Çimento Sektörü ve AB Müktesebatı

Transkript

1 TÜRKİYE ÇİMENTO MÜSTAHSİLLERİ BİRLİĞİ AB Müktesebatına Uyum Çerçevesinde İklim Değişikliği ile Mücadele Politikalarının Çimento Sektörüne Olası Etkileri Canan DERİNÖZ, Çevre Yük. Müh. TÇMB Çevre Bölüm Sorumlusu 29 Mayıs 2007

2 TÜRKİYE ÇİMENTO MÜSTAHSİLLERİ BİRLİĞİ Çimento sektörünün Sivil Toplum Kuruluşu biçiminde örgütlenmiş tek temsilcisidir.

3 TÜRKİYE ÇİMENTO MÜSTAHSİLLERİ BİRLİĞİ 2007 yılı itibari ile üye sayısı: 39 Adet entegre çimento fabrikası 10 adet Öğütme Paketleme İdari, teknik ve eğitim faaliyet organları: AR-GE Enstitüsü ve Kalite ve Çevre Kurulu Çevre Laboratuvarı ile Bağımsız Deney Laboratuvarları Eğitim Değerlendirme Müdürlüğü Avrupa Çimento Üreticileri Birliği nin (CEMBUREAU) üyesidir Türk Çimento sektörünün uluslararası ilişkilerini yürütmektedir.

4 SUNUM KAPSAMI AB Uyum Programı ve Çevre Başlığı AB Sürecinde Çevre Politikaları AB de İklim Değişikliği İle Mücadele Politikaları: Kyoto Protokolu ve AB Şemsiyesi Türkiye de İklim Değişikliği Çalışmaları AB Politikalarının Çimento Sektörüne Etkileri Çerçevesinde Türkiye Çimento Sektörünün Değerlendirilmesi Türkiye Özelinde Tedbir ve Politikalar

5 AB Müktesebatına Uyum Programı 1-Malların Serbest Dolaşımı 18- İstatistik 2- İşçilerin Serbest Dolaşımı 19- Sosyal Politika ve İstihdam 3- İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi 20- İşletmeler ve Sanayi Politikası 4- Sermayenin Serbest Dolaşımı 21- Trans-Avrupa Ağları 5- Kamu Alımları 22- Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu 6- Şirketler Hukuku 23- Yargı ve Temel Haklar 7- Fikri Mülkiyet Hukuku 24- Adalet, Özgürlük ve Güvenlik 8- Rekabet Politikası 25- Bilim ve Araştırma 9- Mali Hizmetler 26- Eğitim ve Kültür 10- Bilgi Toplumu ve Medya 27- Çevre 11- Tarım ve Kırsal Kalkınma 28- Tüketicinin ve Sağlığın Korunması 12- Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı 29- Gümrük Birliği 13- Balıkçılık 30- Dış İlişkiler 14- Taşımacılık Politikası 31- Dış, Güvenlik ve Savunma Politikası 15- Enerji 32- Mali Kontrol 16- Vergilendirme 33- Mali ve Bütçesel Hükümler 17- Ekonomik ve Parasal Politika Ref: AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ, 2007

6 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ ve ÇEVRE Çevre Ülkemizde son yıllarda üzerinde hassasiyetle durulmaktadır Türk Çimento Sektörünün öncelikleri arasındadır Çimento Sektörü- Sürdürülebilir Kalkınma Sanayileşme ve ekonomik büyümemizin temel politikası Çimento tüketimini azaltmadan çevre ile ilgili sorunların daha büyük hassasiyetle takibi Teknolojinin verdiği tüm imkanların kullanılması

7 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ VE ÇEVRE Deklarasyon ve Protokoller 1993: Çimento Sanayi Çevre Deklarasyonu 2004: II. Çimento ve Sanayi Deklarasyonu 2004: Alternatif Yakıt İşbirliği Protokolü Gönüllük esasına dayalıdır Cari değerlerden daha düşük sınırlar AB direktiflerine uyum esasları

8 AB SÜRECİNDE ÇEVRE POLİTİKALARI AB Paralelinde Takip Edilen Başlıklar IPPC Directive (Entegre Kirlilik Önleme Direktifi) ona bağlı BAT (Mevcut En İyi Teknolojiler) ve BREF (BAT üzerine kılavuz) dökümanları WI Directive (Atık Yakma Direktifi): IPCC ye entegrasyonu söz konusu POP Directive (persistant organic pollutants Direktifi) SO 2 ve NO 2 emisyon ticareti

9 AB SÜRECİNDE ÇEVRE POLİTİKALARI IPPC Directive -2 AB nin tüm sektörel direktifleri IPPC içine entegre etme düşüncesi Emisyon sınırı olarak BAT sınırlarını uygulamak Örnek: NO 2 için emisyon sınır değerinin 200 mg/m3 Türkiye de çimento fabrikaları için NO2 emsiyon sınırı fırın teknolojisine bağlı olarak mg/m3 aralığındadır Türkiye nin AB ye üyeliği durumunda IPPC uygulamaya alınacak ve çimento sektörünün NOx azaltım yükümlülüğü oluşacaktır

10 AB SÜRECİNDE ÇEVRE POLİTİKALARI IPPC Directive -2 IPPC gibi teknik ve mali şartları son derece ağır olan bir direktiftir Bu konuda ÇOB un sadece Hava Yönetimi dairelerinin kısıtlı zaman ve şartlardaki çalışmalarına destek olunması önem taşımaktadır

11 AB SÜRECİNDE ÇEVRE POLİTİKALARI IPPC WI Directive POP Directive Bu kapsamda, üyesi olduğumuz CEMBUREAU çalışmalarını takiben AB çevre politikalarının Çimento sektörüne olası etkileri dikkatle takip edilmektedir

12 SERA GAZLARI Çimento Sektörü: Enerji Yoğun Sektör Toplam üretim maliyetinin %50 si: yakıt ve elektrik Yakıt: kömür, petrokok, fuel oil Elektrik yoğun olarak kullanılmaktadır Sera Gazlarının Azaltılması Yüksek karbonat içeren hammaddelerin pişirilmesi (%65) Hammadde pişirme için yakıt kullanımı (%35) Elektrik enerjisi kullanımı (%5)

13 İklim Değişikliği Politikaları Sera gazı azaltımı İklim Değişikliği ile mücadele politikaları Sera gazı azaltım yöntemleri ve iklim değişikliği politikalarının Türkiye Çimento sektörüne olası etkileri dikkatle takip edilmektedir

14 BİLİMSEL ÇALIŞMALAR Kurumlar sera etkisi gazlarındaki artış küresel ısınma iklim değişikliği potansiyeli Küresel iklim değişikliği potansiyeli Dünyada kabul gören Hükümetlerarası bilimsel araştırmalar IPCC:İklim Değişikliği Konusunda Hükümetlerarası Panel Birleşmiş Milletler Çevre Programı - UNEP Dünya Meteoroloji Organizasyonu - WMO İngiliz Hükümeti: Hadley Center Stern review

15 SERA GAZLARI Sektörel Dağılım-Dünya ENERJİ EMİSYONLARI Enerji (%24) Kaynak: Stern Review, 2006 Endüstri(%14) Enerji Diğer (%5) Atık (%3) Ulaşım (%14) Binalar (%8) 2004 yılı toplam emisyonlar: 42 GT CO2 e Arazi Kullanımı (%18) Tarım (%14) ENERJİ DIŞI EMİSYONLAR

16 KYOTO PROTOKOLU Emisyon Azaltım Hedefleri Ülke Hedef (2008/2012 Dönemi ile 1990** arası) AB-15*, Bulgaristan, Çekoslovakya, Estonya, Letonya, Liechtenstein, Litvanya, Monako, Romanya, Slovakya,Slovenya, İsviçre -8% ABD*** -7% Kanada, Hollanda, Japonya, Polonya -6% Hırvatistan -5% Yeni Zelanda, Rusya, Ukrayna 0 Norveç +1% Avustralya +8% İzlanda +10% * AB Ülkeleri %8 lik payı kendi aralarında taksim ettikleri bir balon oluşturmuşlardır ** Bazı Ülkelerin baz yılı 1990 dan farklıdır *** ABD Protokolu İmzalamış ancak onaylamamıştır Kaynak:

17 KYOTO PROTOKOLU Hedefler-İmzalar Avrupa Birliği Balonu Çin ABD Rusya Ülkeler Hindistan Türkiye Kyoto Emisyon Hedefi -8 % YOK -7% 0 YOK YOK Kyoto İmza Durumu İmza: 1999 Yürürlüğe girme İmza: 1998 Yürürlüğe girme İmza: 1998 Yürürlüğe girme- HENÜZ GİRMEDİ İmza: 1999 Yürürlüğe girme Yürürlüğe girme İmza: İMZALANMADI Kaynak: UNFCCC, Kasım 2006

18 POLİTİKALAR- AB (-8% Kyoto Yürürlükte) Kyoto Protokolü kapsamında belirlenen hedefler Esneklik Mekanizmalar (JI-CDM-Emisyon Ticareti) AB Emisyon Ticaret Sistemi (EU-ETS) AB Balon Sistemi - Kotalar Sanayi için Tahsisat Kotaları NAP 1. Periyod 2. Periyod ( ) ( ) Kyoto Sonrası (2012-)

19 POLİTİKALAR- AB (-8% Kyoto Yürürlükte) AB Balonu Baz Yıla Göre Azaltım Taahhüdü (%) Avusturya % Belçika -7.5 % Danimarka % Finlandiya 0.0 % Fransa 0.0 % Almanya % Yunanistan % İrlanda % Italya -6.5 % Luksemburg % Hollanda -6.0 % Portekiz % İspanya % İsveç +4.0 % İngiltere % Avrupa Birliği (EU 15) -8.0 % Kaynak: tarihli 2002/358/CE EU Direktifi

20 TÜRKİYE SERA GAZI EMİSYONLARI Ulusal Enventer Çalışması tamamlandı 1990 yılı : milyon ton CO 2 eşdeğeri 2004 yılı : milyon milyon ton CO 2 eşdeğeri Artış: CO 2 eşdeğeri olarak 2004 yılı toplam seragazı emisyonu 1990 yılına göre %74.4 artış göstermiştir 2004 yılı dağılımı Sera gazı emisyonlarının %76,7 si enerji sektöründen; % 8,9 u sanayi sektöründen; %5,1 i tarım ve %9,3 ü atıklardan kaynaklanmaktadır. Birlik çatısı altında bulunmayan Çimento dışındaki sanayi (demir/çelik, petrokimya) emisyonlarının eksik olması endişesi

21 TÜRKİYE SERA GAZI EMİSYONLARI Kaynak: I. Ulusal Bildirim Raporu, 2007

22 TÜRKİYE SERA GAZI EMİSYONLARI Kaynak: I. Ulusal Bildirim Raporu, 2007

23 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Sera Gazları Kaynak 1990 CO 2 Emisyonu (milyon ton CO 2 /yıl)* 2004 yatırım yapılmamış 2004 yatırım yapılmış Kalsinasyon 10,50 17,10 17,10 Klinker üretiminde kullanılan yakıt 7,61 12,3 11,00 Çimento üretiminde kullanılan elektrik enerjisi 1,40 2,26 1,63 Tesis içi elektrik kullanımı 1,05 1,66 1,2 TOPLAM 20,56 33,3 30,93 Türkiye Emisyonları* 170, , ,605 Çimento Sektörünün payı % 12 %11,2 % 10,42 *Arazi Kullanımı Değişimi ve Ormancılık (LUCF) hariç

24 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Olası Etkiler Sektörümüzün yüksek enerji ihtiyacı bulunmaktadır Politikalarımız AB ülkelerinde faaliyet gösteren Çimento Şirketlerinin paralelinde olması AB Kapsamında yaşanan darboğazlar Türkiye Çimento sektöründe yaşanması kuvvetle muhtemeldir

25 AB POLİTİKALARI VE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Diğer Amerika : %6,1 Çin : %45 ABD: %4,5 CIS: %3,3 Diğer Avrupa: % 0,4 Diğer Asya: %18,5 Diğer CEMBUREAU: %2,6 Avrupa Birliği : %10,5 Afrika:%4 Okyanusya:%0,5 Japonya: %3 Hindistan:% 6,3 Kaynak: CEMBUREAU 2005 Yıllık Raporu

26 AB Emisyon Ticaret Sistemi Çimento Sektörüne Etkiler-1 Emisyon Kotaları Çimento ihtiyacı artmıştır ETS hedefleri: çimento sektöründe CO 2 azaltımı Kotaları aşıldığında 25 Euro/ton CO 2 karşılğında kota alınması gerekmektedir Çimento sektörü kar marjları düşüktür ve kota almaya yetersiz AB de çimento satış fiyatı 40 Euro/ton çimento ila 60 Euro/ton çimento aralığındadır (Betts M., 2006). Kotaların aşımı durumunda satış fiyatının %40 ila %60 ı kota alımı için kullanılmak durumunda Üretimin durdurulması- Avrupa dışı ülkelerden klinker ithali Her iki durum da üretim sektörüne darbe vurmaktadır.

27 AB Emisyon Ticaret Sistemi Çimento Sektörüne Etkiler-2 Klinker İthalatı Avrupa dışı ülkelerden klinker temin edilmesi Çimento sektörü kaynaklı CO 2 emisyonları azaltılmamakta, sadece yer değiştirmektedir. Kyoto nun uygulanmadığı ülkelerden ithalat yapılmaktadır. Nakliyeden kaynaklı ekstra CO 2 emisyonları oluşmaktadır. AB Satış pazarlarının %50 den fazlası ihracata dayalı Avrupa Çimento fabrikalarının pazar kayıbı

28 AB Emisyon Ticaret Sistemi Çimento Sektörüne Etkiler-3 Enerji Fiyatları ETS öncesi- CEMBUREAU uyarıları gerçekleşti CO 2 maliyetlerinin direkt olarak enerji fiyatlarına yansıtmasıdır. CO 2 emisyonu olmadan üretim yapan tesislerin (ör.hidroelektrik, rüzgar, nükleer) dahi fiyat artırımına gitmesidir. Avrupa da çimento üretim maliyetlerinin %14 ünü oluşturan elektrik maliyetleri %25 e ulaşmıştır. Bu durum AB tarafından farkedilmiştir AB nin kısa vadede çözüm ürteme gücü bulunmamaktadır

29 AB Emisyon Ticaret Sistemi Çimento Sektörüne Etkiler-4 Alternatif Emisyon Ticaret Sistemi CEMBUREAU; Avrupa çimento sektörünün eşit rekabet koşulları altında hayatta kalabilmesi Mümkün olan en kısa zamanda mevcut AB emisyon ticareti sistemi yerine daha geniş çaplı alternatif bir sistemin uygulamaya konmasını gerekliliğine inanmaktadır (CEMBUREAU Position Paper, 2006).

30 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Tedbir/Politikalar-1 Topyekun Mücadele CO 2 emisyonunun en önemli kaynakları ısıtma/soğutma enerji nakliye Sanayi Sektörünün payı % 10 mertebesindedir. Sanayimizin geleceğini ve dolayısıyle Ülkemiz refahını tehlikeye düşürecek önlem ve politikalar karşısında dikkatli olmaya mecburuz. Sanayinin iklim değişikliği ile mücadelede payı önemli olmakla birlikte topyekün bir bilinçlenme ELZEMDİR

31 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Tedbir/Politikalar-2 Enerji Verimliliği Enerji verimliliğinin yakinen takibi En İyi Uygulamaların (BAT) izlenmesi Gelişmiş üretim teknolojileri uygulanması: Daha az yakıt sarfiyatı ile klinker üretimi Daha az elektrik sarfiyatı ile de klinker ve çimento üretimi Fabrikaların bu konudaki performanslarının yakinen takibi Özellikle düşük verimlilikle çalışan işletmelerin belirli bir süre zarfında gerekli yatırımları yapmaları Bu konuda Devletçe gerekli teşvik ve düzenlemelerin sağlanması

32 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Tedbir/Politikalar-3 Alternatif Yakıt Kullanımı-1/2 Daha az fosil yakıt kulllanarak toplam CO 2 emisyonun azaltılması Alternatif yakıt kullanımının yaygınlaştırılması Atık Yakıt kullanımının önündeki mevcut darboğazların, yapılacak hukuki düzenlemelerle kaldırılması elzemdir. Zira, Atıkların yakıt olarak kullanılması ile ilgili olarak, Ülkemizde mevcut hukuki düzenlemeler, AB Ülkelerindeki uygulamalarla mukayese edildiğinde maalesef oldukça yetersizdir.

33 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Tedbir/Politikalar-3 Alternatif Yakıt Kullanımı-2/2 Yeni düzenlemeler: Atıkların toplanması, tasnifi ve çimento fabrikalarınca kullanılması Atık üreticileri ile yerel idarelerin sorumluluklarının daha net bir biçimde yeniden belirlenmesi Atık ticari değeri olan bir emtea hüviyetinden arındırılması Atık uygun prosesler uygulanarak, bertaraf edilmesi zorunlu olan bir çevre sorunu olarak, mütalaa edilmelidir. Ancak böyle bir yaklaşımla, söz konusu atıkların, aynen AB ülkelerinde olduğu üzere, Çimento fabrikalarında bedel karşılığında bertarafı mümkün olabilir.

34 TÜRKİYE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Tedbir/Politikalar-4 Alternatif Hammadde Kullanımı Daha az klinker kullanarak, çimento üretiminin sağlanması Böylece, beher ton çimento ve/veya beher metreküp beton başına gerçeklşecek CO 2 emisyonunun düşürülmesi de mümkün olacaktır. Daha az klinker ile çimento üretimi ise daha fazla Alternatif Hammadde kullanımı ile mümkündür. Bu gün çimento üretiminde katkıların daha yaygın kullanımı:, Curuf, termik santral uçucu külleri Tras, kalker vs gibi katkı maddeleri Çimento üretiminde ve beton mukavemetinde büyük fayda sağlayan kimyasal katkılar