulaşma yolunda kullanır NOT: Dar anlamda think-tank kuruluşları, iş odaklı gruplanmalar, lobiciler 3

4 Farklı başlangıç noktası ESKİ Üye Devlet deneyimi YENİ Üye Devlet yönetimi - Sovyetler sonrası tarz - STK lar köklü ve bilinir kuruluşlardır Genellikle şemsiye kuruluşlar STK lar yeni kurulmuştur Yavaş değişen ortak platformlara dayalı çeşitlilik Organizasyon yapısı güçlü Amatörlük Bağlantıları kuvvetli Bilgi ve ağ eksikliği Kendine güvenen Kendi girişimlerine güvenmeme ve başarısızlık Şu ana kadar yasa koyucular tarafından verilenin ötesinde bir desteğe ihtiyaçları yok Eleştiri: Die Blockierte Republik, Yasama sürecine katılımları için gerekli koşulları sağlamak amacıyla yasama kurumlarının daha fazla desteğine ihtiyaç duyarlar Örneğin, bloke olmuş Cumhuriyet 4

5 ALMANYA Deneyimi: Bakanlık düzeyinde tasarıları yazanlar (devlet görevlileri) STK ları halihazırda sağlıklı bir şekilde hazırlanmış ülke çapında faal şemsiye kuruluşlar listesine göre tasarı hazırlama aşamasında ortak bir uygulama olarak sürece dahil ederler Görüşlerini belirtme ve genel olarak yönetilebilir bir süre içerisinde yazılı beyanat verme olanağı Parlamento düzeyinde: Yasa tasarısı Bakanlar Kurulu nda kabul edilip Parlamentoya iletildikten sonra STK lar yasa tasarısı metninin nihai haline getirilmesi sürecine dahil olabilirler. 5

6 Okumalar Taslak metin parlamentoya sunulmadan önce numaralandırılır, numaralandırılan tüm belgeler halka açıktır ve internette (Bundestags-Drucksache), DIP sistemi ( Dokumentations- und Informationssystem für Parlamentarische Vorgänge - DIP (16. Wahlperiode) ) adı verilen sistemde yayınlanır) Ayrıca milletvekilleri (halihazırda milletvekillerinin bir kısmı ya da en az % 5 i, örneğin, 31 milletvekili) de bir yasa tasarısı hazırlayabilir, bu belge de numaralandırılır ve herkesin erişimine açılır. Yasa tasarıları üç okumadan geçirilir Parlamento genel kurulu oturumları genellikle halka açıktır ( 19 GO BT) 6

7 Yasama Prosedürü 7

8 Birinci okuma: komisyonların atanması (ana komisyon ve koordinasyon komisyonları) Ayrıca alt komisyonlar da oluşturulabilir ( 55 GO BT) Komisyon toplantıları genellikle halka açık değildir ( 69 GO BT) Komisyon düzeyinde, - STK lar da dahil olmak üzere - çıkar gruplarının uzmanları ve temsilcileri de halka açık oturumlarda söz alabilir ( 70 GO BT) 8

9 70 GO BT 70 Öffentliche Anhörungssitzungen (1) Zur Information über einen Gegenstand seiner Beratung kann ein Ausschuss öffentliche Anhörungen von Sachverständigen, Interessenvertretern und anderen Auskunftspersonen vornehmen. Bei überwiesenen Vorlagen ist der federführende Ausschuss auf Verlangen eines Viertels seiner Mitglieder dazu verpflichtet; bei nicht überwiesenen Verhandlungsgegenständen im Rahmen des 62 Abs. 1 Satz 3 erfolgt eine Anhörung auf Beschluß des Ausschusses. Die Beschlußfassung ist nur zulässig, wenn ein entsprechender Antrag auf der Tagesordnung des Ausschusses steht. (2) Wird gemäß Absatz 1 die Durchführung einer Anhörung von einer Minderheit der Mitglieder des Ausschusses verlangt, müssen die von ihr benannten Auskunftspersonen gehört werden. Beschließt der Ausschuss eine Begrenzung der Anzahl der anzuhörenden Personen, kann von der Minderheit nur der ihrem Stärkeverhältnis im Ausschuss entsprechende Anteil an der Gesamtzahl der anzuhörenden Auskunftspersonen benannt werden. (3) Der mitberatende Ausschuss kann beschließen, im Einvernehmen mit dem federführenden Ausschuss eine Anhörung durchzuführen, soweit der federführende Ausschuss von der Möglichkeit des Absatzes 1 keinen Gebrauch macht oder seine Anhörung auf Teilfragen der Vorlage, die nur seinen Geschäftsbereich betreffen, beschränkt. Dem federführenden Ausschuss sind Ort und Termin sowie der zu hörende Personenkreis mitzuteilen. Mitglieder des federführenden Ausschusses haben während der Anhörung Fragerecht; dieses kann im Einvernehmen mit dem federführenden Ausschuss auf einzelne seiner Mitglieder beschränkt werden. (4) Der Ausschuss kann in eine allgemeine Aussprache mit den Aus- kunftspersonen eintreten, soweit dies zur Klärung des Sachverhalts erforderlich ist. Hierbei ist die Redezeit zu begrenzen. Der Ausschuss kann einzelne seiner Mitglieder beauftragen, die Anhörung durchzuführen; dabei ist jede im Ausschuss vertretene Fraktion zu berücksichtigen. (5) Zur Vorbereitung einer öffentlichen Anhörung soll der Ausschuss den Auskunftspersonen die jeweilige Fragestellung übermitteln. Er kann sie um Einreichung einer schriftlichen Stellungnahme bitten. (6) Ersatz von Auslagen an Sachverständige und Auskunftspersonen erfolgt nur auf Grund von Ladungen durch Beschluß des Ausschusses mit vorheriger Zustimmung des Präsidenten. (7) Die Absätze 1 bis 6 gelten auch für Anhörungen in nichtöffentlicher Sitzung. 9

10 Gündemi Başkan belirler, ancak komisyon üyelerinin çoğunluğu gündemi değiştirebilir ya da genişletebilir ( 61 GO BT) Ana komisyon Genel Kuruldaki ikinci okuma için değiştirilen taslağın (Beschlussempfehlung = karar tavsiyesi) sonuçlarını sunar, bu belge de numaralandırılır Maddeler tek tek görüşülebilir, ancak oylama tasarının geneli için yapılır Eğer bir milletvekili değişiklik başvurusunda bulunursa ve ikinci okumada başvurusu kabul edilirse (çok ender olur), değiştirilen metin yazdırılır ve yeniden numaralandırılır Üçüncü okumada, sadece gruplar ya da milletvekillerinin % 5 i değişiklik başvurusunda bulunabilir, bu başvuru yalnızca ikinci okumada değiştirilen metinle ilgili olabilir Üçüncü okuma, yasayla ilgili nihai oylamayla son bulur [Bundesrat (2. Meclis) onay vermezse, uzlaşı komisyonu devreye girer] Kabul edilen yasaya nihai numarası verilir, yasa Başbakan ve yetkili Bakan tarafından imzalanır. Meclis Başkanı belgeyi alır, prosedüre ve Anayasaya uygun olup olmadığını inceler. Yasa, Meclis Başkanı tarafından imzalanmasının ardından Resmi Gazete de (Bundesgesetzblatt) yayımlanır. Başka bir şekilde belirtilmediği sürece yasa, yayımlanmasını takip eden 14. günde yürürlüğe girer. 10

11 STK Kaydı STK ların kaydı mecburi değildir Geschäftsordnung des Bundestages, Anlage 2 Registrierung von Verbänden und deren Vertretern (Alman Parlamentosu Usul Kuralları, Ek 2 Derneklerin ve üyelerinin kaydı) e göre; halihazırda, 2041 kayıt (30 Mayıs 2008 itibariyle) Girilmesi zorunlu bilgiler: isim Merkezi ve adresi Yönetim kurulu ve yöneticileri Faaliyet alanı Üye sayısı Bağlı kuruluşlarının sayısı Dernek temsilcileri Parlamento (ve Bundesrat) temsilciliğinin adresi Dernek tüzüğü ve dernek sicil kayıt suretiyle birlikte verilir Çerçeve kuruluş kayıtlı olduğu sürece bağlı kuruluşlara ayrı giriş yapılmaz Kayıtlar halka açıktır ve Parlamentonun internet sitesinde yer alır Parlamento binasına giriş, verilen giriş kartı sayesinde kolaylaştırılır, ancak diğer kuruluşlara da bir milletvekili tarafından Parlamentoya davet edilmeleri halinde giriş kolaylığı sağlanır. Resmileştirilmemiş işbirliği 11

12 LETONYA Deneyimi: Bakanlık düzeyinde: STK ların katılımının daha çok resmileştirilmesi - Bakanlar Kurulu nun STK larla işbirliğine ilişkin 15 Haziran 2005 tarihli andıcı 12

13 15 Haziran 2005 Andıcı Kapsam: Amaç: Toplumun çıkarlarına uygun olarak devlet idaresinin etkinliğini arttırmak, Karar alma mekanizmasının ve devlet idaresinin tüm düzeylerinde sivil toplumun katılımını sağlamak, Ve böylece: demokrasinin temel bir unsuru olarak sivil toplumun gelişimini desteklemek 13

14 Uygulama: Sivil Toplumun Güçlendirilmesi Programının desteklenmesi Sivil Toplumu güçlendirmek amacıyla yıllarını kapsayan genel politika hedeflerinin desteklenmesi Şeffaflık ve kabul edilmiş yasal ilkelere saygı ilkelerine uyma görevi, yetki paylaşımının ve mevcut kaynakların kabul edilmesi Andıcı imzalayanlar, andıcın uygulamasını denetlemek amacıyla etkin bir mekanizma oluşturacaktır Sivil Toplumun Güçlendirilmesi programının uygulanmasının, planlamasının ve hazırlanmasının değerlendirilmesinin garanti edilmesi Sivil toplumu devlet idaresi konusunda, devlet idaresi çalışanlarınıysa STK ların faaliyetleri konusunda eğitecek ortak projelerin gerçekleştirilmesi Andıcın amaçlarını yerine getirmek için gereken araçları sağlayan tekliflerin hazırlanması Yasal metinlerde, gelir vergilerinin % 1 inin kamu yararına çalışan kuruluşları desteklemek amacıyla bu kuruluşlara aktarılmasına yönelik değişikliklerin yapılması 14

15 Etkin katılım STK larla ve STK ların karar alma sürecine etkin katılımıyla ilgili daha kapsamlı bilgiye ulaşma için : a) koordinasyon toplantılarının tutanaklarında STK ların ifadeleri/katkılarına yer verilecektir b) konuya ilgi duyan STK ların temsilcilerinin koordinasyon toplantılarına, Danışma Konseyi toplantılarına ve çalışma gruplarına katılımı sağlanacaktır c) STK lara kendi teklifleriyle ilgili olarak alınan kararlar ve bu kararların gerekçeleriyle ilgili bilgi verilmesi zorunludur d) STK ların Bakanlar Kurulu ve bakanlıklardaki yasa tasarısı projeleri ve politika planlama belgeleriyle ilgili daha iyi bilgi sahibi olması için STK lara yasa tasarılarının hazırlanması sürecine katılma ve görüşlerini belirtme olanağı tanınmalıdır 15

16 Görevlerin verilmesi Bakanlar Kurulu aşağıdaki hususları destekleyerek kamu kurumlarının görevlerinin derneklere, vakıflara ve sivil toplum kuruluşlarına verilmesini sağlar: a) etkin idare sağlamak amacıyla kamu görevlerinin verilmesine ilişkin bir anlayışın oluşturulması b) STK ların ve onlara ait ağların politika planlama ve işbirliği anlaşmalarına katılımı c) bir işbirliği anlaşmasının imzalanması (kısa ve uzun vadeli) d) kamu görevlerinin yerine getirilmesine ilişkin kesin talimatlar verilmesi e) kamu hizmetleri için ortak bir ödeme sisteminin hazırlanması f) sivil toplumun yerel makamların kararlarına etkin katılımını sağlamak amacıyla yasal bir zeminin oluşturulmasının sağlanması 16

17 Andıç STK lar karşılıklı koordinasyonun öneminin bilincinde olarak birbirleri arasında etkin bir görüş alışverişi sağlar ve STK lar, toplum ve Bakanlar Kurulu arasında yapıcı bir işbirliği temin eder Andıç, andıcın imzalandığı gün imza atma imkanı olmayan tüm diğer kuruluşların imzasına açıktır Her altı ayda bir diğer STK lar Andıca katılabilir Andıcın koordinasyonu ve uygulamasından Başbakanlık sorumludur 17

18 Parlamento düzeyinde: Letonya da Sivil Toplumun Güçlendirilmesi ve STK larla İşbirliğine İlişkin Parlamento Bildirgesi : İmza Tarihi - 30 Mart 2006 Devletin ve vatandaşlarının sürdürülebilir kalkınmasında sivil toplumun önemi ve STK ların Parlamento kararlarının niteliği üzerindeki etkisi dikkate alınarak: STK larla Parlamento arasındaki işbirliği geliştirilmelidir Sivil toplumun gelişimi desteklenmelidir STK ların faaliyet ortamı geliştirilmelidir Parlamento ile STK lar arasındaki işbirliği, yasa koyucular ve toplum ve bireyler arasında daha yakın bir ilişkiyi temsil etmektedir Parlamento ve STK lar, sivil toplumun ve sivil toplumun yasama prosedürlerine katılımının desteklenmesinde liderlik rolü üstlenmek niyetindedir. 18

19 Bildirgenin Amaçları: Sivil toplumun gelişimini sağlamak İşbirliğini arttırmak 19

20 İlkeler: Toplum, Dernekler ve Vakıflar Yasası yla tanınan olanakları kullanmalıdır STK lar yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde karar alma sürecine katılarak Ticari grupların ya da bir siyasi partinin ya da birliğin çıkarlarını temsil etmek yerine toplumun daha geniş bir kesiminin temsil edilmesine odaklanacaktır STK lar Parlamentonun eşit ortaklarıdır ve mevzuat sürecinin başlatılması, mevzuatın hazırlanması ve değerlendirilmesinde önemli girdiler sağlarlar Parlamento bilgiye erişimi arttıracak ve kabul edilen kanunların kaliteli olmasını sağlamak amacıyla STK uzmanlarının çalışmalarının sonuçlarına günlük işlerinde yer verecektir Parlamento şeffaflığı sağlayacak ve tüm STK lar için eşit olanaklar sunacaktır Parlamento yolsuzluğu ya da çıkar çatışmasını teşvik eden ya da bu konuda şüphe yaratan davranışları desteklemeyecektir Bu amaçlara ulaşmak için ulusal ve uluslararası iyi uygulamalar dikkate alınacaktır 20

21 Parlamento aşağıdakileri gerekli saymaktadır: Sivil toplum dostu mali politika ve bütçe politikası (Parlamentonun yetkilerinin temel alanı) Sivil toplumun güçlendirilmesi için sağlanan mali destekte sürekli bir artış Bölgesel STK ların karar alma mekanizmasına katılımı ve bu STK ların katılımına ilişkin mekanizmaların oluşturulması 21

22 Parlamento aşağıdaki kararları alır: Parlamento ile STK lar arasındaki işbirliğinin düzenli olarak değerlendirilmesi ve Parlamento komisyonları arasında STK ların yasama prosedürüne katılımı durumunda her STK ya eşit muamele edilip edilmediğine ilişkin deneyim alışverişinin gerçekleştirilmesi Parlamentoda ve Parlamentonun ilgili komisyonlarında STK lar için bir temas kişisi belirlenmesi STK ları Parlamentonun ve Parlamento komisyonlarının faaliyetleri konusunda bilgilendirmek amacıyla parlamentonun ve diğer mekanizmaların internet sitelerinin sürekli güncellenip geliştirilmesi, STK ların yasama prosedürlerine katılım olanakları konusunda eğitilmesi Komisyon çalışmalarında STK temsilcilerine yer verilmesi ve STK ların ve toplumun komisyonun yetki alanına ilişkin görüş ve tekliflerinin belirli bir prosedür dahilinde dinlenmesi Yasa tasarıları ve karar taslaklarının tamamlanması amacıyla belirli bir prosedür dahilinde tekliflerin görüşülmesinin organize edilmesi Meclis Başkanı, Komisyon Başkanları ve STK temsilcilerinin katılımıyla işbirliği sonuçlarının değerlendirildiği ve gelecekteki işbirliği faaliyetlerine ilişkin bir programın oluşturulduğu yıllık bir forum organize edilmesi Sivil toplumun ve Parlamento ile STK lar arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi için teklifler toplayarak ve bu teklifleri görüşerek işbirliğini yönlendiren ve koordine eden bir İşbirliği Konseyi nin kurulması 22

23 Teşekkürler! SORUSU OLAN VAR MI? E-POSTA: 23