OHSAS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMLERİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat

Transkript

1 OHSAS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat HAFTA 8: Risk Değerlendirme 1/29

2 TEHLİKENİN TANINMASI 2/29

3 RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 3/29

4 RİSKİN KONTROLÜ 4/29

5 5 5/29

6 Risk Değerlendirmesi Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses (süreç). 6/29

7 Sistematik metotlarla çalışma ortamı, şartları ya da çevrede var olan Tehlikeleri belirlemek, Riskleri ortaya çıkarmak ve Riskleri kontrol etmek için uygun nitel ve/veya nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmaların bütünüdür. 7/29

8 Kabul Edilebilir Risk Kanuni zorunluluklar ve işletmenin kendi sağlık ve güvenlik politikası ve uygulamaları dikkate alındığında, kabul edebilecek düzeye indirilmiş risk 8/29

9 Tehlike ve Riskleri algılamak için kazanın olmasını beklemek!!! Kaza meydana gelmemiş ise İSG uzmanı vardır. Kaza meydana gelmiş ise Ambulans-Acil Hekimine yada cenaze levazımatçısına ihtiyaç vardır. Proaktif olmak gerekir. 9/29

10 Örnek: Bir Tanka Nitrik Asit doldurulması Hortum yanlış vanaya bağlanıyor, Oluşan kimyasal reaksiyon sonucu bir patlama gerçekleşiyor. 10/29

11 Kazanın Olmaması İçin Neler Yapılabilirdi? Tankların vana girişleri farklı olabilirdi, Hangi hortumun hangi vanaya bağlanacağı şekilli olarak o bölgeye asılabilirdi, İşlemin son aşaması işçinin kendisi ya da bir başkası tarafından son kontrol içerebilirdi 11/29

12 KURULUŞLARDA Risk Değerlendirme Çalışmaları İşe başlama aşamasında, İşyerinde bir değişiklik yapılması durumunda, İş Kazası, Meslek Hastalığı, Olay sonrasında, Düzenli Aralıklarla Çok Tehlikeli 2 yıl, Tehlikeli 4 yıl, Az Tehlikeli 6 yıl 12/29

13 1 3 13/29

14 Birey Yaklaşımı Risk değerlendirme işleminin birey tarafından yaklaşımı yapılması işyerinin küçük olması ve İSG risklerinin düşük olması durumlarında kabul edilebilir bir seçenektir. 14/29

15 BİREY YAKLAŞIMININ AVANTAJLARI Çabuk netice alınmasını sağlar Kişinin meslektaşları tarafından yönlendirilmesini engeller, Maliyeti düşüktür, Hiyerarşik olarak üst pozisyonda olan kişiler tarafından olumsuz yönlendirilmezler, Bireyin kendisine olan özgüveni artar. 15/29

16 BİREY YAKLAŞIMININ DEZAVANTAJLARI Uzmanlık gerektiren noktalar eksik kalır, Tek kişinin görüşü yetersiz kalabilir, Katılım sağlamada sorun yaşanabilir, Katılım sağlanmadığından insanlar tehlikelerin kendi bölümlerinde olmadığını düşünürler, Fayda getirici neticeler için işi, işyerini, işlemleri, risk değerlendirme tekniğini iyi bilen ve İSG mevzuatına hakim kişi tarafından yapılmalıdır, Değerlendirmede katılımın sağlanmadığı durumlarda çalışanlar önerilen tedbirleri önemsemeyebilirler, Bireyin farklı kavrama seviyeleri değerlendirmeyi etkileyebilir, Koruma faaliyetlerinin bireyleri etkilemesi değerlendirmeyi etkileyebilir. Yönetim anlayışı, Sağlık ve güvenlik konuları herkesi ilgilendirir. Bu yüzden işyerindeki her kesimin katkısı sağlanmalıdır. Tek boyutluluk, Başarı oranı, değerlendirmeyi yapan kişinin eğitim, tecrübe, bilgi ve birikimine bağlıdır. 16/29

17 Takım Yaklaşımı Risk değerlendirme işleminin takım tarafından yapılması alternatifidir. İSG kurullarının oluşturulduğu büyüklükteki işletmeler için daha kolay elde edilebilir bir seçenektir. 17/29

18 Takım Oluşturulurken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Takım üyeleri yeteneklerine göre belirlenmelidir, Takım üyelerinin meslekleri risk değerlendirilmesi yapılacak konu için uygun olmalıdır, Takım üyelerinin kendi aralarından bir lider seçilmesi sağlanmalıdır, Takım liderinin işletmeyi ve risk değerlendirme tekniklerini iyi bilmesi gerekir, Uygun bir risk değerlendirme metodu seçilmelidir, 18/29

19 Takım Oluşturulurken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Değerlendirmenin her kademesi kayıt altına alınmalıdır, Farklı bölümlerde çalışma yapılırken iş bilgisi ve uzmanlık dikkate alınarak seçimler yapılmalıdır, Bütün çalışanların katılımını sağlayacak teknikler kullanılmalıdır, Takım içi ve dışı etkileşimler ve müdahaleler dikkate alınmalıdır, Risk değerlendirme çalışmalarının yapıldığı bölümde çalışan işçilerin uygun şekilde görüşü alınmalıdır, Önemli kaynak kullanımı yönetimce yapılmalıdır. 19/29

20 TAKIMIN OLUŞUMU Risk değerlendirme takımı işçi sayısı yapılan işin ve işyerinin özellikleri dikkate alınarak en az aşağıdaki üyelerden oluşturulmalıdır: İşveren veya temsilcileri İş güvenliği uzmanı, İşyeri hekimi, Çalışanlar ya da temsilcileri, Risk değerlendirme çalışmalarının yapıldığı bölümün yetkili teknik elemanı. Dışarıdan hizmet alınması durumunda bu kişi ya da kuruluş uzmanları. 20/29

21 TAKIM YAKLAŞIMININ AVANTAJLARI Gerekli bilgi tüm çalışanlar tarafından sağlanabilir, Herkesi memnun edecek sonuçlar elde edilebilir, Katılanlara aidiyet ve işbirliği ruhu kazandırır, Yöneticilerin takımlara katılması sonuçlara sahip çıkmasını sağlar /29

22 Takım Yaklaşımının Dezavantajları Çalışılması gereken zaman ve maliyet yüksek olur. Takım içi etkileşim sonucu olumsuz etkileyebilir, Takım çalışmalarında netice daha geç alınabilir. 22/29

23 2 3 23/29

24 BAKMAK VE GÖRMEK? 24/29

25 RESİM 1: PİCASSONUN RESMİ 25/29

26 RESİM 2: LAS MENINAS ( Diego Velázquez) 26/29

27 Algılamayı Etkileyen Faktörler Riskin farklı tanımları olduğunu gördük. İnsanların tanımlamaları algıyı etkiler. Tanımdan Kişiden Toplumdan Zamanda Tanıma, Kişiye, Topluma Zamana algı değişmektedir. 27/29

28 Kişisel Risk Algısını Etkileyen Faktörler Risklerin ne ölçüde anlaşılabildiği, Risklerin ne denli eşit dağıldığı, Riskin bireyce ne derece önlenebileceği, Riskin bireyce gönüllü olarak üstlenilip üstlenilmediği 28/29

29 2 9 29/29

30 Risk algılama Risk Algılama Seviyesinin Zamanla Değişimi RİSK-1 Risk belirlendiğinde bir önem seviyesinde algılanır. Ancak zamanla önem seviyesinde bir düşüş gözlenir. (kanıksama) Zaman 30/29

31 Risk algılama Risk Algılama Seviyesinin Zamanla Değişimi Ciddi kaza RİSK-2 Ciddi bir kaza sonrası risk algılama seviyesi aniden yükselir. Zaman 31/29

32 Risk algılama Risk Algılama Seviyesinin Zamanla Değişimi Ciddi kaza RİSK-3 Zaman geçtikçe risk algılama seviyesi tekrar azalır.? Zaman 32/29

33 Risk algılama Risk Algılama Seviyesinin Zamanla Değişimi Ciddi kaza Bu noktada uyulacak kurallar konmuş ve gündemdedir fakat umursamazlık ve kanıksama sonucu algılamada zamanla azalma meydana gelir. Zaman 33/29

34 Riskleri ölçmek ve kıyaslamak kolay mı? /29

35 Riskin kabullenilmesi Gökdelenlerin ilk yapılmaya başlandığı yıllarda riski kabullenmek olumlu bir imaj olarak reklamlarda kullanılabiliyordu. 35/29

36 Risk Formülasyonu /29

37 RİSK DEĞERLENDİRMESİ BEŞ temel adımdan oluşur 1.ADIM TEHLİKELERİN BELİRLENMESİ Tanımladığınız tehlikelerle ilgili olarak herhangi bir mevzuat, standart, rehber veya madde güvenlik bilgi formu var mı? EVET Bu konuda elinizdeki bu kaynakları takip edin 5.ADIM İZLE VE GÖZDEN GEÇİRME HAYIR 2.ADIM RİSKLERİN ANALİZİ 4.ADIM KONTROL TEDBİRLERİNİN UYGULANMASI 3.ADIM KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VERİLMESİ 37/29

38 1- Tehlikelerin Belirlenmesi Kuruluşlarda risk değerlendirme çalışmalarına başlanmadan şu veriler toplanıp değerlendirilmelidir. Kimyasal, fiziksel ve biyolojik etmenler listesi, İş aktivitelerinin gözden geçirilmesi, Ortam ölçüm raporlarının incelenmesi, İş kazası ve hadise (olay) raporlarının incelenmesi, Literatür taraması (standart vb.), İmalatçı verilerinin değerlendirilmesi, Uzman görüşlerinden yararlanılması, Teknik periyodik kontrol raporlarının incelenmesi. 38/29

39 1- Tehlikelerin Belirlenmesi Benzeri diğer işyerlerinden elde edilen veriler (benchmarking), İSG Kurulu yıllık faaliyet raporlarının değerlendirilmesi, Bu değerlendirmeler sonucu işyeri tehlikeleri belirlenerek listelenmelidir, İş akış ya da yerleşim planı uyarınca elde edilen tehlike listesinin işyerine uygunluğu kontrol edilmelidir, Bu çalışmalar sırasında karşılaşılan yeni tehlikeler varsa listeye ilave edilmelidir. 39/29

40 1- Tehlikelerin Belirlenmesi Katılımcı bir yaklaşımla herkesin düşüncesini alarak liste oluşturulur Tehlikeler 1. sütun, riskler 2. sütun 40/29

41 41/29

42 42/29

43 2- Risklerin Analizi Belirlenen tehlike listesinde yer alan tehlikelerden kaynaklanan riskler tespit edilerek bu risklerin her biri ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Risk değerlendirmesi amacıyla geliştirilen yöntemlere ileride değineceğiz. 43/29

44 Aşağıdaki faktörler bir kaza ya da olayın meydana gelme ihtimalini etkileyebilir; Riske maruz kalan kişiler, Riske maruz kalmanın tipi, sıklığı ve süresi, Riske maruz kalma ile etkileri arasındaki ilişki, İnsan faktörleri, Güvenlik fonksiyonlarının güvenilirliğini sağlamak, Güvenlik tedbirlerinin idame ettirilebilme kabiliyeti. 44/29

45 İhtimal Ortaya çıkma sıklığı / frekans için derecelendirme ÇOK KÜÇÜK YILDA BİR KÜÇÜK ÜÇ AYDA BİR ORTA AYDA BİR YÜKSEK HAFTADA BİR ÇOK YÜKSEK HER GÜN 45/29

46 SONUÇ DERECELENDİRME ÇOK HAFİF : İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı ÇOK CİDDİ : Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik 46/29

47 RİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORU OLASILIK OLASILIK Çok ÇOK Küçük YÜKSEK (1) 5 Küçük YÜKSEK (2) 4 Orta ORTA (3) 3 Yüksek KÜÇÜK (4) 2 Çok ÇOK Yüksek KÜÇÜK (5) 1 ÇOK Çok CİDDİ Hafif (1) Anlamsız YÜKSEK 1 Düşük YÜKSEK 2 Düşük YÜKSEK 3 Hafif CİDDİ (2) ZARARIN AĞIRLIĞI Düşük YÜKSEK 2 Düşük YÜKSEK 4 Orta ORTA (3) Düşük YÜKSEK 3 Düşük ORTA 6 Ciddi HAFİF (4) Düşük ORTA 4 Orta ORTA 8 ÇOK Çok Ciddi HAFİF (5) Düşük DÜŞÜK 5 Orta DÜŞÜK 10 Düşük Orta Orta Orta ORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK Düşük Orta Orta Yüksek Yüksek ORTA 4 8 ORTA DÜŞÜK 12 DÜŞÜK 16 DÜŞÜK 20 Düşük DÜŞÜK 5 Orta DÜŞÜK 10 SONUÇ Orta DÜŞÜK Yüksek DÜŞÜK 20 5 Tolore Edilemez DÜŞÜK /29

48 RİSK DEĞERLENDİRME CETVELİ SONUÇ , 5, 6 1, 2, 3 EYLEM KABUL EDİLEMEZ RİSK Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapılmalı DİKKATE DEĞER RİSK Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edilmeli KABUL EDİLEBİLİR RİSK Acil tedbir gerektirmeyebilir 48/29

49 2- Risklerin Analizi Kimler nasıl zarar görebilir? Kolay, basit, ucuz önlemler neler olabilir? 1. adımda oluşturulan listeye önlemleri ekleyin 3. sütun Önlemlerin devamlı olması için neler yapılmalı 4. sütun Kolayca ortadan kaldırılamayacak (ya da büyük oranda azaltılamayacak) tehlike ve riskler için Risk derecelendirmesi yapılacak yaz. 49/29

50 50/29

51 51/29

52 3- Kontrol Tedbirlerine Karar Verilmesi Bu basamakta belirlenen tehlikelerin ortadan kaldırılması ya da risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilir. Genellikle kontrol tedbirleri alternatifli olarak belirlenir ve fayda-maliyet analizi yapılarak yetkililerin tercihine sunulur. Risk kontrol önceliklerinin temel kuralı, tehlikenin ortadan kaldırılmasıdır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda riske maruziyeti en aza indirecek kontrol tedbirleri alınmalıdır. 52/29

53 Kontrol Tedbirleri (Yönetmelikte Risk Kontrol Hiyerarşisi) 1. Ortadan kaldırma (Elimine), 2. Yerine koyma (İkame), 3. Mühendislik kontrolleri, 4. Yönetimin yapacağı işler (İşaretler/uyarılar ve/veya diğer idari kontroller), 5. Kişisel koruyucu donanım (TS standardı Madde e göre, kontrolleri belirlerken veya mevcut kontroller üzerinde değişiklik yapmayı planlarken aşağıdaki hiyerarşiye uygun olarak risklerin azaltılması düşünülmelidir) 53/29

54 4- Kontrol Tedbirlerinin Uygulanması Bu basamakta seçilen kontrol tedbirleri planlanıp sorumluları belirlenerek işyerinde uygulanarak tamamlanır. Bu basamak şu hususları içerir: Çalışma yöntemlerinin geliştirilmesi İletişim Eğitim ve öğretimin sağlanması Denetim Bakım 54/29

55 4- Kontrol Tedbirlerinin Uygulanması Hedef: Yeterli ve uygun bir önleme sistemi kurmak Çalışma ortamında her zaman risk olacaktır Periyodik risk değerlendirmesi yeterli ve uygun olmalı. Değerlendirmede; Uygun kontrolleri yaptığınızı, Kimlerin etkilenebileceğini araştırdığınızı, Tüm açık tehlikeleri ele aldığınızı, Önlemlerin akılcı ve uygulanabilir olduğunu göstermelisiniz. 55/29

56 5- İzleme ve Gözden Geçirme İşyerinde önemli bir değişiklik olduğunda veya periyodik olarak risk değerlendirmesi yapılmalı. Alınan önlemlerin uygulanıp uygulanmadığını izleyin. Çalışanları denetleyin. Sürekli iyileştirmeye, riskleri azaltmaya yönelik düzenli gözden geçirmeler, toplantılar, eylem planları uygulayın. Bu son basamakta kararlaştırılan ve planlanan risk kontrol tedbirleri ile diğer bütün İSG etkinlikleri izlenmeli ve tekrar gözden geçirilmelidir 56/29

57 5- İzleme ve Tekrar Gözden Geçirme Bu basamakta sorular cevaplandırılmalıdır: Kontrol tedbirleri planlandığı gibi tamamlanmış mı? Kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi? Kontrol tedbirleri uygulanmış mı? Kontrol tedbirleri doğru bir şekilde uygulanmış mı? Seçilen yöntem çalışıyor mu? Yapılan değişiklikler amaçlarınıza uygun sonuçlanmış mı? Değerlendirilen risklere maruziyet ortadan kaldırılmış veya yeterince azaltılmış mı? 57/29

58 Risk Değerlendirme Yöntemleri Temelde İkiye Ayrılır Nicel (Kantitatif) Yöntemler: Riski hesaplarken sayısal yöntemlere başvurur daha objektif Nitel (Kalitatif) Yöntemler: Riski hesaplarken sözel yöntemlere başvurur daha subjektif 58/29

59 Nitel Yaklaşım Bu yaklaşımda risklerin olasılık ve şiddetleri herhangi sayısal değerler kullanılmadan birbirlerine kıyas edilerek subjektif şekilde verilir. Şiddet Olasılık Hafif Orta Yüksek Düşük Düşük Risk Düşük Risk Orta Risk Orta Düşük Risk Orta Risk Yüksek Risk Yüksek Orta Risk Yüksek Risk Yüksek Risk Olasılık: Düşük: Zarar nadiren meydana gelir. Orta: Zarar belki meydana gelir. Yüksek: Zararın meydana gelmesi kesindir Şiddet: Hafif:Yaralanma ya da hastalık Orta: Uzun süren hastalık ya da yaralanma Yüksek: Ölüm ya da büyük yaralanma 59/29

60 Nicel Yaklaşım Şiddet Olasılık Hafif -1 Orta 2 Yüksek - 3 Düşük - 1 Düşük Risk 1 Düşük Risk - 2 Orta Risk - 3 Orta - 2 Düşük Risk 2 Orta Risk - 4 Yüksek Risk - 6 Yüksek - 3 Orta Risk 3 Yüksek Risk- 6 Yüksek Risk - 9 Risk = Olasılık * Şiddet Olasılık: Belli bir dönemde (genellikle bir yıl); 3: Zararın meydana gelmesi kesindir ya da nerdeyse kesindir. 2: Zarar belki meydana gelir 1: Zarar nadiren meydana gelir Şiddet: 3: Ölüm ya da büyük yaralanma 2: Etkisi 3 gün süren hastalık ya da yaralanma 1: Diğer tüm yaralanma ya da hastalıklar 60/29

61 Nicel Yaklaşım Bu yöntemi daha nicel hale getirebilmek için; Şiddet skalasında daha çok ayrıntı verilebilir (ileride ele alacağız) Olasılık skalasında geçmiş dönem istatistikleri kullanılır Örnek skala: Risk ayda bir veya daha sık meydana gelir skor: 3 Risk ayda bir veya daha seyrek meydana gelir skor: 2 Risk yılda bir veya daha seyrek meydana gelir skor: 1 61/29

62 Risk Formülü Risk = Olasılık* Şiddet Örnek 1: Tehlike: Yüksekte çalışma Risk: Yüksekten düşme Soru: Risk büyük mü? Veriler: Yılda (52 hafta) 2 kaza haftalık kaza olasılığı = 2/52 = % 3.8 Şiddet: 10 üzerinden 8 Risk = 3.8 * 8 = /29

63 Risk Formülü Örnek 2: Tehlike: Barutla işlem Risk: Barutun alev alması sonucu 1. derece yanık Soru: Risk nedir? Veriler: 52 haftada 10kaza haftalık kaza olasılığı = 10/52 = % 19.2 Şiddet: 10 üzerinden 4 Risk = 19.2* 4 = 76.8 Örnek 1 & 2 kıyaslama: 76.8 > 30.4 Örnek 2 de risk daha büyük 63/29

64 Bir işletme örneği I. risk: Kamyon yükleme boşaltma sırasında dengesini kaybederek düşüp yaralanma Geçen yıl 2 kez meydana geldi. Kırık ve kesik muhtemel. II. risk: Montaj işleminde kimyasalla muamele sırasında elde küçük alanda 1. derece yanık. Geçen yıl 15 kez meydana geldi. Revirde müdahale. III. risk: Pres atölyesinde el-parmak ezilmesi. Geçen yıl 13 kez meydana geldi. Hastanede ilk yardım ve tedavi. IV. risk: Elle ağır yük kaldırma ve taşıma nedeniyle bel fıtığı vakaları. Geçen yıl 5 çalışana tanı konuldu. 3 kişi ameliyat oldu. V. risk: Yangın sonucu yanma ve dumandan zehirlenme. Son on yılda yaşanmadı. Olursa birden çok kişi hayatını kaybedebilir. 64/29

65 Bir işletme örneği I. risk: Kamyon yükleme boşaltma sırasında dengesini kaybederek düşüp yaralanma Geçen yıl 2 kez meydana geldi. Kırık ve kesik muhtemel. Şiddet Olasılık Hafif -1 Orta 2 Yüksek - 3 Düşük -1 (yılda birden seyrek) Orta- 2 (1yıl ile 1 ay arası) 2 4 : Yükleme boşaltmada yaralanma 6 Yüksek -3 (ayda bir veya daha sık) /29

66 Bir İşletme Örneği II. risk: Montaj işleminde kimyasalla muamele sırasında elde küçük alanda 1. derece yanık. Geçen yıl 15 kez meydana geldi. Revirde müdahale. Şiddet Olasılık Hafif -1 Orta 2 Yüksek - 3 Düşük -1 (yılda birden seyrek) Orta- 2 (1yıl ile 1 ay arası) 2 4 : Yükleme boşaltmada yaralanma. 6 Yüksek -3 (ayda bir veya daha sık) 3: Montajda kimyasalla yanık /29

67 Bir İşletme Örneği III. risk: Pres atölyesinde el-parmak ezilmesi. Geçen yıl 13 kez meydana geldi. Hastanede ilk yardım ve tedavi. Şiddet Olasılık Hafif -1 Orta 2 Yüksek - 3 Düşük -1 (yılda birden seyrek) Orta- 2 (1yıl ile 1 ay arası) 2 4 : Yükleme Boşaltmada yaralanma. 6 Yüksek -3 (ayda bir veya daha sık) 3: Montajda kimyasalla yanık. 6 : Preste Parmak Ezilmesi 9 67/29

68 Bir İşletme Örneği IV. risk: Elle ağır yük kaldırma ve taşıma nedeniyle bel fıtığı vakaları. Geçen yıl 5 çalışana tanı konuldu. 3 kişi ameliyat oldu. Şiddet Olasılık Hafif -1 Orta 2 Yüksek - 3 Düşük -1 (yılda birden seyrek) Orta- 2 (1yıl ile 1 ay arası) 2 4 : Yükleme Boşaltmada yaralanma. 6: Bel fıtığı Yüksek -3 (ayda bir veya daha sık) 3: Montajda kimyasalla yanık. 6 : Preste Parmak Ezilmesi 9 68/29

69 Bir İşletme Örneği V. risk: Yangın sonucu yanma ve dumandan zehirlenme. Son on yılda yaşanmadı. Olursa birden çok kişi hayatını kaybedebilir. Şiddet Olasılık Hafif -1 Orta 2 Yüksek - 3 Düşük -1 (yılda birden seyrek) 1 2 3: Yangın Orta- 2 (1yıl ile 1 ay arası) 2 4 : Yükleme Boşaltmada yaralanma. 6: Bel fıtığı Yüksek -3 (ayda bir veya daha sık) 3: Montajda kimyasalla yanık. 6 : Preste Parmak Ezilmesi 9 69/29

70 Risk Değerlendirme Matrislerinin Tasarımı Olasılık satırlarda sırayla artmalı ya da azalmalı Riskin şiddeti sütunlarda sırayla artmalı ya da azalmalı Genellikle 3 temel kodlama yapılır: düşük, orta, yüksek risk üst yönetimin stratejik kararları için Satır ve sütun sayıları hassasiyeti artırmak için artırılabilir: 5x5 lik matrisler yaygındır 70/29

71 Tipik bir 5x5 lik risk matrisi ŞİDDET Çok Ciddi Ciddi Orta Hafif Çok Hafif Çok Yüksek O L A 5 Yüksek 4 Yüksek 20 Yüksek Yüksek 16 Yüksek Yüksek 12 Orta Orta 8 Orta Düşük 4 Düşük S Orta I 3 Yüksek Orta Orta Düşük Düşük L I K Düşük 2 Çok Düşük 10 Orta 5 8 Orta 4 6 Düşük 3 4 Düşük 2 2 Düşük 1 1 Düşük Düşük Düşük Düşük Düşük 71/29

72 Yaygın Olasılık Düzeyleri 1. Çok Küçük : Yılda bir veya daha seyrek 2. Küçük : Ayda bir veya daha seyrek 3. Orta : Haftada bir veya daha seyrek 4. Yüksek : Günde bir veya daha seyrek 5. Çok Yüksek : İş yapıldığı sürece/ sürekli 72/29

73 Yaygın Şiddet Düzeyleri 1. Çok Hafif : İş saati kaybı yok, ilkyardım gerekli 2. Hafif : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerekli 3. Orta : Hafif yaralanma, sağlık merkezi / hastanede tedavi gerekli 4. Ciddi : Ölüm, ciddi yaralanma, sürekli iş göremezlik, ağır meslek hastalığı 5. Çok Ciddi : Birden çok ölüm 73/29

74 Tasarımda önemli noktalar Matrisin içindeki kutuların düşük, orta ya da yüksek risk gruplarından hangisine gireceğine işyeri karar verebilir hazır şablonu kullanmak şart değil Olasılık ve şiddet düzeylerinin sayısına ve düzeylerine işyeri karar verebilir işyerinde ve ilgili birimlerde çalışan sayısına ve kaza sıklıklarına bakılarak işyerine uygun düzeyler seçilmeli 74/29

75 Stratejik kararlar için risk gruplaması Yüksek Düzey: Kabul edilemez risk Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapılmalı ACİL Orta Düzey: Dikkate değer risk Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edilmeli termin gerekli Düşük Düzey: Kabul edilebilir risk Acil tedbir gerektirmeyebilir, tehlikeyi gözlemeye devam 75/29

76 Risk gruplaması Grup sayısı 3 ten fazla olabilir. Ama üst yönetimin stratejik planlamasına genellikle yararı olmaz. ŞİDDET Çok Ciddi Ciddi Orta Hafif Çok Hafif O L A S I L I K Yaklaşık Kesin Mümkün Çok Yüksek Çok Yüksek Çok Yüksek Yüksek Muhtemel Yüksek Önemli Az Muhtemel Nadir Önemli Kayda Değer Kayda Değer Yüksek Önemli Hafif Önemli Kayda Değer Kayda Değer Hafif Hafif Düşük Hafif Düşük Önemsiz Hafif Düşük Önemsiz Önemsiz 76/29

77 Risk = olasılık x şiddet olmak zorunda değil! ŞİDDET Çok Ciddi Ciddi Orta Hafif Çok Hafif O L A S I L I K Çok Yüksek A Yüksek B Orta C Düşük D Çok Düşük E Yüksek Yüksek Yüksek Orta Orta Yüksek Yüksek Orta Orta Düşük Yüksek Orta Orta Düşük Düşük Yüksek Orta Düşük Düşük Düşük Yüksek Orta Düşük Düşük Düşük 77/29

78 RİSK ANALİZİ; EKİP ÇALIŞMASI İLE, GÖZLEMLEYEREK, DÜZELTMELER YAPARAK AMA SONUÇ ALININCAYA KADAR, ISRARLA UYGULANMALIDIR Çabalar Boşa Gitmesin!!!!! 78/29

79 Teşekkür Ederim 79/29