ASĠMETRĠK LOJĠSTĠK FAALĠYETLERE YÖNELĠK ÖNCELĠKLĠ DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELĠ UYGULAMASI

Transkript

1 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ TEDARĠK VE LOJĠSTĠK YÖNETĠMĠ ANA BĠLĠM DALI ASĠMETRĠK LOJĠSTĠK FAALĠYETLERE YÖNELĠK ÖNCELĠKLĠ DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELĠ UYGULAMASI YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Hazırlayan Tarık Ziya KOYUNCU Tez DanıĢmanı Yrd.Doç.Dr. Hakan Soner APLAK EĢ DanıĢman Dr. Orhan GERDAN ANKARA 2014

2

3 TEZ TANITIM FORMU TEZĠN TARĠHĠ : TEZĠN TĠPĠ : Yüksek Lisans Tezi. TEZĠN BAġLIĞI : Asimetrik Lojistik Faaliyetlere Yönelik Öncelikli Doğrusal Programlama Modeli Uygulaması TEZĠN YAPILDIĞI BĠRĠM : Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Tedarik ve Lojistik Yönetimi Ana Bilim Dalı. SPONSOR KURULUġ : - DAĞITIM LĠSTESĠ belirtilen yerlere. : Kara Harp Okulu Tez Basım Kılavuzunda TEZĠN ÖZETĠ : Bu çalıģmada, terör örgütlerinin günümüz savaģ konseptindeki yeri, lojistik teģkilatlanmaları, kaynakları ve faaliyetleri ile faaliyetlerinde ihtiyaç duyulan ikmal maddeleri metodolojik bir yaklaģımla incelenmiģ; terör örgütlerinin lojistik faaliyetlerinin engellenmesinde önceliklerin belirlenmesi maksadıyla, tespit edilen ikmal maddelerinin, öncelikli doğrusal programlama modeli kullanılarak sınıflandırılması için bir yöntem önerilmiģtir. ÇalıĢmada, Wan Lung Ng (2007) tarafından geliģtirilen ve tek bir kriter öncelik sıralamasına dayanan doğrusal programlama modeli esas alınmıģtır. Ancak, etkinlik değerlerinin hesaplanmasında, tek kriter öncelik sıralamasının neden olduğu sübjektiflikten kaçınmak maksadıyla, muhtemel tüm alternatif kriter sıralamalarının dikkate alınması sağlanmıģtır. ANAHTAR KELĠMELER : ABC Analizi, Askeri Lojistik, Asimetrik Lojistik, Çok Kriterli Envanter Sınıflandırma, Tedarik Zinciri Yönetimi, Öncelikli Doğrusal Programlama. SAYFA SAYISI : 133 GĠZLĠLĠK DERECESĠ : Tasnif DıĢı * * : Bu tezde belirtilen görüģ ve yorumlar yazana aittir. Türk Silahlı Kuvvetlerinin ya da diğer kamu kuruluģlarının görüģlerini yansıtmaz.

4 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ TEDARĠK VE LOJĠSTĠK YÖNETĠMĠ ANA BĠLĠM DALI ASĠMETRĠK LOJĠSTĠK FAALĠYETLERE YÖNELĠK ÖNCELĠKLĠ DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELĠ UYGULAMASI YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Hazırlayan Tarık Ziya KOYUNCU Tez DanıĢmanı Yrd.Doç.Dr. Hakan Soner APLAK EĢ DanıĢman Dr. Orhan GERDAN ANKARA 2014

5

6 TEġEKKÜR BaĢta Kara Harp Okulu Komutanı Tümgeneral Yılmaz UYAR olmak üzere tüm Kara Harp Okulu Komutanlığı na, bu çalıģmanın ortaya çıkmasında engin tecrübeleri ile bana yol gösteren ve bir eğitimciden daha yakın bir ilgi ile destek olan tez danıģmanım Yrd.Doç.Dr. Hakan Soner APLAK ve eģ danıģmanım Dr. Orhan GERDAN a, çok kıymetli önerilerini esirgemeyen Ana Bilim Dalı BaĢkanı Yrd.Doç.Dr. Özkan BALĠ ye teģekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Eğitimim süresince bana hep destek veren, anlayıģ gösteren sevgili eģime ve kendilerinden çaldığım zaman için sabır gösteren çocuklarıma minnettarım. Son olarak, gerek derslerde, gerek Kara Harp Okulu na oryantasyon sürecimde, gerekse tez çalıģmamda desteklerini, ilgi ve alakalarını esirgemeyen öncelikle değerli öğretim elemanlarımıza ve değerli arkadaģlarıma Ģükranlarımı sunarım. i

7 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ TEDARĠK VE LOJĠSTĠK YÖNETĠMĠ ANA BĠLĠM DALI ANKARA 2014 ASĠMETRĠK LOJĠSTĠK FAALĠYETLERE YÖNELĠK ÖNCELĠKLĠ DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELĠ UYGULAMASI YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Tarık Ziya KOYUNCU ÖZET Günümüz koģullarında yürütülen 4. nesil savaģlar kapsamında, yüksek maliyet ve tahribattan kaçınmak maksadıyla tercih edilen konvansiyonel olmayan asimetrik yöntemler kapsamında terör faaliyetlerine yaygın olarak baģvurulduğu görülmektedir. Buna karģı, terörle mücadele faaliyetleri kapsamında, silahlı kuvvetlerce doğrudan teröristlerin silahlı unsurlarına yöneltilen mücadele yüksek zayiata neden olması, yüksek maliyet getirmesi, toplumsal baskı oluģturması ve toplumsal huzuru tehdit etmesi nedeniyle, askeri yöntemlere destek olarak, terörün lojistik desteği hedef alınarak terörün etkisiz hale getirilmesine katkıda bulunulabileceği öngörülmektedir. Bu çalıģmada, terör örgütlerinin lojistik teģkilatlanmaları, kaynakları ve faaliyetleri ile terör faaliyetlerinde ihtiyaç duyulan ikmal maddeleri açık kaynaklardan, uzman personel görüģüleri ve dünyadaki örnekler baz alınarak tespit edilmeye çalıģılmıģ; bu örgütlerin lojistik faaliyetlerinin engellenmesi maksadıyla, belirlenen ikmal maddelerinin öncelikli doğrusal programlama modeli kullanılarak sınıflandırılması için bir yöntem önerilmiģtir. ÇalıĢmada, terör örgütünün lojistik faaliyetleri ve ikmal maddesi envanteri tespit edilmeye çalıģılmıģ, ikmal maddelerinin sınıflandırılmasına iliģkin 5 kriter için muhtemel 120 kombinasyona göre, çok kriterli envanter ii

8 sınıflandırma yönteminin asimetrik örgütlerin envanter sınıflandırmasına uygulanması için bir yöntem önerilmiģtir. ÇalıĢmamızda çok kriterli envanter sınıflandırma yöntemleri, ABC sınıflandırma yöntemleri ve Veri Zarflama Analizi incelenmiģ; Wan Lung Ng tarafından geliģtirilen; tek bir kriter öncelik sıralamasına ve etkinlik değerine göre doğrusal programlamaya dayanan, tüm kriterlerin ölçülebilir değerlere dönüģtürüldüğü, ABC analizi kullanılan sınıflandırma yöntemi esas alınmıģtır. Kriterlerin öncelik sıralaması, kısmi ortalama değerlerinin belirlenmesinde etkili olduğundan, sübjektif yargılardan kaçınmak maksadıyla, kriterler muhtemel tüm alternatiflere göre sıralanarak sınıflandırma yapılmıģtır. Terör örgütlerinin ihtiyaç duyduğu tespit edilen 194 kalem ikmal maddesi, belirlenen 5 kriter esas alınarak etkinlik değeri ortalamasına göre sıralanmıģ ve 5 basamaklı algoritma kullanılarak çok kriterli envanter sınıflandırma yöntemi ile sınıflandırılmıģtır. Sınıflandırma öncelikle etkinlik değerleri ortalamasına göre yapılmıģ, etkinlik değeri ortalamasının istatistikî olarak analizi için, etkinlik değerleri ortalamasının standart sapmaya oranının karesine (DeğiĢim Katsayısı) bakılmıģtır. Bu yöntemle A ve B sınıflarına ayrılan 59 kalem (194 ün %30 u) ikmal maddesinden 18 kalemi için "DK > 0,2" olduğundan, sıralama frekansına göre sınıflandırma yapılmıģtır. Lojistik referanslar öne alınarak yapılan çalıģmamıza göre, terörün lojistik desteği açısından A ve B sınıfında ağırlıklı olarak ticari varlıklar ve silahlar ile kamp malzemeleri yer almıģtır. Bu kapsamda, lojistik desteğin engellenmesi, kaçakçılıkla mücadele, mali denetim, asayiģin sağlanması, tarımsal alanların kontrolü vb. ile yakından ilgili olduğu görülmüģtür. Anahtar Kelimeler : ABC Analizi, Askeri Lojistik, Asimetrik Lojistik, Çok Kriterli Envanter Sınıflandırma, Tedarik Zinciri Yönetimi, Öncelikli Doğrusal Programlama. Tez Yöneticisi (EĢ DanıĢman) : Yrd.Doç.Dr. Hakan Soner APLAK, Dr.Orhan GERDAN Sayfa Sayısı : 133 iii

9 T.C. TURKISH MILITARY ACADEMY DEFENSE SCIENCE INSTITUTE SUPPLY AND LOGISTICS MANAGEMENT DEPARTMENT ANKARA 2014 APPLICATION OF PRIORITIZED LINEAR PROGRAMMING METHOD FOR ASYMMETRIC LOGISTIC ACTIVITIES MASTER THESIS Tarık Ziya KOYUNCU ABSTRACT In current concept of warfare, called as 4th generation, preferred among nonconventional asymmetric methods in order to avoid high level of costs and damage, terrorist activities are common all over the world. On the contrary, because, while combating against armed terrorist activities, using armed forces directly against such asymmetric assaults causes high casualties, besides high costs, social pressure, and constitutes a threat for social peace; it is expected that by making target the logistic support of terrorist activities, besides using armed forces against armed terrorists themselves, it will be possible to contribute in defusing terrorists. In this thesis, logistic structures of terrorist organizations, logistic resources, logistic activities, and supply material requirements for terrorist activities are investigated from unclassified sources, interviews with specialist personnel and chosen samples of asymmetric activities all around the world. For eliminating logistic support of terrorists, after revealing items of supply materials, we proposed a method of prioritized linear programming for classifying those materials into different classes. After defining logistic activities of terrorist organizations and inventory of supply materials, here we proposed an application of multi-criteria inventory iv

10 classification method for controlling asymmetric organizations inventory, by taking into consideration all probable rankings for 5 criteria (5! = 120). We examined multi-criteria inventory classifying methods, ABC classification methods, Data Envelopment Analysis, and used classification methodology of linear programming improved by Wan Lung Ng (2007), based on single ranked criteria and efficacy values in which all criteria are converted into measurable values by using ABC analysis. Since criteria ranking is effective on determining partial average values, to avoid any subjective judgment, we took all probable combinations of rankings into consideration. 194 items of supply materials, which are needed by any terrorist organization, are ranked according to the average of efficacy values with respect to 5 criteria and classified by multi-criteria inventory classification method following 5 step algorithm. In classification we used average of efficacy values as reference, then to evaluate the consistency degree of efficacy values average statistically, we used square of average value ratio to standard deviation called as Coefficient of Variation (CV). Since "CV > 0,2" for 18 of 59 items (30% of 194) are classified as A or B in this classification method, we used ranking frequency for classification. In this study, through logistic references, commercial assets, weapons and camp equipments took part in A and B classes. With this respect, we concluded that impeding supply chain of any terrorist organizations is closely related with fighting against smuggling, fiscal control, establishing public security, etc.. Keywords : ABC Analysis, Military Logistics, Asymmetric Logistics, Multi-Criteria Inventory Classification, Supply Chain Management, Prioritized Linear Programming. Advisor Co-supervisor : Asst.Prof.Dr. Hakan Soner APLAK : Dr. Orhan GERDAN Number of Pages : 133 v

11 ĠÇĠNDEKĠLER TEġEKKÜR.. i ÖZET ii ABSTRACT iv ĠÇĠNDEKĠLER vi TABLOLAR LĠSTESĠ ıx ġekġller LĠSTESĠ.... xi KISALTMALAR LĠSTESĠ.... xiii GĠRĠġ BĠRĠNCĠ BÖLÜM LOJĠSTĠK VE TEDARĠK ZĠNCĠRĠ YÖNETĠMĠ 1. LOJĠSTĠK VE TEDARĠK ZĠNCĠRĠ YÖNETĠMĠ.. 6 a. Lojistik Kavramı... 6 b. Tedarik Zinciri Yönetimi Kavramı c. Lojistik ve Tedarik Zinciri Kapsamında Yer Alan Faaliyetler ASKERĠ LOJĠSTĠK VE TEDARĠK ZĠNCĠRĠ YÖNETĠMĠ.. 14 a. Askeri Lojistik ve TZY nin Kapsamı b. Lojistik Yönetim Seviyeleri ĠKĠNCĠ BÖLÜM ASĠMETRĠK HAREKAT LOJĠSTĠĞĠ 1. ASĠMETRĠK HAREKÂT a. SavaĢın Evrimi b. Asimetrik Harekât c. Asimetrik Tehdit Vasıta ve Yöntemleri TERÖR FAALĠYETLERĠNE YÖNELĠK LOJĠSTĠK DESTEK a. Terör Faaliyetlerine Yönelik Lojistik Ġhtiyaç ve Prensipler vi

12 (1) Lojistik Ġhtiyaç ve Prensipler.. 30 (2) PTÖ nün Lojistik Ġhtiyaçları (a) Eylemlerde Kullanılan Malzemeler (b) Barınma/Beslenme ve Diğer Ġhtiyaç Malzemeleri b. Terör Faaliyetlerine Yönelik Lojistik Destek TeĢkilatı ve Faaliyetleri.. 43 (1) Lojistik TeĢkilatlanma ve Lojistik Faaliyetler (2) PTÖ nün Lojistik TeĢkilatlanması ve Lojistik Faaliyetleri.. 45 (a) Stratejik/Operatif Faaliyetleri. 48 (b) Taktik Lojistik Faaliyetler (i) PTÖ Üs Bölgeleri (ii) Bölge Halkının Lojistik Desteği (iii) Sığınak, Mağara ve Barınaklar (iv) Ġkmal Maddelerinin Depolanması (v) Sağlık Hizmetleri c. Terör Faaliyetlerine Yönelik Lojistik Destek Kaynakları (1) Lojistik Destek Kaynakları.. 64 (2) PTÖ nün Lojistik Destek Kaynakları (a) Bölge Halkı (b) YurtdıĢı Lojistik Destek (c) Gelir Kaynakları (i) UyuĢturucu Ticareti.. 79 (ii) Silah Kaçakçılığı (iii) Haraç / BağıĢ / Vergi Toplama (iv) Sahte/Kara Para Aklama, Naylon Fatura.. 83 (v) Gasp Edilen Ġkmal Maddeleri/ Mali Kaynak.. 84 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ASĠMETRĠK LOJĠSTĠK FAALĠYETLERE YÖNELĠK ÖNCELĠKLĠ DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELĠNĠN UYGULANMASI 1. ÇOK KRĠTERLĠ ENVANTER SINIFLANDIRMA YÖNTEMLERĠ TERÖR ÖRGÜTLERĠNĠN ĠHTĠYAÇ DUYDUKLARI ĠKMAL MADDELERĠNĠN SINIFLANDIRILMASI vii

13 a. AraĢtırmanın Kapsamı ve Çerçevesi b. AraĢtırmada Kullanılan Verilerin Toplanması c. Yöntemin Varsayımları ç. Yöntemde Kullanılan Kriterlerin Tespiti (1) Birim Tedarik Maliyeti (2) TaĢıma ve Dağıtım Maliyeti (3) Tedarikçinin Uzaklığı (4) Temin Süresi (5) Ġkame Edilebilirlik d. Wan Lung Ng Tarafından GeliĢtirilen Yöntem e. Önerilen Yöntem (1) Yöntemin Uygulanması (a) Normalizasyon, Kriterlerin Öncelikli Sıralanması ve Kısmi Ortalama (b) En Büyük Değerlerin Belirlenmesi (c) Etkinlik Değeri Ortalamasına Göre Sıralama (ç) Sıralama Frekansına Göre Sıralama (d) ABC Analizi Prensiplerine Göre Sınıflandırma (2) Yöntemin Sonuçlarının Değerlendirilmesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SONUÇ VE ÖNERĠLER SONUÇ VE ÖNERĠLER KAYNAKÇA EKLER viii

14 TABLOLAR LĠSTESĠ Sayfa Tablo-1 : Askeri ve Sivil Lojistik Faaliyetlerin Tasnifi Tablo-2 : Ticari Organizasyon Seviyelerinin Görev ve Karakteristikleri.. 18 Tablo-3 : SavaĢın Doğasını ve Evrimini Açıklamaya ÇalıĢan Teoriler Tablo-4 : PTÖ Faaliyetleri ve Lojistik Ġhtiyaçları Tablo-5 : Tablo-6 : Tablo-7 : PTÖ ne Ait Tam Tespiti Yapılan Silahların Ülkelere Göre Ağırlıklı Dağılım Çizelgesi PTÖ ne Ait Tam Tespiti Yapılan Silahların Ülkelere Göre Mukayesesi Literatürde Yer Alan Envanter Sınıflandırma Yöntemlerinin Özeti Tablo-8: TaĢıma ve Dağıtım Maliyetleri Çizelgesi Tablo-9: Tedarikçi Uzaklığı Çizelgesi Tablo-10: Temin Süresi Çizelgesi Tablo-11: Ġhtiyaç Duyulan Ġkmal Maddeleri (Örnek) Tablo-12: Terör Faaliyetlerinde Ġhtiyaç Duyulan Ġkmal Maddeleri (Örnek-Normalize Değerlerle) Tablo-13: Kısmi Ortalamalarının Alınmasına ĠliĢkin Bir Alternatif (örnek) 115 Tablo-14: Ġstatistiki Analiz Çizelgesi (örnek) 118 Tablo-15: Ġkmal Maddelerinin Sıralama Frekanslarına Göre Sıralanması 119 Tablo 16: Ġkmal Maddelerinin Sıralama Frekanslarına Göre Aynı Sırada Bulunması Hali Tablo-17: Ġkmal Maddelerinin Sıralama Frekanslarına Göre Sıralanması 120 Tablo-18: Sıralama Çizelgesi Tablo-19: ABC Sınıflandırma KarĢılaĢtırma Çizelgesi (Sıralama Frekansı & Ortalama). 124 ix

15 Tablo-20: ABC Sınıflandırma KarĢılaĢtırma Çizelgesi (Sıralama Sayfa Frekansı & Ortalama, A-B & C) 125 Tablo 21: Sıralama Frekansına Göre A Sınıfı Malzemelerin Etkinlik Değeri Ortalamasına Göre Durumu Tablo-22: Sıralama Frekansına Göre B Sınıfı Malzemelerin Etkinlik Değeri Ortalamasına Göre Durumu 126 Tablo- 23: Sıralama Frekansına Göre C Sınıfı Malzemelerin Etkinlik Değeri Ortalamasına Göre Durumu. 127 x

16 ġekġller LĠSTESĠ Sayfa ġekil-1 : Lojistik Yönetimin BileĢenleri... 9 ġekil-2 : Tedarik Zinciri Modeli. 10 ġekil-3 : GenelleĢtirilmiĢ Tedarik Zinciri Modeli (ĠliĢkilerin Yönetimi) ġekil-4 : Ticari ve Savunma Örgütlerinin Yönetim Seviyeleri. 17 ġekil-5 : Toplumsal Sistem Analizinin Anahtar Boyutları ġekil-6 : Bir sığınak ve Sığınakta Ele Geçirilen Malzemeler ġekil-7 : Bir Terörist Tarafından Kullanılan KiĢisel Malzemeler.. 41 ġekil-8 : Türkiye de ĠĢbirlikçi Faaliyetleri 47 ġekil-9 : Getis-Ord G i Analizi ile Tespit Edilen Sıcak Noktalar ġekil-10 : Asimetrik Grupların Lojistik Yönetiminin BileĢenleri. 49 ġekil-11 : Asimetrik Grupların GenelleĢtirilmiĢ Tedarik Zinciri Modeli ġekil-12 : PTÖ Silah Sevkıyat Güzergahı 52 ġekil-13 : PTÖ nün KomĢu Ülkelerdeki Bazı Kampları ġekil-14 : Operasyonlarda Ele Geçirilen Bir Sığınağa Ait Resimler ġekil-15 : PTÖ nün uluslararası iliģkileri ġekil-16 : PTÖ nün DıĢ Desteği ġekil-17 : PTÖ nün Bazı Sınır GeçiĢ Yerleri.... ġekil-18 : PTÖ nün Suriye Sınırı GeçiĢlerinde Kullandığı Bazı Ana Güzergâhlar ġekil-19 : PTÖ nün Irak Sınırı GeçiĢlerinde Kullandığı Bazı Ana Güzergâhlar ġekil-20 : PTÖ nün Bazı Sınır GeçiĢ Yerleri.... ġekil-21 : PTÖ nün Sınır DıĢı Kamplarına Yönelik Bir Harekâtın Krokisi xi

17 ġekil-22: PTÖ nün Kullandığı Bazı Ġran Kampları.... ġekil-23 : UyuĢturucu Kaçakçılığının Balkan Güzergahı ġekil-24 : Çok kriterli ABC Analizinde Karar HiyerarĢisi Sayfa ġekil-25 : Yeniden SipariĢ Noktasının Belirlenmesinde Temin Süresinin Gösterimi xii

18 KISALTMALAR LĠSTESĠ ABC FC AHP Al ALN ANN ANOVA ASALA AUC B.D. BP BPNs DDKD DEA DHKP-C DK EBDSN EEL EGM EOQ ERNK ERP EYP FAHP FARC FED-BIR FED-KA FED-KOM : ABC-Fuzzy Classification (ABC Bulanık Sınıflandırma) : Analytic Hierarchy Process (Analitik HiyerarĢi Prosesi) : Artificial Intelligence (Yapay Zeka) : Brazil s Acao Libertadora Nacional (Brezilya Ulusal Özgürlük Hareketi) : Artificial Neural Network-Yapay Sinir Ağları : Analysis Of Variance (Varyans Analizi) : Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia (Ermenistan Bağımsızlık Ermeni Gizli Ordusu Ermeni Terör Örgütü) : United Self-Defence Forces of Colombia (Kolombiya Öz Savunma Kuvvetleri Birliği) : (En) Büyük Değer : Back Propagation (Geri Yayılım) : Backpropagation Networks (Ters Yayılım Ağları) : Devrimci Demokrat Kürt Derneği : Data Envelopment Analysis (VZA) : Devrimci Halk KurtuluĢ Partisi-Cephesi : DeğiĢim Katsayısı : En Büyük Değer Sıra Numarası : Energypac Engineering Limited : Emniyet Genel Müdürlüğü : Optimize ekonomik sipariģ miktarı : Eniya Rızgariye Neteva Kurdistan (Kürdistan Ulusal KurtuluĢ Cephesi) : Enterprise Resource Planning (ĠĢletme Kaynak Planlaması) : El Yapımı Patlayıcı : Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Bulanık Analitik HiyerarĢi Prosesi) : Revolutionary Armed Forces of Colombia - People's Army (Kolombiya Devrimci Silahlı Gücü Ġspanyolca: Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia) : Britanya Kürt Dernekleri Federasyonu : Avustralya Kürt Dernekleri Federasyonu : Hollanda Kürt Dernekleri Federasyonu xiii

19 FEKARKUR DISTAN FEK-BEL FEYKA- KÜRDĠSTAN FEY-KOM FEY-KURD FFEA FM GA GAO HRK IED IJU IKDP IKP Ġml.Kull.Mlz. Ġk. ĠMSN JP KCK k-nn KON-KURD KUK MCDM MCIC Md. MDA Mk. Mlz. MMWAE MOSSAD NiĢ. : Ġsviçre Kürdistan Kültür ve Ġçi Federasyonu : Belçika Kürt Dernekleri Federasyonu : Fransa Kürdistan Dernekleri Federasyonu : Avusturya Kürt Dernekleri Federasyonu : Danimarka Kürt Dernekleri Federasyonu : Food, Fuel, Equipment, Ammunition (YYTM) : Field Manuel (Sahra Talimnamesi) : Genetic Algorithms (Genetik Algoritma) : U.S. Government Accountability Office (ABD SayıĢtayı) : Hezer Rızgariye Kurdistan (Kürdistan KurtuluĢ Birliği) : Improvised Explosive Device (EYP) : Islamic Jihad Union (Ġslami Cihat Birliği) : Irak Kürdistan Demokrat Partisi : Irak Komünist Partisi : Ġmalatında Kullanılan Malzeme : Ġkmal : Ġkmal Maddesi Sıra Numarası : Joint Publication : Koma Civakên Kurdistan (Kürdistan Topluluklar Birliği) : k-nearest Neighbor (k-enyakın KomĢu) : Avrupa Kürt Dernekleri Konfederasyonu : Kürdistan Ulusal Kongresi : Multiple Criteria Decision Making (Çok Kriterli Karar Verme) : Multi-Criteria Inventory Classification (Çok Kriterli Envanter Sınıflandırma) : Madde : Multiple Discriminant Analysis (Çoklu Dikriminant Analizi) : Makineli : Malzeme : Mechanization, Money, Weapons, Ammunition, Explosives (MPSMP) : Israel's Most Secret Service Mossad (Ġsrail Entelijans ve Özel Operasyonlar Enstitüsü-Ġbranice: 'Ha-Mossad le-modi'in u-letafkidim meyuhadim') : NiĢancı xiv

20 PKK PTÖ SAW SKU SSCB SVMs Tab. TEKK Tf. TNT TOPSIS TZ TZY UNODC Ve. diğ. VZA YDK YEK-KOM : Partiya Karkeren Kurdistan - Kürdistan ĠĢçi Partisi : PKK Terör Örgütü : Simple Additive Weighting (Basit Katkılı Ağırlıklandırma) : Stock Keeping Units (Stok Koruma Birimleri) : Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği : Support Vector Machines (Destek Vektör Makineleri) : Tabanca : Tamil Elam KurtuluĢ Kaplanları : Tüfek : Trinitrotoluen : Technique for Order Preferences By Similarity To The Ideal Solution (Ġdeal Çözüm Ġçin Benzerliğe Göre Tercih Sıralama Tekniği) : Tedarik Zinciri : Tedarik Zinciri Yönetimi : United Nations- Office on Drugs and Crime (BirleĢmiĢ Milletler UyuĢturucu ve Suç Ofisi) : Ve diğerleri : Veri Zarflama Analizi : Kürt Demokratik Halk Birliği : Almanya Kürt Dernekleri Federasyonu xv

21 GĠRĠġ SavaĢ, düģmanlarımızı bizim hedeflerimiz doğrultusunda mecbur bırakma eylemidir (Clausewitz, 1976:13). Her bir taraf, karģı tarafın direncini kırarak kendi istediği Ģekilde davranmaya yönlendirmeyi amaçlamaktadır (Clausewitz, 1976:xxvii). SavaĢ, iki karģıt cephe olarak Hz. Adem in iki oğlundan Kabil in kardeģi Habil i öldürmesiyle baģlamıģtır (Yetik, 2012). Bir diğer deyiģle, savaģ insanlığın var oluģu ile baģlamıģ ve bugün de, araçlarını ve etki alanını artırarak varlığını sürdürmektedir. Günümüz siyasi ve askeri alanlarında da derin etkileri devam etmekte olan soğuk savaģ döneminde asimetrik gruplar, özellikle, komünist hareketin yaygınlaģtırılması maksadıyla SSCB nin yaygın olarak desteklediği gerilla tipi hareketlere yönelmiģlerdir. Mao nun kırsal ve uzun süreli halk savaģı, Che Guevara tipi focoist mücadele, Ģehir gerillacılığı gibi pek çok farklı ekolü takip eden gerilla hareketleri bu dönemde kendilerinden kat kat üstün konvansiyonel ordulara karģı baģarıya ulaģmıģtır (Tse-Tung ve diğ., 1967'den aktaran Gürcan, 2011:143). Soğuk savaģın sonu, ülke yönetimlerine ve güvenliğine iliģkin anarģizm ile 17. yüzyılda temelleri Avrupa da atılan ve 20. Yüzyıl sonuna değin özünü koruyan Westphalian devletler sistemi nin (KurubaĢ, 2012:15) de sembolik olarak son örneğini teģkil eder (Marshall ve diğ., 2008: 3). Devletler, isteklerini karģı tarafa kabul ettirebilmek için, konvansiyonel olmayan metotların potansiyelinin farkına varmıģlardır. Uluslararası aktörler, geliģmiģ askeri güçlerin avantajlarını bertaraf edebilme yollarını aramakta, diğer güç enstrümanlarını kullanarak özellikle bilgiye dayalı olanları "düzensiz", "asimetrik" ya da "sınırsız" olarak tanımlanan savaģ türünü yürütmektedir (FM 3-05, 2006, 2008). Günümüzde yaģanan savaģlar 4. nesil savaģ olarak literatürde geçmektedir. Ġlk üç nesil savaģın aksine 4. nesil savaģta düģmandan hem nicel hem de nitel anlamda daha güçlü olmak yerine düģmanın savaģma azmini kırmak için doğrudan düģman ordusunu değil ordunun içinden çıktığı

22 toplumun kendisi hedef seçilebilmektedir. ĠĢte bunun için hedef, daha çabuk neticeler veren, maliyeti ve riski daha az, daha dramatik sonuçlar doğurarak daha çok medya ilgisi çeken bir seçenek olarak terörizmle amaçlanan toplumda dehģet ve korku yaratarak hedef ülkenin toplum nezdindeki politik meģruiyetini yıpratmaktır (Gürcan, 2011: 143). 4. nesil, terörizm ile düģman askeri birliklerinden kaçınarak doğrudan düģman ana topraklarında sivil hedefleri vurmayı hedef almaktadır (Lind ve diğ., 1989: 25). 4.Nesil savaģlarda merkezileģmiģ lojistik sisteme bağımlılık azalmıģtır. Kapsama alanının artması, artan tempo ile birleģtiğinde her türlü arazi ve düģman yapısına karģı yüksek kabiliyetli birliklerin varlığını gerektirmektedir. Yüksek ateģ gücü etkili faktör olmaktan çıkmıģtır. Hatta, yoğunluk kolay hedef teģkiline neden olduğundan dezavantaj haline gelmiģtir. Hedef, düģmanın fiziken yok edilmesinden çok savaģma azminin çökertilmesine yönelmiģtir. Halkın savaģa verdiği desteğin azaltılması ve kültürel değerlerinin yok edilmesi bu doğrultuda birer hedef olmuģtur (Lind ve diğ., 1989: 23). 11 Eylül saldırıları sonrasında hızlı bir değiģime sahne olan modern küresel güvenlik ortamında savaģın tanımı, doğası, orduların silahlanması, teģkilatlanması ve eğitiminde köklü değiģiklikleri gerektiren yeni bir sürece girilmiģ (Gürcan, 2011) ve asimetrik savaģ kavramı karģımıza çıkmıģtır. Bu yeni savaģ stratejisi ile birlikte oluģan kimliksiz düģman, devlet dıģı aktörler, meskun mahallerde muharebe kavramları önem kazanmıģtır (Özgül, 2005: iii). Günümüz dünya devletlerinin artık konvansiyonel savaģ yerine daha az maliyeti olan nükleer güç, terörizm ve ekonomik savaģ gibi yöntemlere baģvurma eğiliminde oldukları görülmektedir (Özgül, 2005: 8). Bir diğer ifade ile günümüz dünya devletleri, savaģı öncelikle asimetrik yöntemlerle sürdürme eğilimindedir. Türkiye de bulunduğu coğrafi bölgenin jeopolitik önemi nedeniyle, tarihinin her döneminde asimetrik mücadelenin bir hedefi olmuģtur. Yerel veya uluslararası terörist gruplar, 40 yıldır Türkiye yi hedef almıģtır. Türkiye deki en belirgin terörist grup Partiya Karkeren Kürdistan (PKK) dır. Diğer belli baģlı terörist gruplar, Türkiye yi yıkmaya çalıģan saldırgan Marxist-Leninist anti- 2

23 Amerikancı, anti NATO meyilli ve 30 Mart 1994 tarihinde Devrimci-Sol örgütünün partileģme kararı ile kurulan Devrimci Halk KurtuluĢ Partisi-Cephesi (DHKP-C) ile Türk Hizbullah tır. Açık kaynaklar, El-Kaide taraftarları ve bazı diğer grupların yanında ayrıca Ġslami Cihad Birliği (IJU- Islamic Jihad Union) bulunduğunu da belirtmektedir. Türk ĠĢçi ve Köylü KurtuluĢ Ordusu, fazla etkin olmamasına rağmen, Türk hükümeti tarafından potansiyel bir tehdit olarak görülmektedir (US CRT, 2011: 86). Asimetrik tehditlerle etkin bir Ģekilde mücadele edebilmek için, asimetrik güçlerin tayin ettikleri yer, zaman ve belirledikleri güç unsurlarıyla karģı karģıya gelmenin, konvansiyonel birlikler açısından dezavantaj oluģturduğu dünyadaki örneklerinden görülmektedir. Terör örgütlerinin faaliyetlerinin bertaraf edilebilmesi için bu örgütlerin lojistik destek faaliyetleri de birer hedeftir. Bu çalıģmada da, asimetrik gruplarla mücadele lojistik yönden ele alınmıģtır. Lojistik ve Tedarik Zinciri (TZ) açısından, Mısır piramitlerinin inģasından günümüze kadar, tüketici ihtiyaçlarının önündeki engeller çok az değiģikliğe uğramıģtır (Christopher, 1998: 14). Lojistiğin esas önemi ise 2. Dünya SavaĢında anlaģılmıģ ve sonrasında lojistiğe bilimsel bir konu gözüyle bakılmaya baģlanmıģ (Logistics Club [web], 2012), Müttefiklerin Avrupa yı iģgali, Rommel çöllerde yenilgiye uğradığı dönemde, yüksek yetenekli bir lojistik uygulama ile sağlanabilmiģtir (Christopher, 1998: 14). Asimetrik harekat tarzını benimseyen gruplardan olan terörist unsurlarla mücadele kapsamında; arama/tarama, yol/kritik üs emniyeti, baskın, pusu, taktik akın gibi faaliyetlerin icrasında kullanılan kuvvet, destek ve lojistik kaynaklar sınırlı olduğundan, kaynakların etkili ve verimli bir Ģekilde kullanılması ile gayret israfının önlenmesi, baģarının kilit noktalarından birini teģkil etmektedir. Dünyada icra edilen savaģın türü ne olursa olsun, terörizm, sabotaj, ayaklanma, yıkıcılık gibi asimetrik faaliyetler dahil, etkili bir lojistik desteğe ve Tedarik Zinciri Yönetimine (TZY) dayandıkları görülmektedir. 3

24 Terörle etkin mücadele için, Mao nun deyimiyle, bataklık-sivrisinek örneğindeki bataklığın kurutulması (wordpress [web], 2011) gerekmektedir. Bu maksatla, tüm ikmal maddelerinin TZ nin engellenmesi, mevcut kaynaklar dikkate alındığında mümkün olmayabilir. Ancak, terör örgütlerinin lojistik desteğinde ihtiyaç duyduğu tüm ikmal maddesi kalemlerinin etkinliğinin aynı değerde olmadığı düģünüldüğünde, sistematik bir çalıģma kapsamında tespit edilecek bazı ikmal maddesi kalemleri üzerinde öncelikle kontrol sağlanması durumunda, terör örgütlerinin lojistik desteğinin etkinliğinin ve dolayısıyla eylemsel etkinliklerinin azaltılabileceği değerlendirilmektedir. Bu çalıģma ile, terör örgütlerinin lojistik desteğinin engellenmesi maksadıyla, terör örgütlerinin ihtiyaç duydukları ikmal maddelerini tespit edip belirlenen kriterlere göre sınıflandırarak, terörist unsurların öncelikle hangi tip ikmal maddelerine ulaģmasının engellenmesi gerektiği tespit edilmeye çalıģılmıģtır. Türkiye de karģılaģılan terör eylemlerinin lojistik yapılanmasını, yeraltı ve hücre tipi yapılanmaları nedeniyle tam olarak tespit edip ortaya çıkarmak mümkün olmadığından, bu çalıģma kapsamında, terör örgütlerince lojistik faaliyetlerde ihtiyaç duyulan ve envanterlerinde bulunan ikmal maddeleri, lojistik ve TZY prensipleri esas alınarak; açık kaynaklardan, bölgede görev yapan personelin tecrübesinden ve dünyanın diğer bölgelerinde asimetrik gruplardan edinilen tecrübeler doğrultusunda belirlenmiģ, Öncelikli Doğrusal Programlama Modeli kullanılarak ikmal maddelerinin 5 kriter doğrultusunda sınıflandırılması için bir yöntem önerilmiģtir. Birinci bölümde, sivil/askeri lojistik ve TZY kavramları incelenmiģ, bu kapsamda yer alan faaliyetler belirtilmiģtir. Ġkinci bölümde, asimetrik savaģ vasıta ve yöntemleri incelenmiģ, özellikle terörist örgütlerin lojistik destek ihtiyaçları, teģkilatlanması ve faaliyetleri PKK Terör Örgütü (PTÖ) örneği üzerinden tespit edilmeye çalıģılmıģtır. Üçüncü bölümde, çok kriterli envanter sınıflandırma yöntemleri ve Veri Zarflama Analizi (VZA) incelenmiģ; müteakiben, terör örgütleri tarafından yürütülen faaliyetlerin lojistik desteğinin engellenmesinde önceliklerin belirlenmesi maksadıyla, tespit edilen ikmal maddeleri, önerilen 5 kritere göre ve öncelikli doğrusal programlama yöntemi 4

25 ile ortalama etkinlik değerlerine göre A, B, C sınıflarına ayrılmıģtır. A ve B sınıfı malzemelerin, etkinlik değeri ortalaması DeğiĢim Katsayısına (etkinlik değerleri ortalamasının standart sapmaya oranının karesi) göre istatistikî olarak analiz edildiğinde tamamı 0,2 den küçük olmadığından sınıflandırma sıralama frekanslarına göre yapılmıģ ve müteakiben uygulama sonuçları değerlendirilmiģtir. 5

26 BĠRĠNCĠ BÖLÜM LOJĠSTĠK VE TEDARĠK ZĠNCĠRĠ YÖNETĠMĠ 1. LOJĠSTĠK VE TEDARĠK ZĠNCĠRĠ YÖNETĠMĠ a. Lojistik Kavramı Lojistik ve TZ yeni fikirler değildir. Mısır piramitlerinin inģasından Afrika da açlıktan kurtuluģa kadar, tüketici ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik malzeme ve bilgi akıģının sağlıklı olarak yapılabilmesinin önündeki engeller çok az değiģikliğe uğramıģtır (Christopher, 1998: 14). Lojistik kelime kökeni itibariyle Latin dilinde lojik (mantık) ve static (istatistik) kelimelerinin birleģmesinden meydana gelmiģtir ve sözlük anlamı olarak mantıki istatistik demektir. Eski Yunanlılar, logistikos kelimesini, seferde askeri ihtiyaçları hesaplamada uzmanlaģmıģ subayları kastetmek için kullanmıģlardır (Farahani ve diğ., 2011: 3). Lojistik esas olarak askerî bir terimdir ve ilk uygulamaları da askerî alanlar ve savaģ alanlarında olmuģtur. Lojistiğin esas önemi ise, 2. Dünya SavaĢında anlaģılmıģ ve sonrasında lojistiğe bilimsel bir konu gözüyle bakılmaya baģlanmıģtır. 2. Dünya SavaĢı sonrası ABD'de birçok iģletme lojistiğin önemini kavramıģ ve 1960'dan günümüze kadar süren geliģim süreci içerisinde lojistik hizmetlerden faydalanmaya baģlamıģtır (Logistics Club [web], 2012) da Fransız Akademisi tarafından taģımacılık Ģekillerini birleģtiren ve koordine eden anlamına gelen logistique kavram olarak ilk defa karģımıza çıkmaktadır yılları arasında 2.Dünya SavaĢında lojistik kavramının askeri çevrelerce sıkça kullanılmaya baģlandığını, yılları arasında Akademik çevrelerce ilk defa kullanılmaya baģlandığını görmekteyiz li yıllardan sonra, lojistik, süreç iģbirliği ve kombinasyonuna dayalı bütüncül bir yapıya dönüģmüģtür. Bu dönemde lojistiğin; stratejik planlama, bilgi teknolojileri, pazarlama, ürün, piyasa, satın alma, satıģ, müģteri hizmetleri,