2011 YILI GELİR VERGİSİ BEYANNAME DÜZENLEME. Bölüm 2. A. Murat YILDIZ Yeminli Mali Müşavir

Transkript

1 2011 YILI GELİR VERGİSİ BEYANNAME DÜZENLEME Bölüm 2 A. Murat YILDIZ Yeminli Mali Müşavir 1

2 TOPLAMA YAPILMAYAN HALLER Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez. a) Gerçek usulde vergilendirilmeyen ziraî kazançlar, bu Kanunun 75 inci maddesinin (15) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratları, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı, b) Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2011 Yılı için TL) aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dahil), c) Vergiye tâbi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2011 Yılı için TL) aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları, d) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı TL yi aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları. 2

3 TOPLAMA YAPILMAYAN HALLER Gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar, tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler, 75 inci maddenin 15 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratları, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı, tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek gelirler olarak belirlenmiştir. Stopaja ve istisnaya tabi olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyanı, bunların toplam tutarının TL yi geçmesi durumunda söz konusu olacaktır. Bu düzenlemeyle, çok küçük gelirler için beyanname verilmesi zorunluluğu kaldırılmakta, mükellef ve vergi dairesi gereksiz ve verimsiz işlerden kurtarılmıştır. Ticari, zirai ve mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olan tam mükellefler ile yıllık beyanname veren dar mükellefler de sadece yıllık beyanname verme yükümlülüğü getirilen kazanç ve iratlarını beyannamelerine dahil edeceklerdir. 3

4 TOPLAMA YAPILMAYAN HALLER Beyana tabi gelirin sadece ücretlerden oluştuğu durumda, toplam ücret tutarı beyan sınırını geçse dahi, birinci işverenden sonraki işverenlerden alınan ücretler toplamının 2011 yılı için TL yi aşmaması halinde beyanname verilmeyecektir. Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı mükellefçe serbestçe belirlenebilecektir. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde ücret gelirlerinin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde, sadece birden sonraki işverenden elde edilen ücret gelirleri beyan sınırı olan TL ile kıyaslanacak olup, beyana tabi diğer gelirlerin tutarının önemi bulunmamaktadır. Maddenin 1/c bendi uygulamasında; tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyan edilip edilmeyeceği ise şu şekilde belirlenecektir. Öncelikle tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan toplam tutarı TL nı aşmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratların tutarı, beyan edilmesi gereken diğer gelirlerin ( ticari kazanç, mesleki kazanç, gerçek usulde zırai kazanç ile diğer kazanç ve iratlar ) toplam tutarına eklenerek, bulunan tutar TL lik beyan sınırını geçiyorsa, tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları verilecek beyannameye dahil edilecektir. Söz konusu beyan sınırının hesabında; bir ya da birden fazla işverenden ücret geliri elde ediliyorsa birden sonraki işverenlerden elde edilen ve toplam tutarı TL nı aşmayan ücret gelirleri dikkate alınmayacaktır. 4

5 BEYANNAME VERİLMEYEN HALLERE İLİŞKİN ÖRNEK UYGULAMALAR 5

6 Örnek 1: Nuray hanım üç ayrı şirkette yönetim kurulu üyesi olup, 2011 yılı gelirleri aşağıdaki gibidir. Birinci işverenden alınan ücret İkinci işverenden alınan ücret Üçüncü işverenden alınan ücret Konut kira geliri Ücret gelirlerinin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiştir. Nuray hanım, birden fazla işverenden aldığı ücret gelirinin yanı sıra mesken geliri elde etmiştir. Beyanname verilip verilmeyeceği öncelikle ücret gelirleri dikkate alınarak değerlendirilecektir. Ücret gelirleri ile ilgili olarak birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretlerin toplamı TL lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden alınan ücrette dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı ( TL) beyan edilecektir. Konut kira gelirinden TL lik istisna tutarı düşülecek olup, kalan tutar gayrimenkul sermaye iradı olarak beyannameye dahil edilecektir. 6

7 Örnek 2: Erhan beyin 2011 yılı gelirleri aşağıdaki gibi olup, ücret gelirleri ile işyeri kira gelirleri tevkif yoluyla vergilendirilmiştir. Birinci işverenden alınan ücret İkinci işverenden alınan ücret Konut kira geliri İşyeri kira geliri (Brüt) İkinci işverenden alınan ücret, TL lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirleri beyan edilmeyecektir. Mesken kira gelirinden TL lik istisna düşüldükten sonra kalan tutar her halükarda beyan edilecektir. Konut kirasının istisna düşüldükten sonra kalan kısmı ile işyeri kira geliri toplamı ( ) TL lik beyan haddini aştığından, tevkifata tabi tutulmuş olan işyeri kira geliri de konut kira geliri ile birlikte beyan edilecek; hesaplanan vergiden tevkif yoluyla alınan vergiler mahsup edilecektir. 7

8 Örnek 3: Tuncer beyin, 2011 yılında tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş işyeri kira geliri, mevduat faizi ile birlikte konut kira geliri elde etmiştir. İşyeri kira geliri (Brüt) Konut kira geliri Mevduat faizi Mevduat faizi geliri, Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67 inci maddesi kapsamında tevkifata tabi tutulduğu için tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir. Konut kira gelirinden TL lik istisna düşülecek olup, kalan tutar (8.200 TL) her halükarda beyan edilecektir. İşyeri kira geliri ise, elde edilen gayrimenkul sermaye iradı toplamı ( = TL ) TL lik beyan sınırını aşmadığından beyannameye dahil edilmeyecektir. 8

9 Örnek 4: Osman bey 2011 yılında avukatlık faaliyeti dolayısıyla TL serbest meslek kazancı, bunun yanı sıra işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulünden brüt TL kira geliri elde etmiştir. Serbest Meslek Kazancı İşyeri kira geliri (Brüt) Örneğimizde Avukat Osman bey serbest meslek kazancı dolayısıyla her hal ve takdirde yıllık beyanname verecek, ayrıca serbest meslek kazancı ile işyeri kira gelirinin toplamı ( = TL ) TL lik beyan sınırını aştığından serbest meslek kazancı dolayısıyla vermek zorunda olduğu beyannameye işyeri kira gelirini de dahil edecektir. 9

10 Örnek 5: Erkan bey 2011 yılında Ankara da market işletmekte olup, bu faaliyetinden TL ticari kazanç, bunun yanı sıra basit usulde vergiye tabi ticari kazanç sahibine işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulünden TL kira geliri, gerçek usulde vergiye tabi bir başka kişiye işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulünden ise brüt TL kira geliri elde etmiştir. Erkan beyin ayrıca ticari işletmesine dahil olmayıp kendi adına olan, tarihinden sonra ihraç olunan hazine bonosundan TL brüt faiz geliri, İMKB ye kayıtlı hisse senetlerinin Aracı kurum vasıtasıyla iktisabından 6 ay sonra satışından ise TL alım-satım kazancı oluşmuştur. Ticari Kazanç İşyeri kira geliri (Stopaj öncesi Brüt) İşyeri kira geliri (Basit Usuldeki Mükelleften) Hazine Bonosu Faiz Geliri Hisse Senedi Alım-Satım Kazancı Örneğimizde Erkan bey ticari kazancı dolayısıyla her hal ve takdirde yıllık beyanname verecektir. Diğer gelir unsurları değerlendirildiğinde ise; 10

11 tarihinden sonra ihraç olunan hazine bonosundan elde ettiği faiz geliri ile İMKB ye kayıtlı hisse senetlerinin aracı kurum vasıtasıyla iktisabından 6 ay sonra satışından elde edilen TL alım-satım kazancı ise GVK nun geçici 67. Maddesi hükmü çerçevesinde tevkifata tabi bulunduğundan aynı maddede yer alan düzenleme çerçevesinde tutarı ne olursa beyan dışı kalacaktır. Diğer taraftan basit usulde vergiye tabi ticari kazanç sahibine işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkulünden elde edilen TL kira geliri tevkifata ve istisnaya tabi bulunmadığından GVK nun 86/1-d Maddesi hükmü çerçevesinde beyan edilmeyecektir. Son olarak Erkan beyin ticari kazancı ile stopaja tabi tutulan işyeri kira gelirinin toplamı ( = TL ) TL lik beyan sınırının altında kaldığından ticari kazanç nedeniyle vermek zorunda olduğu beyannameye işyeri kira gelirini dahil etmeyecek, bir başka deyişle Erkan beyin 2011 yılı gelir vergisi matrahı ticari kazanç tutarı olan TL ile sınırlı kalacaktır. 11

12 YILLIK BEYANNAME İLE BİLDİRİLECEK GELİRDEN İNDİRİLEBİLECEK GİDERLER 1. HAYAT, SAĞLIK, VB. SİGORTA PRİMLERİ 2. BAĞ- KUR PRİMLERİ 3. BAĞIŞ VE YARDIMLARIN İNDİRİMİ 4. SAKATLIK İNDİRİMİ 5. ÖZEL SAĞLIK VE EĞİTİM GİDERLERİ 6. SPONSORLUK HARCAMALARI 7. AR-GE İNDİRİMİ 8. GEÇMİŞ YIL ZARARLARI 9. YURT DIŞI FAALİYETLERDEN DOĞAN ZARARLAR 12

13 1- HAYAT, SAĞLIK, VB. SİGORTA PRİMLERİ Mükellefler yıllık beyanname ile bildirdikleri kazançlarından, bizzat kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödedikleri katkı paylarını indirebileceklerdir. Bu indirimin yapılabilmesi için ayrıca; 1. Sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, 2. Prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve 3. Ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartları aranmaktadır. 13

14 1- HAYAT, SAĞLIK, VB. SİGORTA PRİMLERİ Bireysel emeklilik sistemine giriş ücreti ile yönetim giderlerinin katkı payı olarak değerlendirilmesi ve indirim konusu yapılması mümkün değildir. İndirimin doğru bir şekilde uygulanabilmesi için ödeme tutarı ile tarihinin belgelendirilmesi gerekmektedir (GVK GT.256). Yıllık beyannamede indirim konusu yapılacak prim veya katkı payının, beyannamenin ilgili olduğu yıl ile ilişkili olması ve bu yılın sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir. Geçmiş dönemlere ilişkin olarak yapılan prim ve katkı payı ödemelerinin düzeltme yoluyla ödemenin ilgili olduğu dönemin matrahının tespitinde indirim konusu yapılması da mümkün değildir. Eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim 14 ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilir.

15 1- HAYAT, SAĞLIK, VB. SİGORTA PRİM İNDİRİMİNDE SINIR İndirilecek sigorta primi tutarı yılda; bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları için beyan edilen gelirin % 10'unu, bunun dışındaki şahıs sigorta primleri için beyan edilen gelirin %5 ini aşamayacaktır. Bireysel emeklilik sistemi ile diğer şahıs sigortaları için ödenen primlerin birlikte olması halinde matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutar beyan edilen gelirin %10'u ile sınırlı olacaktır. Bu durumda şahıs sigorta primleri için %5 oranındaki sınır ayrıca aranacaktır. Örneğin; Mükellefçe beyan edilen gelir TL., Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı payı 800 TL., diğer Şahıs Sigorta Şirketine yapılan Prim ödemesi 300 TL ise toplamda en fazla beyan edilen gelirin % 10 u olan TL. indirim yapılacaktır. Bu örnekte diğer Şahıs Sigorta Şirketine yapılan Prim ödemesi 700 TL, Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı payı 300 TL. olsaydı, bu durumda ise Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı payı tutarının tamamı ile Şahıs Sigorta Şirketine yapılan Prim ödemesinin indirim konusu yapılabilecek kısmı beyan edilen kazancın % 5 ini aşamayacağı için 500 TL lik kısmı olmak üzere toplam 800 TL indirim konusu yapılabilecekti. Ayrıca kanunda sayılan kişilerin tamamı için ödenecek prim ya da katkı payı tutarı toplamı asgari ücretin yıllık tutarını da aşmamalıdır. ( 2011 YILI İÇİN TL ) 15

16 2- BAĞ- KUR PRİMLERİ Eski Bağ-kur kanunu kapsamındaki kişilerin hak ve yükümlülükleri 5510 sayılı Kanun un 4. maddesinde yeniden düzenlenmiştir. Anılan Kanun un 88. maddesinde SGK ya ödenen primlerin gider olarak dikkate alınabileceği hükme bağlanmıştır. Ancak, özellikle ortaklık şeklindeki işletmelerde gider kaydı sorun yaratabilmektedir. Bu nedenle beyannamede indirim yöntemi kullanılmaktadır (GVK GT.110). Bu indirimde, %5 veya %10 luk sınır söz konusu değildir. Kar tutarı kadar Bağ-Kur indirimi yapılabilir. Serbest meslek erbabının ödemiş oldukları Bağ-Kur primlerini Gelir Vergisi Kanunun 68/8 inci maddesi hükmüne dayanarak da, mesleki kazançlarının tespitinde hasılattan indirme imkanları mevcuttur. Ödendiği döneme ilişkin beyannamede indirilecektir. Anonim Şirketlerin yönetim kurulu üyeleri ile Limited Şirket ortakları bakımından da yukarıdaki esaslar dahilinde işlem yapılacaktır. Bir başka deyişle söz konusu kurumlarda ortaklara ait Bağ-Kur giriş keseneği ve sigorta primlerinin kurum kazancının tespitinde gider yazılması mümkün değildir. 16

17 2- BAĞ- KUR PRİMLERİ ( ÖZELGELER ) Toplu olarak yapılan Bağ-Kur Primi ödemeleri hangi yıla ait olduğuna bakılmaksızın gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olduğunun tevsiki kaydıyla yıllık gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek olan matrahtan indirilebilir. (İst. Defterdarlığı nın sayılı özelgesi). Gayrimenkul kira geliri ve ücret gelirleri için vereceğiniz yıllık beyannamede, ödediğiniz Bağ-Kur primlerinizi indirim konusu yapmanız mümkün değildir. (İVDB nin B.07.1.GİB /GVK-89/1 sayılı özelgesi-ggm nin sayılı özelgesi). 17

18 3- SAKATLIK İNDİRİMİ Sakatlık indiriminden özürlü hizmet erbabının yanı sıra, bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunması halinde bu kişilerde ayrıca yararlanılabileceklerdir. Ayrıca, özürlü serbest meslek erbabının yanı sıra, serbest meslek erbabının bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunması halinde de bu kişiler ayrıca yararlanabileceklerdir. Basit usulde ticari kazanç sahipleri ise sakatlık indiriminden bizzat kendileri özürlü olmaları durumunda yararlanabilecek, bakmakla yükümlü olduğu kimseler özürlü olsa dahi bunlar için yararlanamayacaktır. Sakatlık indirimi tutarları şunlardır: 2011 Yılı 2012 Yılı - Birinci derece sakatlar için 700 TL, 770 TL - İkinci derece sakatlar için 350 TL, 380 TL - Üçüncü derece sakatlar için 170 TL. 180 TL 18

19 4- ÖZEL SAĞLIK VE EĞİTİM GİDERLERİ Mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına için yaptığı eğitim ve sağlık harcamaları aşağıdaki şartlarla beyannamede indirim konusu yapılabilir. 1.Beyan edilen gelirin % 10'unu aşmaması, 2.Türkiye'de yapılması ve 3.Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi. ÖZEL SAĞLIK VE EĞİTİM GİDERLERİ ( MUKTEZALAR ) Eğitim ve sağlık harcamaları nın kanunla belirlenen kısmının yıllık gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirilebilmesi mükelleflere kanunla tanınmış bir haktır. Bu hakkın hata sonucu kullanılmamış olması hiç kullanılamayacağı anlamını taşımamaktadır. Dolayısıyla şartların sağlanması halinde ilgili yıllar için verilecek düzeltme beyannameleri ile indirim konusu yapabilmeniz mümkün bulunmaktadır (İst. Defterdarlığı nın sayılı özelgesi). Mükellefin bakmakla yükümlü olduğu ve üniversitede okuyan 18 yaşını doldurmamış çocuğu için özel öğrenci yurduna yapılan ödemeler, bu kapsamda değerlendirilir (GGM nin sayılı özelgesi) (bu özelgede çocuk tabiri 3 nolu Sirkülere göre belirlenmiş, ancak GVK Md.32 de düzenlenen a.g.i. de tahsilde olanlar için 25 yaş kabul edilmiş). 19

20 4- ÖZEL SAĞLIK VE EĞİTİM GİDERLERİ ( MUKTEZALAR ) Mükellefin eşinin doğum yapması nedeniyle yapılan sağlık harcamaları, anılan maddede belirtilen şartların topluca mevcut olması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirilebilecektir. Mükellefin eşinin doğum yapması nedeniyle yapılan harcamalar üzerinden hesaplanan KDV, vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV'den indirilememektedir. Bu nedenle, harcama toplamının KDV dahil bedel olarak kabul edilmesi gerekmektedir (GİB in sayılı özelgesi). Çocuğunuzun evden okula gidiş gelişi için servis şirketine ödenen paralar ile okula ödenen yemek paraları bu kapsamda değerlendirilir. (İVDB nin B.07.1.GİB / GVK-89 sayılı ve sayılı özelgesi). Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayan vakıf üniversitesinde okuyan çocuğun eğitim giderleri beyannamede indirim konusu yapılamaz. (İVDB nin sayılı özelgesi). 20

21 5- SPONSORLUK HARCAMALARI 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50'si yıllık beyanname ile bildirilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir. Mükelleflerin adlarının anılması koşuluyla, 1. Resmi spor organizasyonları için yapılan saha, salon veya tesis kira bedelleri, 2. Sporcuların iaşe, seyahat ve ikamet giderleri, 3. Spor malzemesi bedeli, 4. GSGM nin uygun göreceği spor tesisleri için yapılan ayni ve nakdi harcamalar, 5. Sporcuların transfer edilmesini sağlayacak bonservis bedelleri, 6. Spor müsabakaları sonucuna göre sporculara veya spor adamlarına prim mahiyetinde ayni ve nakdi ödemeler gibi harcamalar sponsorluk harcaması olarak değerlendirilecektir. 21

22 6- AR-GE İNDİRİMİ İşletmeleri bünyesinde münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları yapan mükelleflerin, bu kapsamda yapmış oldukları harcamalarının % 100 ünü aynı yıl kazancını beyan ettikleri gelir vergisi beyannamesinde Ar-Ge indirimi adı altında indirim konusu yapabileceklerdir. Giderlerin doğrudan Ar-Ge faaliyetlerine ait olması şarttır. 7- YURT DIŞI FAALİYETLERDEN DOĞAN ZARARLAR Tam mükellefiyette yurt dışı faaliyetlerden doğan zararlar faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlarına göre beyan edilen vergi matrahlarının, her yıl o ülke mevzuatına göre denetim yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması ve bu raporun aslı ile tercüme edilmiş bir örneğinin Türkiye'deki ilgili vergi dairesine ibrazı halinde mahsup edilebilecektir. Denetim kuruluşlarınca hazırlanacak raporun ekinde yer alan vergi beyanlarının, bilanço ve kar-zarar cetvellerinin o ülkedeki yetkili mali makamlarca onaylanması zorunludur. Türkiye'de Gelir Vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili yurt dışı zararlar, yurt içindeki kazanç ve iratlardan mahsup edilemeyecektir. 22

23 8- Zarar Mahsubu (Yurt İçi Zarar Mahsubu) Gelirin toplanmasında gelir kaynaklarının bir kısmından doğan zararlar diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsup edilir. Ancak, diğer kazanç ve iratlardan doğan zararların mahsubu söz konusu değildir. Aynı nitelikteki diğer kazanç ve iratların kendi içinde mahsubu mümkündür. Zarar mahsup süresi 5 yıldır. Zarar mahsubuna en eski yıl zararından başlanılır (2006 yılı zararı en son 2011 yılında mahsup edilebilir). Kazanç olmasına rağmen geçmiş yıl zararı mahsup edilmezse, mahsup hakkının kaybolduğu kabul edilir. Dönem sonucu zarar olmasına rağmen (isteğe bağlı) matrah beyan edildiği durumlarda geçmiş yıl zarar mahsup hakkının kaybedildiği kabul edilir (İVDB nin sayılı özelgesi). 23

24 MATRAH ARTIRIMINDAN YARARLANAN MÜKELLEFLERDE ÖNCEKİ YIL ZARARLARININ MAHSUBU 6111 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin (9) numaralı fıkrasında, Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50 si, 2010 ve izleyen yıl karlarından mahsup edilmez. hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre, mükellefler, matrah artırımında bulundukları yıllara ait olup indirim konusu yapılamamış geçmiş yıl zararlarının yarısını, 2010 ve müteakip yıl karlarından mahsup edemeyeceklerdir. Söz konusu zararların diğer yarısı ise, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili maddelerinde yer alan esaslar çerçevesinde mahsup edilmeye devam edilecektir. Örneğin; Ticari kazanç dolayısıyla mükellefiyeti bulunan bir gelir vergisi mükellefinin matrah artırımında bulunduğu 2009 yılı zararı TL ise, 2010 yılında zarar beyanı nedeniyle zarar mahsubundan yararlanmadığı varsayımıyla Mart 2012 te vereceği gelir vergisi beyannamesinde 2011 yılına ilişkin olarak beyan edeceği kazancından 2009 yılı zararı olarak düşebileceği azami tutar / 2 = lira olacaktır. 24

25 Zarar Mahsubu (Yurt İçi Zarar Mahsubu) Sermayede meydana gelen eksilmelerden kaynaklanan zararların mahsubu mümkün değildir. Bu kapsamda; 1. Faaliyeti sona eren ticari ve zirai işletmelerin zararları, 2. Kollektif ve komandit şirketlerin tasfiye dönemlerinde doğan zararları ile 3. Adi komandit şirketlerde komanditer ortağın hissesine isabet eden zararın mahsup imkanı bulunmamaktadır. Gayrimenkul ve menkul sermaye iratlarında gider fazlalığından doğan zararlar indirim konusu yapılabilir. Ancak, iktisap bedelinin %5 i olarak tanınan indirim hakkı (GVK Md. 74/4) ile kira ile oturulan konutların kira bedelleri (GVK Md. 74/10) bu kapsamda değerlendirilmez. 25

26 8- BAĞIŞ VE YARDIMLARIN İNDİRİMİ Mükellefler yapmış oldukları bağış ve yardımları aşağıdaki şartlar dahilinde indirim konusu yapabilirler. a. Bağış ve yardım, kanunda belirtilen kuruluşlara yapılmış olmalıdır. (Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, İl özel idareleri ve belediyeler, Köyler, Kamu yararına çalışan dernekler (428 adet), Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar. (233 adet) ) b. Bağış ve yardım, makbuz karşılığında yapılmış olmalıdır. c. Bağış ve yardım, karşılıksız olarak yapılmış bir ödemeyi ifade eder. Bir karşılık bulunduğunda, ödeme bağış veya yardım olmaktan çıkar. d. Bağış ve yardım, nakden veya aynen yapılabilir. e. Genel olarak bağış ve yardımın matrahtan indirimi, o yıla ait kurum kazancının yüzde beşi ile sınırlandırılmıştır. (Kalkınmada Öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükellefler için % 10 ) 26

27 BAĞIŞ İNDİRİMİNDE ÖZELLİKLİ DURUMLAR Yapılan bağış ve yardımların bağışın edilecek gelirden indirilmesi gerekir. yapıldığı yıla ilişkin olarak beyan Zarar beyan eden gelir vergisi mükelleflerinin bağış ve yardımları indirim konusu yapmaları mümkün bulunmamaktadır. Yapılan bağış ve yardım tutarının dönem içinde gider yazılması mümkün değildir. Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır. 27

28 BEYAN EDİLEN GELİRİN % 5 İ İLE SINIRLI OLMAKSIZIN İNDİRİLEBİLECEK BAĞIŞ VE YARDIMLAR. Genel kural olarak yapılan bağış ve yardımın matrahtan indirimi, o yıla ait kurum kazancının yüzde beşi ile sınırlandırılmış olmakla birlikte, yine genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanmış olması koşuluyla aşağıda sayılan yerlere yapılan bağış ve yardımların tamamı (beyan edilen gelir tutarının tamamına kadar olan kısmı) indirim konusu yapılabilecektir. 1- Okul, 2- Sağlık tesisi yatak kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu 4- Çocuk yuvası 5- Yetiştirme yurdu 6- Huzurevi, 7- Bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı. 28

29 BEYAN EDİLEN GELİRİN % 5 İ İLE SINIRLI OLMAKSIZIN İNDİRİLEBİLECEK BAĞIŞ VE YARDIMLAR. 8- Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, giyecek, yakacak ve temizlik maddelerinin maliyet bedelinin tamamı 9- Kültürel mirasımızın korunması, yaşatılması ve geliştirilmesi maksadıyla yapılacak olan bağış ve yardımlarında tamamı beyan edilen gelirden indirilebilecektir. 10- İktisadi işletmeleri hariç Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdî bağış veya yardımların tamamı, ( 3/7/2009 tarihinden itibaren ) sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Hakkında Kanun uyarınca kurulan Ajansa yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı; ( Geçici 72. madde ) 12- Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz mukabili yapılan ayni veya nakdi bağışların 29 tamamı (GVK 89/10)

30 DİĞER KANUNLARA GÖRE TAMAMI İNDİRİLECEK BAĞIŞ VE YARDIMLAR Umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlara ilişkin 7269 sayılı Kanuna göre oluşturulan fona yapılan nakdi bağışların tümü ile milli yardım komiteleri veya mahalli yardım komitelerine makbuz karşılığı yapılan ayni/nakdi bağışlar YÖK na göre üniversitelere ve İleri teknoloji Enstitüsüne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağışlar ile vakıf üniversitelerine yapılan bağış ve yardımlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teşvik Kanununa göre yapılan bağış ve yardımların tamamı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun Kuruluşu Hakkındaki Kanuna göre yapılan nakdi bağışlar Sosyal Hizmetler ve ÇEK Kanununa göre yapılan nakdi bağışlar Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar TSK Güçlendirme Vakfı Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar İlköğretim ve Eğitim Kanununun 76 ncı maddesine göre ilköğretim kurumlarına yapılan nakdi bağışlar Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz mukabili yapılan ayni veya nakdi bağışlar. 30

31 YILLIK BEYANNAMEDE HESAPLANAN GELİR VERGİSİNDEN MAHSUP EDİLEBİLECEK VERGİLER 1. KESİNTİ YOLU İLE ÖDENEN VERGİLER a)- Yıllara Yaygın inşaat ve Onarma İşlerinde Kesilen Vergiler b)- Serbest Meslek Kazançlarında Tevkif Yoluyla Kesilen Vergiler c)- Menkul Sermaye İratları Üzerinden Tevkif Suretiyle Ödenen Vergiler d)- Zirai Kazançta Vergiler e)- Diğer Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler 2. GEÇİCİ VERGİ 3.YABANCI MEMLEKETLERDE ÖDENEN VERGİLER 31

32 MAHSUP EDİLEMEYEN STOPAJLARIN İADESİ I- BEYANNAME ÜZERİNDEN HESAPLANAN VERGİYE MAHSUP : Tevkif yoluyla kesilen vergilerin, yıllık gelir vergisinden mahsubunda mükelleflerin kendilerinden yapılan vergi tevkifatı ile ilgili olarak kesintiyi yapan vergi sorumlularının adı-soyadı veya unvanını, bağlı olduğu vergi dairesini ve vergi kimlik numaralarını, kesintiye esas alınan brüt tutarları, kesilen vergileri ve kesinti yapılan dönemleri gösteren bir tabloyu yıllık beyannamelerine eklemeleri yeterlidir. 32

33 II- DİĞER VERGİ BORÇLARINA MAHSUP Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına bakılmaksızın, inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir. Bunun için mahsup talebinin dilekçe ile yapılması ve yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablonun dilekçe ekinde yer alması gerekmektedir. Söz konusu tablonun daha önce yıllık beyanname ekinde yer almış olması halinde, mahsup dilekçesi yeterli olacaktır. Mahsup dilekçesi ve ilgili tablonun ibraz edilmiş olması kaydıyla, mükelleflerin vergi borçlarına ilişkin mahsup talepleri yıllık beyannamenin verildiği tarih esas alınarak yerine getirilir. Mükellefler dilerlerse ortağı bulundukları adi ortaklık veya kollektif şirketlerin müteselsilen sorumlu oldukları vergi borçlarına da mahsuben iade talebinde bulunabilirler. Mükellefin muaccel hale gelmiş vergi borcunun bulunmaması halinde, iade alacağının sonraki dönemlerde muaccel hale gelecek vergi borçlarına mahsubu mümkündür. Bu durumda mahsup talebi sonraki dönemlerde doğacak verginin 33 tahakkuku ile hüküm ifade eder.

34 III- NAKDEN İADE Nakden iade taleplerinin dilekçe ile yapılması şarttır. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın lirayı geçmemesi halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte; Ücret ve gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olması halinde ücretlere ilişkin olarak işveren tarafından verilen ve kesintinin yapıldığını gösteren yazının, gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olarak kira kontratının, Menkul sermaye iradına ilişkin olarak kesintiyi yapan bankalar, özel finans kurumları, aracı kurumlar ve diğer kurumlar tarafından düzenlenen ve vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin, Serbest meslek kazancına ilişkin olarak vergilerin sorumlu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının, Ticari kazançlar ve zirai kazançlara ilişkin olarak tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin, ilgili kurumca onaylanan bir örneğinin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir. 34

35 III- NAKDEN İADE : Nakden yapılacak iade taleplerinin lirayı aşması halinde, lirayı aşan kısım Vergi Usul Kanununa göre vergi inceleme yetkisi bulunanlarca yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilir. Nakden yapılacak iade taleplerinin lirayı aşması durumunda iade talebinin liraya kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilir. İade talebinin lirayı aşan kısmının iadesi ise denetim elemanlarınca düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. Nakden iade edilebilir aşamaya gelen alacağın üçüncü şahısların vergi borçlarına mahsubu talep edilebilir. 35

36 79 NO LU GELİR VERGİSİ SİRKÜLERİ İLE NAKDEN STOPAJ İADESİNDE SAĞLANAN KOLAYLIK tarihinde yayınlanan 79 no lu Gelir Vergisi Sirküleri İle Gelir Vergisi Stopaj İadesinde yeni kolaylıklar sağlanmıştır. Buna göre; Elektronik ortamda verilen muhtasar beyannamede yer alan "Ücret ve Ücret Sayılan Ödemeler ile Menkul Sermaye İratları Dışında Kalan Ödemelere Ait Bildirim" ile gayrimenkul sermaye iradı, serbest meslek kazancı, ticari kazanç ve zirai kazançlara ilişkin olarak yapılan tevkifatlarda, tevkifat yapılan kişinin adı soyadı, vergi kimlik numarası (T.C. kimlik numarası) ödemenin gayri safi tutarı ve yapılan tevkifatın miktarına ilişkin bilgiler bulunmakta ve bu bilgiler ile vergilerin ödenip ödenmediği hususu vergi daireleri tarafından E-VDO merkezi sorgulamalar ekranında e-beyanname bölümünden sorgulanabilmektedir. Bu nedenle, mükelleflerin iade işlemleri için harcadığı zamanı, ödemenin gecikmesi sebebiyle katlandıkları maliyeti ve vergi daireleri üzerindeki iş yükünü azaltmak amacıyla 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği uyarınca tevkif yoluyla ödenmiş vergilerin nakden iadesinde istenilen bilgilerin, E-VDO merkezi sorgulama ekranından tespit edilebilmesi durumunda, bu bilgilere ilişkin belgeler mükelleflerden ayrıca kağıt ortamında aranılmayacak olup, dilekçe ile yıl içinde yapılan tevkifatlara ait tablo yeterli olacaktır. Ancak, nakden iadeye ilişkin bilgilerin E-VDO merkezi sorgulama sisteminden tespit edilememesi durumunda ise 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen belgelerin dilekçe ekinde istenilmesine devam edilecektir. 36