ELEKTRONİK BİLGİ ORTAMLARINDA MUHASEBE DENETİMİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ELEKTRONİK BİLGİ ORTAMLARINDA MUHASEBE DENETİMİ"

Transkript

1 ELEKTRONİK BİLGİ ORTAMLARINDA MUHASEBE DENETİMİ Doç.Dr.Yakup SELVİ Arş.Grv.Ahmet TÜREL Arş.Grv.Bora ŞENYİĞİT İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi Giriş Günümüzde birçok işletmede, başta muhasebe bölümünde olmak üzere, bilgisayarlar kullanılmaktadır. Muhasebede bilgisayarların kullanımı bilgi teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak gün geçtikçe daha ayrıntılı ve karmaşık hale gelmektedir. Önceleri bilgisayar yardımıyla borçların ve alacakların takibi, maaşların hesaplanması gibi basit işlemler yapılırken, bunu takiben faturalama, stok kayıtları, müşteri kayıtları gibi veri hareketleri eş zamanlı olarak işlenir hale gelmiştir. Günümüzde ise meydana gelen herhangi bir finansal olayın sonuçları, bilgi işlem sistemince, ilgili bütün alanlarda dikkate alınır hale gelmiştir. Örneğin, herhangi bir müşteriden sipariş gelmesi durumunda, işletmenin üretim ve depolama faaliyetleri, sipariş politikası, müşterinin ödeme kabiliyetinin incelenmesi, ilgili defterlere kayıtlar, satış istatistiklerinin çıkarılması vb. işlemlerin hepsi bir arada yerine getirilmeye başlanmıştır. Bilgisayarların işletmelerin günlük faaliyetlerinin yürütülmesinden finansal tabloların üretilmesine kadar birçok alanda kullanılmaya başlanması, bilgilerin elektronik ortamlarda işlenip saklanması ile birlikte bu elektronik ortamların denetimlerinin yapılması kaçınılmaz olmuştur. Burada ortaya çıkan sorun bilgisayarda yürütülen muhasebe işlemlerinin denetiminin nasıl gerçekleştirileceği ve denetçinin nasıl davranacağıdır. Elektronik bilgi ortamının varlığı denetimin genel amacını ve kapsamını değiştirmemiş fakat denetim sürecinde, tekniğinde, kanıtlarında ve en önemlisi denetim anlayışında değişimlerin yaşanmasına neden olmuştur. 1 Bu değişim, denetçinin yeni duruma uyum sağlamasını ve elektronik bilgi ortamlarının denetim sürecini nasıl etkileyebileceğini dikkate almasını gerektirmiştir. Denetçiler de bu duruma uyum sağlamak amacıyla yeni denetim yöntemleri geliştirmişler ve bilgisayarı denetimde vazgeçilmez bir araç olarak kullanmaya başlamışlardır. 2 Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler, bu konuda yeterli düzeyde bilgi sahibi olmayan denetçiler için, denetim mesleğini icra ederken çok fazla güçlük çekmelerine neden olacaktır. Bu çalışmada, bilgi teknolojisindeki gelişmelerin denetim mesleğine ve denetime olan etkileri, elektronik bilgi ortamlarındaki denetim yaklaşımları ve bu denetimlere ilişkin uluslararası düzenlemeler incelenmiştir. 1.Elektronik Bilgi Ortamlarının Denetim Mesleğine Etkileri Bilgi teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte denetçinin denetim faaliyetlerinin planlamasını, yönetimini ve kontrolünü yapabilmesi için elektronik bilgi ortamlarına ilişkin 1 Uluslararası Denetim Standardı no.401 (Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında Denetim), md. 3, IFAC. 2 Alvin A.Arens; James K. Loebbecke, Auditing:An Integrated Approach, 7.Edition, Prentice Hall,1997,s

2 bilgi sahibi olması gerekir ve bunu sağlamak amacıyla aşağıdaki hususların yerine getirilmesi gerekebilir. 3 Elektronik bilgi ortamlarında yürütülen muhasebe ve iç kontrol sistemlerinin yeterli seviyede anlaşılması. Genel denetim risklerinin ve hesap bakiyeleri ile sınıflandırmalara ilişkin risklerin değerlendirilmesi sırasında elektronik bilgi ortamının etkilerinin belirlenmesi. Uygun kontrol testlerinin ve doğrulama prosedürlerinin oluşturulması ve uygulanması. Elektronik bilgi ortamları denetim mesleği için bir fırsat veya tehdit oluşturabilir. Denetçi, bilgi teknolojilerindeki bu hızlı değişime uyum sağlayabilirse piyasa tarafından talep edilme fırsatını yakalar 4 ve denetçinin müşterilerine sunacağı hizmetler genişler. Denetçi finansal tabloların denetiminde, zamanını rutin işler yerine müşterilerine iyi iş planlarının geliştirilmesi, iş risklerinin değerlenmesi ve performans ölçümü gibi hizmetler sunarak değerlendirir. 5 Ancak kendini güncelleyemez ve değişimin gerisinde kalırsa bu durum denetçinin mesleğini kaybetmesine yol açabilecek bir tehdit unsuru olabilir. Denetçi, elektronik bilgi ortamlarında denetim yapabilmek için belli bir düzeyde bilgi ve deneyime sahip olmalıdır. Ancak özel bilgi ve deneyimin gerektiği durumlarda, denetçi ilgili özelliklere sahip bir profesyonelin yardımına ihtiyaç duyabilir. Bu durum, yeni bir meslek olarak bilgi teknolojileri denetçiliğinin doğmasına sebep olmuştur. Bu durumda söz konusu kişi denetim ekibinin bir üyesi olabileceği gibi üçüncü bir şahıs da olabilir. 6 Bilgi teknolojileri denetçisi, karmaşık bilgisayar sistemleri kontrollerini ve süreçlerini test eden ve değerleyen, bilgisayar destekli denetim tekniklerini geliştiren ve uygulayan uzman kişidir Elektronik Bilgi Ortamlarının Denetim Sürecine Etkileri Bilgisayarların, denetim açısından önemli finansal bilgilerin oluşturulmasında kullanılıyor olması durumunda bir elektronik bilgi ortamının var olduğu kabul edilir. 8 İşletmedeki elektronik bilgi ortamının varlığı denetimin genel amacını ve kapsamını değiştirmez fakat bilgisayar kullanımı finansal verilerin oluşturulmasını, saklanmasını, aktarılmasını doğrudan etkileyerek işletmenin muhasebe ve iç kontrol sistemlerinde önemli bir rol oynar ve aşağıdaki hususları etkileyebilir. 9 Muhasebe ve iç kontrol sistemlerinin anlaşılabilmesi için denetçi tarafından uygulanan prosedürler. Denetçinin risk belirleme çalışmaları sonucunda tespit edeceği doğal riskin ve kontrol riskinin değerlendirilmesi. Denetim amaçlarına ulaşmak için denetçi tarafından belirlenecek kontrol testlerinin ve doğrulama prosedürlerinin tasarımı ve uygulanması. 3 Uluslararası Denetim Standardı no.401, md. 4, IFAC. 4 Recep Pekdemir; Yakup Selvi, Teknolojik Gelişmelerin Denetimde Yarattığı Yeni Fırsatlar, 17. Türkiye Muhasebe Kongresi, Ekim 2002, s James L. Bierstaker; Priscilla Burnaby; Jay Thibodeau, The impact of information technology on the audit process: an assesment of the state of the art and implications for the future, Managerial Auditing Journal, 16(3) 2001, s Uluslararası Denetim Standardı no.401, (Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında Denetim), md. 4, IFAC. 7 Tamer Aksoy, Tüm Yönleriyle Denetim, Yetkin Yayınları, 2002, s Uluslararası Denetim Standardı no.401, (Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında Denetim), md. 1, IFAC. 9 Uluslararası Denetim Standardı no.401, (Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında Denetim),md. 3, IFAC 2

3 Denetçi, denetimi planlamak ve etkin bir denetim yaklaşımı geliştirmek için muhasebe ve iç kontrol sistemlerine ilişkin yeterli derecede bilgi sahibi olmalı, müşterinin bilgi işlem aktivitelerinin karmaşıklığını ve önemlilik derecesini anlamalı ayrıca, elektronik bilgi ortamındaki verilerin denetim için kullanılabilirliğini araştırmalıdır. 10 Örneğin, elektronik bilgi ortamında finansal verilerle ilgili karmaşık hesaplamalar yapılıyorsa veya işlemlerin yoğun olması nedeniyle kullanıcılar yapılan hataları bulmada ve düzeltmede zorluk çekiyorsa bu elektronik bilgi ortamı karmaşık olarak nitelendirilebilir. 11 Eğer kaynak belgeler veya kanıt niteliğindeki diğer evraklar sistemde sadece kısa bir süre için varolabiliyorsa denetçi tarafından istendiğinde elde edilemeyebilir. Elektronik bilgi ortamlarının önemlilik arz ettiği durumlarda denetçi, elektronik bilgi ortamını ve bu ortamın neden olduğu risklerin ve kontrollerin denetime olan etkilerini anlamalıdır. 12 Bu kontrollere örnek olarak insan müdahalesinin azalması ve bilgisayar destekli denetim tekniklerini kullanma potansiyeli verilebilir. Risklere örnek olarak ise programdan kaynaklanan hatalar ve görevlerin ayrılığı ilkesine olan zıtlıklar verilebilir. Elektronik bilgi ortamlarında bazı uygulamalar aynı uygulama talimatları için standart bir şekilde işler. Böylece manuel uygulamalardan doğabilecek hataların büyük ölçüde önüne geçilmiş olur. Ancak programdan kaynaklanabilecek hatalar ise tüm işlemlerin hatalı olarak yapılmasına yol açacaktır. Elektronik bilgi ortamlarında, görevlerin ayrılığı ilkesi gereği farklı kişiler tarafından yapılması gereken veri girişi, verilere müdahale gibi bir çok işlemin aynı kişi tarafından yapılması bir risk unsurudur. Elektronik bilgi ortamlarının özellikleri sonucunda ortaya çıkan riskler ve kontroller, denetçi tarafından risklerin belirlenmesinde ve denetim prosedürlerinin niteliğinin, zamanlamasının ve kapsamının oluşturulmasında önemli ölçüde etkili olmaktadır. Önemli finansal tablo kalemleri için riskleri belirleyen denetçi yeterli denetim kanıtı toplayabilmek için manuel denetim tekniklerini, bilgisayar destekli denetim tekniklerini veya her ikisini birlikte kullanabilir. Ancak, belirli uygulamalar için bilgisayar kullanılan bazı muhasebe sistemlerinde denetçinin bilgisayar yardımı olmaksızın kanıt toplaması, araştırma ya da mutabakat yapması oldukça zor ya da imkansız olabilir. 13 Denetimin elektronik ortamlarda yapılması ile birlikte elektronik kanıt kavramı ortaya çıkmıştır. Elektronik kanıt ile geleneksel kanıtın toplanma amacı aynı olup, aşağıdaki Tablo 1 de yer alan bazı özellikler bakımından farklılıklar göstermektedir. Denetimde bilgi teknolojilerinin yaygın ve etkin olarak kullanılabilmesi elektronik bilgilerin hukuki delil olabilme özelliğine bağlıdır Uluslararası Denetim Standardı no.401, (Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında Denetim), md. 5-6, IFAC. 11 Uluslararası Denetim Standardı no.401, (Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında Denetim), md. 6, IFAC. 12 Uluslararası Denetim Standardı no.401, (Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında Denetim), md. 7 IFAC. 13 Uluslararası Denetim Standardı no.401, (Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında Denetim), md. 11, IFAC. 14 Mevlüt Özer, Teknolojik Gelişmelerin Denetimde Yarattığı Yeni Fırsatlar, 17. Türkiye Muhasebe Kongresi, İstanbul,10-12 Ekim 2002, s

4 Tablo 1: Geleneksel Kanıt ile Elektronik Kanıtın Karşılaştırılması 15 Özellik Geleneksel Kanıt Elektronik Kanıt Tahrif Edilebilme Güçlüğü Tahrif edilebilmesi oldukça zordur. Tahrif edilebilmesi çok kolay, bunu belirleyebilmek çok zordur. Güvenilirliği Güvenilirliği çok yüksektir. İç kontrol yapısının etkinliğine bağlıdır. Belgenin Tamlığı İşlemin tüm süreçlerini içerir. Elektronik süreç, elektronik kanıtları kodlar ve diğer veri alanlarına yapılan çapraz referanslarla kanıtı kullanıcılardan gizleyebilir. Onayların Kanıtlanması Kullanım Kolaylığı Anlaşılırlık Belge üzerindeki tüm onaylar görülür. Değerlendirilmesi ve anlaşılabilmesi için ayrıca bir araç kullanılmasına gerek yoktur. Genellikle anlaşılırdır ve farklı denetçiler tarafından aynı sonuca ulaşılır. Tüm onaylar görülemeyebilir. Değerlendirilmesi ve anlaşılabilmesi için bir uzmandan yardım alınması gerekebilir. Açık değildir ve denetçilerin kullandıkları prosedürlere göre, değerlendirilmelerinin farklı olmasına neden olabilir. Denetlenecek işletmelerin bilgilerinin elektronik ortamlarda yer alması ve denetçilerin birçok denetim prosedürünü elektronik ortamda yapmasını sağlamak için geliştirilen denetim yazılımları ile birlikte, gelecek yıllarda tamamen kağıtsız denetime (paperless audit) geçilmesi beklenmektedir Elektronik Bilgi Ortamlarında Denetim Yaklaşımları İşletmedeki elektronik bilgi ortamlarının denetiminde temel iki yaklaşım mevcuttur. Bunlar; bilgisayar çevresinden denetim (auditing around the computer) ve bilgisayar içinden denetim (auditing through the computer) yaklaşımlarıdır. Bu yaklaşımlar ile ilgili örnekler aşağıdaki Tablo 2 de görülmektedir. 15 Thomas A. Ratcliffe; Paul Munter, Information technology, internal control, and financial statement audits, The CPA Journal, 72(4), April, 2002, s James L. Bierstaker; Priscilla Burnaby; Jay Thibodeau, a.g.e., s

5 Tablo 2: Bilgisayar Çevresinden Denetim ve Bilgisayar İçinden Denetim İle İlgili Örnekler 17 İç kontrol Vadeli satışlarda kredi onayının verilmesi. Bilgisayar çevresinden Bilgisayar içinden denetim denetim Satışlar içinden ilgili bir Müşterinin kullandığı örnek grubu seçilmesi. Kredi yazılımın bir kopyasının ve müdürünün satışları kredi limitleri ile ilgili ana onayladığını gösteren parafı dosyanın elde edilmesi. Veri görmek için örnek grubundaki testi yaklaşımını uygulayarak her müşteriye ait satış emrinin satış işlemlerinden bir örnek elde edilmesi. grubu seçilmesi ve müşterinin kredi limiti üzerindeki vadeli satış işlemlerinin red edildiğini, kredi limiti altındaki işlemlerin kabul edildiğinin doğrulanması. Maaş ödemelerinin sadece mevcut çalışanlara yapılması. Tediye yevmiyesinde yer alan sütun toplamlarının bilgisayar tarafından otomatik olarak yapılması. Maaş ödemeleri yevmiyesinden ödemelerle ilgili örnekler seçilmesi ve seçilen örneklerde ödeme yapılan kişilerin şu anda çalıştıklarının insan kaynakları departmanından doğrulanması. Nakit ödemeleri yevmiyesinin çıktısının alınması ve bilgisayar tarafından yapılan toplamları doğrulamak için her kolonun toplamının alınması. Geçmişte çalışanların ve şu anda çalışanların kimlik numaralarından oluşan test verisi dosyasının oluşturulması. Bu dosyayı müşterinin yazılımında işleme tabi tutarak sadece şu anda çalışanlara ödeme yapıldığının doğrulanması. Nakit ödemeleri yevmiyesinin elektronik bir kopyasının elde edilmesi ve genelleştirilmiş denetim yazılımı kullanılarak toplamların kontrol edilmesi Bilgisayar Çevresinden Denetim Yaklaşımı Bilgisayar sistemleri temel anlamda veri girişi, veri işleme ve çıktı süreçlerinden oluşur. Bilgisayar çevresinden denetim yaklaşımında sadece alış ve satış faturası gibi kaynak belgelerden bilgisayara yapılan girişler ve yevmiye defteri veya büyük defter gibi bilgisayardan olan çıkışlar incelenmektedir. Bilgisayarın veri işleme süreci göz ardı edilmektedir. Bu nedenle, bu yaklaşıma kara kutu yaklaşımı, bilgisayarın yanından geçen denetim yaklaşımı da denmektedir. 17 Alvin A.Arens; Randal J.Elder; Mark S.Beasley, Auditing and Assurance Services: An Integrated Approach, 10 th edition, Prentice Hall, 2005, s

6 Bu yaklaşımda denetçi, girdileri ve çıktıları inceler fakat bu girdilere ilişkin işlemlerin bilgisayarda nasıl yürütüldüğünü ve neye göre çıktı verdiğini incelemez. 18 Günümüzde bilgi teknolojilerindeki gelişmeler ve işlem sayılarının çokluğu nedeniyle bu yaklaşımın kullanım alanı oldukça azalmıştır. Denetçi bazı ender durumlarda bilgisayar çevresinden denetim yaklaşımını benimseyebilir. Bunun için, denetçinin yeterli kaynak belgeye ve çıktıların okunabilir formdaki detaylı listesine ulaşabilmesi gerekir Bilgisayar İçinden Denetim Yaklaşımı Bilgisayar içinden denetim yaklaşımında, bilgisayar çevresinden denetim yaklaşımının aksine sadece bilgisayara girişler ve bilgisayardan çıkışlar değil bilgisayar sistemi bir bütün olarak incelenir. Dolayısıyla, bilgisayarın içerisinde bulunan ve işlemlerin yürütülmesini sağlayan yazılımlarda denetim sürecinin içine dahil edilmiş olur. Bu yaklaşım denetçinin bilgisayar destekli denetim tekniklerinden (computer-assisted audit techniques) yararlanmasını gerektirmektedir. 20 Bu yaklaşımda denetçi, öncelikle bilgisayar sistemindeki iç kontrollerin yapısını tanımaya ve anlamaya çalışacaktır. Bilgisayar sistemlerinde iç kontrol iki ana bölüme ayrılır. Bunlar genel kontroller ve uygulama kontrolleridir. İşletme içerisinde kullanılan bilgisayar sistemlerinde meydana gelebilecek hata ve yolsuzlukları önlemeyi ve ortaya çıkarmayı hedefleyen politikalar, uygulamalar ve süreçler genel kontroller olarak adlandırılır 21. Uygulama kontrolleri ise; bilgilerin sistemlere ya da programlara tam olarak, zamanında ve sadece bir kere girilmesini, bilgi-işlem ortamında tüm işlem ve süreçlerin istenilen sıra ve düzen içinde gerçekleşmesini ve raporların tam ve güvenilir olarak üretilmesini, yetkili kişilere ulaşmasını ve uygun şekilde arşivlenmesini sağlayan kontrollerdir. 22 Genel kontroller ve uygulama kontrollerinin türleri ve bunlara ilişkin örnekler Tablo 3 de görülmektedir. Denetçiler işletmenin elektronik bilgi ortamı ile ilgili iç kontrol yapısını incelemeye, genel kontrolleri değerleyerek başlarlar. Eğer genel kontroller etkili değilse bilgisayarla ilgili uygulama kontrollerinde önemli maddi hataların varlığı olasıdır. 23 Örneğin, bilgisayara veri giren operatör aynı zamanda programcı ise ve dosyalara rahatlıkla ulaşabiliyorsa denetçi satışlar, alışlar veya maaşlar gibi hesaplarda gerçek olmayan işlemlerin yapılabileceğini göz ardı etmemelidir. Bilgisayar sistemindeki genel kontrolleri ve uygulama kontrollerini tanıyan denetçi bu kontrolleri test etmek amacıyla bilgisayar destekli denetim tekniklerinden yararlanmaktadır Melih Erdoğan, Bilgisayar Ortamında Muhasebe Denetimindeki Gelişmeler, 4. Muhasebe Denetimi Sempozyumu, Mayıs 1999, s Alvin A. Arens, James K. Loebbecke, a.g.e., s Donald H. Taylor; G. William Glezen, Auditing, 6 th edition, John Wiley&Sons Inc, 1994, s J.L. Boockholdt, Accounting Information Systems, Times Mirror Books, 4 th edition, 1996, s Ümit Türkkan, Bilgi-İşlem Sistem Denetimleri, İç Denetim Dergisi, Sonbahar 2002,s Yavuz Çiftçi, Elektronik Bilgi İşlem Teknolojisindeki Gelişmeler ve Muhasebe Denetimi,Mali Çözüm,Sayı:62,2003,s Mart 2005 tarihinde sermaye piyasasında bağımsız denetimle yetkili 83 adet bağımsız denetim kuruluşunun internet sitelerinde yapılan bir araştırmada sadece Deloitte & Touche Danışmanlık Hizmetleri A.Ş. AuditSystem/2 isimli denetim yazılımını kullandığını açıklamıştır. 6

7 Çok sayıda bilgisayar destekli denetim tekniği mevcuttur. Bunlar farklı yaklaşımlar sergilerler ve farklı derecede bilgisayar bilgisi gerektirirler. Bu tekniklerden bazıları daha çok bilgisayar sistemlerinde yer alan kontrolleri test etmek amacıyla kullanılırken bazıları elektronik bilgi ortamlarındaki maddi doğruluk testleri uygulamaları için kullanılırlar. Bilgisayar içinden denetim yaklaşımında temel olarak üç tür test yapma stratejisi bulunmaktadır. Bunlar veri testi (test data), paralel simülasyon (parallel simulation), sisteme entegre denetim modülü (embedded audit module) yaklaşımlarıdır. 25 Tablo 3: Genel Kontrollerin ve Uygulama Kontrollerinin Sınıflandırılması 26 Genel Kontroller Kontrol Türleri Bilgi işlemle ilgili yönetsel kontroller Kontrol Örnekleri Bilgi işlem müdürünün raporlamayı üst yönetime veya yönetim kuruluna yapması. Bilgi işlem görevlerinin birbirinden ayrılması Sistem geliştirme Fiziksel ve çevrimiçi güvenlik Yedekleme ve acil durum planlaması Donanım kontrolleri Bilgisayar programcısı ile bilgisayar operatörü görevlerinin ayırımı. Kullanıcıların, sistem analistlerinin ve programcıların yazılımı geliştirmesi ve test etmesi. Bilgisayar sisteminin çalışması, bilgilerin ve programların korunması için yetkili şifre gerekliliği. Yazılı yedekleme planları hazırlanır ve yıl içinde düzenli olarak test edilir. Monitörde hata mesajı çıkmasına neden olan bellek veya sürücü hataları. Uygulama Kontrolleri Girdi Kontrolleri Veri işleme süreci öncesi satış işlemi yetkisi. Süreç (işleme) Kontrolleri Çıktı Kontrolleri Satış işlemindeki birim satış fiyatının uygunluk testi. Satış departmanı tarafından satış işlemlerinin veri işleme süreci sonrası incelenmesi. 25 Alvin A.Arens; Randal J.Elder; Mark S.Beasley, a.g.e., s A.e., s

8 Veri testi yaklaşımında, denetçi işletmede gerçekleşen finansal olaylarla ilgili iki farklı muhasebe işlem grubu seçer. Bu gruplardan biri doğru muhasebe işlemlerinden, ikincisi ise hatalı muhasebe işlemlerinden oluşur. Daha sonra bu iki farklı muhasebe işlem grubunu müşterinin bilgisayar sistemi içinde izler. 27 Buradaki amaç, müşterinin bilgisayar sisteminin meydana gelen finansal olaylardan geçerli olanları işleyip, geçerli olmayanları hata olarak listelediği konusunda bilgi sahibi olmaktır. Paralel simülasyon yaklaşımında, denetçi müşterinin yazılımı ile paralel faaliyet gösteren kendine ait bir yazılım kullanır. Bu yazılımdan elde edilen çıktılar ile müşterinin orijinal yazılımından elde edilen çıktılar karşılaştırılarak hem bilgisayar sistemindeki kontroller hem de bakiyelerle ilgili doğruluk testleri yapılabilir. 28 Ortaya çıkan farklılıklar müşterinin yazılımındaki muhtemel eksiklikleri gösterir. Denetçiler, paralel simülasyon yaklaşımını benimseyerek uyguladıkları testlerde araç olarak çoğunlukla genelleştirilmiş denetim yazılımlarını (generalized audit software-gas) kullanırlar. Bu programlar özellikle denetçilerin kullanımı için dizayn edilmiştir. Denetim firmaları eğer isterlerse kendi denetim yazılımlarını da oluşturabilirler. Bu yazılımların en büyük avantajı kullanacak personelin eğitiminin kolay olması ve her firmaya uygulanabilmesidir. 29 Genelleştirilmiş denetim yazılımlarının kullanım alanlarından biri, bilgisayar sistemlerindeki kontrolleri test etmektir. Örneğin, denetçi müşterinin kredi limitleri ile ilgili ana dosyasını ve alınan sipariş emirleri dosyasını elde ederek bunları kendi yazılımına kopyalar ve öngörülen kredi limiti altında yer alan sipariş emirlerini listeler. Denetçi daha sonra denetim yazılımından alınan çıktı ile müşterinin kayıtlı işlemlerinin mutabakatını yaparak müşteriden alınan dosyaların gerçek ve tam olduğu konusunda bilgi sahibi olur. Genelleştirilmiş denetim yazılımlarının başka bir kullanım alanı da hesap bakiyelerinin doğrulanmasıdır. Örneğin, denetçi müşterinin alacak hesapları ile ilgili dosyayı elde ederek bu dosyadaki alacaklar toplamının büyük defter hesabının bakiyesi ile mutabakatını yapabilir. Genelleştirilmiş denetim yazılımlarını kullanmanın en önemli yararı denetim testlerinin yapılmasını oldukça hızlı ve daha detaylı hale getirmesidir. Genelleştirilmiş denetim yazılımlarının diğer kullanım alanları Tablo 4 de gösterilmiştir. Sistemin içindeki denetim modülü yaklaşımında, denetçi kendisi için önemli olan işlemleri tespit etmek amacıyla müşterinin bilgisayar yazılımına denetim modülü ekler. Bu yaklaşımda denetçi müşterinin gerçekleştirdiği işlemleri sürekli olarak denetleme olanağına sahiptir. Bu yaklaşımın veri testi ve paralel simülasyon yaklaşımlarına göre en önemli avantajı testlerin belli bir anda değil sürekli olarak yapılabilmesidir Melih Erdoğan, a.g.e, s Marshall B. Romney; Paul John SteinBart, Accounting Information Systems, 8 th edition, Prentice Hall, 2000,s Alvin A.Arens; Randal J.Elder; Mark S.Beasley, a.g.e., s A.e., s

9 Tablo 4: Genelleştirilmiş Denetim Yazılımlarının Kullanım Alanları 31 Kullanım alanı Açıklama Örnek Hesaplamaların doğrulanması Hesaplamaların yeniden yapılarak müşterinin hesaplamaları ile karşılaştırılması. Kayıtların tamlığının, tutarlılığının, doğruluğunun incelenmesi. Farklı dosyalardaki verilerin karşılaştırılması. Denetim örnekleminin seçilmesi. Doğrulama mektuplarının basılması. Tüm kayıtların önceden belirlenmiş kriterlere göre taranması. İki veya daha fazla sayıdaki dosyada yer alan bilgilerin mutabık olduğunun belirlenmesi. Örneklerin seçilmesi. Doğrulama testlerinin yapılması için seçilen örneklerin basılması. Alacak hesapları toplamının alınması. İşten ayrılmış çalışanların maaş ödeme kayıtlarının incelenmesi. Satış ve tahsilat bilgilerinden yararlanarak, alacak hesaplarının bakiyesinde iki tarih arasında meydana gelen değişimin karşılaştırılması. Doğrulama için tesadüfi olarak alacak hesaplarının seçilmesi. Doğrulama yapılacak müşterinin isminin, adresinin ve hesap bakiyesinin basılması. 4. Elektronik Bilgi Ortamlarında Denetim İle İlgili Uluslararası Düzenlemeler Denetim mesleği ve denetim uygulamaları yaşanan teknolojik gelişmelere paralel olarak birçok değişikliklere uğramıştır. Özellikle, yirminci yüzyılda yatırımcıların bilgilendirilmesi ve kamu çıkarlarının korunması açısından denetim mesleği ve uygulamaları ile ilgili olarak standartlar oluşturulmuştur. 32 Uluslararası düzeyde, elektronik bilgi ortamında denetim ile ilgili temel olarak dört kuruluşun çalışmaları ön plana çıkmaktadır. Bunlar; IFAC Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (International Federation of Accountants) AICPA Amerikan Sertifikalı Muhasebeciler Enstitüsü (American Institute of Certified Public Accountant) ISACA Bilgi Sistemleri Denetimi ve Kontrolü Derneği (Information System Auditing Control Association) IIA Amerikan İç Denetçiler Enstitüsü (Institute of Internal Auditor) dır. Günümüzde muhasebecilik alanında en büyük mesleki birlik olan IFAC Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (International Federation of Accountants) denetim üzerine getirdiği standartlar (ISA-International Standarts on Auditing) ile ve bunların sürekli olarak geliştirilmesiyle ilgili olarak faaliyet gösteren en büyük kuruluştur. IFAC tarafından elektronik bilgi ortamlarında denetim ile ilgili 401 no.lu Bilgi İşlem Sistemleri Ortamında 31 A.e., s İzzet Gökhan Özbilgin, Bilgi Teknolojileri Denetimi ve Uluslararası Standartlar, Sermaye Piyasası Kurulu Meslek Personeli Derneği Dergisi, Sayı:10,Kasım-Aralık 2003, s.1 9

10 Denetim (Auditing in a Computer Information System Environment) denetim standardı yayımlanmıştır ve bu standart elektronik bilgi ortamında denetimin asli ilkelerini ve önemli prosedürlerini belirtmektedir. Bu standart Aralık 2004 tarihinde yürürlükten kaldırılmış ve yerine 315 no.lu İşletmeyi ve çevresini tanıyarak maddi hata risklerinin değerlenmesi (Understanding the entity and its environment and assesing the risks of material misstatements), 330 no.lu Değerlenen riskler karşısında denetçinin uygulayacağı prosedürler (The auditors procedures in response to assessed risks) ve 500 no.lu Denetim kanıtları (Audit evidence) standartları gelmiştir. Elektronik bilgi ortamlarında denetim ile ilgili düzenlemeleri olan diğer bir kuruluşta AICPA Amerikan Sertifikalı Muhasebeciler Enstitüsü (American Institute of Certified Accountants) dir. Resmi bir meslek kuruluşu olan AICPA denetim faaliyetlerinin yürütülmesinde önemli rol oynamaktadır. AICPA içerisinde yer alan Denetim Standartları Kurulu (Auditing Standards Board) ilgili standartları yayınlamaktadır. AICPA nın Aralık 1996 da yayımladığı 80 no.lu Kanıt Niteliği Taşıma (Evidential Matter) standardı elektronik kanıtların geçerliliği, tamlığı ve dürüstlüğü ile ilgili sorulara cevap verir. 33 Ayrıca AICPA nın bu konu ile ilgili olarak yayımlamış olduğu 94 no.lu Finansal tabloların denetiminde bilgi teknolojisinin denetçinin iç kontrol sistemini değerlendirmesine olan etkisi (The effect of ınformation tecnology on the Auditor s consideration of internal control in a financial statement audit) standardı denetçilere elektronik bilgi işlem sisteminin işletmenin iç kontrol sistemini nasıl etkilediğini anlatmakta ve bu ortamlardaki iç kontrol sisteminin anlaşılması ve kontrol riskinin değerlenmesini konusunda yol göstermektedir. 94 no lu bu standart finansal tabloların denetiminde 1 Haziran 2001 tarihinden itibaren geçerli olmuştur. 34 Elektronik bilgi ortamlarında denetim ile ilgili düzenlemeleri olan diğer bir başka kuruluşta ISACA Bilgi Sistemleri Denetimi ve Kontrolü Derneği (Information Systems Audit and Control Association) dir. Bu kuruluşun hem elektronik bilgi ortamlarının denetimi ile ilgili standartları hem de bu konu ile ilgili mesleki standartları bulunmaktadır. Ayrıca bu kuruluşun bağlı kuruluşu olan Bilgi Teknolojileri Yönetimi Enstitüsü (IT Governance Institute) nün elektronik bilgi ortamlarındaki denetimin uygulanmasına yönelik rehber niteliğinde COBIT 35 isimli bir yayını bulunmaktadır. 36 Ayrıca IIA Amerikan İç Denetçiler Enstitüsü (Institute of Internal Auditors) nün de bu konu ile ilgili rehber niteliğinde çalışmaları bulunmaktadır. Amerikan İç Denetçiler Enstitüsü, iç denetim mesleği uygulamaları ile ilgili uluslararası standartlar yayımlamaktadır. İç denetçinin niteliği ile ilgili standartlarda iç denetçilerin verilen görevi yerine getirebilmek için bilgi teknolojileri ve kontrolleriyle ilgili kilit bilgilere ve mevcut teknoloji tabanlı denetim tekniklerine sahip olmaları gerektiği ancak, bütün iç denetçilerin, asıl sorumluluğu bilgi teknolojileri denetimi olan denetçiler kadar uzmanlığa sahip olması beklenmediği belirtilmektedir Jagdish Pathak;Mary R. Lind, Integrated Information Systems, SAS 94 & Auditors, University of Windsor Working Paper No , s Jagdish Pathak;Mary R. Lind, a.g.e., s Control Objectives for Information and related Technology. 36 Ayrıntılı bilgi için bkz. 37 Uluslar arası İç Denetim Standardı, md A3, IIA. 10

11 Sonuç Yirminci yüzyılın en önemli icatlarından sayılan bilgisayar, muhasebeyi ve denetimi önemli ölçüde etkilemiştir. Muhasebede bilgisayarların kullanılması ile birlikte bilgiler elektronik ortamlara taşınmıştır. Muhasebe bilgilerinin elektronik ortamlarda yer alması, söz konusu elektronik bilgi ortamlarının denetiminin yapılmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Burada önemli olan bu elektronik ortamların nasıl denetleneceği ve buna bağlı olarak denetçinin hangi yeni özelliklere sahip olması gerektiğidir. Elektronik bilgi ortamlarının denetiminde, bilgisayarın içinden denetim yaklaşımı benimsenmelidir. Bu yaklaşımın bir gereği olarak, bilgisayar destekli denetim teknikleri kullanılmalıdır. Çünkü bu teknikler denetim işlemlerinin etkinliğini ve verimliliğini arttırabilmektedir. Özellikle, denetlenecek ana kütle ve örnek hacminin çok büyük olduğu durumlarda bu tekniklerden yararlanmak bazen bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. Teknolojik değişmelerin çok hızlı yaşandığı günümüz dünyasında, denetçilerin bu değişiklikleri izleyerek, kendi denetim süreçlerini bu değişikliklere göre yenilemesi gerekmektedir. İşte bu noktada, denetim mesleğinin gelecekte nasıl olacağı, bu meslekte yer alacakların sahip olacağı özellikler ve eğitiminin nasıl gerçekleştirileceği tartışılmalıdır. Ülkemizde son dönemlerde elektronik imza, elektronik beyanname ve benzeri düzenlemelerle işlemleri tamamen elektronik ortama taşıyan yasal altyapı oluşturulmaktadır. Muhasebenin elektronik ortamda olması, denetimin de aynı ortamda yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Denetim ilke ve kuralları, tam ve doğru bir şekilde uygulansalar bile, son teknolojik gelişmelerin yarattığı karmaşıklıklar karşısında yetersiz kalmaktadırlar. Bu durumun nedeni teknolojik gelişmelerde yaşanan hızın, bu teknolojik gelişmeleri denetleyecek yöntemlerin geliştirilmesinden daha yüksek olmasıdır. Kaynakça Aksoy, Tamer : Tüm Yönleriyle Denetim, Yetkin Yayınları, Arens, Alvin A.; James K. Loebbecke Arens,Alvin A.; Randal J. Elder; Mark S.Beasley Bierstaker, James L.; Priscilla Burnaby; Jay Thibodeau, Boockholdt, J.L. Çiftçi, Yavuz : Auditing:An Integrated Approach, 7 th Edition, Prentice Hall : Auditing and Assurance Services: An Integrated Approach, 10 th Edition, Prentice Hall, : The impact of information technology on the audit process: an assesment of the state of the art and implications for the future, Managerial Auditing Journal, 16(3) : Accounting Information Systems, Times Mirror Books, 4th edition, : Elektronik Bilgi İşlem Teknolojisindeki Gelişmeler ve Muhasebe Denetimi, Mali Çözüm,Sayı:62,2003,s.8 11

12 Erdoğan, Melih : Bilgisayar Ortamında Muhasebe Denetimindeki Gelişmeler, 4. Muhasebe Denetimi Sempozyumu, Mayıs Jagdish Pathak; Mary R. Lind : Integrated Information Systems, SAS 94 & Auditors, University of Windsor Working Paper No , January, Özbilgin,İzzet Gökhan : Bilgi Teknolojileri Denetimi ve Uluslararası Standartlar, Sermaye Piyasası Kurulu Meslek Personeli Derneği Dergisi, Sayı:10, Kasım-Aralık Özer, Mevlüt : Teknolojik Gelişmelerin Denetimde Yarattığı Yeni Fırsatlar, 17. Türkiye Muhasebe Kongresi, İstanbul,10-12 Ekim Pekdemir, Recep; Yakup Selvi Ratcliffe, Thomas A.; Paul Munter Romney, Marshall B.; Paul John Steinbart Taylor, Donald H.; G. William Glezen Türkkan, Ümit IFAC IIA ISACA Teknolojik Gelişmelerin Denetimde Yarattığı Yeni Fırsatlar, 17. Türkiye Muhasebe Kongresi, Ekim : Information technology, internal control, and financial statement audits, The CPA Journal, 72(4), April, : Accounting Information Systems, 8 th edition, Prentice Hall, : Auditing, 6 th edition, John Wiley&Sons Inc, : Bilgi-İşlem Sistem Denetimleri, İç Denetim Dergisi, Sonbahar : International Auditing Practices Committee, Auditing in a Computer Systems Environment, (International Auditing Standards, No.401). : Uluslararası İç Denetim Standardı md.1210_a3 : 12

BİLGİSAYAR DESTEKLİ DENETİM TEKNİKLERİ. Computer- Aided Auditing Techniques

BİLGİSAYAR DESTEKLİ DENETİM TEKNİKLERİ. Computer- Aided Auditing Techniques BİLGİSAYAR DESTEKLİ DENETİM TEKNİKLERİ Computer- Aided Auditing Techniques Cemal ELİTAŞ Arman Aziz KARAGÜL** ÖZET Bu çalışmada bilgisayar destekli denetim teknikleri konusu ele alınmıştır. Çalışma nitelik

Detaylı

MerSis. Bilgi Teknolojileri Bağımsız Denetim Hizmetleri

MerSis. Bilgi Teknolojileri Bağımsız Denetim Hizmetleri MerSis Bağımsız Denetim Hizmetleri risklerinizin farkında mısınız? bağımsız denetim hizmetlerimiz, kuruluşların Bilgi Teknolojileri ile ilgili risk düzeylerini yansıtan raporların sunulması amacıyla geliştirilmiştir.

Detaylı

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DENETİMİ VE ULUSLARARASI STANDARTLAR

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DENETİMİ VE ULUSLARARASI STANDARTLAR BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DENETİMİ VE ULUSLARARASI STANDARTLAR İzzet Gökhan ÖZBİLGİN Sermaye Piyasası Kurulu Sistem Mühendisi G ünümüz iletişim ve bilişim teknolojisinde ortaya çıkan gelişmeler, özellikle de

Detaylı

İÇ KONTROL ve İÇ DENETİM

İÇ KONTROL ve İÇ DENETİM M. Vefa TOROSLU Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Bağımsız Denetçi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Kapsamında İÇ KONTROL ve İÇ DENETİM İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V KISALTMALAR...XXI Birinci Bölüm DENETİM İLE İLGİLİ

Detaylı

1 MUHASEBE DENETİMİNE BAKIŞ

1 MUHASEBE DENETİMİNE BAKIŞ ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 MUHASEBE DENETİMİNE BAKIŞ 11 1.1. Denetim Kavramı 12 1.2. Denetimin Tarihsel Gelişimi 13 1.3. Muhasebe Denetimi 14 1.3.1. Muhasebe Denetimi Kavramı ve Özellikleri 14 1.3.2.

Detaylı

DENETİM KISA ÖZET KOLAYAOF

DENETİM KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. DENETİM KISA ÖZET KOLAYAOF 2 Kolayaof.com

Detaylı

BDDK-Bilgi Sistemlerine İlişkin Düzenlemeler. Etkin ve verimli bir Banka dan beklenenler Bilgi Teknolojilerinden Beklenenler

BDDK-Bilgi Sistemlerine İlişkin Düzenlemeler. Etkin ve verimli bir Banka dan beklenenler Bilgi Teknolojilerinden Beklenenler Gündem Bilgi Sistemlerine İlişkin Yasal Düzenlemeler & COBIT AB Seminer 2009 Bankacılıkta Bilgi Sistemlerine İlişkin Düzenlemeler Etkin ve verimli bir Banka dan beklenenler Bilgi Teknolojilerinden Beklenenler

Detaylı

3. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK DENETİM VE TASDİK SEMPOZYUMU PROGRAMI 3 7 Aralık 2014, Antalya. Dr. Mehmet Ali Özyer Sayıştay 8.

3. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK DENETİM VE TASDİK SEMPOZYUMU PROGRAMI 3 7 Aralık 2014, Antalya. Dr. Mehmet Ali Özyer Sayıştay 8. 3. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK DENETİM VE TASDİK SEMPOZYUMU PROGRAMI 3 7 Aralık 2014, Antalya Dr. Mehmet Ali Özyer Sayıştay 8. Dairesi Üyesi Kamu İdarelerinin Aynı Dönemde Sayıştay ve Bağımsız Denetçiler (YMM)

Detaylı

İyi oluşturulmuş bir bağımsız denetim yaklaşımı bir şirketin hedeflerine ulaşmasına destek olur ve sürpriz sonuçları önler.

İyi oluşturulmuş bir bağımsız denetim yaklaşımı bir şirketin hedeflerine ulaşmasına destek olur ve sürpriz sonuçları önler. BAĞIMSIZ DENETİM Bağımsız Denetim işletme içi ve işletme dışı bilgi kullanıcılarının güvenilir bilgi ihtiyacını karşılar. Finansal tabloların güvenilirlik derecesini artırır. Bağımsız denetim, aşağıdaki

Detaylı

COMPUTERIZED AUDIT PROGRAM BİLGİSAYARLI DENETİM PROGRAMI

COMPUTERIZED AUDIT PROGRAM BİLGİSAYARLI DENETİM PROGRAMI COMPUTERIZED AUDIT PROGRAM 1 İçerik CAP-... 3 1. Müşteri tanımları... 3 2. Kullanıcı ve Rol Tanımları... 3 3. Müşteri Kabul Politikası... 4 4. Yıllık Denetim Planı... 4 5. Devamlı Denetim Dosyası... 4

Detaylı

YORKA DÖKÜMHANE OTOMASYONU

YORKA DÖKÜMHANE OTOMASYONU YORKA DÖKÜMHANE OTOMASYONU Yorka Bilgisayar Yazılım Dan.Hiz.San.Tic.LTD.ŞTİ. Fakülte Cad. No:24 DENİZLİ 0(258) 211 66 33 211 66 43 FAX:0(258) 211 66 20 http://www.yorkayazilim.com e-mail:yorka@yorkayazilim.com

Detaylı

Denetimde Teknoloji Kullanımının Denetim Kalitesi ve Verimlilik Üzerine Etkileri

Denetimde Teknoloji Kullanımının Denetim Kalitesi ve Verimlilik Üzerine Etkileri Denetimde Teknoloji Kullanımının Denetim Kalitesi ve Verimlilik Üzerine Etkileri Erdal ASLAN Yeminli Mali Müşavir Sorumlu Denetçi CPA (USA) Master of Sience in Accounting, UIUC/USA Master of Sience in

Detaylı

BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ

BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ KONTROL KAVRAMI İşletmenin belirlenen amaçlarına ulaşması için, işletme yöneticilerinin almış olduğu önlemlere, uyguladığı yöntemlere kontrol usul ve yöntemleri

Detaylı

TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI RİSKİN ERKEN SAPTANMASI SİSTEMİ VE KOMİTESİ HAKKINDA DENETÇİ RAPORUNA İLİŞKİN ESASLARA YÖNELİK İLKE KARARI

TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI RİSKİN ERKEN SAPTANMASI SİSTEMİ VE KOMİTESİ HAKKINDA DENETÇİ RAPORUNA İLİŞKİN ESASLARA YÖNELİK İLKE KARARI TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI RİSKİN ERKEN SAPTANMASI SİSTEMİ VE KOMİTESİ HAKKINDA DENETÇİ RAPORUNA İLİŞKİN ESASLARA YÖNELİK İLKE KARARI 18 Mart 2014 SALI Resmî Gazete Sayı : 28945 KURUL KARARI Kamu Gözetimi,

Detaylı

III. PwC Çözüm Ortaklığı Platformu Şirketlerde İç Kontrol ve İç Denetim Fonksiyonu* 22 Aralık 2004

III. PwC Çözüm Ortaklığı Platformu Şirketlerde İç Kontrol ve İç Denetim Fonksiyonu* 22 Aralık 2004 III. PwC Çözüm Ortaklığı Platformu Şirketlerde İç Kontrol ve İç Denetim Fonksiyonu* *connectedthinking PwC İçerik İç kontroller İç kontrol yapısının oluşturulmasında COSO nun yeri İç denetim İç denetimi

Detaylı

Muhasebe Bilgi Sisteminin Temel Yapısı. Bilgi Sistemleri Muhasebe Bilgi Sisteminin Niteliği ve İçeriği

Muhasebe Bilgi Sisteminin Temel Yapısı. Bilgi Sistemleri Muhasebe Bilgi Sisteminin Niteliği ve İçeriği Muhasebe Bilgi Sisteminin Temel Yapısı Bilgi Sistemleri Muhasebe Bilgi Sisteminin Niteliği ve İçeriği Bilgi Sistemleri Yönetim Bilgi Sistemleri Para, insangücü, malzeme, makine, teknoloji ve bilgi gibi

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ SAYIŞTAYINDA MALİ DENETİM ÇERÇEVESİNDE BİLİŞİM SİSTEMLERİ DENETİMİ

AVRUPA BİRLİĞİ SAYIŞTAYINDA MALİ DENETİM ÇERÇEVESİNDE BİLİŞİM SİSTEMLERİ DENETİMİ AVRUPA BİRLİĞİ SAYIŞTAYINDA MALİ DENETİM ÇERÇEVESİNDE BİLİŞİM SİSTEMLERİ DENETİMİ Musa KAYRAK CISA, Sayıştay Başdenetçisi 1.Yeni Normal Temelleri yüzyıllar öncesine dayandırılabilecek ancak yirminci yüzyılın

Detaylı

MUHASEBEDE BİLGİ YÖNETİMİ (MUH208U)

MUHASEBEDE BİLGİ YÖNETİMİ (MUH208U) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. MUHASEBEDE BİLGİ YÖNETİMİ (MUH208U)

Detaylı

G.M.K. Bulvarı No: 71 Maltepe / Ankara

G.M.K. Bulvarı No: 71 Maltepe / Ankara 2016/3. DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVI MUHASEBE DENETİMİ SINAVI SORULARI 3 ARALIK 2016 CUMARTESİ Soru 1. Aşağıdakileri açıklayınız. (40 Puan) a) Denetim modelinde bulgu riski (10 Puan)

Detaylı

Enterprise Resource Planning - ERP - Kurumsal kaynak planlaması ya da iş letme kaynak planlaması,

Enterprise Resource Planning - ERP - Kurumsal kaynak planlaması ya da iş letme kaynak planlaması, Enterprise Resource Planning - ERP - Kurumsal kaynak planlaması ya da iş letme kaynak planlaması, işletmelerde mal ve hizmet üretimi için gereken işgücü, makine, malzeme gibi kaynakların verimli bir şekilde

Detaylı

XBRL. Şükrü ŞENALP Yeminli Mali Müşavir Sorumlu Ortak Baş Denetçi

XBRL. Şükrü ŞENALP Yeminli Mali Müşavir Sorumlu Ortak Baş Denetçi Şükrü ŞENALP Yeminli Mali Müşavir Sorumlu Ortak Baş Denetçi XBRL dünya çapında iş dünyasıyla finansal veriler arasında elektronik iletişimi sağlayan devrimsel nitelikte bir dildir. Hazırlık aşamasında,

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM BAĞIMSIZ DENETİM VE DENETÇİNİN AMAÇLARI

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM BAĞIMSIZ DENETİM VE DENETÇİNİN AMAÇLARI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM BAĞIMSIZ DENETİM VE DENETÇİNİN AMAÇLARI 1.1. DENETİM KAVRAMI... 1 1.2. DENETİM TÜRLERİ... 2 1.2.1. Faaliyet Denetimi... 2 1.2.2. Uygunluk Denetimi... 3 1.2.3. Finansal Tablo Denetimi...

Detaylı

MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI

MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI Bağımsız Denetim Standartları 1. Kilit Terimlerin Belirlenmesi 2. Metnin Çevrilmesi 3. İlk Uzman Kontrolü 4. Çapraz Kontrol İkinci Uzman Kontrolü 5. Metnin

Detaylı

MALİ TABLOLAR VE MİZAN KONTROLÜ

MALİ TABLOLAR VE MİZAN KONTROLÜ MALİ TABLOLAR VE MİZAN KONTROLÜ ÖZET: Muhasebe sistemi; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak şekilde kurulur ve yürütülür. Kamu hesapları ise, yönetim ve denetim yetkilileriyle

Detaylı

Risk toplamının hesaplanmasında, risk öğelerine ait kısıt verebilmesi ve risk takibinin daha etkin şekilde kullanılabilmesi için geliştirilmiştir.

Risk toplamının hesaplanmasında, risk öğelerine ait kısıt verebilmesi ve risk takibinin daha etkin şekilde kullanılabilmesi için geliştirilmiştir. DİNAMİK RİSK TAKİBİ Amaç ve Fayda Müşteri riskleri hesabında, borç bakiyesinin, risk toplamını belli bir oranda etkilemesi Risk toplamının hesaplanmasında, risk öğelerine ait kısıt verebilmesi ve risk

Detaylı

ayrı ayrı veya birlikte yapılabilir.

ayrı ayrı veya birlikte yapılabilir. e-dönüşüm Ürünlerimiz IDECON e-mutabakat IDECON e-beyanname IDECON e-bankacılık IDECON e-irsaliye IDECON e-fatura IDECON e-defter IDECON e-arşiv IDECON e-mutabakat, B Formu ve Cari hesap mutabakatlarını

Detaylı

SÜREKLİ DENETİM MODELLERİ VE YAKLAŞIMLARI

SÜREKLİ DENETİM MODELLERİ VE YAKLAŞIMLARI Uluslararası Akademik Forum 2018: Gerçek Zamanlı Güvence Modeli Olarak Sürekli Denetim ve Sürekli İzleme SÜREKLİ DENETİM MODELLERİ VE YAKLAŞIMLARI Hazırlayan Dr. Öğr. Üyesi Osman Nuri ŞAHİN Prof. Dr. Süleyman

Detaylı

MONTE CARLO BENZETİMİ

MONTE CARLO BENZETİMİ MONTE CARLO BENZETİMİ U(0,1) rassal değişkenler kullanılarak (zamanın önemli bir rolü olmadığı) stokastik ya da deterministik problemlerin çözümünde kullanılan bir tekniktir. Monte Carlo simülasyonu, genellikle

Detaylı

Bilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU

Bilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Bilişim Sistemleri Modelleme, Analiz ve Tasarım Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Ders Akışı Hafta 5. İhtiyaç Analizi ve Modelleme II Haftanın Amacı Bilişim sistemleri ihtiyaç analizinin modeli oluşturulmasında,

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ DENETİM TEKNİKLERİ VE VERİ ANALİZİ İLE DENETİM VE HİLE İNCELEMESİ UZMANLIĞI

BİLGİSAYAR DESTEKLİ DENETİM TEKNİKLERİ VE VERİ ANALİZİ İLE DENETİM VE HİLE İNCELEMESİ UZMANLIĞI ANALİZİ İLE DENETİM VE HİLE İNCELEMESİ UZMANLIĞI İSMMMO AKADEMİ BAŞKANI NDAN İSMMMO Akademisi uzmanlaşma programları kapsamında, daha önce hiç gerçekleşmemiş bir program daha sunuluyor. 20. YY. ın en önemli

Detaylı

Franchise İlişkilerinin Değerlendirilmesi ve Özel Kapsamlı Hizmetler

Franchise İlişkilerinin Değerlendirilmesi ve Özel Kapsamlı Hizmetler Franchise İlişkilerinin Değerlendirilmesi ve Özel Kapsamlı Hizmetler Franchise İlişkileri Markanızın başarısı, sadece Şirketinizin performansına değil, markanızın doğrudan veya dolaylı olarak tüketici

Detaylı

Kamu İhale Kurumu 2012 Yılı Denetim Raporu Sayfa 1

Kamu İhale Kurumu 2012 Yılı Denetim Raporu Sayfa 1 T..C.. SAYIIŞTAY BAŞKANLIIĞII KAMU İİHALE KURUMU 2012 YIILII DENETİİM RAPORU EYLÜL 2013 Kamu İhale Kurumu 2012 Yılı Denetim Raporu Sayfa 1 T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 06100 Balgat / ANKARA Tel: 0 312 295

Detaylı

T.C. ORTA ANADOLU KALKINMA AJANSI İÇ DENETÇİLİĞİ T.C. ORTA ANADOLU KALKINMA AJANSI 2015 YILI İÇ DENETİM PROGRAMI. İÇ DENETÇİ Mustafa KARAKAYA KAYSERİ

T.C. ORTA ANADOLU KALKINMA AJANSI İÇ DENETÇİLİĞİ T.C. ORTA ANADOLU KALKINMA AJANSI 2015 YILI İÇ DENETİM PROGRAMI. İÇ DENETÇİ Mustafa KARAKAYA KAYSERİ T.C. İÇ DENETÇİLİĞİ T.C. İÇ DENETÇİ Mustafa KARAKAYA KAYSERİ DÜZENLEME TARİHİ 31 Aralık 2014 1. GİRİŞ Bu İç Denetim Programı, Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliğinin 8inci maddesi ile Orta Anadolu Kalkınma

Detaylı

Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması

Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması UFRS 1 Standarda (standardın ilgili paragraflarına referans verilmiştir) UFRS 1.20A UFRS 1.25B Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması Kontrol listesinin bu kısmı, bir işletmenin

Detaylı

ÖRNEKLEMEYE İLİŞKİN HUSUSLAR MUHASEBE TAHMİNLERİNİN DENETİMİ. M. Vefa TOROSLU. Nisan 2010

ÖRNEKLEMEYE İLİŞKİN HUSUSLAR MUHASEBE TAHMİNLERİNİN DENETİMİ. M. Vefa TOROSLU. Nisan 2010 ÖRNEKLEMEYE İLİŞKİN HUSUSLAR MUHASEBE TAHMİNLERİNİN DENETİMİ M. Vefa TOROSLU Nisan 2010 ÖRNEKLEMEYE İLİŞKİN HUSUSLAR Örneğin Oluşturulması Bağımsız denetçi, bağımsız denetim örneğini oluştururken, bağımsız

Detaylı

Bilgi Teknolojileri Yönetişim ve Denetim Konferansı BTYD 2010

Bilgi Teknolojileri Yönetişim ve Denetim Konferansı BTYD 2010 Bilgi Teknolojileri Yönetişim ve Denetim Konferansı BANKACILIKTA BİLGİ SİSTEMLERİ MEVZUATI VE DENETİMİ Mustafa Turan BANKACILIK UZMANI UYARI Bu sunumda ifade bulan görüşler, Kurum dahilinde Bilgi Sistemleri

Detaylı

ÜNİTE 7 İŞLEM DÖNÜLERİ VE DENETİMİ

ÜNİTE 7 İŞLEM DÖNÜLERİ VE DENETİMİ ÜNİTE 7 İŞLEM DÖNÜLERİ VE DENETİMİ Döngü Yaklaşımı Nedir? İşlem döngüsü yaklaşımı, denetçinin yapacağı denetim çalışmasında denetime konu finansal tabloları; işlemler, hesap kalemleri veya grupları itibarıyla

Detaylı

2015/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI MUHASEBE DENETİMİ 25 Temmuz 2015-Cumartesi 09:00-10:30

2015/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI MUHASEBE DENETİMİ 25 Temmuz 2015-Cumartesi 09:00-10:30 2015/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI MUHASEBE DENETİMİ 25 Temmuz 2015-Cumartesi 09:00-10:30 SORULAR SORU 1- Genel kabul görmüş denetim standartlarında; Çalışma Alanı ve Raporlama Standartlarını

Detaylı

Stoklarınız ile ilgili tüm hareket ve detaylara menüler arasında gezmeden ulaşabilirsiniz.

Stoklarınız ile ilgili tüm hareket ve detaylara menüler arasında gezmeden ulaşabilirsiniz. OFİS Mikro Perakende Çözümleri 1 MİKRO OFİS SERİSİ Küçük ve orta ölçekteki perakende firmaları için hazırlanan programları, perakende satış noktalarının belkemiği olan satış noktası terminalleri (POSlarla),

Detaylı

SPK Bilgi Sistemleri Tebliğleri

SPK Bilgi Sistemleri Tebliğleri www..pwc.com.tr SPK Bilgi Sistemleri Tebliğleri SPK Bilgi Sistemleri Tebliğleri Bilgi Sistemleri Yönetimi Tebliği ve Bilgi Sistemleri Bağımsız Denetim Tebliği 05.01.2018 tarih 30292 sayılı Resmi Gazete

Detaylı

Yazılım ve Uygulama Danışmanı Firma Seçim Desteği

Yazılım ve Uygulama Danışmanı Firma Seçim Desteği Yazılım ve Uygulama Danışmanı Firma Seçim Desteği Kapsamlı bir yazılım seçim metodolojisi, kurumsal hedeflerin belirlenmesiyle başlayan çok yönlü bir değerlendirme sürecini kapsar. İş süreçlerine, ihtiyaçlarına

Detaylı

1.BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE DENETİM KALİTESİ GENEL ÇERÇEVESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER

1.BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE DENETİM KALİTESİ GENEL ÇERÇEVESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER İÇİNDEKİLER 1.BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE DENETİM KALİTESİ GENEL ÇERÇEVESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 1.1. Tanımlar 1.2. Bağımsız Denetimin Amacı ve Kapsamı 1.3. Denetim Çıktıları 1.4. Kalite Kontrol Sistemi

Detaylı

TÜRK AKREDİTASYON KURUMU R20.07 LABORATUVAR İÇ DENETİMLERİ

TÜRK AKREDİTASYON KURUMU R20.07 LABORATUVAR İÇ DENETİMLERİ R20.07 LABORATUVAR İÇ DENETİMLERİ Rev.00 03-2002 1 GİRİŞ 1.1 TS EN ISO/IEC 17025 (2000) Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar standardında, bir laboratuvarın yaptığı deney

Detaylı

DENETİMİN YENİ PARADİGMASI: SÜREKLİ DENETİM

DENETİMİN YENİ PARADİGMASI: SÜREKLİ DENETİM DENETİMİN YENİ PARADİGMASI: SÜREKLİ DENETİM İsa CANKAR Giriş Teknoloji, kolaylıkların yanında bazı riskleri de beraberinde getirmektedir. Sistemlerin işleyişinde karşılaşılabilecek risk ve tehlikelere

Detaylı

TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ DERNEĞİ 31 ARALIK 2008 TARİHİ İTİBARİYLE HAZIRLANAN MALİ TABLOLAR

TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ DERNEĞİ 31 ARALIK 2008 TARİHİ İTİBARİYLE HAZIRLANAN MALİ TABLOLAR 31 ARALIK 2008 TARİHİ İTİBARİYLE HAZIRLANAN MALİ TABLOLAR Türkiye İç Denetim Enstitüsü Derneği Yönetim Kurulu na BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU Türkiye İç Denetim Enstitüsü Derneği nin ( Dernek ) 31 Aralık 2008

Detaylı

Yaşar Bilgi İşlem A.Ş yılında faaliyete başlamıştır Yaşar Holding e bağlı kurumsal bir bilgi teknolojileri şirketidir Uzmanlık alanı İş Yönetim

Yaşar Bilgi İşlem A.Ş yılında faaliyete başlamıştır Yaşar Holding e bağlı kurumsal bir bilgi teknolojileri şirketidir Uzmanlık alanı İş Yönetim Ekim 2018 Yaşar Bilgi İşlem A.Ş. 1983 yılında faaliyete başlamıştır Yaşar Holding e bağlı kurumsal bir bilgi teknolojileri şirketidir Uzmanlık alanı İş Yönetim Yazılımları ve Dijital Teknolojiler dir SAP

Detaylı

Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Kurumsallaşma, Denetim ve Risk Yönetimi. Ali Çiçekli, CPA, SMMM TTK İş Geliştirme Lideri 17 Ekim, Swissotel, İstanbul

Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Kurumsallaşma, Denetim ve Risk Yönetimi. Ali Çiçekli, CPA, SMMM TTK İş Geliştirme Lideri 17 Ekim, Swissotel, İstanbul Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Kurumsallaşma, Denetim ve Risk Yönetimi Ali Çiçekli, CPA, SMMM TTK İş Geliştirme Lideri 17 Ekim, Swissotel, İstanbul 1 Gündem Bir Bakışta Yeni Türk Ticaret Kanunu Kurumsal

Detaylı

Kontrol listesinin bu kısmı gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesini düzenleyen UMS 12 ye yöneliktir.

Kontrol listesinin bu kısmı gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesini düzenleyen UMS 12 ye yöneliktir. UMS 12 Standarda (standardın ilgili paragraflarına referans verilmiştir) Gelir Vergisi Kontrol listesinin bu kısmı gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesini düzenleyen UMS 12 ye yöneliktir. UMS 12, ertelenmiş

Detaylı

Kurumsal Uygulamalar ve Bilgi Teknolojileri Entegrasyonu

Kurumsal Uygulamalar ve Bilgi Teknolojileri Entegrasyonu Kurumsal Uygulamalar ve Bilgi Teknolojileri Entegrasyonu 20.12.2013 Kurumsal Bilgi Sistemleri Satış ve Pazarlama Bilgi Sistemleri Muhasebe ve Finans Bilgi Sistemleri İnsan Kaynakları Bilgi Sistemi Üretim

Detaylı

BİLGİ NOTU 16.08.2013/2013-10. Bu bilgi notumuzda uygulama ile ilgili yayımlanan tebliğ ve sirküler açıklamaları özetle aktarılacaktır.

BİLGİ NOTU 16.08.2013/2013-10. Bu bilgi notumuzda uygulama ile ilgili yayımlanan tebliğ ve sirküler açıklamaları özetle aktarılacaktır. BİLGİ NOTU 16.08.2013/2013-10 E - FATURA UYGULAMASI Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojisindeki hızlı gelişim, bilgilere ulaşmada, bilgilerin saklanması ve kullanılmasında önemli avantajlar sağlamaktadır.

Detaylı

04.10.2010. Agency-1 Golf Otomasyonu

04.10.2010. Agency-1 Golf Otomasyonu Agency-1 Golf Otomasyonu 5N 1K Ne? Neden? Ne zaman? Nerede? Kim? Ne? Agency-1 Golf Otomasyonu Golf Organizasyonu yapan işletmelerin sektörel ihtiyaçlarını karşılamak için üretilmiş bir yazılımdır. Bilinen

Detaylı

Kurumsal şirketlerin muhasebe ve finans bölümlerinde en az 4 yıl çalışmış olmak.

Kurumsal şirketlerin muhasebe ve finans bölümlerinde en az 4 yıl çalışmış olmak. ALACAK TAKİP KONTROLÖRÜ Alacakların vadesinde tahsilatının takibi, Vadesinde tahsil edilmeyen alacaklar için yurtiçi ve yurtdışı birimlerin uyarılması, Hukuki takipteki alacaklar için yurt dışı ofislerle

Detaylı

ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2013 YILI SAYIŞTAY DENETİM RAPORU

ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2013 YILI SAYIŞTAY DENETİM RAPORU ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2013 YILI SAYIŞTAY DENETİM RAPORU Eylül 2014 İÇİNDEKİLER KAMU İDARESİNİN MALİ YAPISI VE MALİ TABLOLARI HAKKINDA BİLGİ... 1 DENETLENEN KAMU İDARESİ YÖNETİMİNİN SORUMLULUĞU...

Detaylı

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır.

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır. T..C.. SAYIIŞTAY BAŞKANLIIĞII ADIIYAMAN ÜNİİVERSİİTESİİ 2012 YIILII DENETİİM RAPORU EYLÜL 2013 T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 06100 Balgat / ANKARA Tel: 0 312 295 30 00; Faks: 0 312 295 40 94 e-posta: sayistay@sayistay.gov.tr

Detaylı

Bilgi Teknolojileri Yönetişim ve Denetim Konferansı BTYD 2010

Bilgi Teknolojileri Yönetişim ve Denetim Konferansı BTYD 2010 Bilgi Teknolojileri Yönetişim ve Denetim Konferansı BAĞIMSIZ DENETİMDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DENETİMİ KAPSAM VE METODOLOJİ Tanıl Durkaya, CISA, CGEIT, CRISC Kıdemli Müdür, KPMG Türkiye İçerik BT Denetim

Detaylı

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir.

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. Bölüm 4 İşletme Analizi İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. İşletmenin ne durumda olduğu ve nelere sahip olduğu bu analizde

Detaylı

GÖREV TANIMLARI. : Genel Müdür. İşin Adı. Bağlı Olduğu Kişi : Hizmet Sorumluluğu Olduğu Bölüm / kişi (var ise) : Tüm Bölümler.

GÖREV TANIMLARI. : Genel Müdür. İşin Adı. Bağlı Olduğu Kişi : Hizmet Sorumluluğu Olduğu Bölüm / kişi (var ise) : Tüm Bölümler. Sayfa No 1/ 5 İşin Adı Bağlı Olduğu Kişi : Hizmet Sorumluluğu Olduğu Bölüm / kişi (var ise) : Tüm Bölümler Organizasyon Alt Bağ : Tüm Bölümler İşin Amacı : Yokluğunda Vekâlet Durumu Kime Vekâlet Edeceği

Detaylı

TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI BAĞIMSIZ DENETİM STANDARDI 320 BAĞIMSIZ DENETİMİN PLANLANMASI VE YÜRÜTÜLMESİNDE ÖNEMLİLİK

TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI BAĞIMSIZ DENETİM STANDARDI 320 BAĞIMSIZ DENETİMİN PLANLANMASI VE YÜRÜTÜLMESİNDE ÖNEMLİLİK EK TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI BAĞIMSIZ DENETİM STANDARDI 320 BAĞIMSIZ DENETİMİN PLANLANMASI VE YÜRÜTÜLMESİNDE ÖNEMLİLİK BAĞIMSIZ DENETİM STANDARDI 320 BAĞIMSIZ DENETİMİN PLANLANMASI VE YÜRÜTÜLMESİNDE

Detaylı

RotamNet Ticari Programı Kısa Tanıtım Dökümanı

RotamNet Ticari Programı Kısa Tanıtım Dökümanı RotamNet Ticari Programı Kısa Tanıtım Dökümanı RotamNet ; Kolay kurulumu ve kullanımıyla ön plana çıkan, teknolojik alt yapısıyla işletmelere pratik çözümler sunan ve büyük avantajlar sağlayan tam bir

Detaylı

rst yazılım E-RAPOR V

rst yazılım E-RAPOR V E-rapor; BA/BS, bakiye mutabakatı ve işverenlerin ihtiyaç duyacağı raporların bulunduğu, logo yazılımları ile online çalışan ve işletmenizi anlık olarak takip etmenizi veya kolayca müşterilerin mali süreçlerini

Detaylı

Sekreterlik ve Büro Hizmetleri. Ders-4 Bürolarda Otomasyon ve Bilgi Sistemleri

Sekreterlik ve Büro Hizmetleri. Ders-4 Bürolarda Otomasyon ve Bilgi Sistemleri Sekreterlik ve Büro Hizmetleri Ders-4 Bürolarda Otomasyon ve Bilgi Sistemleri Otomasyon Otomasyon, iş verimini artırmak amacıyla başvurulan, insan müdahalesiyle gerçekleştirilen işlemlerde, bu müdahalenin

Detaylı

ERP Uygulama Öncesi Değerlendirme

ERP Uygulama Öncesi Değerlendirme ERP Uygulama Öncesi Değerlendirme ERP standartlarını uygulama baskısı, verimli, pratik, güvenli ve uygulanabilir süreçlerin tasarımına engel olabilir. Birçok uygulama projesinde, iş süreçlerindeki verimlilik,

Detaylı

Sigorta Sözleşmeleri. Sunum / Açıklama Gereklilikleri. Standarda Referans

Sigorta Sözleşmeleri. Sunum / Açıklama Gereklilikleri. Standarda Referans UFRS 4 Standarda (standardın ilgili paragraflarına referans verilmiştir) Sigorta Sözleşmeleri Kontrol listesinin bu kısmı sigorta sözleşmesini düzenleyen (sigortacı olarak tanımlanan) herhangi bir işletmenin

Detaylı

GÖREV TANIMLARI. : Muhasebe Sorumlusu

GÖREV TANIMLARI. : Muhasebe Sorumlusu Sayfa No 1/ 5 İşin Adı : Muhasebe Sorumlusu Bağlı Olduğu Kişi Hizmet Sorumluluğu Olduğu Bölüm / kişi (var ise) : Dış Ticaret, İç Piyasa, Satınalma, Finansman, Çorlu, İstanbul muhasebe bölümleri. Organizasyon

Detaylı

SATIŞ. Microsoft Dynamics CRM. Satış verimliliğini artırın.

SATIŞ. Microsoft Dynamics CRM. Satış verimliliğini artırın. SATIŞ Microsoft Dynamics CRM Satış verimliliğini artırın. Dinamik İşletme Haline Gelin Çalışanlarınız: Satışa Daha Fazla Zaman Ayırsın Satış ekibinize doğal ve kolay anlaşılabilir bir CRM çözümü verin;

Detaylı

ARENA BİLGİSAYAR SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor. Konsolide Aylık Bildirim KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU

ARENA BİLGİSAYAR SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor. Konsolide Aylık Bildirim KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU ARENA BİLGİSAYAR SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor 2016 4. 3 Aylık Bildirim Finansal Tablolara ilişkin Genel Açıklama Finansal Rapor 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun

Detaylı

Firmamızdan talep ettiğiniz Bayipro B2B sisteminin hazırlanması için proje ön bilgileri ile fiyat teklifimiz aşağıda bilgilerinize sunulmuştur.

Firmamızdan talep ettiğiniz Bayipro B2B sisteminin hazırlanması için proje ön bilgileri ile fiyat teklifimiz aşağıda bilgilerinize sunulmuştur. Firmamızdan talep ettiğiniz Bayipro B2B sisteminin hazırlanması için proje ön bilgileri ile fiyat teklifimiz aşağıda bilgilerinize sunulmuştur. Teklifimizle ilgili her türlü sorunuzu yanıtlamaya hazır

Detaylı

I. DÖVİZ VE DÖVİZE ENDEKSLİ KREDİ BORCU 15 MİLYON ABD DOLARI VE ÜSTÜNDE OLAN FİRMALARA MERKEZ BANKASINA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ GETİRİLMİŞTİR:

I. DÖVİZ VE DÖVİZE ENDEKSLİ KREDİ BORCU 15 MİLYON ABD DOLARI VE ÜSTÜNDE OLAN FİRMALARA MERKEZ BANKASINA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ GETİRİLMİŞTİR: DUYURU: 06.03.2018/15 DÖVİZ KREDİ BORCU 15 MİLYON ABD DOLARI VE ÜZERİNDE OLAN FİRMALAR İÇİN ÖNGÖRÜLEN BİLDİRİM VE BAĞIMSIZ DENETİM YAPTIRMA ZORUNLULUĞU 07.02.2018 tarihli Duyurumuzda belirtildiği üzere,

Detaylı

KOÇTAŞ YAPI MARKETLERİ TİCARET A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim

KOÇTAŞ YAPI MARKETLERİ TİCARET A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU KOÇTAŞ YAPI MARKETLERİ TİCARET A.Ş. Finansal Rapor 216-4. 3 Aylık Bildirim Finansal Tablolara ilişkin Genel Açıklama Koçtaş Yapı Marketleri Ticaret A.Ş. 31.12.216 Bağımsız Denetim

Detaylı

Sirküler Rapor /93-1

Sirküler Rapor /93-1 Sirküler Rapor 19.03.2014/93-1 RİSKİN ERKEN SAPTANMASI SİSTEMİ VE KOMİTESİ HAKKINDA DENETÇİ RAPORUNA İLİŞKİN ESASLAR HAKKINDA KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU KARARI YAYIMLANDI ÖZET

Detaylı

PwC. Genel Hatlarıyla Sarbanes Oxley Kanunu Ve Türkiye de Faaliyet Gösteren Şirketlere Etkisi. 22 Aralık Insert.

PwC. Genel Hatlarıyla Sarbanes Oxley Kanunu Ve Türkiye de Faaliyet Gösteren Şirketlere Etkisi. 22 Aralık Insert. PwC Genel Hatlarıyla Sarbanes Oxley Kanunu Ve Türkiye de Faaliyet Gösteren Şirketlere Etkisi Insert Worlds Image / Client Specific Image Here 22 Aralık 2004 Sarbanes Oxley Act of 2002 ABD de yaşanan şirket

Detaylı

(2. AŞAMA) SAHA TETKİKİ PROSEDÜRÜ

(2. AŞAMA) SAHA TETKİKİ PROSEDÜRÜ 16.4.27 1 / 6 REVİZYON BİLGİSİ REVİZYON NO AÇIKLAMA Rev. İlk yayın BU DOKÜMAN SİSTEM DENETİM BELGELENDİRME NİN ÖZEL DOKÜMANIDIR. İZİNSİZ KOPYALANAMAZ 1. AMAÇ ve KAPSAM: 16.4.27 2 / 6 Bu prosedür, 2 aşamalı

Detaylı

rst yazılım E-RAPOR V

rst yazılım E-RAPOR V E-rapor; BA/BS, bakiye mutabakatı ve işverenlerin ihtiyaç duyacağı raporların bulunduğu, logo yazılımları ile online çalışan ve işletmenizi anlık olarak takip etmenizi veya kolayca müşterilerin mali süreçlerini

Detaylı

Mali İşler Birimi Etkinliği ve Vergi Yönetimi 21 Aralık 2006

Mali İşler Birimi Etkinliği ve Vergi Yönetimi 21 Aralık 2006 21 Aralık 2006 Mali İşler Birimi Etkinliği Mali İşler Çerçevesi İşBirimleri Finans Finance Arayüz Yönetimi Ticaret / Risk Yönetimi Mutabakatlar Onaylama Özetleme Dağıtım Standardizasyon Üst Yönetim/Müdürler

Detaylı

Performans Denetimi Hesap verebilirlik ve karar alma süreçlerinde iç denetimin artan katma değeri. 19 Ekim 2015 XIX.Türkiye İç Denetim Kongresi

Performans Denetimi Hesap verebilirlik ve karar alma süreçlerinde iç denetimin artan katma değeri. 19 Ekim 2015 XIX.Türkiye İç Denetim Kongresi Performans Denetimi Hesap verebilirlik ve karar alma süreçlerinde iç denetimin artan katma değeri 19 Ekim 2015 XIX.Türkiye İç Denetim Kongresi Place image here with reference to guidelines Serhat Akmeşe

Detaylı

BT DENETİMİ EĞİTİMİ BÖLÜM 1 Bilgi Teknolojilerinin Hayatımızdaki Yeri

BT DENETİMİ EĞİTİMİ BÖLÜM 1 Bilgi Teknolojilerinin Hayatımızdaki Yeri BT DENETİMİ EĞİTİMİ BÖLÜM 1 Bilgi Teknolojilerinin Hayatımızdaki Yeri Kağan Temel CISA, ISO27001LA 27.5.2016 www.tebit.com.tr 1 EĞİTİMİN AMACI Eğitim Amaçları, Bu eğitim, genel BT denetim konuları, kontrolleri

Detaylı

EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim

EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. Finansal Rapor 2016-4. 3 Aylık Bildirim Finansal Tablolara ilişkin Genel Açıklama EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş.

Detaylı

KAYITLARINI ELEKTRONİK ORTAMDA OLUŞTURMASI, MUHAFAZA VE İBRAZ ETMESİ GEREKEN MÜKELLEFLER

KAYITLARINI ELEKTRONİK ORTAMDA OLUŞTURMASI, MUHAFAZA VE İBRAZ ETMESİ GEREKEN MÜKELLEFLER KAYITLARINI ELEKTRONİK ORTAMDA OLUŞTURMASI, MUHAFAZA VE İBRAZ ETMESİ GEREKEN MÜKELLEFLER İbrahim ERCAN* 1- GİRİŞ Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun(t.c.yasalar, 1961) Mükerrer 242 nci maddesi

Detaylı

KAMU İHALE KURUMU 2013 YILI SAYIŞTAY DENETİM RAPORU

KAMU İHALE KURUMU 2013 YILI SAYIŞTAY DENETİM RAPORU KAMU İHALE KURUMU 2013 YILI SAYIŞTAY DENETİM RAPORU Ağustos 2014 İÇİNDEKİLER KAMU İDARESİNİN MALİ YAPISI VE MALİ TABLOLARI HAKKINDA BİLGİ... 2 DENETLENEN KAMU İDARESİ YÖNETİMİNİN SORUMLULUĞU... 4 SAYIŞTAYIN

Detaylı

Mevcut Yazılım Değerlendirme Rehberi Kullandığınız yazılım ne kadar verimli?

Mevcut Yazılım Değerlendirme Rehberi Kullandığınız yazılım ne kadar verimli? Mevcut Yazılım Değerlendirme Rehberi Kullandığınız yazılım ne kadar verimli? İçindekiler 3 GİRİŞ 4 MALİYET SİSTEM GEREKSİNİMİ 6 ÜRETİM ve PLANLAMA SİSTEM GEREKSİNİMİ 8 GÜVENLİK GEREKSİNİMLERİ 9 ÜLKE KOŞULLARINA

Detaylı

X. Çözüm Ortaklığı Platformu

X. Çözüm Ortaklığı Platformu www.pwc.com/tr Türkiye Muhasebe Standartları na Geçiş İçerik 1. Yeni Türk Ticaret Kanunu na Genel Bakış 2. Türkiye Muhasebe Standartları na Geçiş Yol Haritası 3. Finansal Raporlama Süreci ve Teknik Altyapı

Detaylı

DERİMOD KONFEKSİYON AYAKKABI DERİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim

DERİMOD KONFEKSİYON AYAKKABI DERİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU DERİMOD KONFEKSİYON AYAKKABI DERİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan 216-4. 3 Aylık Bildirim Finansal Tablolara ilişkin Genel Açıklama 31.12.216 Mali Tablolar

Detaylı

TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI BAĞIMSIZ DENETİM STANDARDI 510 İLK BAĞIMSIZ DENETİMLER AÇILIŞ BAKİYELERİ

TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI BAĞIMSIZ DENETİM STANDARDI 510 İLK BAĞIMSIZ DENETİMLER AÇILIŞ BAKİYELERİ TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI BAĞIMSIZ DENETİM STANDARDI 510 İLK BAĞIMSIZ DENETİMLER AÇILIŞ BAKİYELERİ Bu metin, Uluslararası Bağımsız Denetim ve Güvence Denetimi Standartları Kurulu (IAASB) tarafından

Detaylı

BÖLÜM 5 DENETİM KANITLARI, DENETİM PROSEDÜRLERİ VE ÇALIŞMA KAĞITLARI Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ

BÖLÜM 5 DENETİM KANITLARI, DENETİM PROSEDÜRLERİ VE ÇALIŞMA KAĞITLARI Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ BÖLÜM 5 DENETİM KANITLARI, DENETİM PROSEDÜRLERİ VE ÇALIŞMA KAĞITLARI Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ KANIT KAVRAMI Denetçinin görüşüne etki edebilecek, denetçi tarafından toplanan bilgi ve veri denetim kanıtı olarak

Detaylı

Dövizli Kullanım LOGO KASIM 2011

Dövizli Kullanım LOGO KASIM 2011 Dövizli Kullanım LOGO KASIM 2011 İçindekiler Dövizli Kullanım... 3 Kavramlar... 3 Döviz Türleri... 4 Satır bilgilerinin silinmesi... 4 Tüm tablonun silinmesi... 4 Sistemde yer alan ilk tanımlara ulaşım...

Detaylı

İŞ FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ GÖREV VE ÇALIŞMA ESASLARI

İŞ FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ GÖREV VE ÇALIŞMA ESASLARI İŞ FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ GÖREV VE ÇALIŞMA ESASLARI 1. AMAÇ Bu düzenlemenin amacı, Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim İlkelerinde yer alan düzenlemeler

Detaylı

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır.

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır. T..C.. SAYIIŞTAY BAŞKANLIIĞII KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİİ İİŞLETMELERİİ GELİİŞTİİRME VE DESTEKLEME İİDARESİİ BAŞKANLIIĞII ((KOSGEB)) 2012 YIILII DENETİİM RAPORU EYLÜL 2013 T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 06100 Balgat

Detaylı

Kontrol: Gökhan BİRBİL

Kontrol: Gökhan BİRBİL Doküman Adı: İÇ DENETİM PROSEDÜRÜ Doküman No.: Revizyon No: 04 Yürürlük Tarihi: 05.01.2012 Hazırlayan: Tekin ALTUĞ Kontrol: Gökhan BİRBİL Onay: H. İrfan AKSOY Sayfa 2 / 7 1. AMAÇ Bu prosedürün amacı, TÜRKAK

Detaylı

İç Kontrol Nedir? İç kontrol tanımında önemli olan bazı unsurlar şunlardır:

İç Kontrol Nedir? İç kontrol tanımında önemli olan bazı unsurlar şunlardır: İç Kontrol Nedir? İç kontrol kurumların hedeflerine ulaşması ve misyonlarını gerçekleştirmesi; bu yolda ilerlerken önlerine çıkabilecek belirsizliklerin en aza indirilmesi amacıyla uygulanan süreçtir.

Detaylı

T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI

T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI İSTANBUL ŞİŞLİ BELEDİYESİ 2012 YILI DENETİM RAPORU ARALIK 2013 T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 06100 Balgat / ANKARA Tel: 0 312 295 30 00; Faks: 0 312 295 40 94 e-posta: sayistay@sayistay.gov.tr

Detaylı

KALFA MAĞAZA YÖNETİM PROGRAMI

KALFA MAĞAZA YÖNETİM PROGRAMI KALFA MAĞAZA YÖNETİM PROGRAMI KALFA, işletmeler için hazırlanmış profesyonel bir Satış, Stok ve Muhasebe programıdır. Satışlarınızı barkod okuyucu ile veya barkod okuyucu olmadan yapabilirsiniz. Avrupa

Detaylı

Yaşar Bilgi İşlem A.Ş yılında faaliyete başlamıştır Yaşar Holding e bağlı kurumsal bir bilgi teknolojileri şirketidir Uzmanlık alanı İş Yönetim

Yaşar Bilgi İşlem A.Ş yılında faaliyete başlamıştır Yaşar Holding e bağlı kurumsal bir bilgi teknolojileri şirketidir Uzmanlık alanı İş Yönetim Ağustos 2018 Yaşar Bilgi İşlem A.Ş. 1983 yılında faaliyete başlamıştır Yaşar Holding e bağlı kurumsal bir bilgi teknolojileri şirketidir Uzmanlık alanı İş Yönetim Yazılımları ve Dijital Teknolojiler dir

Detaylı

DOĞAN GRUBU BAĞIŞ VE YARDIM POLİTİKASI

DOĞAN GRUBU BAĞIŞ VE YARDIM POLİTİKASI DOĞAN GRUBU BAĞIŞ VE YARDIM POLİTİKASI Sayfa : 1/5 1. AMAÇ Bağış ve yardım politikasının amacı, Doğan Holding in kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri kapsamında yaptığı bağış ve yardımların esaslarını

Detaylı

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır.

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır. T..C.. SAYIIŞTAY BAŞKANLIIĞII TÜRKİİYE CUMHURİİYET MERKEZ BANKASII 2012 YIILII DENETİİM RAPORU EYLÜL 2013 T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 06100 Balgat / ANKARA Tel: 0 312 295 30 00; Faks: 0 312 295 40 94 e-posta:

Detaylı

İSTANBUL ALTIN RAFİNERİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2018 TARİHİ İTİBARİYLE ULUSLARARASI GÜVENCE SÖZLEŞMELERİ STANDARTLARI 3000, TARİHSEL FİNANSAL BİLGİLERİN

İSTANBUL ALTIN RAFİNERİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2018 TARİHİ İTİBARİYLE ULUSLARARASI GÜVENCE SÖZLEŞMELERİ STANDARTLARI 3000, TARİHSEL FİNANSAL BİLGİLERİN İSTANBUL ALTIN RAFİNERİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2018 TARİHİ İTİBARİYLE ULUSLARARASI GÜVENCE SÖZLEŞMELERİ STANDARTLARI 3000, TARİHSEL FİNANSAL BİLGİLERİN DENETLENMESİ VE GÖZDEN GEÇİRİLMESİ DIŞINDA GÜVENCE SÖZLEŞMELERİ

Detaylı

Bilgi Teknolojileri ve İş Süreçleri Denetimi

Bilgi Teknolojileri ve İş Süreçleri Denetimi Bilgi Teknolojileri ve İş Süreçleri Denetimi Sinem Cantürk Bilgi Sistemleri Risk Yönetimi Bölüm Başkanı KPMG 6 Haziran 2012 İçerik 1. İç Kontrol Ortamı 1.1 Genel Bakış 1.2 COSO İç Kontrol Modeli 1.3 Kurumsal

Detaylı